Financieringsmogelijkheden Starters en KMO’s

1. Financieringsmogelijkheden Starters en KMO’s Bizidee Marketing & Sales Bootcamp 2014

2. Overzicht financieringsvormen : 1. Bootstrapping = niet financiële bronnen 2. Eigen vermogen - bronnen - karakteristieken - waarom risicokapitaal - inzoomen op de verschillende vormen / spelers - ‘quasi’ eigen vermogen 3. Vreemd vermogen - bronnen - karakteristieken 4. Overheid – co-financiering - doel - federaal / regionaal

3. 1. Bootstrapping Doel : optimalisatie van de kasmiddelen. Hoe ? - loonbeperking zaakvoerder - klanten / factoring - leveranciers - voorraad (evtl. liquidatie in functie van te trage rotatie) - huren/leasen i.p.v. kopen - desinvesteren (verkoop van niet noodzakelijke activa) - marge optimalisatie (optimalisatie bedrijfsprocessen)

4. 2. Eigen vermogen • Bronnen - persoonlijke middelen (spaargeld) - loonbeperking zaakvoerder - FFF - crowdfunding - business angels (BAN Vlaanderen) - venture capital / private equity - beurs weg van de minste weerstand

5. 2. Eigen vermogen • Karakteristieken - risicodragend - aandelenparticipatie - betrokkenheid / zeggenschap - winstdeelname - exit

6. 2. Eigen vermogen • Waarom risicokapitaal ? - Banken : BASEL III: verstrekken geen risicodragend kapitaal & wensen waarborgen - VC & PE-fondsen : vnl. geïnteresseerd in grotere projecten met forse groeiverwachtingen - Buffer : risico’s opvangen anticiperen op marktomstandigheden Vaststelling: nood aan eigen middelen (business angels), voor financiering in diverse levensfasen KMO’s

7. 2. Eigen vermogen : 3F’s (family, friends & fools) • Pro - makkelijk vindbaar - vertrouwen in ondernemer, veelal emotionele band(love money) - kleinere bedragen - goede fiscale regeling (win-win lening PMV) • Contra - beperkte toegevoegde waarde - bij mislukking: verstoorde vriendschap of familierelatie - vrienden/familie kunnen zich gaan bemoeien (emotioneel / minder rationeel)

8. 2. Eigen vermogen : crowdfunding • Pro - verschillende vormen - breed publiek - marktvalidatie - beperkte inmenging investeerders • Contra - wettelijk kader - beperkte toegevoegde waarde - in België nog niet zo populair (kleine ‘crowd’) - groei – hypotheek ? - disclosure Marktspelers : CroFun, MyMicroInvest

9. 2. Eigen vermogen : business angels • Pro - helpen graag starters/groeiers (buikgevoel) - denken mee (klankbord) en leveren kennis (smart money) - laten de ondernemer ondernemen - wensen een minderheidsbelang • Contra - moeilijker te vinden, daarom een georganiseerd netwerk als BAN Vlaanderen - het moet op het persoonlijke vlak klikken - bedragen tot max. 500k euro - duurder geld (rendement) In Vlaanderen 1 goed georganiseerd netwerk : BAN Vlaanderen - www.ban.be

10. 2. Eigen vermogen : venture capital / private equity • Pro - grote bedragen / mogelijkheden - ervaren onderhandelaars • Contra - mijden starters - moeilijk te benaderen / zeer rendementsgericht - exit mogelijkheid - stellen hoge eisen aan het management Overzichtslijst marktspelers : http://www.agentschapondernemen.be/content/overzicht-van-de-risicokapitaalverschaffers-vlaanderen-2013

11. 2. Eigen vermogen : beursgang (IPO) • Kenmerken - groeifinanciering - zware procedure en hoge kosten (FSMA) - verhoogde prestatiedrang –en dwang - informatieplicht / wettelijk kader - hoge transparantie

12. 2. Eigen vermogen : ‘quasi’ kapitaal • Financiële middelen die boekhoudkundig geen eigen vermogen zijn maar wel er bepaalde kenmerken van vertonen dankzij - hun stabiliteit - hun mogelijke omzetting naar kapitaal - de vergoeding die eraan gekoppeld is Voorbeelden : achtergestelde lening, converteerbare obligatie

