PRAWNE INSTRUMENTY KONTROLI JST

1. PRAWNE INSTRUMENTY KONTROLI JST W ZAKRESIE LIKWIDACJI PUBLICZNEJ SZKOŁY

2. Podstawa prawna • ustawa z dnia 8 marca 1990r.o samorządzie gminnym(Dz.U. z 2001r. nr 142, poz. 1591 ze zm.) • ustawa z dnia 5 czerwca 1998r.o samorządzie powiatowym(Dz.U. z 2001r. nr 142, poz. 1592, ze zm.) • ustawa z dnia 5 czerwca 1998r.o samorządzie województwa(Dz.U. z 2001r. nr 142, poz. 1590, ze zm.) • ustawa z dnia 23 maja 1991r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001r. Nr 79 poz.854 ze zm.) • ustawa z dnia z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz.U. z 2004r. nr 256 poz.2572 ze zm.) • ustawa z dnia 30 sierpnia 2002r.Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi(Dz.U. z 2002r. nr 153, poz. 1270)

3. Co to jest nadzór? NADZÓR Określone procedury, dające odpowiednim organom państwowym, wyposażonym w stosowne kompetencje, prawo ustalania stanu faktycznego, jak też korygowania działalności organu nadzorowanego. Trybunał Konstytucyjny - uchwała z 5 X 1994 r., W 1/94 (OTK 1994, nr 2, poz. 47)

4. Kryterium legalności Nadzór nad działalnością gminną sprawowany jest na podstawie kryterium zgodności z prawem. Organy nadzoru nie badają więc aktów prawa pod kątem celowości, rzetelności czy gospodarności.

5. Organy nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego Organy nadzoru Wojewoda Sąd administracyjny Pismo inicjatywne Wezwanie Skarga

6. Wojewoda Wojewoda jest organem nadzoru na podstawie: • art.86 ustawy o samorządzie gminnym • art.76 ustawa o samorządzie powiatowym • art.78 ustawa o samorządzie województwa

7. Obowiązek przedłożenia uchwałw ciągu 7 dni • Wójt obowiązany jest do przedłożenia wojewodzie uchwał rady gminy w ciągu 7 dni od dnia ich podjęcia (art.90 ust.1 ustawy o samorządzie gminnym). • Starosta zobowiązany jest do przedłożenia wojewodzie uchwał rady w ciągu 7 dni od dnia ich podjęcia (art.78 ust.1 ustawy o samorządzie powiatowym) • Marszałek województwa przedstawia wojewodzie uchwały sejmiku województwa oraz uchwały zarządu województwa podlegające nadzorowi w ciągu 7 dni od dnia ich podjęcia (art. 81 ustawy o samorządzie województwa)

8. Wojewoda • Uchwała organu samorządu terytorialnego sprzeczna z prawem jest nieważna. • O nieważności uchwały w całości lub w części wojewoda orzeka w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia uchwały. • W przypadku nieistotnego naruszenia prawa wojewoda nie stwierdza nieważności uchwały, ograniczając się do wskazania, iż uchwałę wydano z naruszeniem prawa.

9. Wojewoda Pismo inicjatywne związku zawodowego Związki zawodowe mogą kierować do wojewody pismo zawierające wniosek o zbadanie uchwały – ze wskazaniem zarzutów naruszenia prawa przez organ prowadzący.

10. Wojewoda Pismo inicjatywne związku zawodowego Pismo inicjatywne nie jest formalnym elementem procedury nadzorczej. Posiada ono charakter informacyjny.

11. Wzór pisma do wojewody data …… … Wojewoda ………………… • Zarząd Oddziału Związku Nauczycielstwa Polskiego w związku z podjęciem przez Radę Gminy … … … uchwały z dnia … … … 2007r. w sprawie … … … - występuje do Wojewody ……………… z wnioskiem o zbadanie legalności procedury podjęcia przedmiotowej uchwały. • W szczególności uchwała z dnia … … … 2007r. została wydana z naruszeniem art.19 ust.2 ustawy z dnia 23 maja 1991 o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 nr 79 poz. 854 ze zm.) ze względu na fakt nieprzedstawienia jej Zarządowi Oddziału ZNP w … do zaopiniowania – Uzasadnienie

12. Postępowanie sądowo-administracyjne Skarga do sądu administracyjnego wnoszona jest do sądu na podstawie: art.101 ust.1 - ustawy o samorządzie gminnym art.87 ust.1- ustawy o samorządzie powiatowym art.90 ust.1 - ustawy o samorządzie województwa

