1.1k likes | 4.01k Views
CARSTVO ŽIVOTINJA - BESKIČMENJACI-. Simetrija tela. Simetrija tela je organizacija delova tela oko osa simetrije Tipovi: Sferna simetrija Radijalna (zračna) simetrija Bilateralna (dvobočna) simetrija. Radijalna simetrija. Dupljari, bodljokošci. Bilateralna simetrija.
E N D
Simetrija tela • Simetrija tela je organizacija delova tela oko osa simetrije • Tipovi: • Sferna simetrija • Radijalna (zračna) simetrija • Bilateralna (dvobočna) simetrija
Radijalna simetrija Dupljari, bodljokošci Bilateralna simetrija Pljosnati, valjkasti, člankoviti crvi, mekušci, zglavkari, hordati
Segmentacija • Segmentacija je izdeljenost tela na članke – segmente • Kod homonomne segmentacije telesni segmenti se ne razlikuju (javlja se kod člankovitih crva) • Kod heteronomne segmentacije telesni segmenti se razlikuju među sobom (javlja se kod zglavkara) • Segmentacija može biti spoljašnja (kad je celo telo izdeljeno na članke) i unutrašnja (kada je ograničena samo na pojedine sisteme organa)
Homonomna segmentacija kišna glista Heteronomna segmentacija rak Unutrašnja segmentacija riba
Cefalizacija • Cefalizacija je obrazovanje glavenog regiona kod životinja • U prednjem delu telu izdvaja se glaveni region u kojem se koncentrišu čula i nervni sistem. Takođe dolazi do otvaranja usnog otvora na glavi • Cefalizacija je posledica aktivnog načina života (kretanja prema napred) i bilateralne organizacije tela
Telesne duplje • Telesna duplja je prostor između telesnog zida i creva ispunjen tečnošću • Postoje dve telesne duplje: pseudocelom i celom • Sunđeri, dupljari i pljosnati crvi nemaju telesnu duplju • Pseudocelom imaju valjkasti crvi • Celom imaju člankoviti crvi, mekušci, zglavkari, bodljokošci i hordati • Celom se razlikuje od pseudoceloma jer ima svoj sopstveni epitel (sluzokožu), koji se naziva peritoneum
TELESNE DUPLJE Pljosnati crvi nemaju telesnu duplju PSEUDOCELOM CELOM
Klasifikacija životinja • Carstvo životinja, sa oko 1.500.000 opisanih vrsta podeljeno je na 34 tipa • 99,2 % svih vrsta životinja svrstano je u 9 najbrojnijih tipova: sunđeri, dupljari, pljosnati crvi, valjkasti crvi, mekušci, člankoviti crvi, zglavkari, bodljokošci i hordati
Sunđeri (tip: Porifera = Spongia) • Najprimitivnije životinje • Asimetričnog oblika • Telesni zid im je dvoslojan • nemaju tkiva, ali imaju više tipova ćelija • Žive u morskoj i (manji broj) u slatkoj vodi • Sesilni su, pričvrščeni za stene ili druge organizme u vodi • Žive pojedinačno ili u kolonijama • oko 6000 vrsta
Građa tela • Kod najjednostavnijih predstavnika oblik tela je peharast • U telesnom zidu su prisutne mnogobrojne pore koje vode u centralnu šupljinu spongocel sa jednim većim otvorom oskulumom na vrhu • Kroz pore, spongocel i oskulum prolazi voda u jednom smeru koja donosi hranljive čestice i kiseonik oskulum pore hoanocite
Telesni zid • Spoljašnji sloj građen je od pljosnatih ćelija pinakocita • Unutrašnji sloj građen je od hoanocita – ćelija sa kragnom i bičem • Između 2 sloja nalazi se pihtijasta masa – mezogleja u kojoj su razbacane ćelije amebocite i skeletne iglice ili vlakna
Vrste amebocita • Ćelije koje vare hranu • Pigmentne ćelije (daju boju) • Ćelije koje stvaraju skelet • Ćelije koje stvaraju polne ćelije
Skelet sunđera Mineralni Organski - rožni Izgrađen od iglica - spikula Izgrađen od vlakana spongina povezanih u mrežu krečnjački silikatni od kalcijum karbonata od silicijum-dioksida
Životni procesi Ishrana Varenje Filtracioni način ishrane Unutarćelijsko: u amebocitama Izlučivanje Disanje Površinom tela Površinom tela
Razmnožavanje sunđera Bespolno Polno Fragmentacijom tela Hermafroditi Pupljenjem: spoljašnjim i unutrašnjim (pomoću gemula – unutrašnjih pupoljaka) Indirektno razviće: iz zigota se razvija larva koja se metamorfozira
Dupljari - Žarnjaci (tip: Cnidaria) • Oko 9000 vrsta • Hidre, meduze, korali i morske sase • Žive u morskoj i (manji broj) u slatkoj vodi • Troslojni organizmi, sa tkivima • Radijalno simetrični • Pokretni ili sesilni • Žive pojedinačno (solitarni) ili u zajednicama (kolonijalni)
