MUHASEBE

1. MUHASEBE Arap�adaki hesap s�zc�g�nden t�retilen muhasebe Osmanlica T�rk�e s�zl�klerde yer alan dahasi kutsal kitaplara hesap verme, hesap g�rme bi�iminde ge�mis olan �ok genis anlamli bir kavramdir. Bu �ok y�nl� ve genis anlami nedeniyle muhasebenin tek bir tanimi yapilamaz. Ancak �esitli a�ilardan tanimlari yapilabilir. S�zgelimi genel a�idan muhasebe hesap kitap, denge ve denetim islerinin t�m�d�r. Matematigin d�rt isleminden ilk ikisi a�isindan muhasebe toplama, �ikarma, toplamsal �ikarma ile tasnif islemlerini kapsayan, uygulamaya dayali bir hesaplasma bilimidir. Isletme ekonomisi a�isindan muhasebe, belirli bir d�nemde kurumun varlik, bor� ve sermaye durumunu, i� ve dis d�nyasi ile olan hesapsal iliskilerini belgeler �zerinde belirleyip hesaplar �zerine isleyerek izleyen, her t�rl� kurallara ve yasalara uygun hesaplasmayi saglayip maliyetin hesaplanmasi, isletmenin �l��mlenmesi ve planlama hesaplari ile ilgili islemleri i�eren bir bilgi, anlayis ve erisme alani seklinde tanimlanabilir. Tanimda s�z konusu edilen belirli bir d�nemden kastedilen, kurumun dis d�nyasi ile ilgili hesapsal iliskileri i�in hesap d�nemi, i� d�nyasi ile ilgili hesapsal iliskileri i�in ise maliyet d�nemidir. Tanimdan da anlasilacagi gibi muhasebe, hesap d�nemi itibari ile kurumun dis d�nyasina, maliyet d�nemi itibari ile de kurumun i� d�nyasina iliskin hesapsal iliskileri inceler. Buna g�re de muhasebe, islem muhasebesi ve isletme muhasebesi olmak �zere ikiye ayrilabilir.

2. Genel olarak sistem birbiriyle iliski, ilinti ve bagintisi olan �gelerin olusturdugu uyumlu ve d�zenli b�t�nl�kt�r. Diger bir deyisle sistem, bir sonu� almaya y�nelik y�ntemler d�zeni olarak da tanimlanabilir. Bu a�idan muhasebe kurum, isletme ya da t�m hesapsal kisilerde, belgeleme ve y�netime ara� olma �zelliklerini ortaya �ikaran �gelerden olusan, hesaplama, islem ve hesaplasmalarin t�m�d�r. Bunu saglayacak olan muhasebe �rg�t�n�n olusturulmasina muhasebenin �rg�tlenmesi denir. Muhasebenin �rg�tlenmesi i�in, muhasebe �gelerinin iyi bilinmesi ve bu �gelerin tanimda s�z konusu edilen �zelliklerinin ama�, plan ve denetime uygun bir bi�imde birlestirilmesi gerekir. Tanimda s�z konusu edilen muhasebenin belgeleme �zelligi, kurumun t�m varlik, bor� ve isolgularinin miktar ve deger olarak hukuk�a ge�erli yazili belgelere dayandirilip bunlarla kanitlanabilmesidir. Y�netime ara� olma �zelligi ise, y�netimin dogru yargi ve kararlara varabilmesi i�in muhasebeden elde edilen bilgileri ara� olarak benimseyip kullanmasi demektir.

3. Bu iki �zellik, muhasebenin �rg�tlenme a�isindan alti �gesini ortaya �ikarir. Bu �geler; Belgelerin d�zenlenmesi Hesaplarin tutulmasi Sonu� �ikarma (raporlama) Maliyetin hesaplanmasi Isletmenin �l��mlenmesi Planlama hesaplari Olarak siralanabilir.

4. HESABA ILISKIN KIMI TERIMLER Belge Isolgularini kisi, yer, zaman, nitelik, nicelik gibi a�ilardan kanitlayan nesnelere belge denir. Belge isolgusu ile muhasebe arasindaki baglantiyi saglar. ISOLGUSU ? BELGE ? MUHASEBE Buna g�re muhasebeye yapilacak her kayit bir belgeye dayanmak zorundadir. Belge olmazsa muhasebe olmaz Belgenin olmadigi yerde muhasebe biter. Belgeler, ya isin dogal akisina uygun olarak ya da bunlarin olmadigi yerde yapay olarak d�zenlenirler. Dogal belgeler VUK, TTK ve Medeni Kanuna g�re d�zenlenen belgeler olarak siniflandirilabilirken yapay belgeler daha �ok isletme i�i islemleri kanitlayici nesneler olarak d�zenlenirler.

5. HESAP

6. S�r�m

8. Kalan Belli bir ekonomik degerin giris ve �ikis s�r�m� her zaman birbirine esit olmaz. Bir ekonomik degerin giris ve �ikis s�r�mlerinin birbirine esit olmasi, o ekonomik degerden geriye birsey kalmadigini, baska bir deyisle bu ekonomik degerin artani ya da kalani olmadigini g�sterir. O halde kalan, bir ekonomik degerin giris s�r�m� ile �ikis s�r�m� arasindaki fark olarak tanimlanabilir. S�r�m�n izlendigi sol taraf bor�, sag taraf ise alacak olarak adlandirilacak olursa varlik s�r�m farki asagidaki gibi g�sterilebilir.

10. Varlik girisi s�r�m� ile varlik �ikis s�r�m� arasindaki fark olan bor� kalani, s�r�m faaliyetleri sonucunda o varliktan elde ne kadar oldugunu g�sterir ve ilgili varlik t�r�nden yorumlanir.

12. Isolgusu Kurum ve isletmenin ekonomik yasantisinda yapilagelen ve rakamla degerlendirilen islem ya da islemlere isolgusu denir. Varlik, kaynak, gider ve hasilata iliskin s�r�m ya da s�r�mlerin t�m�, ayni zamanda isolgusunu olusturur. Alis, Satis, Alindi (tahsilat) �deme (tediye) Mahsup gibi isletme faaliyetlerinin t�m� ayni zamanda birer is olgusudur.

13. Hesap �er�evesi Hesap �er�evesi, bir �lkede bulunan kurum ve isletmelerin t�m hesaplarini belirli bir anlamda, belirli bir sistem i�inde, hesap sinifi ve hesap k�mesi olarak b�l�mleyen, bu b�l�mleri kesin olarak sinirlayip a�iklayan genel bir y�nergedir. Genel bir y�nerge oldugundan hesap �er�evesi bir �lkede bulunan t�m kurum ve isletmeleri kapsar. Ister �retim, ister ticaret, isterse hizmet isletmesi olsun hesap �er�evesi her t�r kurum ve isletmede uygulanabilir. Genel bir y�nerge olan hesap �er�evesinde hesap siniflari ile bu siniflara giren hesap k�meleri a�iklanir. Hesap �er�evesindeki b�l�mleme ve siniflandirmada daha asagiya dogru ayrintilara gidilmez.

15. Hesap �er�evesi, uygulandigi �lkedeki t�m kurum ve isletmelere uygun bir bi�imde sonucu kolay �ikarabilme yetenegine sahip olmali hesap siniflari ve hesap k�meleri a�isindan da duru, a�ik ve kesin bir ayirim g�stermelidir. Buna g�re hesap �er�evesinin Uyma ve Sonucu Kolay �ikarabilme Yetenekligi ile A�ik ve Kesin Bir Ayirim olmak �zere iki temel �zelliginden s�z edilebilir.

16. Hesap �er�evesinin bir�ok amaci ve g�revi vardir. Bu ama� ve g�revlerin baslicalari s�yle siralanabilir. Ulusal sinirlar i�inde kullanilan hesap adlari ve muhasebe terimleri arasinda birlik saglar. Muhasebe islerinde �alisacak olan kisilerin staj, sinavlara hazirlik gibi egitimlerini kolaylastirir. Muhasebe ile ilgilenen �gretici, arastirici ve uzman kisilerin g�revlerini daha kolay yerine getirmelerini saglar. Finansal tablolarin �ikartilmasini ve karsilastirilmasini kolaylastirir. Ulusal sinirlar i�indeki kurum ve isletmelerin muhasebe �rg�tlenmesini kolaylastirir.

