1 / 74

MANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEMEDE KONTRAST MADDELER

MANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEMEDE KONTRAST MADDELER. Hazırlayan:Dr.Mehmet KILIN Danışman:Uzm.Dr.Oktay ALGIN Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Radyoloji Kliniği. KONTRAST: Karşıt olmak, zıt olmak

henrik
Download Presentation

MANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEMEDE KONTRAST MADDELER

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. MANYETİK REZONANS GÖRÜNTÜLEMEDE KONTRAST MADDELER Hazırlayan:Dr.Mehmet KILIN Danışman:Uzm.Dr.Oktay ALGIN Ankara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Radyoloji Kliniği

  2. KONTRAST: Karşıt olmak, zıt olmak • KONTRAST MADDELER: Organ ve dokuların içerisine ya da çevresine verilerek,bu organ ve dokuların görünür hale gelmesini sağlayan maddelerdir

  3. MRG DE KULLANILAN KONTRAST MADDELER • Kontrastsız görüntülerde yeterli doku ayrımının yapılamadığı durumlarda Temel amaç: • Hem patolojik ile normal dokuların • Hem değişik karakterdeki lezyonların ayrımı

  4. MRG DE KULLANILAN KONTRAST MADDELER • MRG de kontrast ve sinyal intensitesini belirleyen parametreler: • Dokudaki su protonları (spin dansitesi) • Her dokuya özel T1 ve T2 süresi • Manyetik duyarlılık

  5. Kontrast maddeler • Su molekülünün relaksasyon zamanını • Dokunun T1 zamanını kısaltarak T1 ağırlıklı görüntülerde SİNYAL ARTIŞINA(Hiperintensite) • T2 zamanını kısaltarak T2 ağırlıklı görüntülerde SİNYAL KAYBINA(Hipointensite) neden olurlar

  6. Kontrast maddelerin etkisi -Biyo-dağılım -Puls parametrelerine göre değişiklik gösterebilir

  7. BİYO-DAĞILIMLARINA GÖRE • Ekstraselüler boşluk KM • RES e yönelik KM • Hepatobiliyer sisteme yönelik KM • Kan havuzu KM • Oral KM

  8. Ekstraselüler boşluk kontrast maddeleri • Ekstraselüler boşluk = İntravasküler+intersitisyel • Serbest Gadolinyum: -Aşırı toksik -Biyo-dağılımı ve farmakokinetik profili -biyolojik ortamlarda verimliliği İYİ DEĞİL

  9. Ekstraselüler boşluk kontrast maddeleri • DTPA (dietilentriaminpentaasetik asid), • DTPA-BMA (dietilentriaminpentaasetikasid bis-metilamid), • DOTA (tetraazasiklododekan tetraasetik asid) • HP-DO3A bileşikleri

  10. Günümüzde en sık; • Gadopentat dimeglumin (Gd-DTPA) (Magnevist,Schering AG) • Gadodiamid (Gd-DTPA-BMA) (Omniscan, Nycomed AS), • Gadoterat meglumin (Gd-DOTA) (Dotarem, Laboratoire Guerbet), • Gadoteridol (Gd-HP-DO3A) (ProHance,Bracco Diagnostics)

  11. Ekstraselüler boşluk kontrast maddeleri • T1 ve T2 zamanlarını • T1 etkisi çok daha yüksek • T1 ağırlıklı sekanslarda dokunun sinyalini

  12. Ekstraselüler boşluk kontrast maddeleri Pulmoner dolaşım Sistemik arterler İntersitisyel boşluk İdrar(1.gün >%95)

  13. Ekstraselüler boşluk kontrast maddeleri • Arteriyel (ilk 30 sn) • Portal faz(60.sn) • Ekstraselüler fazlar(intersitisyel boşluk)(2 dk) EN UZUN

  14. Ekstraselüler boşluk kontrast maddeleri • Kan –beyin • Kan-testis bariyeri • SSS ve testisteki kapillerlere KM GEÇİŞ • İnflamasyon ve Neoplastik patolojilerde GEÇİŞ(+)

  15. Fibröz dokular • Hipovasküler • Geniş intersitisyel boşluk ES fazda iyi tutulum(+metastazlar)

  16. Retiküloendoteliyal sisteme (RES) yönelik kontrast maddeler • Demir oksit • Hücre duvarındaki reseptöre veya • Kan havuzu • KC,dalak,kemik iliği • Makrofaj-monositik sistem hücreleri • T2 ağırlıklı sekanslarda sinyal kaybı • %80 KC, %5-1O Dalak

  17. Retiküloendoteliyal sisteme (RES) yönelik kontrast maddeler SPIO (>50 nm): -Ferrumoksit(AMI-25) (Feridex,Endorem) YAVAŞ İNF. -Ferrukarbotran(SHU-555A) (Resovist) BOLUS USPIO (<50 nm): -Ferumokstran(AMI-227) (Sinerem,Combidex) YAVAŞ İNF.

