160 likes | 798 Views
Bilim Felsefesi. TümevarIMCILIK (İndüktİvİzm). Francis Bacon (1561 – 1626). İngiliz devlet adamı ve filozof. Novum Organum. Tümevarımcılık. 17. Yüzyıl – Bilimin doğuşu Tümevarımcılık (İndüktivizm)
E N D
Bilim Felsefesi TümevarIMCILIK (İndüktİvİzm) Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Francis Bacon (1561 – 1626) İngiliz devlet adamı ve filozof. Novum Organum Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümevarımcılık • 17. Yüzyıl – Bilimin doğuşu • Tümevarımcılık (İndüktivizm) • "İnsan, doğanın yöneticisi ve yorumcusu olarak, doğa düzeni üzerindeki gözlemlerinin izin verdiği kadar eylemde bulunabilir ve nedenleri anlayabilir. Daha ötesini ne bilir, ne de bilebilir." (Novum Organum) Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümevarımcılık • Yeni bir Organon (Yöntem) • Aristo'ya ve eski yöntemlere karşı, yeni bir yöntem, yeni mantık sistemi. • Bilim gözlemle başlar • Nesnellik - Önyargısız gözlemci • Tekil gözlem önermeleri Bilimsel genellemeler Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümevarımcılık • Tekil önermeler • Demir ısıtıldığı zaman genleşir • Bakır ısıtıldığı zaman genleşir • Gümüş ısıtıldığı zaman genleşir • Genelleme (Tümel önerme) • Metaller ısıtıldıklarında genleşirler Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümevarımcılık • Genellemelerde bulunabilmek için şartlar • Bir genellemeye temel teşkil eden gözlem önermelerinin sayısı çok olmalıdır; • Gözlemler çok değişik şartlar altında tekrarlanmalıdır; • Kabul edilen gözlem önermelerinin hiçbiri, onlardan elde edilen yasayla çelişmemelidir. Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümevarımcılık • Tümevarımlı akıl yürütme süreci “Eğer çok sayıda A değişik şartlar altında gözlemlenmişse ve eğer gözlemlenen A’ların tamamı istisnasız B özelliğine sahip ise, bu durumda bütün A’lar B özelliğine sahip demektir.” • Dolayısı ile bilim birikimsel olarak ilerler Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümevarımcılık Tümevarımcı düşüncede bilimin işleyişi Bilimsel genellemeler (Yasalar ve teoriler) Tümevarım Tümdengelim Tahminler ve açıklamalar Tekil gözlemler Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümevarımcılık • Tümdengelimli (deductive) akıl yürütme • Metaller ısıtılınca genleşir • Bakır bir metaldir • Bakır ısıtılınca genleşir • 1 ve 2 öncüller, 3 sonuçtur. • Bir tümdengelimin öncülleri doğru ise sonuç da doğru olmalıdır. Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümevarım Problemi • Tümevarım mantıki temeller üzerinde tamamiyle doğrulanamaz • X konumunda t zamanında gözlenen kuğu beyazdır • X’ konumunda t’ zamanında gözlenen kuğu beyazdır • .... (1000 benzer gözlem) • Bütün kuğular beyazdır • 1001. gözlem siyah olabilir mi? • Russell’ın tavuğu • Diğer sorunlar • Çok sayıda gözlem? • Değişik şartlar altında? Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez
Tümevarım Problemi • Tümevarımcının savunması (İhtimaliyet) “eğer çok değişik şartlar altında çok sayıda A gözlemlenmiş ise ve eğer bütün gözlemlenen A’lar istisnasız B özelliğine sahip ise o zaman bütün A’lar muhtemelen B özelliğine sahip olurlar” • Sınırlı gözlem/sonsuz ihtimal = 0 Bilim Felsefesi - Dr. Serhat İrez