13. 3. Vreemd vermogen • Bronnen - vnl. banken, diverse vormen op LT en KT (fin. van investeringen en bedrijfskapitaal) • Karakteristieken - geleende geld (rente – terugbetaling) - waarborgen ! Doel : komen tot een gecontroleerde bankfinanciering, doorgaans mix met eigen vermogen

14. Bank CF Venture Capitalist Business Angel (syndicate) 5 F’s Sweat equity Seed money Start-up Expansion Sales Concept Expansion regional Prototype Product support know how market segment Product introduction Marketing time proof of concept research helpdesk engineering prototype working capital 1st personnel maintenance business plan marketing plan start marketing product enhancements production prototype management team market studies marketing plan Keuze van financieringsbron

15. 4. Overheid • Co-financiering - doel: kredietverbintenis banken verminderen/sharen met een federale of regionale overheid. • Spelers - federaal : Participatiefonds (www.fonds.org) – diverse producten waaronder BA+ lening met BAN - regionaal : PMV (www.pmv.eu) - win-win lening, waarborgregeling IWT (www.iwt.be)- subsidies • Finmix : financieringspanel, georganiseerd door Agentschap Ondernemen

16. Synergie: Overheidsmaatregelen Waarborgregeling - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - > Risk Business Angels BA+ Lening Participatiefonds Max. 125.000 € Arkimedes ≥ 500.000 € Vinnof 100k-250k € Participatiefonds Starteo/ Starterslening/ Win-Win Lening ≤200.000 € Participatiefonds Optimeo Pre-seed Start-up Early-growth Expansion Seed

17. FINMIX

18. Wat is FINMIX? • FINMIX is een project voor elke (kandidaat-)ondernemer gevestigd in het Vlaamse Gewest die op zoek is naar de optimale financieringsmix voor zijn risicovol project. • Optimale financieringsmix: verschillende bronnen noodzakelijk. • Risicovol: • Uitgestelde omzet omwille van het technologisch en/of innovatief karakter • Grote behoefte aan werkkapitaal om versnelde groei te financieren • Eigen vermogen en waarborgen ontoereikend/te laag t.o.v. kapitaalsbehoefte • FINMIX biedt ondernemers de mogelijkheid om hun project voor te stellen aan een panel van financieringsexperten.

19. FINMIX Privaat risicokapitaalfonds BAN Vlaanderen Bank Ondernemer Unizo/Voka PMV Participatie-fonds AO Innovatiecentrum • ondernemer: alle sectoren in Vlaanderen • kosteloos • één panelsessie per maand

20. Waarom deelnemen aan Finmix? • Op punt stellen businessplan • Experten: • Kritische blik door experten • Financieel advies • Aftoetsen van de potentiële overheidsmaatregelen • => Inkorten van je zoektocht naar financiering

21. Interesse in FINMIX? Neem contact op: • Bie Boudolf T 09/267 40 11 • Tina Dehasque T 011/29 20 71 • Birgit De Ridder T 09/267 40 16 • Iris Detavernier T 050/32 50 21 • finmix@agentschapondernemen.be • www.finmix.be

22. Tot slot….

23. Vijf aanbevelingen • Start met een businessplan • Bepaal de behoefte aan extern kapitaal • Denk op termijn • Spreek de juiste partner aan • Maak gebruik van aanbod aan begeleiding • En dan…

25. Nuttige links www.ban.be www.finmix.be www.agentschapondernemen.be www.fonds.org www.pmv-kmo.be www.bva.be www.impulskrediet.be www.iwt.be

26. Business Angels Netwerk BAN Vlaanderen vzw

27. 8. Meer dan geld ! Meer dan geld Het unieke aan Business Angels • De twee “vleugels”: • Kapitaal • Relevante knowhow Succesfactoren voor bedrijfsgroei

28. Vermogende (ex-)ondernemers, kaderleden, family offices, relevante VC’s Investeringen normaliter tussen € 25.000 en € 250.000 Uitvoerige netwerken en specifieke kennis/ervaring Bieden strategische visie en spelen rol als mentor: > “klankbord” Passie rond ondernemerschap en investeren Investeren bij voorkeur lokaal Profiel van de Business Angel

29. het bewust maken van ondernemers en kandidaat business angels voor business angels financiering het informeren, trainen, opleiden en voorbereiden vande ondernemers en business angels het in contact brengen van ondernemers met business angels (de eigenlijke ‘matching’) het samenbrengen van business angels met het oogop syndicaatvorming Kerntaken BAN Vlaanderen

