Görüşme teknikleri

1. Görüşme teknikleri Alaaddin DEBGİCİRehberlik ve Psikolojik Danışma Uzmanıpdrattar@hotmail.com

2. Tıbbi görüşmenin amaçları • Belirtiler ve öykü ile ilgili bilgi toplamak • Tanı koymak • Hasta ve yakınlarını eğitmek • Tedavi uyumu/işbirliğini sağlamak • Sağlıklı bir hasta-hekim ilişkisi kurmak İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

3. Psikiyatrik görüşmenin tıbbi görüşmeden farkları • Genellikle daha uzun sürer • Mahremiyet daha önemlidir • Hasta isteği dışında getirilmiş olabilir • Gerçekliği değerlendirmesi bozuk olabilir • Stigma (etiketlenme) daha önemlidir • Ruhsal hastalıkların birçoğu iletişim zorluğuna yol açar İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

4. Psikiyatrik görüşme türleri • Belirti ağırlıklı görüşme • İlişki ağırlıklı görüşme İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

5. Belirti ağırlıklı görüşme • Tanı koymak amaçlanır • Önceden hazırlanmış sorular • Görüşme çizelgeleri kullanılır • SCID, CIDI, SCAN İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

6. Belirti ağırlıklı görüşmenin ilkeleri • Yansızlık • Kapsayıcılık • Çok kaynaktan bilgi alma • İyi gözlem yapma İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

7. İlişki ağırlıklı görüşme • Tanı koymaya ek olarak hastanın verbal ve nonverbal iletişimini de gözlemeyi hedefler • Hastanın söyledikleri kadar söylemedikleri ile de ilgilidir • Hastanın görüşmeci/terapistle ilişkili duyguları da anlaşılmaya çalışılır ve hastayla konuşulur • Transferans ve kontrtransferans İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

8. İlişki ağırlıklı görüşmenin ilkeleri • Katı kurallara bağlı değildir • Hastanın serbestçe konuşmasına izin verilir • Üçüncü kulakla dinleme • Yorum ve açıklamalara yer verilir • Bilgi alma ile tedavi iç içedir İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

9. Etkili görüşme ilkeleri • Hastanın konuşmasını sağlamak önemlidir • Görüşmenin kendiliğinden, serbest biçimde akması daha uygundur • Sorular: • Yansız • Yüksüz • Yargısız olmalıdır İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

10. Yüksüz soru sorma • Karını seviyor musun? • Başın da ağrıyor mu? • Ses duydun mu? • Bana güvenmiyor musun? İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

11. Yansız soru sorma • (Boşanmış birine) “Pişman değil misin?” • (evlilik sorunları anlatan hastaya) “Boşanmayı düşünmedin mi?” İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

12. Yargısız soru sorma • (eşcinsel olduğunu açıklayan hastaya) Utanmıyor musun? • (boşanmak üzere olan hastaya) “çocukların neler yaşayacağını düşünmedin mi?” İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

13. Görüşmenin bileşenleri • Doktor/görüşmeci • Hasta/görüşülen kişi • Ortam • Zaman • Dil İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

14. Görüşmeciye ait özellikler • Görüşme tekniklerine hakimiyet • Çalıştığı konu ve hasta hakkında bilgi düzeyi • Hastaya ilgisi • Cinsiyet • Kişilik özellikleri İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

15. Hastaya ait özellikler • Görüşmenin amacı, niteliği hakkında bilgisi var mı? • Görüşmeye istekli mi? • Yaş • Cinsiyet • Dini, etnik özellikler • Eğitim düzeyi, dil kullanım becerisi İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

16. Ortama ait özellikler • Mahremiyete izin veriyor mu? • Konuşmaya uygun mu (oturma yeri, rahatlık vb.) • Dikkati dağıtan şeyler var mı? • Görüşmedeki kişi sayısı? • Görüşmelerin kaydedilmesi etkiler mi? İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

17. Görüşmeye ayrılan zaman • “Yeterli süre” için ne kadar süre yeter? • Görüşmenin başlama saatini, ne kadar süreceğini her iki taraf da bilmeli • Makul bir gerekçe yoksa gecikme veya iptal olmamalı • Hastaların çoğunun zamanı iyi kullanamayan kişiler olduğunu unutmayın (en önemli bilgileri görüşmenin sonunda veya ikinci görüşmede verebilirler) İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

18. Dilin kullanımı • Doktor açık, yalın bir dil kullanmalı, teknik tabirlerden, jargondan, sofistike ifadeden kaçınmalıdır • Hastanın belirli bir semptom için kullandığı yerel tabirleri kullanmaktan zarar gelmez • Tekrardan kaçınmayın, unutmayın siz bir şeyi ilk söylendiğinde anlayabilirsiniz, ancak her hastanız sizin kadar zeki(!) olmayabilir İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

19. Psikiyatrik görüşmenin temel hedefleri-1 • Görüşmede mümkün olduğunca kısa süre içinde ilişki kurun • Hastanın temel yakınmasını belirleyin • Temel yakınmayı kullanarak geçici bir ayırıcı tanı yapın • Daha ayrıntılı sorularla olası tanıları dışlamaya çalışın • Soruların kesin cevaplarını aldığınızdan emin olun • Düşünce akışını/çağrışımlarını görmek için serbestçe konuşmasına izin verin İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