  18. Retiküloendoteliyal sisteme (RES) yönelik kontrast maddeler • Süperparamanyetik • Yüksek manyetik moment • Güçlü lokal alan heterojenitesi • T1 ve T2 sinyal intensitesinde kayıp • AMI-25 ve SHU-555A daha çok T2 • AMI-227 T1 ve T2

  19. Retiküloendoteliyal sisteme (RES) yönelik kontrast maddeler • Önce KAN HAVUZU • Sonra RES HÜCRELERİ • SPIO: Kan yarı ömrü 8-10 dk • USPIO: Kan yarı ömrü 200 dk • Genellikle KARACİĞER görüntülemede (Kupffer ve Endotelyal hc. tutulur) • AMI-227:MRA ve LN görüntüleme

  20. Retiküloendoteliyal sisteme (RES) yönelik kontrast maddeler • Normal KC T2 SİNYAL KAYBI • Kötü dif.HCC ve Met. SİNYAL KAYBI • FNH,adenom,iyi dif.HCC SİNYAL KAYBI • Hemanjiomlar(kan havuzu etkisi-sinyal kaybı ) • DALAK:Benign SM Met.,Lenfoma ?

  21. Hepatobiliyer sisteme yönelikkontrast maddeler • Hepatositler SAFRA YOLU • Mangafodipir trisodyum (Mn-DPDP)(Teslascan-1997) • Gadobenat dimeglumin (Gd-BOPTA)(MultiHance) • Gadoksetik asit disodyum (Gd-EOB-DTPA)(Primovist)

  22. T1 Normal KC ve fokal KC lezyonları HİPERİNTENS Hepatositten yoksun lezyonlar HİPOİNTENS Hepatobiliyer sisteme yönelikkontrast maddeler

  23. Hepatobiliyer gadolinyum şelatları • Hepatositlerde anyon taşıyıcı protein İdrar ve safra • Bolus enjeksiyon • Erken dönem: KC perfüzyonu • Geç dönem: Lezyonların hepatosit +/- ? • Gadobenat dimeglumin (Gd-BOPTA)(MultiHance) • Gadoksetik asit disodyum (Gd-EOB-DTPA) (Primovist)

  24. Hepatobiliyer gadolinyum şelatları • Geç dönemde -Gd-BOPTA :40-120 dk -Gd-EOB-DTPA :15-20 dk Tümör hücreleri HİPOİNTENS

  25. Gadobenatdimeglumin • KC ve SSS • %2-4 KC de tutulum • Proteine zayıf ve geçici bağlanma MRANJİOGRAFİ • KC görüntülemede önerilen doz:0.1 mL/kg • KM dilüe edilmemeli ve takiben SF

  26. Gadoksetik asit disodyum • %42-51 böbrek • %43-53 biliyer sistem • %2-4 enterohepatik dolaşım • Yüksek protein bağlanma oranı(%10) • Plazmadaki T1 relaksivitesi daha yüksek • Biliyer sistem atılımı daha yüksek MR KOLANJİOGRAFİ • Kc görüntülemede önerilen doz:0.1 ml/kg

  27. Gadobenat dimeglumin:<18 y endike değil • Gadoksetikasit disodyum: -Minör yan etkiler -Ciddi yan etki yok

  28. Kan havuzu kontrast maddeleri • İntravasküler boşlukta uzun süre kalmalı • Toksik olmamalı • Yeterli bir süre sonra yıkılıp atılmalı • USPIO:MR Anjiografi • MS-325:Gd-DTPA ya difenilsiklohekzil eklenmesi- • %80-96 geri dönüşümlü albümine bağlanır • Ekstraselüler boşluğa geçmez

  29. ESS Gadolinyum bileşiklerinde stabilite farklılıkları • Serbest gadolinyum oldukça toksik • Splenik dejenerasyon • KC de sentral lobuler nekroz • Enzim inh. • Ca kanal blokajı • Çeşitli hematolojik anormallikler • Toksik etkilerini azaltmak için güçlü bir şekilde şelata bağlanmalı

  30. ESS Gadolinyum bileşiklerinde stabilite farklılıkları • Lineer-Siklik • İyonik- non-iyonik • Gd iyonu 9 adet koordinasyon bölgesi(+) • Koordinasyon bölgesi: Metalik merkeze bağlanmış atom ya da ligand sayısı

  31. İYONİK LİNEER MOLEKÜLLER(Gd-DTPA,Magnevist) • NON-İYONİK LİNEER MOLEKÜLLER(gadodiamid,omniscan-gadoversetamid-optimark) • Non-iyonik şelat Gd(+3) e daha zayıf bağlanır ve stabilitesi daha az

  32. Makrosiklik moleküllerde Gd daha sıkı bağlanır • Lineer moleküllerde fleksibl açık zincir daha zayıf koruma sağlar • Yan zincirlerin sayısı ve özelliği stabilitede önemli-(asidite ve karmaşıklık) DOTAREM>PROHANCE>GADOVIST