usni otvor pipci gastrovaskularna duplja usni otvor Postoje dva morfološka oblika dupljara: polip i meduza Kod meduze se usni otvor nalazi sa donje strane tela, a kod polipa sa gornje strane tela
Građa tela hidre • Peharast oblik tela • Na gornjem kraju je usni otvor okružen pipcima • Usni otvor vodi u gastrovaskularnu duplju gde se vrši varenje
Telesni zid • Spoljašnji sloj građen je od epitelomišićnih ćelija, žarnih ćelija, žlezdanih ćelija i nervnih ćelija (nervni sistem je mrežast) • Unutrašnji sloj građen je od epitelomišićnih ćelija koje imaju bičeve, a mogu da formiraju i lažne nožice • Između 2 sloja nalazi se deblja ili tanja pihtijasta masa – mezogleja
Skelet dupljara Unutrašnji skelet Spoljašnji skelet u obliku igala u mezogleji oko tela u obliku pehara
Životni procesi Ishrana Varenje U gastrovaskularnoj duplji i u ćelijama unutrašnjeg sloja Pipcima hvataju hranu i unose u gastrovaskularnu duplju Izlučivanje Disanje Površinom tela Površinom tela
Razmnožavanje dupljara Bespolno Polno Hermafroditi ili odvojenih polova Pupljenjem Razviće: indirektno (preko larve)
Smena generacija • Pravilno smenjivanje bespolnog i polnog razmnožavanja u životnom ciklusu vrste meduza (polna generacija) Smena generacija kod vrste Obelia spermatozoid jajna ćelija zigot kolonijalni polip (bespolna generacija) larva planula mlad polip
Podela dupljara Žarnjaci se dele na 3 klase (grupe): • Hidre i srodnici • Meduze • Morske sase i korali
Classis: Hydrozoa Obelia sp. Hydra sp.
Classis: Anthozoa Morske sase
Pljosnati crvi (tip: Platyhelminthes) • Oko 20 000 vrsta • Trepljasti crvi, metlji i pantljičare • Troslojni, bilateralno simetrični organizmi, sa glavenim regionom • Bez telesne duplje • Telo im je spljošteno u leđno-trbušnom pravcu • Pokretni, slobodnoživeći ili paraziti
Oblik tela trepljastih crva • Telo je u obliku lista, pločice ili trake, veličine od 1 cm do pola metra • Spljošteno je u leđno-trbušnom pravcu • U prednjem delu izdvaja se glaveni region u kojem su glavene ganglije i oči
Građa tela • Na površini tela je epidermis (sa trbušne strane epidermis ima treplje) • Ispod kože su mišići • Između telesnog zida i creva je parenhim telesni zid koža crevo mišići parenhim
Sistemi organa i životni procesi Nepotpuno crevo: usni otvor, prednje i srednje crevo Crevni sistem Vrpčast: glavene ganglije od kojih polaze nervne vrpce Nervni sistem Oči, mehanoreceptori, hemoreceptori Čula Disanje Površinom tela Preko protonefridija: sistema kanalića koji se slepo završavaju u parenhimu Izlučivanje
Crevni sistem crevo ždrelo usni otvor Nervni sistem nervne vrpce glavene ganglije
Razmnožavanje Bespolno Polno Deoba tela - regeneracija Odvojenih polova ili hermafroditi Razviće: indirektno (preko larvenog stupnja)
Trepljasti crvi Planaria sp.
Metilji • Spoljašnji ili unutrašnji paraziti • Veliki metilj kao odrastao organizam parazitira u žučnim kanalima stalnog domaćina (goveda, ovaca, ponekad i čoveka), a prelazni domaćin, u kojem se razvijaju larve, je barski puž
Pantljičare • Isključivo unutrašnji paraziti, parazitiraju u crevu • Građene su od glave koja ima kukice i pijavke za pričvršćivanje, vrata u kojem nastaju novi članci, i niza članaka – tzv. lanca • Goveđa i svinjska pantljičara imaju za prelaznog domaćina svinju i goveda, a za stalnog čoveka (žive u crevu)
Pseća pantljičara • Najopasnija za čoveka jer se larve (ehinokoke u obliku mehura) razvijaju u unutrašnjim organima čoveka • Stalni domaćin je pas kod kog ova pantljičara živi u crevu
Valjkasti crvi (tip: Nematoda) • 12000 vrsta • Žive slobodno ili parazitski • Stanište: morska, slatka voda, zemljište; paraziti biljaka, životinja i čoveka • Nesegmentisani, bilateralno simetrični organizmi, sa telesnom dupljom – pseudocelom • Telo je oblo, izduženo, zašiljeno na oba kraja, ne razlikuje se glaveni region • Paraziti čoveka su čovečja glista, dečja glista i trihina