20. Psikiyatrik görüşmenin temel hedefleri-2 • Hem açık, hem kapalı uçlu sorular sorun • Hasta veya sizin için zor veya ayıp olabilecek soruları sormaktan çekinmeyin, örneğin: intihar düşüncelerini sorun • Görüşme sonunda hastanın da soru sorabilmesine izin verin • İlk görüşmeden hastanın size güven duyarak, mümkünse umutla ayrılmasını sağlayın İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

21. Hasta-hekim ilişkisinin önemi • Alınacak tıbbi bilgiyi ve tanı sürecini etkiler • Tedavi uyumunu etkiler • Hastanın genel olarak hekime ve kuruma güvenini etkiler İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

22. İlk izlenim önemlidir Tanışma, giyim-kuşam Ses tonu, göz ilişkisi Hitap tarzı Kendini tanıtma, tokalaşma

23. Görüşme ortamı • Zamanı, süresi • Kesintiler: telefon veya kapı çalarsa, “acilde hasta var” denirse vb. • Not tutma, kayıt, video vb. • Mahremiyetin önemi • Neresi uygun: Hasta odası, özel oda, koğuş? İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

24. Önyargı karşılıksız olmaz • Giyim-kuşam, görünüş • Konuşma tarzı, şive • İnançlar • Yaş • Cinsiyet • Hastalık/semptom türü (eşcinsel, obez..) İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

25. Olmazsa olmazlar • Açıklık ve dürüstlük • Dinleyebilme • Yargılamama • İlgilenme • Kabullenme (reddetmeme) • Mahremiyet İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

26. Açıklık • Hasta ve ailesinin hastalığın nedenleri, belirtileri, seyri ve tedavisi hakkında bilgi almaya hakkı vardır • Bilgilendirme için ayıracağınız zaman size gelecekte zaman, uyum ve güven olarak geri dönecektir • Gerçekçi olmayan umutlar vermeyin İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

27. Gizlilik • Nereye kadar? • Hastaya ne söylemeli? • Aileden alınan bilgi hastaya, hastadan alınan aileye.. verilir mi? • “Tüm söyledikleriniz burada kalacak”ın istisnaları neler? • Süpervizyon, adli konular vb. İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

28. Empati • Empati mi sempati mi? • Hastaların iyileşmek için bizim şefkatimize mi ihtiyacı var? İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

29. Esneklik • Hasta sizi veya tedavinizi beğenmezse? • Yarar görmezse? • Yeni şeyler öğrenmek için zaman hep vardır • Hastadan birşeyler öğrenmek de ayıp değildir İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

30. Aileye karşı tutum • Aile olmazsa hasta olmaz • Aile, hasta ve hekim aynı saftadırlar, ama bunu bilmiyor olabilirler! • Aileye tedavide rol ve sorumluluk vermek, uyumu arttırabilir • Aile veya yakınlardan mutlaka bilgi almalı ve işbirliği sağlamalıdır İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

31. Sorun alanları • Dini inançlar • Alt kültürler • Ekonomik sorunlar • Hassas konuların konuşulması (cinsellik, intihar vb) • Saldırgan, alaycı, “hak arayan” hasta İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

32. Görüşme tarzı ile ilgili sorun kaynakları • İlişkinin biçimi (paternal, eşit, vb.) • Jargon kullanımı • Espri ve mizah kullanımı • Kendini açma • Mesafenin korunması (dışarda görüşme, arkadaşlık..) İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

33. Hekimin sorumluluğu • Kendini yetiştirme/eğitme • Araştırma, yeni şeyler öğrenme (bilmemek değil öğrenmemek ayıp) • Danışma, sevketme İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

34. Hayatınızı kolaylaştıracak tavsiyeler • Anlamadığınızı sorun, hastanın anlatmadığı şeyleri öyküye eklemeyin • Herşeyi bilmek, leb demeden leblebiyi anlamak zorunda değilsiniz • Bilmiyorum demek değerinizi azaltmaz • Sınırlarını bilmek gibi erdem olmaz İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

35. Saldırgan hasta ile görüşme • Hasta tespit edilmiş ise, serbest bırakmadan önce tanıyı kesinleştirin • Geçmişte benzer davranışları olmuş mu? • Bilinç düzeyi, gerçeği değerlendirme düzeyi • Yalnız görüşme yapmayın • Kapıyı açık bırakın İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

36. İntihar eğilimli hasta ile görüşme • Tanıyı kesinleştirin • İntihar düşünceleri, planları, girişimleri olup olmadığını sormaktan çekinmeyin • İntihar ederek ölen hastaların çoğunun bu niyetlerini belirttiklerini unutmayın İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı

37. Psikotik hastayla görüşme • Sanrısını tartışmayın • İnanmış gibi de davranmayın • Sanrıya inandığını anladığınızı, ama tam olarak katılmadığınızı, ya da anlamadığınızı söyleyebilirsiniz • Duyguları üzerine odaklanın İzzet baysal Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı