Psychosociaal Welzijn Toolkit

2. Psychosociaal WelzijnToolkit WORKSHOP GO! PREVENTIE DAG VAN DE CONTACTPERSONEN 2012

3. Inhoud • Psychosociaal welzijn • Verantwoordelijkheden van de verschillende betrokken partijen • Psychosociale belasting en de risico’s • Wat na de psychosociale risicoanalyse? • De psychosociale welzijnsmap • Aanpak voor het opzetten van een psychosociaal welzijnsbeleid – Stappenplan • Toolkit GO! Preventie - Dag van de contactpersonen Ann Goeman – Psychosociaal Welzijn - Toolkit

4. Psychosociaal welzijn

5. Wettelijk kader • Welzijnswet 4 augustus 1996 • Wet / KB Psychosociaal welzijn incl. de bescherming geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (OSGW) • Wet 11 juni 2002  Wet 10 jan. & Wet 6 feb. 2007 • KB 11 juli 2002  KB 17 mei 2007

6. Wettelijk kader • Psychosociale belasting “elke belasting van psychosociale aard die haar oorsprong vindt in de uitvoering van het werk of die voorkomt naar aanleiding van de uitvoering van het werk en die schadelijke gevolgen heeft voor de lichamelijke of psychische gezondheid van de persoon”

7. Wettelijk kader • De problematiek rond geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk is geïntegreerd in het domein van psychosociale belasting van het werk • Doel (signaal van de wetgever): voorkomen dat psychosociale aspecten escaleren tot OGGW (OnGewenst Gedrag op het Werk)! • Deze beweging sluit nauw aan bij de realiteit: • overlapping tussen beide domeinen is enorm groot • onderzoek van klachten legt vaak andere problemen bloot

8. Wettelijk kader • De werkgever moet niet alleen aandacht besteden aan OGGW; hij moet voortaan ook preventieacties ontwikkelen voor alle arbeidsomstandigheden die een psychosociale belasting kunnen veroorzaken • Risicoanalyse psychosociale belasting die moet leiden tot preventieve maatregelen op basis van de 4 A’s: • Arbeidsinhoud • Arbeidsvoorwaarden • Arbeidsomstandigheden • Arbeidsverhoudingen art.2 van het KB van 17 mei 2007

9. Verantwoordelijkheden van de verschillende betrokken partijen

10. Rollen • In de toepassing van het preventiebeleid • De werkgever (= algemeen directeur en de Raad van bestuur van een scholengroep) • De leden hiërarchische lijn • De personeelsleden • In de ondersteuning van het preventiebeleid • De coördinator Psychosociale aspecten van de GPD (niveau SGR) • Preventieadviseur psychosociale aspecten van het werk via een interne dienst PBW of externe dienst PBW • Specifiek : de vertrouwenspersoon

11. Rollen • Sociaal overleg in preventiebeleid • Basis-oftussenoverlegcomité (cfr. Comité voor preventie en bescherming op het werk) • Controle op toepassing preventiebeleid • Toezicht Welzijn op het werk • Bevoegde rechtbank Meer info op www.g-o.be/preventie psychosociale belasting

12. Primairepreventie • Maatregelen nemen om psychosociale belasting incl. geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (OSGW) te voorkomen • Aanduiden preventieadviseur PSW en eventuele vertrouwenspersonen • Informeren van de hiërarchische lijn, opmaken beginselverklaring, aanpassen arbeidsreglement • Informatie en vorming van de werknemers • Risicoanalyse uitvoeren

13. Secundairepreventie • Deze maatregelen hebben tot doel de schade die er kan ontstaan door psychosociale belasting expliciet voor geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (OSGW) te beperken. De maatregelen gelden om het gedrag, als het voorkomt, te doen stoppen • Klachtenprocedure maken (www.g-o.be/preventie psychosociale belasting) • Procedure kenbaar maken aan de werknemers • Zorgen voor snel en onpartijdig onderzoek • Onthaal, hulp en vereiste ondersteuning van de vermeende slachtoffers (vertrouwenspersoon)

14. Tertiairepreventie • Deze maatregelen hebben tot doel de schade die door psychosociale belasting incl. geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk (OSGW) is ontstaan te herstellen • Voorzien van adequate psychologische ondersteuning • Voorzien van re-integratieprocedure

15. Opdracht • Ga na of u primaire, secundaire en tertiaire preventieve maatregelen ivm psychosociaal welzijn hebt opgenomen in uw globaal preventieplan (GPP) en jaaractieplan (JAP) • Zo niet, raadpleeg • de Psychosociale Welzijnsmap voor een stappenplan en de Toolkit op www.g-o.be/preventie psychosociale belasting • Coördinator PSW van de GPD GO! • PA PSW interne of externe dienst PSW om een start te maken

