Psychosociaal welzijn BEMIDDELING

2. PsychosociaalwelzijnBEMIDDELING WORKSHOP GO! PREVENTIE DAG VAN DE CONTACTPERSONEN

3. Inhoud • Wetgeving • Bemiddeling • Wat is bemiddeling? • Wat is bemiddeling NIET? • Jouw rol als bemiddelaar • Belangrijkste principes en voorwaarden • Het bemiddelingstraject in 7 fasen GO! Preventie - Dag van de contactpersonen Ann Goeman – Psychosociaal Welzijnk: bemiddeling - 2011

4. 1. wetgeving • Wettelijk kader 1.1 Wetgeving psychosociale belasting1.2 Definitie pesten op het werk1.3 Definitie geweld op het werk1.4 Definitie ongewenst seksueel gedrag op het werk1.5 Wet van 10 januari 2007 • Rol van de betrokken partijen • Procedures • Wat als er derden bij betrokken zijn? • Register van feiten van geweld

5. Deel 1: wetgeving • Jaarverslag • Wie geniet er ontslagbescherming? • Bij wie kan het personeelslid nog terecht? • Interne vertrouwenspersoon of externe preventieadviseur?

6. 1. Wettelijk kader • Wet van 4 augustus 1996: wet betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk • Wet van 11 juni 2002 + KB van 11 juli 2002: wet ter bescherming van werknemers tegen geweld, pesten en ongewenst seksueel gedrag op het werk • Wet van 10 januari 2007: Wet tot wijziging van verschillende bepalingen betreffende bescherming werknemers tegen geweld, pesten en ongewenst seksueel gedrag op het werk • Wet van 6 februari 2007: Wijziging wet 4 augustus 1996 betreffende de gerechtelijke procedures KB van 17 mei 2007: wijziging KB 11 juli 2002

7. 1.1 Wettelijk kader: wetgeving psychosociale belasting (1) • Wet van 10 januari 2007: wijziging van verschillende bepalingen betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk (dit impliceert een wijziging van de Welzijnswet van 4 augustus 1996) • K.B. van 17 mei 2007 betreffende de voorkoming van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk waaronder geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag welzijn werkt

8. 1.1 Wettelijk kader: wetgeving psychosociale belasting (2) • Psychosociale belasting veroorzaakt door het werk: • elke belasting van psychosociale aard die • haar oorsprong vindt in de uitvoering van het werk of • die voorkomt naar aanleiding van de uitvoering van het werk en • die schadelijke gevolgen heeft voor de • Lichamelijke of • Psychische gezondheid van de persoon

9. 1.1 Wettelijk kader: wetgeving psychosociale belasting (3) • Er is sprake van een integratiebeweging: de problematiek rond geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk wordt geïntegreerd in het domein van psychosociale belasting op het werk • Doel van deze integratiebeweging (signaal van de wetgever): voorkomen dat psychosociale aspecten escaleren tot OGGW (OnGewenst Gedrag op het Werk)! • Deze beweging sluit nauw aan bij de realiteit: • overlapping tussen beide domeinen is enorm groot • onderzoek van klachten legt vaak andere problemen bloot

10. 1.1 Wettelijk kader: wetgeving psychosociale belasting (4) • De werkgever moet niet alleen aandacht besteden aan OGGW; hij moet voortaan ook preventieacties ontwikkelen voor alle arbeidsomstandigheden die een psychosociale belasting kunnen veroorzaken • Risicoanalyse psychosociale belasting die moet leiden tot preventieve maatregelen op basis van de 4 A’s: • Arbeidsinhoud • Arbeidsvoorwaarden • Arbeidsomstandigheden • Arbeidsverhoudingen art.2 van het KB van 17 mei 2007

11. 1.2 Wettelijk kader: definitie pesten op het werk (1) • meerdere gelijkaardige of uiteenlopende onrechtmatige gedragingen handelingen, gebaren, woorden, bedreigingen, eenzijdige geschriften Mogelijk verband met discriminatiegronden zoals godsdienst of overtuiging, handicap, leeftijd, seksuele geaardheid, geslacht, ras of etnische afstamming. • buiten of binnen de organisatie • gedurende een bepaalde tijd