  33. Stabilite • İonik-makrosiklik>non-iyonik – lineer • Yarı ömür • Stabilite değerleri • Aşırı şelat miktarı(ticari preparatlarda)

  34. İn-vivo ölçümler • Gd ayrışınca fosfatlar ve sitratlar gibi endojen iyonlar DOKU • Dokuda birikim non-iyonik lineer şelatlarda –iyonik lineer şelatlara göre 3 kat daha fazla • Birikim makrosiklik ajanlarda daha az • En az birikim non-iyonik makrosiklik ajanlarda • İn-vitro iyonik - non-iyonik fark yok

  35. Renal fonk.normal:1.5 st • İleri derecede böbrek bzk.: >30st • Diyaliz hast:3 seans-6 günde >%97 • Peritoneal diyaliz-20gün-%69

  36. GADOLİNYUM TUZLARI DOKUDA MAKROFAJLAR TGF-BETA FİBROBLASTLAR FİBROTİK DEĞİŞİKLİKLER KOLLAJEN BİRİKİMİ

  37. Gadolinyum içeren kontrast ajanlarına bağlı yan etkiler • Renal- Renal olmayan • Akut- Geç –Uzun dönem • Akut yan etki gelişme riski belirgin olarak iyotlu kontrast maddelere göre daha az

  38. Böbrek dışı yan etkiler • Akut- 1 st içinde • Hafif:B/k,ürtiker,kaşıntı • Orta:Şiddetli kusma,belirgin ürtiker,bronkospazm,yüz ve larinks ödemi,vazovagal atak • Ciddi:Hipotansif şok,solunum arresti,konvülziyon

  39. AKUT YAN ETKİLER • Risk fak.:Daha önceki akut reaksiyon,astım,tedavi gerektiren alerji • Tetkik sonrası en az 30 dk gözlem • Alternatif yöntem-farklı ajan-premedikasyon • Premedikasyonun yararlılığı ?

  40. GEÇ YAN ETKİLER • Enjeksiyon sonrası 1st-1 hafta içerisinde • NSF:1 hafta

  41. UZUN DÖNEM YAN ETKİLER • >1 hafta • NSF

  42. Nefrojenik Sistemik Fibrozis • NSF & Gd-KM 2006 • Başlangıç 2-3 ay içinde,bazen yıllar sonra • Başlangıç:ağrı,kaşıntı,şişlik,eritem, genellikle bacaklarda • Sonra:Cilt ve cilt altı dokularda kalınlık artışı • İç organlarda(kas,diyafram,kalp,KC,AC) fibrozis • SONUÇ:Ekstremitelerde kontraktür,kaşeksi ve ölüm

  43. NSF-Risk Faktörleri • Ciddi veya son dönem BY • doz Gd şelatlarının birikimi • doz EPO • serum PO4 • serum Ca++ • Eşlik eden cerrahi,enf.,vasküler olay • Demir mobilizasyonu • Metabolik asidoz

  44. RİSKLİ HASTALAR • Yüksek risk:-KBH Evre 4-5 • -Diyaliz hastaları • -Böbrek fonk.zayıflamış KC transplant aday/olmuş hastalar • Düşük risk:-KBH Evre 3 -<1 y çocuklar • Risk yok:Böbrek fonk. Normal

  45. YÜKSEK RİSKLİ AJANLAR • GADODIAMID (Omniscan) -Non-iyonik lineer -%3-7 insidans riskli grupta • GADOPENTAT DİMEGLUMİN (Magnevist) - İyonik lineer -%0.1-1 insidans riskli grupta • GADOVERSETAMİD (Optimark) -Non-iyonik lineer -İnsidans bilgisi yok

  46. YÜKSEK RİSKLİ AJANLAR • KONTRENDİKE -KBH Evre 4-5 -Böbrek fonk.zayıflamış KC transplant aday/olmuş hastalar • DİKKAT EDİLMELİ ! -KBH Evre 3 -<1 y çocuklar -Kullanım öncesi serum Kr.(eGFR) ölçümü gerekli

  47. ORTA DERECEDE RİSKLİ AJANLAR • GADOBENATE DİMEGLUMİN(Multihance) -İyonik-lineer -Rapor edilen vaka yok -Düşük dozda kullanılabilir • GADOFOSVESET TRİSODYUM(Vasovist) -İyonik-lineer -Vaka yok ,fakat yeterli klinik tecrübe yok -Düşük dozda kullanılabilir, yarı ömrü 12 kat daha uzun

  48. ORTA DERECEDE RİSKLİ AJANLAR • GADOKSETATE DİSODYUM(Primovist) -İyonik-lineer -Vaka yok ,fakat yeterli klinik tecrübe yok -Organ spesifik-hepatosit -Düşük dozda kullanılabilir • Kullanım öncesi serum Kr.(eGFR) ölçümü zorunlu değil

More Related