17. Hesap Plani Hesap plani, belirli bir hesap �er�evesi ya da genel hesap planindan hareketle kurum ve isletmelerde tutulan ana yani defteri kebir hesaplarini ara hesap ve ayrinti hesap olarak tanimlayip a�iklayan, ayni is olgularini ayni ana, ara ve ayrinti hesaplara isleyen �zel bir y�nergedir. Islem muhasebesinin temel dayanagi, bu �zel y�nergedir. Kurum ve isletmeye �zg� hesap plani, eger kurum �ok subeli ise genel hesap planindan hareketle eger bu �zellikte degilse hesap �er�evesinden yararlanilarak yapilir.

19. TEK D�ZEN MUHASEBE SISTEMI T�rkiye�deki muhasebe uygulamalarinin belirli bir d�zen i�inde y�r�t�lebilmesi amaciyla yapilan �nemli �alismalardan birisi, T.C. Resmi Gazete�nin 26.12.1992 g�n ve 21447 m�kerrer sayisinda yayinlanan MGB-Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebligi Sira No:1�de yayinlanan Tekd�zen Muhasebe Sistemi�dir. Anilan tebligde Tekd�zen Muhasebe Sistemi; Muhasebenin Temel Kavramlari, Muhasebe Politikalarinin A�iklanmasi, Mali Tablolar Ilkeleri, Mali Tablolarin D�zenlenmesi ve Sunulmasi, Tekd�zen Hesap �er�evesi, Hesap Plani ve Isleyisi basliklari altinda ele alinmistir. Bu b�l�mlerden muhasebenin temel kavramlari, mali tablolar ilkeleri, tek d�zen hesap �er�evesine iliskin kisa a�iklamalar asagidaki gibi verilebilir;

20. MSUGT Muhasebenin Temel Kavramlari Muhasebe verileri ve muhasebe raporlarinin muhasebe ile ilgili taraflara dogru ve g�venilir bilgi saglayabilmesi, muhasebe verilerinin elde edilmesinde ve muhasebe raporlarinin hazirlanmasinda birtakim �l��tlere uyulmasina baglidir. Bu �l��tlerin en �nemlilerinden birisi muhasebe uygulamalarinin �z�n� olusturan ve muhasebeye iliskin genel d�zenlemeleri i�eren temel kavramlardir. Muhasebe uygulamalari a�isindan temel kavramlar; Uygulama standartlarinin belirlenmesine temel olusturma, Ortaya �ikan ya da �ikacak sorunlara kolay ��z�m �retebilme, Mali tablolarin anlasilabilirligini ve g�venilirligini artirma, Mali tablolarin karsilastirilabilirligini kolaylastirma, gibi �ok �nemli yararlar saglarlar.

21. Mali Tablolar Ilkeleri T.C Resmi Gazete�nin 26.12.1992 tarih ve 21447 m�kerrer sayisinda yayimlanan Tekd�zen Muhasebe Sisteminde ele alinan �nemli konulardan birisi de �Mali Tablolar Ilkeleri�dir. Anilan tebligde mali tablolar� Bilan�o, Gelir Tablosu, Satislarin Maliyeti Tablosu, Fon Akim Tablosu, Nakit Akim Tablosu, K�r Dagitim Tablosu, �zkaynaklar Degisim Tablosu� olarak siralanmis, bunlardan bilan�o ve gelir tablosunun dipnot ve ekleri ile birlikte temel mali tablolari, digerlerinin ise ek mali tablolari olusturdugu ifade edilmistir. Yatirimcilar, kredi verenler ve diger ilgililer i�in karar almada yararli bilgiler saglamak; gelecekteki nakit akimlarini degerlemede yararli bilgiler saglamak; varliklar, kaynaklar ve bunlardaki degisikliklerle isletme faaliyet sonu�lari hakkinda bilgi saglamak seklinde ama�lari �� noktada toplanan mali tablolarin karar vericiler tarafindan en iyi ve en hizli bir sekilde kullanilabilmeleri i�in tebligde; Anlasilabilir, Gereksinimlere uygun, G�venilir, Karsilastirilabilir olmasi ve zamaninda sunulmasi geregine vurgu yapilmistir.

22. Bilan�o Ilkeleri Bilan�o ilkelerinin amaci sahip, hissedar ve alacaklilarca isletmeye saglanan kaynaklarla elde edilen varliklarin muhasebe kayitlarinda, hesaplarinda, tablolarinda anlamli bir sekilde belirlenmesi ve g�sterilmesi yoluyla belirli bir tarihte isletmenin mali durumunun a�iklikla ve ilgililer i�in ger�ege uygun olarak yansitilmasidir. Bilan�o ilkeleri i�inde varliklarla ilgili on, yabanci kaynaklarla ilgili alti, �zkaynaklarla ilgili olarak da bes kural �ng�r�lm�st�r.

23. BILAN�O ILKELERI Varliklara Iliskin Ilkeler Yabanci Kaynaklara Iliskin Ilkeler �zkaynaklara Iliskin Ilkeler

24. Varliklara Iliskin Ilkeler Isletmenin bir yil veya normal faaliyet d�nemi i�inde paraya d�n�sebilecek varliklari, bilan�oda d�nen varliklar grubu i�inde g�sterilir. Anilan tebligde d�nen varliklar hesap grubu olarak � 10 Hazir Degerler, 11 Menkul Kiymetler, 12 Ticari Alacaklar, 15 Stoklar, 17 Yillara Yaygin Insaat ve Onarim Maliyetleri, 18 Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkuklari, 19 Diger D�nen Varliklar� olarak siralanmislardir. Isletmenin bir yil veya normal faaliyet d�nemi i�inde paraya d�n�semeyen, hizmetlerinden bir hesap d�neminden daha uzun s�re yararlanilan uzun vadeli varliklari, bilan�oda duran varliklar grubu i�inde g�sterilir. Tekd�zen Muhasebe Sisteminde Duran Varliklar �22 Ticari Alacaklar, 23 Diger Alacaklar, 24 Mali Duran Varliklar, 25 Maddi Duran Varliklar, 26 Maddi Olmayan Duran Varliklar, 27 �zel T�kenmeye Tabi Varliklar, 28 Gelecek Yillara Ait Giderler ve Gelir Tahakkuklari ile 29 Diger Duran Varliklar� olarak siralanmistir. D�nem sonu bilan�o g�n�nde bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir yilin altinda kalanlar d�nen varliklar grubunda ilgili hesaplara aktarilir.

25. Bilan�oda varliklari, bilan�o tarihindeki ger�ege uygun degerleriyle g�sterebilmek i�in, varliklardaki deger d�s�kl�klerini g�stererek karsiliklarin ayrilmasi zorunludur. D�nen varliklar grubu i�inde yer alan menkul kiymetler, alacaklar, stoklar ve diger d�nen varliklar i�indeki kalemler i�in yapilacak degerleme sonucu gerekli durumlarda uygun karsiliklar ayrilir. Karsilik ayirmayi gerektirecek kimi d�nen varlik hesaplarina iliskin �rnekler asagida g�sterilmistir. 119 MENKUL KIYMETLER DEGER D�S�KL�G� KARSILIGI(-) 129 S�PHELI TICARI ALACAKLAR KARSILIGI(-) 158 STOK DEGER D�S�KL�G� KARSILIGI(-) 199 DIGER D�NEN VARLIKLAR KARSILIGI (-) Bu ilke, duran varliklar grubunda yer alan alacaklar, bagli menkul kiymetler, istirakler, bagli ortakliklar ve diger duran varliklardaki ilgili kalemler i�in de ge�erlidir.

26. Karsilik ayirmayi gerektirecek kimi duran varlik hesaplarina iliskin �rnekler asagida g�sterilmistir. 239 S�PHELI DIGER ALACAKLAR KARSILIGI(-) 241 BAGLI MENKUL KIYMETLER DEGER D�S�KL�G� KARSILIGI(-) 244 ISTIRAKLER SERMAYE PAYLARI DEGER D�S�KL�G� KARS.(-) 247 BAGLI ORTAKLIK SERMAYE PAYLARI DEGER D�S�KL�G� KARSILIGI(-) Gelecek d�nemlere ait olarak �nceden �denen giderler ile cari d�nemde tahakkuk eden ancak, gelecek d�nemlerde tahsil edilecek olan gelirler kayit ve tespit edilmeli ve bilan�oda ayrica g�sterilmelidir. Bu kuralla ilgili olarak �1 D�nen Varliklar� hesap sinifinda; 180 GELECEK AYLARA AIT GIDERLER 181 GELIR TAHAKKUKLARI �2 Duran Varliklar� hesap sinifinda ise; 280 GELECEK YILLARA AIT GIDERLER 281 GELIR TAHAKKUKLARI hesaplari a�ilir ve aktif d�nem ayirimi saglanir.

27. D�nen ve duran varliklar grubunda yer alan alacak senetlerini, bilan�o tarihindeki ger�ege uygun degerleri ile g�sterebilmek i�in reeskont islemleri yapilmalidir. D�nen ve duran varliklar i�inde yer alan alacak senetleri ile ilgili olarak kullanilabilecek reeskont hesaplari asagida g�sterilmistir. 122 ALACAK SENETLERI REESKONTU (-) 137 DIGER ALACAK SENETLERI REESKONTU (-) 222 ALACAK SENETLERI REESKONTU (-) 237 DIGER ALACAK SENETLERI REESKONTU (-) Bilan�oda duran varliklar grubunda yer alan maddi duran varliklar ile maddi olmayan duran varliklarin maliyetini �esitli d�nem maliyetlerine y�klemek amaciyla, her d�nem ayrilan amortismanlarin birikmis tutarlari ayrica bilan�oda g�sterilmelidir. Maddi duran varliklarin amortismanini bilan�oda g�sterebilmek i�in �257 BIRIKMIS AMORTISMANLAR HESABI (-)�, maddi olmayan duran varliklarin amortismanini bilan�oda g�sterebilmek i�in ise �268 BIRIKMIS AMORTISMANLAR HESABI (-)� kullanilir.

28. Duran varliklar grubu i�inde yer alan �zel t�kenmeye tabi varliklarin maliyetini �esitli d�nem maliyetlerine y�klemek amaciyla, her d�nem ayrilan t�kenme paylarinin birikmis tutarlari ayrica bilan�oda g�sterilmelidir. �zel t�kenmeye tabi varliklarin amortismanini bilan�oda ayrica g�sterebilmek i�in �278 BIRIKMIS T�KENME PAYLARI(-)� hesabi kullanilir. Bilan�onun d�nen ve duran varliklar gruplarinda yer alan alacaklar, menkul kiymetler, bagli menkul kiymetler ve diger ilgili hesaplardan ve y�k�ml�l�klerden isletmenin sermaye ve y�netim bakimindan iliskili bulundugu ortaklara, personele, istiraklere ve bagli ortakliklara ait olan tutarlarinin ayri g�sterilmesi temel ilkedir. Bu kuralin geregi olarak diger alacaklar hesap grubu i�inde yer alan alacaklar alacagin kisa ve uzun vadeli olmasi durumuna g�re asagida belirtilen hesaplarda izlenir ve g�sterilirler.

29. KISA VADELI 131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 132 ISTIRAKLERDEN ALACAKLAR 133 BAGLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR 135 PERSONELDEN ALACAKLAR UZUN VADELI 231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 232 ISTIRAKLERDEN ALACAKLAR 233 BAGLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR 235 PERSONELDEN ALACAKLAR Tutarlari kesinlikle saptanamayan alacaklar i�in herhangi bir tahakkuk islemi yapilmaz. Bu t�r alacaklar bilan�o dipnot ve eklerinde g�sterilir. Verilen rehin, ipotek ve bilan�o kapsaminda yer almayan diger teminatlarin �zellikleri ve kapsamlari bilan�oda dipnot veya eklerinde a�ik�a belirtilmelidir. Bu ilke, alinan rehin, ipotek ve bilan�o kapsaminda yer almayan diger teminatlar i�in de ge�erlidir.

30. Yabanci Kaynaklara Iliskin Ilkeler Isletmenin bir yil veya normal faaliyet d�nemi i�inde vadesi gelen bor�lari, bilan�oda kisa vadeli yabanci kaynaklar grubu i�inde g�sterilir. Anilan tebligde kisa vadeli yabanci kaynaklar hesap grubu olarak �30 Mali Bor�lar, 32 Ticari Bor�lar, 33 Diger Bor�lar, 34 Alinan Avanslar, 35 Yillara Yaygin Insaat ve Onarim Hakedis Bedelleri, 36 �denecek Vergi ve Diger Y�k�ml�l�kler, 37 Bor� ve Gider Karsiliklari, 38 Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkuklari� siralanmislardir. Isletmenin bir yil veya normal faaliyet d�nemi i�inde vadesi gelmemis bor�lari, bilan�oda uzun vadeli yabanci kaynaklar i�inde g�sterilir. D�nem sonu bilan�o g�n�nde bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir yilin altinda kalanlar kisa vadeli yabanci kaynaklar grubundaki ilgili hesaplara aktarilir. Tekd�zen Muhasebe Sistemi i�inde Uzun Vadeli Yabanci Kaynaklar ��40 Mali Bor�lar, 42 Ticari Bor�lar, 43 Diger Bor�lar, 44 Alinan Avanslar, 47 Bor� ve Gider Karsiliklari, 48 Gelecek Yillara Ait Gelirler ve Gider Tahakkuklari, 49 Diger Uzun Vadeli Yabanci Kaynaklar� siralanmislardir.

31. Tutarlari kesinlikle saptanamayanlari veya durumlari tartismali olanlari da i�ermek �zere, isletmenin bilinen ve tutarlari uygun olarak tahmin edilebilen b�t�n yabanci kaynaklari kayit ve tespit edilmeli ve bilan�oda g�sterilmelidir. Isletmenin bilinen ancak tutarlari uygun olarak tahmin edilemeyen durumlari da bilan�onun dipnotlarinda a�ik olarak belirtilmelidir. Gelecek d�nemlere ait olarak �nceden tahsil edilen hasilat ve cari d�nemde tahakkuk eden ancak, gelecek d�nemlerde �denecek olan giderler kayit ve tespit edilmeli ve bilan�oda ayrica g�sterilmelidir. Bu kuralla ilgili olarak �3 Kisa Vadeli Yabanci Kaynaklar� hesap sinifinda, 380 GELECEK AYLARA AIT GELIRLER 381 GIDER TAHAKKUKLARI �4 Uzun Vadeli Yabanci Kaynaklar� hesap sinifinda, 480 GELECEK YILLARA AIT GELIRLER 481 GIDER TAHAKKUKLARI hesaplari a�ilir ve pasif d�nem ayirimi saglanir.

32. Kisa ve uzun vadeli yabanci kaynaklar grubunda yer alan bor� senetlerini bilan�o tarihindeki ger�ege uygun degerleri ile g�sterebilmek i�in reeskont islemleri yapilmalidir. Kisa ve uzun vadeli yabanci kaynaklar grubunda yer alan bor� senetleri ile ilgili olarak kullanilabilecek reeskont hesaplari asagida g�sterilmistir. 322 BOR� SENETLERI REESKONTU (-) 337 DIGER BOR� SENETLERI REESKONTU (-) 422 BOR� SENETLERI REESKONTU (-) 437 DIGER BOR� SENETLERI REESKONTU (-) Bilan�onun kisa ve uzun vadeli yabanci kaynaklar gruplarinda yer alan bor�lar, alinan avanslar ve diger ilgili hesaplardan isletmenin sermaye ve y�netim bakimindan ilgili bulundugu ortaklara, personele, istiraklere ve bagli ortaklara ait olan tutarlarinin ayri g�sterilmesi temel ilkedir. Bu kuralin geregi olarak diger bor�lar hesap grubu i�inde yer alan bor�lar, borcun kisa ve uzun vadeli olmasina g�re asagida belirtilen hesaplarda izlenir ve g�sterilirler.

33. KISA VADELI 331 ORTAKLARA BOR�LAR 332 ISTIRAKLERE BOR�LAR 333 BAGLI ORTAKLIKLARA BOR�LAR 335 PERSONELE BOR�LAR UZUN VADELI 431 ORTAKLARA BOR�LAR 432 ISTIRAKLERE BOR�LAR 433 BAGLI ORTAKLIKLARA BOR�LAR 435 PERSONELE BOR�LAR

34. �zkaynaklara Iliskin Ilkeler Isletme sahip veya ortaklarinin sahip veya ortak sifatiyla isletme varliklari �zerindeki haklari �zkaynaklar grubunu olusturur. Isletmenin bilan�o tarihindeki �denmis sermayesi ile isletme faaliyetleri sonucu olusup, �esitli adlar altinda isletmede birakilan k�rlari ile d�nem net k�ri (zarari) bilan�oda �zkaynaklar grubu i�inde g�sterilir. 2- Isletmenin �denmis sermayesi bilan�onun kapsami i�inde tek bir kalem olarak g�sterilir. Ancak, esas sermaye �zellikleri farkli hisse gruplarina ayrilmis bulunuyorsa, esas sermaye hesaplari her grubun haklarini, k�r ve tasfiye paylarinin dagitiminda sahip olabilecekleri �zellikleri ve diger �nemli �zellikleri yansitacak bi�imde bilan�onun dipnotlarinda g�sterilmelidir. 3- Isletmenin hissedarlari tarafindan yatirilan sermayenin devam ettirilmesi gerekir. Isletmede herhangi bir zararin ortaya �ikmasi, herhangi bir nedenle �zkaynaklarda meydana gelen azalmalar; hem d�nemsel, hem de k�m�latif olarak izlenmeli ve kaydedilmelidir.

35. 4- �zkaynaklarin bilan�oda net olarak g�sterilmesi i�in ge�mis yillar zararlari ile d�nem zarari, �zkaynaklar grubunda indirim kalemleri olarak yer alir. 5- �zkaynaklar, �denmis sermaye, sermaye yedekleri, k�r yedekleri, ge�mis yillar k�rlari (zararlari) ve d�nem net k�ri (zarari) dan olusur. K�r yedekleri yasal, stat� ve olagan�st� yedekler ile yedek niteligindeki karsiliklar, �zel fonlar gibi isletme faaliyetleri sonucu elde edilen k�rlarin dagitilmamis kismini i�erir. Sermaye yedekleri ise hisse senedi ihra� primleri, iptal edilen ortaklik paylari, yeniden degerleme deger artislari gibi kalemlerden olusur. Sermaye yedekleri, gelir unsuru olarak gelir tablosuna aktarilamaz.

36. Gelir Tablosu Ilkeleri Gelir tablosu ilkelerinin amaci; satislarin, gelirlerin, satislarin maliyetinin, giderlerin, k�r ve zararlara ait hesaplarin ve belli d�nemlere ait isletme faaliyet sonu�larinin siniflandirilmasi ve ger�ege uygun olarak g�sterilmesini saglamaktir. B�t�n satislar, gelir ve k�rlar ile maliyet, gider ve zararlar br�t tutarlari �zerinden g�sterilirler ve hi�bir satis, gelir ve k�r kalemi bir maliyet, gider ve zarar kalemi ile tamamen veya kismen karsilastirilmak sureti ile gelir tablosu kapsamindan �ikarilamaz. Buna g�re benimsenen gelir tablosu ilkeleri s�yle siralanabilir.

37. Ger�eklesmemis satislar, gelir ve k�rlar; ger�eklesmis gibi veya ger�eklesenler ger�ek tutarindan fazla veya az g�sterilmemelidir. Belli bir d�nem veya d�nemlerin, ger�ege uygun faaliyet sonu�larini g�stermek i�in, d�nem veya d�nemlerin basinda ve sonunda dogru hesap kesimi islemleri yapilmalidir. Isletmenin esas faaliyeti �er�evesinde olusan satis gelirleri 60 Br�t Satislar hesap grubu i�inde yer alan asagida belirtilen hesaplarda izlenir ve g�sterilirler. 600 YURTI�I SATISLAR 601 YURTDISI SATISLAR 602 DIGER GELIRLER Isletmenin esas faaliyeti disinda olusan kimi olagan gelir ve k�rlari 64 Diger Faaliyetlerden Olagan Gelir ve K�rlar hesap grubu i�inde yer alan asagida bazilari belirtilen hesaplarda izlenir ve g�sterilirler.

38. 640 ISTIRAKLERDEN TEMETT� GELIRLERI 642 FAIZ GELIRLERI 645 MENKUL KIYMET SATIS K�RLARI 647 REESKONT FAIZ GELIRLERI Belli bir d�nemin satislari ve gelirleri bunlari elde etmek i�in yapilan satislarin maliyeti ve giderleri ile karsilastirilmalidir. Belli bir d�nem veya d�nemlerin basinda ve sonunda maliyet ve giderleri ger�ege uygun olarak g�sterebilmek i�in stoklarda, alacak ve bor�larda dogru hesap kesimi islemleri yapilmalidir. Isletmenin esas faaliyeti �er�evesinde sattigi, mamul, ticari mal ve hizmetlerin maliyetleri 62 Satislarin Maliyeti hesap grubu i�inde yer alan asagida belirtilen hesaplarda izlenir ve g�sterilirler. 620 SATILAN MAMULLER MALIYETI 621 SATILAN TICARI MALLAR MALIYETI 622 SATILAN HIZMET MALIYETI 623 DIGER SATISLARIN MALIYETI

39. Isletmenin esas faaliyeti ile ilgili olan ve �retim maliyetine y�klenmeyen giderleri 63 Faaliyet Giderleri hesap grubu i�inde yer alan asagida belirtilen hesaplarda izlenir ve g�sterilirler 630 ARASTIRMA GELISTIRME GIDERLERI 631 PAZARLAMA, SATIS VE DAGITIM GIDERLERI 632 GENEL Y�NETIM GIDERLERI Isletmenin esas faaliyeti disinda olusan kimi olagan gider ve zararlari 65 Diger Faaliyetlerden Olagan Gider ve Zararlar hesap grubu i�inde yer alan asagida bazilari belirtilen hesaplarda izlenir ve g�sterilirler. 653 KOMISYON GIDERLERI 655 MENKUL KIYMET SATIS ZARARLARI 657 REESKONT FAIZ GIDERLERI Isletmenin esas faaliyeti veya disinda olusan varliklarin maliyetlerine eklenmemis olan bor�lanma maliyetleri ile ilgili giderler 66 Finansman Giderleri hesap grubu i�inde yer alan asagida belirtilen hesaplarda izlenir ve g�sterilirler.

40. 660 KISA VADELI BOR�LANMA GIDERLERI 661 UZUN VADELI BOR�LANMA GIDERLERI Maddi ve maddi olmayan duran varliklar ile �zel t�kenmeye tabi varliklar i�in uygun amortisman ve t�kenme payi ayrilmalidir. Ayrilan amortisman tutari, ilgili varligin g�rd�g� fonksiyona g�re 7 Maliyet Hesap Sinifi 7A se�eneginde yer alan ve asagida belirtilen hesaplarda izlenirler. 730 GENEL �RETIM GIDERLERI 750 ARASTIRMA GELISTIRME GIDERLERI 760 PAZARLAMA, SATIS VE DAGITIM GIDERLERI 770 GENEL Y�NETIM GIDERLERI Ayrilan amortisman tutari, 7 Maliyet Hesap Sinifi 7B se�eneginde yer alan �796 Amortisman ve T�kenme Paylari Hesabi�nda izlenir.

41. Maliyetler; maddi duran varliklar, stoklar, onarim ve bakim ve diger gruplari arasinda uygun bir sekilde dagitilmalidir. Bunlardan direkt olanlari dogrudan dogruya, birden fazla faaliyeti ilgilendirenleri zaman ve kullanma fakt�r� dikkate alinarak tahakkuk ettirilip, dagitilmalidir. Arizi ve olagan�st� nitelige sahip k�r ve zararlar meydana geldikleri d�nemde tahakkuk ettirilmeli, fakat normal faaliyet sonu�larindan ayri olarak g�sterilmelidir. Arizi nitelik tasiyan duran varlik satis k�rlari gibi gelir ve k�rlar 67 Olagan Disi Gelir ve K�rlar hesap grubu i�inde yer alan asagida belirtilen hesaplarda izlenir ve g�sterilirler. 671 �NCEKI D�NEM GELIR VE K�RLARI 679 DIGER OLAGAN DISI GELIR VE K�RLAR Arizi nitelik tasiyan gider ve zararlar ise 68 Olagan Disi Gider ve Zararlar hesap grubu i�inde yer alan asagida belirtilen hesaplarda izlenir ve g�sterilirler. 680 �ALISMAYAN KISIM GIDER VE ZARARLARI 681 �NCEKI D�NEM GIDER VE ZARARLARI 689 DIGER OLAGANDISI GIDER VE ZARARLAR

42. B�t�n k�r ve zararlardan, �nceki d�nemlerin mali tablolarinda d�zeltme yapilmasini gerektirecek b�y�kl�k ve nitelikler disinda kalanlar, d�nemin gelir tablosunda g�sterilmelidir. Karsiliklar, isletmenin k�rini keyfi bir sekilde azaltmak veya bir d�neme ait k�ri diger d�neme aktarmak amaciyla kullanilmamalidir. D�nem sonu�larinin tespiti ile ilgili olarak uygulanagelen degerleme esaslari ve maliyet y�ntemlerinde bir degisiklik yapildigi taktirde, bu degisikligin etkileri a�ik�a belirtilmelidir. Bilan�o tarihinde var olan ve sonucu belirsiz bir veya birka� olayin gelecekte ortaya �ikip �ikmamasina bagli durumlari ifade eden, sarta bagli olaylardan kaynaklanan, makul bir sekilde ger�ege yakin olarak tahmin edilebilen gider ve zararlar, tahakkuk ettirilerek gelir tablosuna yansitilir. Sarta bagli gelir ve k�rlar i�in ise ger�eklesme ihtimali y�ksek de olsa herhangi bir tahakkuk islemi yapilmaz; dipnotlarda a�iklama yapilir.

43. Tekd�zen Hesap �er�evesi T.C. Resmi Gazete�nin 26.12.1992 g�n ve 21447 m�kerrer sayisinda Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebligi Sira No: 1 yayimlanmis, bu tebligin ekinde �V- Tekd�zen Hesap �er�evesi ve Genel Hesap Plani A�iklamalari� na yer verilmistir. 1994 yilindan itibaren T�rkiye�deki sanayi, ticaret ve hizmet isletmeleri tarafindan zorunlu olarak uygulanan bu hesap �er�evesinde ilk 5 hesap sinifi bilan�o hesaplarina, hesap sinifi 6 gelir tablosuna, hesap sinifi 7 maliyet hesaplarina, hesap sinifi 9 nazim hesaplara ayrilmis, 8 ve 0 sayili hesap siniflari serbest adi altinda bos birakilmistir. Anilan tekd�zen hesap �er�evesi ve buna bagli tekd�zen genel hesap plani olusturulurken disyapi a�isindan ondalikli simgeleme ilkesi benimsenmis, b�ylece 1 sayili hesap sinifinda 10 hesap k�mesi, her hesap k�mesinde 10 ana hesap a�ilabilecek bir d�zen olusturulmustur.

44. 1992 yilinda yayimlanan Maliye Bakanligi Tekd�zen Hesap �er�evesinde hesap siniflari 1 D�NEN VARLIKLAR 2 DURAN VARLIKLAR 3 KISA VADELI YABANCI KAYNAKLAR 4 UZUN VADELI YABANCI KAYNAKLAR 5 �ZKAYNAKLAR 6 GELIR TABLOSU HESAPLARI 7 MALIYET HESAPLARI 8 SERBEST 9 NAZIM HESAPLAR 0 SERBEST seklinde siralanmistir. Bu hesap siniflarinin her birinin i�inde, 10 hesap grubu olusturulabilir.

45. HESAPLARIN SINIFLANDIRILMASI

46. �iftyanli isleme y�ntemini a�an ve kapatan hesaplar ise A�ilis Bilan�osu Hesabi, K�r ve Zarar Hesabi, Kapanis Bilan�osu Hesabi, seklinde siniflandirilabilir.

47. VARLIK VE VARLIK HESAPLARI Varlik Kavrami Kurumun sahip oldugu ekonomik ara�larin t�m�ne varlik denir. Kurumun sahip oldugu bu ekonomik ara�lar dogal nitelik a�isindan d�nen ve duran varliklar diye ikiye ayrilir. D�nen varliklar kurumda nakit olarak bulunan ya da nakde d�n�s�m� kolay olan ve yilda en az bir kez nakde �evrilebilen ya da �evrilebilecegi varsayilan degerlerden olusur. D�nen varliklarla ilgili genel bir siniflandirma, nakde d�n�sme �abukluguna g�re asagidaki gibi yapilabilir. Hazir Degerler, Menkul Kiymetler, Ticari Alacaklar, Diger Alacaklar, Stoklar.

48. Duran varliklar ise isletmede s�rekli kullanilan �retime her katilisinda bi�im ve yapi degistirmeyen nakde d�n�s�m� d�nen varliklar gibi kolay olmayan degerlerdir. Duran varliklar ile ilgili genel bir siniflandirma s�yle yapilabilir. Uzun S�reli Alacaklar, Mali Duran Varliklar, Maddi Duran Varliklar, Maddi Olmayan Duran Varliklar, �zel T�kenmeye Tabi Varliklar.

49. Varlik Hesaplari Kurumun sahip oldugu ekonomik ara�lar ile bunlardaki artis ve azalislari �iftyanli olarak g�steren karsilastirma ve denetime uygun hesaplasma �izelgelerine varlik hesaplari denir. Dogal nitelik a�isindan varlik hesaplari, d�nen varlik hesaplari ve duran varlik hesaplari diye ikiye ayrilabilir. D�nen varlik hesaplari, kurumda nakit olarak bulunan ya da nakde d�n�s�m� kolay olan ve yilda en az bir kez nakde �evrilebilen degerlerdeki artis ve azalislari �iftyanli olarak g�steren karsilastirma ve denetime uygun hesaplasma �izelgeleridir. D�nen varlik hesaplari ile ilgili siniflandirma, nakde d�n�sme �abukluguna g�re s�yle yapilabilir. Hazir Degerlere Iliskin Hesaplar, Menkul Kiymetlere Iliskin Hesaplar, Ticari Alacaklara Iliskin Hesaplar, Diger Alacaklara Iliskin Hesaplar, Stoklara Iliskin Hesaplar.

50. Duran varlik hesaplari ise isletmede s�rekli kullanilan, �retime her katilisinda bi�im ve yapi degistirmeyen degerlerdeki artis ya da azalislari �iftyanli olarak g�steren karsilastirma ve denetime uygun �iftyanli hesaplasma �izelgeleridir. Duran varlik hesaplari ile ilgili genel bir siniflandirma s�yle yapilabilir; Uzun S�reli Alacaklara Iliskin Hesaplar, Mali Duran Varliklara Iliskin Hesaplar, Maddi Duran Varliklara Iliskin Hesaplar, Maddi Olmayan Duran Varliklara Iliskin Hesaplar, �zel T�kenmeye Tabi Varliklara Iliskin Hesaplar, Varlik hesaplarinda ilk durum ile artislar ilgili varlik hesabinin borcuna, azalislar ile son durum ise alacagina islenir.

51. KAYNAK VE KAYNAK HESAPLARI Kaynak Kavrami

52. Ikinci kisi olarak sahip ya da sahiplerin kurum varligi �zerindeki haklarinin tutarina �zkaynak denir. Muhasebe a�isindan �zkaynakla ilgili genel bir siniflandirma s�yle yapilabilir. Sermaye, Sermaye Yedekleri, K�r Yedekleri, Ge�mis Yillar K�rlari, D�nem Net K�ri.

