Motyw femme fatale w literaturze i malarstwie XIX i XX w.

1. Sylwia Szelkowska Joanna Matczak Motyw femme fatale w literaturze i malarstwie XIX i XX w.

2. Femme fatale, kobieta fatalna – związek frazeologiczny oznaczający kobietę przynoszącą mężczyźnie porażkę i zgubę. Zwrot femme fatale jest zwyczajowo używany do opisania kobiet, które świadomie zdobywają, wykorzystują i porzucają mężczyznę.

3. Motyw femme fatale wywodzi się ze starożytnych wierzeń. W mitologii greckiej funkcję femme fatale pełnią syreny, Sfinks, Scylla i Klitajmestra. W XIX w. i na początku XX motyw femme fatale stał się modny i pojawiał się m.in. w twórczości Aleksandra Dumasa, Edvarda Muncha, Gustava Klimta, Gustave'a Moreau, Joris-Karla Huysmansa oraz Alfonsa Muchy.

4. Femme fatale w literaturze Młodej Polski W liryce Młodej Polski znajdujemy bardzo wiele przykładów użycia motywu femme fatale. Jednym z nich jest wiersz Karela Kryla „Salome”. Autor posłużył się tutaj motywem biblijnej Salome. „Woda ognia skry Jagnie i wilcze kły Słodka i okrutna Drapieżna i smutna Czerń i biel...”

5. „Chłopi” - Władysław Reymont Reymont ukazuje postać Jagny Pacześ (Borynowej). W zasadzie całe jej postępowanie to następstwo ogromnej podświadomej energii życia. Uznana za młodopolską femme fatale - kobietę fatalną, niszczącą życie mężczyzn, odbierającą serce, burzącą spokój duszy, łamiącą kariery. Jagna jest postacią samotną, tragiczną, odrzuconą przez wiejską społeczność w rzeczywistości nie za swe winy, ale ukaraną za wszystkie nieszczęścia spadające na Lipce.

6. Edvard Munch • W obrazie pt.: „Wampir” włosy symbolizują „więzy pętające kochanka. Okrywają mężczyznę, który wtula twarz w łono kobiety kąsającej jego szyję. Scena ta jest odbiciem dręczącej Muncha wizji kobiety: istoty pożądanej i niebezpiecznej, pociągającej i destrukcyjnej.

7. Gustav Klimt • Giuditta Salome przedstawia pierwotne siły seksualności i miłości, które dominują w twórczości Gustava Klimta. Prezentowany obraz femme fatale symbolizuje ciemne strony seksualnej atrakcyjności kobiety. Zmysłowość i oryginalność sztuki Klimta przyciąga wielu pasjonatów sztuki.

8. Alfons Mucha • Muza największych twórców początku XX wieku i słynna famme fatale – Sarah Bernhardt zwróciła się do Muchy z nieznoszącą sprzeciwu prośbą o natychmiastowe namalowanie plakatu do jej inscenizacji Gismondy. Długa, wąska forma, pastelowe kolory oraz specyficzne ujęcie postaci już na zawsze pozostaną jego charakterystycznymi elementami.

9. Motyw femme fatale występuję również w innych epokach: • „Makbet” - William Szekspir przedstawia Lady Makbet (barok) • ”Cierpienia młodego Wertera” - J.W. Goethe opisuje losy młodego, nadwrażliwego bohatera, nieszczęśliwie zakochanego w Lotcie (romantyzm) • „Lilie” – Adam Mickiewicz wykorzystuje znaną pieśń ludową o zabiciu męża przez niewierną żonę (romantyzm) • „Balladyna” - Juliusz Słowacki ukazuje wiejską dziewczynę, córkę biednej wdowy, siostrę Aliny, kochankę Grabca (romantyzm)

10. Jedną z pierwszych polskich femme fatale była Izabela Łęcka z powieści „Lalka” Bolesława Prusa. Jest ona rozkapryszoną arystokratką, lekceważy uczucie Wokulskiego, skazując go na cierpienia spowodowane niespełnioną miłością. Jedna z wersji interpretującej tytuł powieści odnosi się do postaci Łęckiej, która, podobnie jak lalka, jest w środku pusta.

11. Kobieta w literaturze Jest przedstawiana głównie jako kochanka, żona i matka, obiekt pożądania, uwielbienia oraz zazdrości. Motyw kobiety jest nieodłączną częścią takich tematów, jak miłość, macierzyństwo, rodzina. Postać niewiasty może być zarówno natchnieniem, muzą, aniołem, jak i femme fatale czy nowoczesną feministką. Osobno należy traktować matki czy żony, osobno kobiety heroiczne, jak Joanna d`Arc, Emilię Plater, Stasię Bozowską czy femme fatale, często popychające do zbrodni lub same będące morderczyniami – Lady Makbet, Balladynę, a także kobiety niespełnione.

12. Dziękujemy za uwagę. Fin !! (koniec)