16. Psychosociale belasting en derisico’s

17. Risicofactoren psychosociaal welzijn

18. Risicofactoren • Opsporen risico’s die inherent zijn aan de arbeidsorganisatie: 4A’s • Arbeidsrelaties • Arbeidsvoorwaarden • Arbeidsinhoud • Arbeidsomstandigheden

19. Risicofactorenvoor het psychosociaal welzijn Arbeidsrelaties Inefficiënte manier van leidinggeven, te weinig medezeggenschap Verstoorde onderlinge relaties op het werk Onvoldoende sociale ondersteuning op het werk Ongewenste intimiteiten, pesten, discriminatie 20 augustus 2014 19 19

20. Risicofactorenvoor het psychosociaal welzijn Arbeidsvoorwaarden Werk- en rusttijdregeling Overwerk Verloning Weinig loopbaanmogelijkheden Werkonzekerheid, precaire contractvormen 20 augustus 2014 20 20

21. Risicofactorenvoor het psychosociaal welzijn Arbeidsinhoud Teveel werk, te hoog werktempo Te moeilijk werk, te veel verantwoordelijkheid Te eenvoudig werk, monotoon, kortcyclisch werk Te weinig werk, verveling Onduidelijke, tegenstrijdige taakeisen 20 augustus 2014 21 21

22. Risicofactorenvoor het psychosociaal welzijn Arbeidsomstandigheden Chemische stoffen, straling, besmettingsgevaar, lawaai, verlichting, temperatuur, ventilatie en luchtvochtigheid Gevaarlijke situaties, zwaar werk, onvoldoende hygiëne Ontbreken van hulpmiddelen en/of van persoonlijke beschermingsmiddelen Werkhouding 20 augustus 2014 22 22

23. Risicoanalyse Psychosociaal welzijn • RA a priori • Wat kan leiden tot psychosociale belasting? Situaties/factoren opsporen die tot psychosociale belasting leiden • RA a posteriori • Wat heeft geleid tot psychosociale belasting? Naar aanleiding van een met redenen omklede klacht, incidenten met psychosociaal karakter die zich herhalen, register voor feiten met derden, …

24. Wat na de psychosociale risicoanalyse

25. Doel en effecten risicoanalyse psychosociaal welzijn Vaststellen van problemen op het vlak van psychosociaal welzijn Identificeren van risicofactoren Op psychosociale belasting Op grensoverschrijdend gedrag Stimuleren van een positief arbeidsklimaat Gericht (collectieve) preventieve maatregelen nemen (opnemen in GPP en JAP) Financiële baten: duidelijke effecten op ziekteverzuim, verloopintentie, productiviteit, ongevallen, gezondheid ... Optimale dienstverlening, profilering 20 augustus 2014 25

26. Psychosociale welzijnsmap • Doel en gebruik • Praktische ondersteuning en leidraad bij het uitwerken en implementeren van een geïntegreerd psychosociaal welzijnsbeleid • Verankering in algemeen preventiebeleid • Verankering in personeelsbeleid • Verankering in strategisch beleid • Volgens het wettelijk kader • Gefaseerde en participatieve aanpak om risico’s (4 A’s) te beheersen • Tools en handvaten

27. Aanpak voor het opzetten van een psychosociaal welzijnsbeleid – Stappenplan • Engagement van algemeen directeur, raad van bestuur en college van directeurs vastleggen • Informeren en sensibiliseren van de personeelsleden • Opstarten van een welzijnswerkgroep • Visie en missie van het beleid als uitganspunt • Visie, missie en opdracht van de welzijnswerkgroep • Resultaten van de risicoanalyse • Verzamel bijkomende data • Maak een algemene stand van zaken op • Formuleer voorstellen: Preventiemaatregelen, uit te werken opdrachten, te ondernemen acties, …

28. Aanpak voor het opzetten van een psychosociaal welzijnsbeleid – Stappenplan • Doelstellingen voor JAP en GPP voorleggen aan CvD, AD en RvB en op comité voor advies • Informeren, sensibiliseren en opleiden personeelsleden • Uitvoering JAP • Het GPP actualiseren • Jaarlijks een nieuw JAP (pas indien nodig GPP aan) • Evaluatie en terugkoppeling

29. Toolkit • Handvaten en tools om aan de slag te gaan met de resultaten van een psychosociale risicoanalyse • Sjablonen voor actieplannen • Sjablonen voor (voortgangs)rapportering • Intentieverklaring • Procedure voor OSGW • … • op regelmatige basis aangevuld • Proactief en vraaggestuurd • www.g-o.be/preventie psychosociale belasting

30. Toolkit • Bespreking van een Case

31. Bedankt voor uw aandacht! ann.goeman@g-o.be