12. 1.2 Wettelijk kader: definitie pesten op het werk (2) Doel of gevolg • Voor de persoon Aantasting van de persoonlijkheid, de waardigheid of de fysieke of psychische integriteit • Voor het werk Aantasting uitvoering van het werk, zijn betrekking wordt in gevaar gebracht • Voor de omgeving Ontstaan van een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving art. 32 ter van de wet van 4 augustus 1996

13. 1.3 Wettelijk kader: definitie geweld op het werk • Elke feitelijkheid • waarbij een persoon • psychisch of fysiek • wordt bedreigd of aangevallen • bij de uitvoering van het werk. • Lastiggevallen is geschrapt art. 32 ter van de wet van 4 augustus 1996

14. 1.4 Wettelijk kader: definitie ongewenst seksueel gedrag op het werk • elke vorm van ongewenst gedrag: • verbaal, non-verbaal of lichamelijk • met een seksuele connotatie • met als doel of gevolg • aantasting waardigheid van een persoon • een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving art. 32 ter van de wet van 4 augustus 1996

15. 1.5 Wettelijk kader: wet van 10 januari 2007 • Doel: preventie en bescherming • Acties (samengevat) • Opstellen globaal preventieplan en jaaractieplan • Aanduiden preventieadviseur • Opstellen beginselverklaring • Uitwerken procedures intern + extern oggw • Aanpassing arbeidsreglement

16. 1.5 Wettelijk kader: wet van 10 januari 2007 (2) • Acties (samengevat) • Opleiding en sensibiliseren personeelsleden + HL • Uitvoeren risicoanalyse • Nemen van preventiemaatregelen • Evaluatie en terugkoppeling

17. 1.5 Wettelijk kader: wet van 10 januari 2007 (3) • Betrokken partijen • personeelsleden • Leidinggevende (TA, TAC, instellingshoofd, …) • Werkgever (Algemeen directeur, instellingshoofd) • Vertrouwenspersoon (VP) • Preventieadviseur psychosociale aspecten (PAPA) • Preventieadviseur – arbeidsgeneesheer • Toezicht op het welzijn op het werk • Mogelijke externen

18. 2. Rol van de betrokken partijen 2.1 Verplichtingen voor de werkgever (1) • Preventiebeleid voeren ter voorkoming van psychosociale belasting veroorzaakt door het werk • onderdeel van het algemeen welzijnsbeleid van de onderneming • dynamisch risicobeheersingssysteem • algemene preventiebeginselen • preventiemaatregelen o.b.v. risicoanalyse • onderdeel van het globaal preventieplan – jaarlijks actieplan

19. 2. Rol van de betrokken partijen 2.1 Verplichtingen voor de werkgever (2) Preventiemaatregelen o.b.v. risicoanalyse • Primaire preventiemaatregelen • materiële en organisatorische maatregelen; • de aanwijzing van de preventieadviseur en de eventuele vertrouwenspersonen; • De vaststelling van de verplichtingen van de leden van de hiërarchische lijn betreffende de preventie; • de informatie en de vorming van de werknemers; • de voorlichting van het basisoverlegcomité

20. 2. Rol van de betrokken partijen2.1 Verplichtingen voor de werkgever (2) • Secundaire en tertiaire preventiemaatregelen het opstellen van een procedure intern aan de instelling die het mogelijk maakt dat een personeelslid die meent het voorwerp te zijn van onrechtmatig gedrag: • onthaald wordt en de nodige adviezen ontvangt; • een snelle en onpartijdige interventie verkrijgt van de vertrouwenspersoon en de preventieadviseur; • geïnformeerd wordt over de wijze waarop hij/zij een beroep kan doen op de bevoegde PAPA of de VP; • een snel en volledig onpartijdig onderzoek krijgt van de feiten van geweld; • het begeleid wordt.