54. Yabanci kaynaklar ile ilgili genel bir siniflandirma asagidaki gibi yapilabilir. Mali Bor�lar, Ticari Bor�lar, Diger Bor�lar, Alinan Avanslar, �denecek Vergi ve Diger Y�k�ml�l�kler. Yukarida siralananlardan s�resi bir yila kadar olanlar kisa vadeli yabanci kaynaklari, s�resi bir yildan uzun olanlar ise uzun vadeli yabanci kaynaklari olusturur.

55. Kaynak Hesaplari

56. Ikinci kisi olarak sahip ya da sahiplerinin kurum varligi �zerindeki haklarinin tutarini g�steren karsilastirma ve denetime uygun hesaplasma �izelgelerine �zkaynak hesaplari denir. Muhasebe a�isindan �zkaynak hesaplari ile ilgili genel bir siniflandirma s�yle yapilabilir; Sermaye Hesaplari, Sermaye Yedekleri Hesaplari, K�r Yedekleri Hesaplari, Ge�mis Yillar K�rlari Hesaplari, D�nem Net K�ri Hesaplari,

57. ���nc� kisilerin kurum varligi �zerindeki haklarinin tutarini g�steren karsilastirma ve denetime uygun �iftyanli hesaplasma �izelgelerine yabanci kaynak hesaplari adi verilir. Saglayan kisilerin kuruma sagladigi s�re a�isindan yabanci kaynak hesaplari kendi i�inde kisa ve uzun vadeli diye ikiye ayrilir. S�resi bir yila kadar olan bor�lari g�steren �iftyanli ve denetime uygun hesaplasma �izelgeleri kisa vadeli yabanci kaynak hesaplarini, s�resi bir yildan uzun olan bor�lari g�steren �iftyanli ve denetime uygun hesaplasma �izelgeleri ise uzun vadeli yabanci kaynak hesaplarini olusturur.

58. Yabanci kaynak hesaplari ile ilgili genel bir siniflandirma s�yle yapilabilir; Mali Bor�lara Iliskin Hesaplar, Ticari Bor�lara Iliskin Hesaplar, Diger Bor�lara Iliskin Hesaplar, Alinan Avanslara Iliskin Hesaplar, �denecek Vergi ve Diger Y�k�ml�l�kler. Yukarida siralanan hesaplardan s�resi bir yila kadar olanlar kisa vadeli yabanci kaynak hesaplarini, s�resi bir yildan uzun olanlar ise uzun vadeli yabanci kaynak hesaplarini olusturur. Kaynak hesaplarinda ilk durum ile artislar ilgili kaynak hesabinin alacagina, azalislar ile son durum ise borcuna islenir.

59. GIDER VE GIDER HESAPLARI Gider Kavrami Kurumun varligini s�rd�rebilmek ve kurumu isletebilmek i�in belirli bir zaman dilimi i�inde kullanilip t�ketilen mal ve hizmetlerin deger olarak tutarina gider denir. Tanimindan da anlasilacagi gibi giderin biri kurumun varligini s�rd�rebilme, digeri de isletilebilmesini saglama olmak �zere iki y�n� vardir. Giderler �esitli a�ilardan degisik sekillerde siniflandirilabilirler. Dogal nitelik a�isindan giderler gere� giderleri, emek giderleri, disedim giderleri, sermaye giderleri ve baska giderler diye bese ayrilirlar. D�nem a�isindan giderler d�nem gideri ve d�nemdisi gider diye, �retime etki a�isinda giderler �retim gideri ve �retime etkisiz gider diye ikiye ayrilirlar.

60. Kurumun isletilebilmesi yani mal ve hizmet �retimi i�in deger kullanimina �retim gideri adi verilirken kurumun varolabilmesi yani mal ve hizmet �retimi disinda kullandigi degerlerin tutarina �retime etkisiz gider denir. �retime etkisiz giderler faaliyet gideri ya da d�nem gideri olarak da adlandirilirlar. �retim giderleri dolaysiz gere�, dolaysiz is�ilik ve genel �retim gideri diye siniflandirilirken, d�nem giderleri olarak da adlandirilan �retime etkisiz giderler arastirma gelistirme giderleri, pazarlama satis ve dagitim giderleri, genel y�netim giderleri ve finansman giderleri seklinde siniflandirilabilirler.

61. Gider Hesaplari Kurum varligini s�rd�rebilmek ve kurumu isletebilmek i�in kullanilan mal ve hizmetlerin deger olarak islenip izlendigi karsilastirma ve denetime uygun �iftyanli hesaplasma �izelgelerine gider hesaplari denir. Gider hesaplari ile ilgili genel bir siniflandirma; �retime Iliskin Gider Hesaplari Islevlere Iliskin Gider Hesaplari seklinde yapilabilir. Kurumu isletebilmek i�in sarfedilen degerlerin islendigi ve izlendigi karsilastirma ve denetime uygun �iftyanli hesaplasma �izelgelerine �retime iliskin gider hesaplari denir. Bu gider hesaplari kendi i�inde s�yle k�melendirilebilir. Direkt Ilk Madde ve Malzeme Giderleri Hesabi, Direkt Is�ilik Giderleri Hesabi, Genel �retim Giderleri Hesabi.

62. Kurumun varligini s�rd�rebilmesi i�in ger�eklestirilen �esitli islevlerle ilgili olarak sarfedilen degerlerin islendigi ve izlendigi, karsilastirma ve denetime uygun �iftyanli hesaplasma �izelgelerine islevlere iliskin gider hesaplari denir. Bu gider hesaplari kendi i�inde s�yle k�melendirilebilir. Ar-Ge Giderleri Hesabi, Pazarlama Satis Dagitim Giderleri Hesabi, Genel Y�netim Giderleri Hesabi, Finansman Giderleri Hesabi, Gider hesaplarinda artislar ilgili gider hesabinin borcuna, azalislar ile d�zeltme ve aktarmalar ise alacagina islenir. Bu y�n� ile gider hesaplari varlik hesaplarina benzer.

63. HASILAT VE HASILAT HESAPLARI Hasilat Kavrami Mal ve hizmet s�r�m� karsiligi ya da bunun disinda kurum ve isletmeye saglanan degerlerin tutarina hasilat denir. Hasilat �esitli a�ilardan degisik sekillerde siniflandirilabilir. D�nem a�isindan hasilat, d�nem hasilati ve d�nemdisi hasilat diye ikiye ayrilir. Mal ve hizmet s�r�m� karsiligi ya da bunun disinda belli bir yil i�inde kurum ve isletmeye saglandi g�z�ken fakat ger�ekte o yilda degil de gelecek yilla ilgili olarak kurum ve isletmeye saglanan degerlerin tutarina d�nemdisi hasilat denir. Mal ve hizmet s�r�m� karsiligi ya da bunun disinda bir yil i�inde saglanan degerlerin tutarina d�nem hasilati denir. �retim karsiligi olup olmamasi a�isindan hasilat, satis hasilati ve isletmedisi hasilat diye ikiye ayrilir.

64. Mal ve hizmet s�r�m� karsiligi kurum ve isletmeye saglanan degerlerin tutarina satis hasilati adi verilirken mal ve hizmet s�r�m� disinda kuruma saglanan degerler isletmedisi hasilati olusturur. Satislarla ilgili genel bir siniflandirma, br�t satislar ve net satislar diye yapilabilir. Br�t satislar ayrica kendi i�inde yurti�i satislar, yurtdisi satislar ve diger gelirler diye ��e ayrilabilir. Br�t satislardan satis indirimleri d�s�l�rse net satislara ulasilir.