13. Postępowanie sądowo-administracyjne Etapy postępowania sądowo-administracyjnego: 1. Wezwanie organu do usunięcia naruszenia prawa 2. Skarga do sądu administracyjnego

14. Postępowanie sądowo-administracyjne • Skarga jest jedną z form gwarancji prawnych realizacji demokratycznego państwa prawa i zasady praworządności. • Wątpliwości co do dopuszczalności drogi sądowo-administracyjnej powinny być zawsze rozstrzygane na rzecz ochrony praw obywatelskich i tym samym na rzecz prawa do sądu. Uchwała NSA z 6.06.2000r.,OPS 11/00, ONSA nr 2/2001, poz.52

15. Postępowanie sądowo-administracyjne Ustawa nie przewiduje konkretnego terminu rozpoczęcia procedury zaskarżania uchwały w postępowaniu sądowo-administracyjnym.

16. Postępowanie sądowo-administracyjneWezwanie Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa można więc skierować do organu samorządu terytorialnego w każdym czasie.

17. Postępowanie sądowo-administracyjneWezwanie Wezwanie musi co najmniej zawierać: 1. wskazanie podmiotu wzywającego, 2. wskazanie uchwały, 3. konkretne zarzuty naruszenia prawa i podstawę prawną.

18. Postępowanie sądowo-administracyjneWezwanie Wezwanie musi być podpisane w sposób zgodny z zasadami reprezentacji określonej w statucie związku.

19. Postępowanie sądowo-administracyjneWładze statutowe związku zawodowego Władzami statutowymi związku zawodowego "odpowiednimi" w rozumieniu art.19 ust.2 ustawy o związkach zawodowych są te z nich, które na podstawie przepisu statutu lub decyzji właściwych władz związkowych mają uprawnienie do wypowiadania się w imieniu związku zawodowego w tych sprawach. Uchwała SN z 17.06.1993r., I PZP 2/93 OSNC 1994/1/1

20. Postępowanie sądowo-administracyjneWezwanie W przypadku wniesienia skargi nie poprzedzonej wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa - sąd administracyjny skargę tę odrzuci.

21. Wzór wezwania do usunięcia naruszenia data……… Rada Gminy Wezwanie do usunięcia naruszenia • Na podstawie art.101 ust.1 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001r. Nr 142 poz.1591 ze zm.) Zarząd Oddziału Związku Nauczycielstwa Polskiego w … wzywa Radę Gminy w … do usunięcia naruszeń prawa polegających na podjęciu uchwały z dnia …2008r. Nr …/…/08 w sprawie zamiaru likwidacji/ likwidacji szkoły … w sposób niezgodny z treścią art.19 ust.2 ustawy z dnia 23 maja 1991 o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 nr 79 poz. 854 ze zm.). • Wskazana wyżej uchwała nie została przedstawiona Zarządowi Oddziału ZNP w … do zaopiniowania – co stanowi naruszenie art.19 ust.2 ustawy z dnia 23 maja 1991 o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 nr 79 poz. 854 ze zm.). Uzasadnienie

22. Postępowanie sądowo-administracyjneSkarga Każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą podjętą przez organ samorządu terytorialnego w sprawie z zakresu administracji publicznej, może zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego.

23. Postępowanie sądowo-administracyjneSkarga Skargę wnosi się po bezskutecznymwezwaniu organu do usunięcia naruszenia.

24. Postępowanie sądowo-administracyjneSkarga Wezwanie jest bezskuteczne gdy: 1. organ samorządu terytorialnego wyraźnie odmówi usunięcia naruszenia, 2. Nie zajmie żadnego stanowiska w kwestii wezwania w terminie przewidzianym w postępowaniu administracyjnym.

25. Postępowanie sądowo-administracyjneSkarga Skarga powinna spełniać wymogi formalne przewidziane dla pisma w postępowaniu sądowym a więc: • zawierać oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników, • oznaczenie rodzaju pisma, • osnowę wniosku, • podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika, • wymienienie załączników.

26. Postępowanie sądowo-administracyjneSkarga Ponadto skarga powinna spełniać dodatkowe wymogi: • wskazanie zaskarżonej uchwały, • oznaczenie organu, którego skarga dotyczy, • określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.