21. 2. Rol van de betrokken partijen 2.2 Verplichtingen voor de personeelsleden • op positieve wijze bijdragen tot het preventiebeleid • zich onthouden van geweld, pesterijen en OSGW op het werk • de klachtenprocedure niet wederrechtelijk gebruiken

22. 2. Rol van de betrokken partijen 2.3 Preventieadviseur Psychosociale Aspecten (PAPA) • Verplichting • Keuze voor interne of externe dienst • Opleiding van PA in interne dienst = opleiding PA in externe dienst • Personen aangewezen voor inwerkingtreding wet • Hoofdzakelijk belast met opdrachten inzake psychosociale belasting • Drie jaar ervaring inzake psychosociale belasting

23. 2. Rol van de betrokken partijen 2.4 Vertrouwenspersoon (VP) (1) • Mogelijkheid • Structuur • intern of extern • steeds intern indien : • PAPA behoort tot externe dienst • werkgever meer dan 20 werknemers tewerk stelt • Statuut • intern : personeelslid of statutair • extern : personeelslid van (externe) dienst of zelfstandige

24. 2. Rol van de betrokken partijen 2.4 Vertrouwenspersoon (2) • Aanduiding en verwijdering uit functie na akkoord werknemers-vertegenwoordigers Basisoverlegcomité • AUTONOMIE VAN DE FUNCTIE • Rechtstreeks toegang tot persoon belast met dagelijks beheer • Nodige tijd • Passend lokaal : (vertrouwelijkheid) • Alle contacten met PAPA • Bekwaamheid en mogelijkheid om vorming te volgen • Geen druk op VP door andere personen (bekomen info) • GEEN NADEEL DOOR FUNCTIE

25. 2. Rol van de betrokken partijen 2.4 Vertrouwenspersoon (3) voorwaarden • Opleiding volgens de wettelijke bepalingen (KB 17 mei 2007) • wie in toepassing van de vroegere wetgeving werd aangewezen mag de functie verder blijven uitoefenen • Kosten van opleiding en verplaatsingskosten ten laste van werkgever • Tijd = arbeidstijd

26. 2.Rol van de betrokken partijen 2.4 Vertrouwenspersoon (4) opleiding • Vaardigheden • Methodologie psychosociale interventies (basis) • Methode voor oplossen van problemen in organisaties (basis) • Analyse van conflicten • Conflictbeheersing volgens volgende dimensies : • Interindividueel • Groep • Organisatie • Technieken voor hulpverlenende gesprekken en adviesverlening • Beheersen emoties, actief luisteren, doeltreffende communicatie

27. 2.Rol van de betrokken partijen 2.4 Vertrouwenspersoon (5) opleiding • Kennis • Partijen betrokken bij preventie en hun opdrachten • Dynamisch risicobeheersingssysteem • Specifieke opdrachten in het kader van de wetgeving rond grensoverschrijdend gedrag • Interne en externe maatregelen voor de slachtoffers • Definitie van geweld, pesterijen en osgw • Elementen van sociale psychologie • Deontologie • Rapporteringstechnieken

28. 2.Rol van de betrokken partijen 2.4 Vertrouwenspersoon (6) Beroepsgeheim • Principieel beroepsgeheim met wettelijke uitzondering • Informatie meedelen aan deelnemers verzoeningsprocedure die nodig is voor het goede verloop ervan • Ten laste gelegde feiten meedelen aan aangeklaagde • Aan de werkgever het advies meedelen • Kopie meedelen van het document waarmee de werkgever op de hoogte werd gebracht van het bestaan van de bescherming • Kopie meedelen van vraag tot tussenkomst van TWW • Het individueel klachtendossier, met uitzondering van de verklaringen, ter beschikking houden van TWW