30. Contacten met ervaren (ex-) ondernemers Opleidingssessies Meer kans om “slim geld” te vinden Lagere zoekkost en –tijd / discretie Feedback van het netwerkteam én van de BA’s Alternatieve, katalyserende financieringsbron Toegevoegde waarde voor ondernemer

31. Regionale aanwezigheid GEEL Vanafeind2013: opening Brussel

32. Eerste analyse investeringsvoorstel en businessplan Akkoord over verdere werkwijze Ondernemers-opleiding rond BA-financiering Opmaak anonieme fiche met kerngegevens van het project Informeren van business angels over het project via newsletter Matching events Beoordeling haalbaarheid en winstgevendheid (door investeerder) Onderhandeling en afsluiting akkoord gebeurt autonoom tussen ondernemer en investeerder (op vraag dealmaking-begeleiding mogelijk) Werkwijze

33. Investeringspool van +/- 225 business angels Inflow van ongeveer 600 dossiers op jaarbasis Lancering van +/- 110 projecten jaarlijks Organisatie van +/- 20 ontmoetingsfora Realisatie van ca. 25 investeringsdeals per jaar door 40 à 50 business angels 1 Webplatformwww.angel4me.be BAN Vlaanderen in cijfers

34. Alle economische sectoren uitgezonderd kleinhandel, horeca, zuivere immo-projecten Welke sectoren ?

35. Mediaan gezocht bedrag in 2012: € 300.000 Mediaan geïnvesteerd bedrag 2012 : € 112.500 19/11/2013 : € 150.000 Welke bedragen ?

36. Deal realisatie

39. Levensfase

40. Starters

41. Groeibedrijven

42. Maturebedrijven

43. Achtergestelde lening Max. 125.000 € en afhankelijk van BA-inbreng Looptijd 5, 7, 10 jaar met vrijstelling van kapitaal terugbetaling van min. 1 jaar Interessante en vaste rentevoeten Aanvraag via BAN Vlaanderen Compatibel met andere PF-leningen Eerste hefboom : BA+ lening Participatiefonds

44. Vlaams risicokapitaalfonds Op initiatief van BAN Vlaanderen Opgericht binnen Arkimedes-regeling (ARKIV-statuut) Met kapitaal VAN ca. 60 Vlaamse Business Angels Als co-investering VOOR alle Vlaamse Business Angels Tweede hefboom: ARK Angels Activator Fund

45. Ark Angels Activator Fund • Kapitaal: 14,8 mio € • Investeringsfocus: seedcapital, early stage, growth, maar ook specifiek naar MBI, MBO en overname. • Geen sectorfocus (geen themafonds) • Focus op “ondersegment” van de fundingmarkt in een vork van EUR 250K tot 1,5 M • Strategie: co-investeringen (preferentieel naast business angels) > Tot max. 4 x BA-bedrag • Structuur: gesloten fonds op 10 jaar

46. Stel : vb. financieringsvraag 1.500 k € Inbreng business angel(s) : 250 k € Inbreng ‘Ark Angels Activator Fund’ : 500 k € BA + lening 125 k € Starteo/Optimeo 125 k € bank: (evt. met waarborg) 500 k € Business angels kunnen vandaag met een ‘beperkt’ bedrag een aanzienlijke hefboom doen ontstaan binnen de financiering van een onderneming. Conclusie: schitterende “leverage” door gecombineerde financiering voor BA & Ondernemer

47. BAN Vlaanderen vzw is erkend partner inzake financiering binnen de Vlaamse platformen “Overname & Opvolging” “ Groei & Professionalisering” Andere vaste stakeholders: Unizo, VoKa, VKW. Looptijd programma’s: najaar 2013 - najaar 2015. Rol binnen Vlaams beleid

48. BAN Vlaanderen vzw is: Vlaamse speler met lokale toegangen Kanaal voor risicodragend kapitaal + knowhow “Deblokkeert moeilijke financierings-situaties” Vlotte en discrete werkwijze Hefboom naar andere financieringsbronnen en partners Breed toepassingsgebied Ten dienste van ondernemend Vlaanderen Conclusie

49. Reginald Vossen Algemeen directeur Tel.: 011/870.910 Mail: r.vossen@ban.be Website: www.ban.be Contact