27. Postępowanie sądowo-administracyjne Terminy Skargę wnosi się w terminie trzydziestudni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa. Art.53 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

28. Postępowanie sądowo-administracyjne Terminy Jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, skargę należy wnieść w terminie sześćdziesięciudni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Art.53 § 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

29. Postępowanie sądowo-administracyjne Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi.   Organ przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Art. 54 § 1 i 2 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

30. Postępowanie sądowo-administracyjneNaruszenie uprawnienia Obligatoryjną przesłanką skargi jest naruszenie interesu prawnego lub uprawnienia

31. Postępowanie sądowo-administracyjneNaruszenie uprawnienia Naruszenie interesu prawnego to takie naruszenie subiektywnie pojmowanego interesu prawnego, które obiektywnie polega na nieprzestrzeganiu przez organ samorządu terytorialnego norm prawnych powszechnie obowiązujących. Wyrok NSA 9.06.1995r., IVSA 346/93, OSNA Nr 3/1996r., poz.125

32. Postępowanie sądowo-administracyjne Interes prawny Uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym. Art.50 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi

33. Postępowanie sądowo-administracyjne Interes prawny Posiadanie interesu prawnego oznacza istnienie związku między prawami skarżącego (wynikającymi z norm prawa materialnego) a zaskarżoną uchwałą

34. Postępowanie sądowo-administracyjne Interes prawny • O interesie prawnym mówimy wtedy, gdy ma on oparcie w przepisach prawa. • Interes prawny ZNP polega na obowiązku reprezentowania nauczycieli i innych pracowników oświaty.

35. Postępowanie sądowo-administracyjne Interes prawny • Interes prawny polega na ustaleniu przepisu prawa powszechnie obowiązującego, na którego podstawie można skutecznie żądać czynności organu. Wyrok NSA z 22.02.1984r., ISA 1748/83 W przypadku związków zawodowych w omawianej kategorii spraw taką podstawą będzie art.19 ust.2 ustawy o związkach zawodowych

36. Postępowanie sądowo-administracyjne Interes prawny Prawo opiniowania występuje „w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych” Dotyczy więc zadań związków zawodowych określonych: • w ustawie o związkach zawodowych • z postanowień statutu związku zawodowego.

37. Postępowanie sądowo-administracyjne Zadania związków zawodowych • Związek zawodowy jest dobrowolną i samorządną organizacją ludzi pracy, powołaną do reprezentowania i obrony ich praw, interesów zawodowych i socjalnych. • Art.1 ust.1. ustawyo związkach zawodowych

38. Postępowanie sądowo-administracyjne Zadania związków zawodowych Celem ZNP jest: • obrona godności, praw i interesów członków ZNP, • dążenie do powszechnej dostępności do oświaty na wszystkich jej szczeblach oraz zapewnienie warunków organizacyjnych i materialnych do podnoszenia kwalifikacji zawodowych, Art.5 Statutu ZNP • uczestniczenie w tworzeniu aktów prawnych dotyczących statusu prawnego pracowników oświaty • opiniowanie aktów prawnych dotyczących oświaty • opracowanie i przedkładanie właściwym organom samorządowych opinii w sprawach oświaty, warunków pracy i bytu pracowników Art.6 Statutu ZNP

39. Postępowanie sądowo-administracyjneOpiniowanie jako uprawnienie • Organy samorządu terytorialnego kierują założenia albo projekty aktów prawnych w zakresie objętym zadaniami związków zawodowychdo odpowiednich władz statutowych związku. • Termin przedstawienia opinii nie może być krótszy niż 30 dni. Termin ten może zostać skrócony do 21 dni ze względu na ważny interes publiczny. Skrócenie terminu wymaga szczególnego uzasadnienia. • Nieprzedstawienie opinii w wyznaczonym terminie uważa się za rezygnację z prawa jej wyrażenia • art.19 ust.2 ustawy o związkach zawodowych

40. Postępowanie sądowo-administracyjne Naruszenie uprawnienia Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 30 listopada 2007r. (sygn.akt I OSK 1282/07): • Proces likwidacji jest całością, na którą składają się uchwały o zamiarze likwidacji oraz o likwidacji. • Oba te etapy wymagają zaopiniowania przez związki zawodowe. .