29. Preventieadviseur advies over risicoanalyse en preventiemaatregelen advies over gespecialiseerde diensten en instellingen die hulp bieden aan slachtoffers Regelmatig overleg met vertrouwenspersoon Vertrouwenspersoon meewerken aan uitwerking procedures Meedelen van gegevens aan PA van incidenten die zich bij herhaling voordoen Regelmatig overleg met preventieadviseur 2. Rol van de betrokken partijen 2.5 Taken van de preventieadviseur en de vertrouwenspersoon2.5.1 het preventiebeleid

30. Preventieadviseur Raad en opvang van personen Informele procedure ontvangen van met redenen omklede klacht onderzoek van deze klacht voorstellen van maatregelen aan de werkgever Beroep op inspectie Aan werkgever meedelen wie ontslagbescherming heeft Vertrouwenspersoon Raad en opvang van personen Informele procedure ontvangen van met redenen omklede klacht de met redenen omklede klacht bezorgen aan de preventieadviseur 2. Rol van de betrokken partijen 2.5 Taken van de preventieadviseur en de vertrouwenspersoon 2.5.2 Individuele gevallen

31. Preventieadviseur individueel klachtendossier Samenstellen en bijhouden Pertinente gegevens meedelen aan de PA interne dienst voor jaarverslag Vertrouwenspersoon Pertinente gegevens meedelen aan de PA interne dienst voor jaarverslag 2. Rol van de betrokken partijen 2.5 Taken van de preventieadviseur en de vertrouwenspersoon 2.5.3 Administratieve elementen

32. 2. Rol van de betrokken partijen 2.6 Raadpleging PAPA/VP • Tijdens de werkuren • Indien onmogelijk door gewone arbeidstijdregeling • Tijd voor raadpleging = arbeidstijd • Verplaatsingskosten ten laste van werkgever

33. 3. Procedures (1) • VP hoort WN binnen een termijn van 8 kalenderdagen na het eerste contact en informeert hem/haar over de mogelijkheid om op informele wijze tot een oplossing te komen • VP kan enkel handelen mits akkoord van de WN. Ook een akkoord van de aangeklaagde is vereist bij een verzoeningspoging • Indien geen oplossing op informele wijze: indienen van een met redenen omklede klacht bij VP (enkel mogelijkheid indien er een persoonlijk onderhoud is geweest met VP of PAPA)

34. 3. Procedures (2) • Opdracht VP bij start formele procedure= wijzen op de gevolgen van de procedure • bescherming tegen ontslag • formeel onderzoek • Gevolgen bij rechtsmisbruik: • arbeidsreglement

35. 3. Procedures (3) • Document met redenen omklede klacht:inhoud • Beschrijving van de feiten • Verband met wettelijke definitie • Ogenblik en plaats van de feiten • Verzoek aan WG om passende maatregelen te treffen • Ondertekening en datering door werknemer

36. 3. Procedures (4) • Document met redenen omklede klacht • Kopie meedelen aan werknemer als ontvangstbewijs • ondertekend door VP • vermelding van persoonlijk onderhoud • Klacht overhandigen aan preventieadviseur psychosociale aspecten

37. 4. Wat als er derden bij betrokken zijn? • Optreden bij klacht van werknemer waarbij derde betrokken is • Indien werknemer van onderaannemer klacht heeft tegen werknemer opdrachtgever • Interne procedure bij werkgever opdrachtgever mogelijk • Indien permanent op arbeidsplaats

38. 4. Wat als er derden bij betrokken zijn? (2) • Indien werknemer opdrachtgever klacht heeft tegen werknemer onderaannemer • Interne procedure bij werkgever opdrachtgever toepassen • Indien permanent op arbeidsplaats • Opdrachtgever legt contact met onderaannemer voor treffen van individuele maatregelen

39. 5. Register van feiten van geweld • Bevat verklaringen over feiten waarbij derden betrokken zijn • Beschrijving • Data • Geen identiteit van de klager • Bijgehouden door: • VP of PAPA • Interne dienst PBW, indien PAPA extern en geen VP • Toegang: werkgever, PAPA, VP, inspectie • Bewaring: 5 jaar welzijn werkt