66. Hasilat Hesaplari Mal ve hizmet s�r�m� karsiligi ya da bunun disinda kurum ve isletmeye saglanan degerlerin islenip izlendigi karsilastirma ve denetime uygun �iftyanli hesaplasma �izelgelerine hasilat hesaplari denir. Hasilat hesaplari ile ilgili genel bir siniflandirma; Satisa iliskin hasilat hesaplari Diger faaliyetlere iliskin hasilat hesaplari seklinde yapilabilir. Satisa iliskin hasilat hesaplari kendi i�inde Yurti�i Satislar, Yurtdisi Satislar, Diger Satis Gelirleri seklinde k�melendirilirken

67. Diger faaliyetlere iliskin hasilat hesaplari ise kendi i�inde; Diger Faaliyetlerden Olagan Gelir ve K�rlar ile Olagan Disi Gelir ve K�rlar seklinde siniflandirilabilir. Hasilat hesaplarinda artislar ilgili hasilat hesabinin alacagina, azalislar ile d�zeltme ve aktarmalar ise borcuna islenir.

68. BILAN�O VE BILAN�O HESAPLARI Bilan�o Kurum, sahip oldugu ekonomik ara�lar ile isler ve isletilir. Varlik olarak ifade edilen bu ekonomik ara�lar, ikinci ve ���nc� kisilerce kuruma kaynak olarak tahsis edilirler. B�ylece baslangi�ta muhasebe a�isindan daima bir varlik = kaynak dengesi s�zkonusu olur. Bu dengeden hareketle kurum ve isletmede s�zkonusu olan �esitli s�r�m faaliyetleri sonucunda baslangi�taki varlik = kaynak dengesi b�y�yerek ya da k���lerek de olsa devam eder. Belirli bir d�nemin sonunda varlik �zerinde hak sahibi olanlarin haklarinin tutarini saptamak ve dogal ortak olan devlete pay olarak verilecek vergiyi belirlemek i�in varlik, kaynak ve basari durumunu ortaya koymak gerekir. Bunu belirlemek i�in d�zenlenen muhasebe raporu bilan�o olarak adlandirilir ve bir kurumun belirli bir andaki varliklari ile bu varligin kaynagini ve ek olarak faaliyet sonu�larini muhasebe ilke ve kurallarina g�re d�zenlenmis �iftyanli bir �izelge bi�iminde g�steren bir tablo olarak tanimlanabilir. Bu temel mali tablo, hesap ya da rapor seklinde d�zenlenebilir.

71. A�ilis Bilan�osu Hesabi A�ilis bilan�osu hesabi, kurumun d�nem basindaki varlik ve kaynak durumunu g�steren baslangi� bilan�osunda yer alan hesaplarin a�ilabilmesi i�in kullanilan karsilastirma ve denetime uygun, araci bir �iftyanli hesaplasma �izelgesidir. A�ilis bilan�osu hesabi araciligi ile baslangi� bilan�osunda yer alan varlik ve kaynaga iliskin degerler ilgili hesaplara asagidaki gibi aktarilir.

74. Kapanis Bilan�osu Hesabi Kapanis bilan�osu hesabi kurumun varlik, bor� ve sermaye durumu ile basarisinin net sonucunu g�steren hesaplarin kapatilabilmesi i�in kullanilan karsilastirma ve denetime uygun araci bir �iftyanli hesaplasma �izelgesidir. Kapanis bilan�osu hesabi araciligi ile varlik ve kaynak hesaplarinin kapatilmasi asagidaki gibi yapilir.

77. GELIR TABLOSU VE K�R ZARAR HESABI Gelir Tablosu

79. Yukaridan da g�r�lecegi gibi rapor seklinde hazirlanan gelir tablosu Br�t Satis K�ri veya Zarari Faaliyet K�ri veya Zarari Olagan K�r veya Zarar D�nem K�ri veya Zarari D�nem Net K�ri veya Zarari olmak �zere bes b�l�me ayrilir.

80. K�r Zarar Hesabi K�r ve zarar hesabi kurumun basari durumu ile net sonucunun ortaya konabilmesi i�in gider ve hasilat hesaplarinin aktarildigi karsilastirma ve denetime uygun �iftyanli bir hesaplasma �izelgesidir. Gider hesaplarinin bor� kalani tutari, gider hesaplarini kapatmak i�in k�r ve zarar hesabinin borcuna ilgili gider hesaplarinin alacagina, hasilat hesaplarinin alacak kalani tutari ise hasilat hesaplarini kapatmak i�in ilgili hasilat hesaplarinin borcuna, k�r ve zarar hesabinin alacagina islenir.

81. Gider ve hasilat hesaplari k�r ve zarar hesabina devredildikten sonra yil sonunda k�r ve zarar hesabinin g�r�n�s� ile ilgili Hasilatin giderden b�y�k olmasi, Hasilatin giderden k���k olmasi, Hasilat ile giderin birbirine esit olmasi, diye �� olasilik s�z konusu olabilir. Hasilatin giderden b�y�k olmasi halinde aradaki fark kadar tutar k�r ve zarar hesabinin borcuna, d�nem k�ri hesabinin alacagina yazilarak k�r ve zarar hesabi kapatilir. Hasilatin giderden k���k olmasi halinde aradaki fark kadar tutar d�nem zarari hesabinin borcuna, k�r ve zarar hesabinin alacagina yazilarak k�r ve zarar hesabi kapatilir. Gider ve hasilat birbirine esit ise d�nem k�ri ya da d�nem zarari olusmadigi i�in k�r ve zarar hesabi kendiliginden kapanir.

82. HESAPLARIN ISLEYISI Muhasebede kullanilan varlik, kaynak, gider ve gelir hesaplarinin birbirleri arasindaki isleyisi s�rekli �iftyanli olur. Diger bir deyisle muhasebedeki her hesap �iftyanli isleme y�ntemine g�re �alisir. Bu �iftyanli isleyis a�isindan hesaplar; varlik hesaplarinin isleyisi, kaynak hesaplarinin isleyisi, varlik - kaynak hesaplarinin isleyisi, kaynak - varlik hesaplarinin isleyisi, basari hesaplarinin isleyisi diye �esitli sekillerde siniflandirilabilir. Bu siniflandirmalara uygun olarak hesaplarin isleyisinden �nce, bu isleyisin temelini olusturan �iftyanli isleme y�ntemi anlatilacak, daha sonra da bu isleyisler ele alinacaktir

83. �IFTYANLI ISLEME Y�NTEMI A�IKLAMASI

84. Buna g�re ; Varlik-Kaynak Iliskisi A�isindan �iftyanli Isleme, Gider- Hasilat Iliskisi A�isindan �iftyanli Isleme, Varlik-Basari Iliskisi A�isindan �iftyanli Isleme, Kaynak- Basari Iliskisi A�isindan �iftyanli Isleme, diye d�rt t�r olasiliktan s�z edilebilir.

85. Varlik � Kaynak Iliskisi A�isindan �iftyanli Isleme Cebirsel olarak bor� tarafi arti, alacak tarafi eksi olarak ifade edilen varlik hesaplarinda ilk durum ile artislar ilgili varlik hesaplarinin borcuna, azalislar ile son durum ise alacagina islenir. Cebirsel olarak bor� tarafi eksi, alacak tarafi arti olarak ifade edilen kaynak hesaplarinda azalislar ile son durum ilgili kaynak hesaplarinin borcuna, ilk durum ile artislar ise ilgili kaynak hesaplarinin alacagina islenir. Bu iliski hesaplar �zerinde asagidaki gibi g�sterilebilir.

87. Gider � Hasilat Iliskisi A�isindan �iftyanli Isleme

89. Varlik � Basari Iliskisi A�isindan �iftyanli Isleme

90. Kaynak � Basari Iliskisi A�isindan �iftyanli Isleme

91. SONU� �IKARMA Baslangi�ta varlik = kaynak dengesinden hareketle, �iftyanli isleme y�ntemine g�re tutulmaya baslanan varlik, kaynak, gider ve hasilat hesaplarinin bor� ve alacak yanlari 31 Aralik tarihi itibariyla toplanir ve bu tarihte d�zenlenen genel ge�ici saglama ile bir yandan tutarlar diger yandan kalanlar denklesimi saglanir. Bu denklesim saglandiktan sonra fiili envanter yapilarak kayitlarda g�z�ken tutarlar ile fiili durum karsilastirmasi yapilir. Eger fiili durum ile kayitli durum arasinda bir farklilik saptanirsa fiili durum temel alinarak gerekli d�zeltmeler yapilir. Bu d�zeltmelerden sonra �nce gider hesaplari ardindan gelir hesaplari kapatilarak d�nem k�ri ya da d�nem zarari belirlenir. Bu belirleme yapildiktan sonra tutarlar ve kalanlar denklesimini g�steren, adina kesin saglama, kesin mizan gibi adlar verilen tablo d�zenlenir. Kesin saglamada bor� kalani veren hesaplar alacaklandirilip alacak kalani veren hesaplar bor�landirilarak hesaplar kapatilir.