41. Postępowanie sądowo-administracyjne Naruszenie uprawnienia Nie zasięgnięcie opinii związku zawodowego o projekcie aktu prawnego stanowi naruszenie prawa dające podstawę do podjęcia przez organ nadzoru rozstrzygnięcia stwierdzającego jej nieważność. Wyrok WSA we Wrocławiu z 22.02.2006r., IV SA/Wr 805/04, Dz.Urz.Dolno 2007/4/28 Wyrok NSA w Krakowie z 19.12.1991r., SA/Kr 1512/91, Wokanda 1992/5/21

42. Postępowanie sądowo-administracyjneNaruszenie uprawnienia • Należy podkreślić, że prawidłowa pod względem prawnym uchwała musi spełniać niezbędne wymagania zarówno w aspekcie materialnymjak i formalnym. Oznacza to, że treść uchwały musi być zgodna z przepisami prawa, a ponadto tryb podjęcia uchwały musi odpowiadać określonym procedurom. • W ramach katalogu formalnych warunków podjęcia ważnej uchwały wyróżnić trzeba także konieczność przedłożenia projektu aktu prawnego do zaopiniowania właściwym podmiotom. Wyrok WSA we Wrocławiu z 22.02.2006r., IV SA/Wr 805/04, Dz.Urz.Dolno 2007/4/28

43. Postępowanie sądowo-administracyjne Naruszenie uprawnienia Podobnie Sąd Najwyższy: uchylenie się organu samorządu terytorialnego od zasięgnięcia opinii związku zawodowego o założeniach lub o projekcie aktu wykonawczego do ustawy stanowi naruszenie prawa dające podstawę do podjęcia przez organ nadzoru czynności kontrolnych. Uchwała SN z 17.06.1993r., I PZP 2/93, OSNC 1994/1/1

44. Postępowanie sądowo-administracyjneLegitymacja procesowa • Przedmiot działalności związkowej szczególnie predestynuje ZNP do współdziałania z samorządem terytorialnym w zakresie spraw dotyczących oświaty a także spraw nauczycielskich. • Likwidacja placówek oświatowych dotyka obu tych kategorii spraw. ZNP ma więc prawo opiniowania założeń i projektów aktów prawnych w zakresie objętym swymi zadaniami – czym wypełnia upoważnienie określone w art.19 ustawy o związkach zawodowych.

45. Postępowanie sądowo-administracyjneLegitymacja procesowa Związek Nauczycielstwa Polskiego jest organizacją związkową współtworzącą Ogólnopolskie Porozumienie Związków Zawodowych, który jest organizacją reprezentatywną w rozumieniu ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (Dz. U. Nr 100, poz. 1080).

46. Postępowanie sądowo-administracyjneLegitymacja procesowa Kwestia reprezentatywności ZNP została rozwiązania poprzez upoważnienie wystawione przez OPZZ w dniu 3 stycznia 2008r. dla zarządów oddziałów ZNP do opiniowania założeń i projektów aktów prawnych wydawanych przez organy gmin (sygn.OPZZ/P/22/2008).

47. Wzór skargi do sądu administracyjnego Wojewódzki Sąd Administracyjnyza pośrednictwem – Rady Gminy w .. Strona skarżąca: Zarząd Oddziału ZNP Organ administracji: Rada Gminy S k a r g a Na podstawie art.101 ust.1 ustawy z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz.U. z 2001r. nr 142 poz.1591 ze zm.) oraz art. 50§1 w zw. z art.3 § 2 pkt 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2002 nr 153 poz.1270 ze zm.) Zarząd Oddziału ZNP w – wnosi o: - stwierdzenie nieważności uchwały Rady Gminy z dnia … … 2008r. o sprawie likwidacji … nr … w …… (uchwała nr … /…/08), - zasądzenie na rzecz skarżącego zwrotu kosztów postępowania. Zaskarżona uchwałanie została przedstawiona Zarządowi Oddziału ZNP w … do zaopiniowania – co stanowi naruszenie art.19 ust.2 ustawy z dnia 23 maja 1991 o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001 nr 79 poz. 854 ze zm.). Uzasadnienie

48. Postępowanie sądowo-administracyjneKasacja Od wyroku sądu wojewódzkiego przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, którą może wnieść każdy skarżący opierając na następujących podstawach: • naruszenia prawa materialnego, przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; • naruszenia przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

49. Postępowanie sądowo-administracyjneKasacja • Ograniczeniem przy wnoszeniu skargi kasacyjnej jest tzw. przymus adwokacki. • Kasacja wyroku, podobnie jak skarga na decyzję organu składana jest pośrednio, przy udziale sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w 30- dniowym terminie liczonym od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem.

50. Podsumowanie Likwidacja szkół jest zjawiskiem oddziałującym nie tylko w sferze prawnej, ale i społecznej. W normach prawa administracyjnego zostały przewidziane instrumenty pozwalające na kontrolę działalności organów prowadzących szkoły pod kątem ich zgodności z prawem.