40. 6. Jaarverslag • Collectieve preventiemaatregelen betreffende psychosociale belasting • Statistische gegevens over: • incidenten die zich bij herhaling voordoen • Meldingen aan VP/PA (informeel + formeel) • Register van feiten van geweld

41. 7. Wie geniet er ontslagbescherming? • Personeelslid dat met redenen omklede klacht indient • Personeelslid dat klacht indient bij de inspectie (TWW) • Personeelslid dat klacht indient bij politiedienst, openbaar ministerie, onderzoeksrechter • Personeelslid dat of voor wie rechtsvordering wordt ingesteld • Personeelslid dat officiële getuige is • In ondertekend en gedateerd document • Feiten die hij zelf heeft gezien of gehoord • Ter kennis brengen van de PA • Of die getuigt in rechte

42. 8. Bij wie kan het personeelslid nog terecht? Interne procedure (VP/PAPA) • VP of PAPA • Via arbeidsgeneesheer • Register extern geweld personeelslid klager Toezicht Welzijn op het Werk Gerechtelijke procedure

43. Deel 3: bemiddeling • Wat is bemiddeling? • Wat is bemiddeling NIET? • Rol als bemiddelaar • Belangrijkste principes en voorwaarden • Het bemiddelingstraject in 7 fasen

44. 1. Wat is bemiddeling? • Basis elementen/opdracht • Betrokkenen aanvaarden de andere te ontmoeten in het vooruitzicht van een vreedzame oplossing • Interventie gebeurt door een derde die als neutraal wordt beschouwd (onpartijdig optreden en geen ideologie of waarden promoten) • Rechtstreekse dialoog en actieve betrokkenheid stimuleren welzijn werkt

45. 1. Wat is bemiddeling? (2) • Basis elementen/opdracht • Proces bewaken • Communicatie faciliteren • GEEN inhoudelijke inbreng • Verantwoordelijkheid voor oplossing bij de partijen leggen (partner en GEEN hersteller)

46. 1. Wat is bemiddeling? (3) Doel Uitklaring van het spanningsveld/misverstanden Probleem/kwestie oplossen Relatie verbeteren Begrip voor de ander ontwikkelen Ontwikkelen van inzicht en vaardigheden om op andere manier met conflicten om te gaan Komen tot afspraken: houding, gedrag, werk Niet altijd mogelijk!

47. 1. Wat is bemiddeling? (4) Belangrijkste valkuil niet neutraal gepercipieerd worden! Wanneer heb je een goed resultaat bereikt? Er is een duidelijker zicht op ieders belangen en behoeften Er is een verbetering van de onderlinge situaties opgetreden De situatie is gedeblokkeerd niet noodzakelijk oplossing van de kwesties

48. 2. Wat is bemiddeling NIET? Onderhandelen ( wel een onderdeel) Oplossen: de bemiddelaar dicteert niet de inhoud van het akkoord, maar biedt wel hulp zodat de partijen daar zelf toe kunnen komen Adviseren Hanteren van conflicten Coachen

49. 3. rol als bemiddelaar Basisvaardigheden: Actief luisteren Spiegelen, parafraseren, samenvatten, positief heretiketteren Verbindende taal spreken Benadrukken dat er SAMEN naar een oplossing zal gezocht worden Begrip voor elkaar losweken Partijen ‘verbinden’ zodat ze op een positieve manier kunnen samen zitten. vb.: “partij x, wat heb jij nodig om terug samen te kunnen werken?”

50. 3. rol als bemiddelaar (2) Vragen stellen Eerste fase: vragen ter verheldering Opgelet: té veel vragen kunnen doen blokkeren! Latere fasen: vragen om verandering te stimuleren Meerzijdige partijdigheid Basishouding: Geen belang hebben bij inhoud of uitkomst conflict Wisselende betrokkenheid met elke partij Niet-aanwezigen aanwezig stellen Maar ook: pendelbemiddeling