92. D�nem sonu bilan�osu ve gelir tablosu d�zenlenerek sonu� �ikarma tamamlanir. T�rkiye�de 1994�den bu yana zorunlu olarak uygulanmakta olan Tekd�zen Genel Hesap Plani�nda 7/A se�enegi gider hesaplarinin gelir tablosu hesaplarina aktarilmasi yansitma hesaplari kullanilarak yapilmakta, yine 7/B se�enegi gider hesaplari yansitma hesaplari araciligi ile kapatilmaktadir. Bu baslik altinda sonu� �ikarma kendi i�inde * Genel Kesin Saglamanin D�zenlenmesi, * Hesaplarin Kapatilmasi, * Mali Tablolarin D�zenlenmesi, seklinde siniflandirilarak ele alinmistir.

93. GENEL KESIN SAGLAMA Genel olarak saglama, �iftyanli isleme y�ntemine uygun olarak tutulan hesaplarin ilgili defterlere bi�imsel olarak dogru ge�irilip ge�irilmedigini denetlemek i�in d�zenlenen bir �izelgedir. Muhasebe a�isindan uygulamada genellikle �� farkli zaman dilimi i�inde saglam d�zenleme s�z konusu olur. Her ay sonunda d�zenlenen �izelgeye aylik saglama, d�nem sonunda envanter islemlerinden �nce d�zenlenen �izelgeye genel ge�ici saglama, d�nem sonunda envanter islemleri tamamlandiktan sonra d�zenlenen �izelgeye ise genel kesin saglama adi verilir. Bi�imsel olarak saglamalar arasinda bir faklilik yoktur. Baska bir deyisle aylik saglama, genel ge�ici saglama ve genel kesin saglamalarin bi�imleri birbirinin aynidir. Bu bi�im i�inde saglamalar soldan saga dogru hesap numarasi, hesap adi, tutarlar denklesimi bor� ve alacak kolonlari ile, kalanlar denklesimi bor� ve alacak kolonlarindan olusur.

95. Kesin Saglama Tutarlar Denklesimi Envanter g�n� itibariyla envanter islemlerini takiben b�y�k defter hesaplarinin bor� ve alacak yanlari toplanir. Bu hesap tutarlari, hesap numarasi sirasina g�re hesap adi ile hesabin bor� ve alacak yani tutarlari g�z�kecek sekilde siralanir. Bu sekilde olusturulan kesin saglama tutarlar denklesiminin bor� ve alacak yanlarinin hem birbirine hem de yevmiye maddesinin genel toplamina esit olmasi gerekir. Bu esitlik saglanmissa envanter islemleri de dahil yevmiye defterine islenmis t�m tutarlar, defteri kebire dogru ge�irilmis demektir. �zden �z Ticaretevi�nin b�y�k defter hesaplarinin g�r�n�s� KDV ve basari hesaplarinin kapatilmasindan sonra asagidaki gibi olusur.

97. Kesin Saglama Kalanlar Denklesimi Kesin saglama kalanlar denklesimi, kesin saglama tutarlar denklesimini olusturan bor� ve alacak yanlarinin farklari alinarak olusturulur. S�yle ki kesin saglama tutarlar denklesiminde bor� yani alacak yanindan fazla olan bir varlik hesabinin iki yani arasindaki fark kadar bir tutar kalanlar denklesiminin bor� yanina, alacak yani bor� yanindan fazla olan bir kaynak hesabinin iki yani arasindaki fark kadar bir tutar ise kalanlar denklesiminin alacak yanina yazilir. Kesin saglama tutarlar denklesimi gibi kesin saglama kalanlar denklesimi de kendi i�inde birbirine esittir. KDV hesaplarinin kapatilmasi, basari hesaplarinin kapatilmasi ve d�nem k�rinin saptanmasindan sonra elde edilen kesin saglama tutarlar denklesimine g�re �zden �z Ticaretevi�nin kesin saglama kalanlar denklesimi asagidaki gibi g�sterilebilir.

99. HESAPLARIN KAPATILMASI Gider ve hasilat hesaplari kapatilip, genel kesin saglama d�zenlendikten ve kalanlar denklesimi elde edildikten sonra sira, bu denklesimde kalan veren hesaplarin kapatilmasina gelir. Genel kesin saglama kalanlar denklesimini olusturan hesaplar ya kapanis bilan�osun hesabi kullanilarak varlik ve kaynak hesaplari diye ayri ayri ya da kapanis bilan�osu hesabi kullanilmayarak ters kayitla tek madde halinde kapatilirlar.

100. Varlik Hesaplarinin Kapatilmasi

101. Kaynak Hesaplarinin Kapatilmasi

102. T�m Hesaplarinin Kapatilmasi T�rkiye�de 1994 yilindan beri zorunlu olarak uygulanmakta olan Tekd�zen Hesap Plani uygulanmasinda �Kapanis Bilan�osu Hesaplari� bulunmamaktadir. 9 sayili hesap sinifina s�zgelimi 990 KAPANIS BILAN�OSU HESABI eklenerek, dileyen isletmelerin bu hesabi kullanmalari saglanabilir. Yukarida belirtilen araci hesabin Tekd�zen Hesap Planinda olmamasi nedeniyle varlik ve kaynak hesaplarinin iki ayri madde halinde kapatilmasi uygulamada kullanilmamakta, genel kesin saglama artakalanlar denklesiminin kapatilmasi, alacak kalani veren hesaplar bor�landirilip bor� kalani veren hesaplar ise alacaklandirilarak yapilmaktadir. Bu durumda �zden �z Ticaretevi�nin t�m hesaplarinin kapatilmasi tek yevmiye maddesi halinde asagida g�sterilen bi�imde ger�eklestirilebilir.

104. MALI TABLOLARIN D�ZENLENMESI T.C. Resmi Gazete�nin 26.12.1992 g�n ve 21147 sayili m�kerrer sayisinda yayimlanan MGB � Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebligi Sira No 1�de �Mali Tablolar Ilkeleri� basligi altinda bilan�o, gelir tablosu, fon akim tablosu, nakit akim tablosu, k�r dagitim tablosu ve �zkaynaklar degisim tablosu basliklari ile mali tablolara yer verilmistir. Bu tablolardan bilan�o ve gelir tablosu temel mali tablolari digerleri ise ek mali tablolari olustururlar. Burada bu mali tablolardan yalnizca bilan�o ve gelir tablosunun d�zenlenmesi ele alinmistir.

105. Bilan�onun D�zenlenmesi Genel kesin saglama kalanlar denklesiminde yer alan hesaplar bilan�o hesaplari olup bunlardan genel kesin saglama kalanlar denklesiminde bor� kalani verenler d�nemsonu bilan�osunun aktifini, alacak kalani verenler ise d�nemsonu bilan�osunun pasifini g�sterirler. Bu nedenle artakalanlar denklesiminin bor� ve alacak yanlari ya da kapatma kayitlari temel alinarak d�nemsonu bilan�osu d�zenlenir.

107. Bu kalanlar denklesimine g�re d�nemsonu bilan�osu ya hesap seklinde ya da rapor seklinde d�zenlenebilir. �greti a�isindan daha uygun olani hesap seklinde bilan�o d�zenlemek olmakla birlikte vergi dairelerine verilen bilan�olar rapor tipindedirler. Buna g�re hesap tipi ve rapor tipi bilan�olar asagida g�sterildigi gibi d�zenlenebilirler.

110. Gelir Tablosunun D�zenlenmesi