BİLİM VE BİLİM FELSEFESİ Algılar – Kavramlar

1. BİLİM VE BİLİM FELSEFESİAlgılar – Kavramlar

2. BİLİM NEDİR ? Bilimsel bilgi nasıl ortaya çıkar ? Bilimsel olanla olmayanın ayırımı nedir ? Sınırlar Yöntem Test etme Bilim nasıl , hangi yöne ilerler ? ????????????????????????????????????????Varlık ? İnsan? Dünya ? Evren ? Metafizik Fizik Bilim tarihi olmadan bilim felsefesi boştur. Bilim felsefesi olmadan da bilim tarihi kördür.

3. Varoluş hakındabilgi Anlamak için inanıyorum; Felsefe dinin emrinde . Augustinus 354 – 430 İnanmak için bilmek ./ Aquino'lu Thomas 1225 -1274 -Neden -Nasıl -Niçin En uzak başlangıca ulaşmak ; FARABİ 870-950 • Bilimciler “Niçin” sorusunu sormadı Filozoflarda niçin sorusunu sormak için bilimsel gelişmeye ayak uyduramadı ; William Hawking 1942 – • Açıklayıcı bilim; DOĞA OLAYLARININ niçin bu şekilde vuku bulduklarını anlama tutkusu ve arzusudur. Emile Mayerson 1859 -1933 • Biz Kimiz ? , Ne yapıyoruz ? , Neden yapıyoruz ? , Niçin yapıyoruz ? Nasıl yapıyoruz ? • Anlamak soruyla başlar; kendine – ikinci şahsa ( OC )

4. RÖNESANS’IN HAZIRLANMASI • Bilginin temeline deney vardır. • Tanrı ve sonsuzluk alanlara yönelik bilgi, inanç bilgisidir. • Bu tür bilgilere gerçek anlamda bilgi denilemez, onlara ancak inanılabilir. • Böylece inanç ve bilgi arasına kesin bir ayrım konulmuştur. Grosseteste 1170-1251 • Güvenilir bilgiye ancak akıl ve deney yoluyla ulaşılır. Akıl ; Kanıtlayıcı Deney; Bilgi toplayıcıdır. / Roger Bacon 1220 – 1292 Fenomen dünyasının bilgi türü sentetik apriori bilgidir. Bunlar kesin, genel geçer ve zorunlu doğa bilgilerdir. Bir adı da "bilimsel bilgi" dir. / İMMANUEL KANT (1724-1804)

5. Fizik – MetafizikBilimsel Bilgi - Bilim Dışı bilgi Kategorize etmek OC Benzerlikler Akıl yürütme İnanç Kural Tapınma Dogma Gözlem “ açıklamak “ iddiası Fark Eleştirel olmak

6. Bil - Gi / BİL - İM Sezgi X Kuram , Deney Seçicilik X Genelleme Mantıksal Doğrulamacı Eleştirel Yanlışlamacı Kavrama dayanır = İnanç - [Madde]

7. Bilim insan refahı ve doğayı çözmek için önemlidir. Yanlış düşünmenin sebebi; Aristo mantığıdır. Deney ve gözlem başvurusu yok Üniversitede eğitimin bozulması İnsan aklı; -Geneller, -Yanlışa düşer -Yanılır -Önyargılı Doğru bilgi elde etmek; Bilgi güçtür -Ön yargılardan sıyrılmak -Sağlam bir yöntem uygulamak Tümden gelime karşıdır Tüme varımı savunur Francis Bacon 1561 - 1626

8. MODERN BATI FELSEFESİ • İnsan doğayı egemenlik altına alırsa mutlu olur. • Skolastik Yöntem doğru bilgi elde etmek için yanlıştır. - Skolastik ; doğru zaten mevcuttur, temeli teolojidir. - Dini , felsefe ve akıla uydurmanın ve problemleri yolla çözmek • Doğruluğu apaçık bilinmeyen hiçbir şeyi doğru kabul etme • Daha iyi çözümlemek için gerektiği kadar parçalara ayır • En kolay ve en yalın olanlardan başla • Bir şeyi unutup unutmadığını emin olmak için say • Anlamanın en önemli işlevi birleştirmedir. / İMMANUEL KANT ;1724-1804 Descartes 1596-1650

9. 1) Evrensel Çekim kuvveti; Gezegenleri,yıldızları ve galaksileri birada tutan ve hep çekici olan bu kuvvet, temel parçacıklar dünyasında önemsizdir. Çekim kuvvetinin parçacıkları gravitonlardır. 2) Atomları birbirine bağlayan elektromanyetik kuvvet;şiddetli kuvvetin 0.01 katı kadar olup atom ve moleküllerin bağlanmasından sorumludurlar Elektromanyetik etkileşimin parçacıkları fotonlardır. • 4) Radyoaktiviteden sorumlu zayıf kuvvet:çekirdekteki kararsızlığı (radyoaktifliği) üretmeye eğilimli kısa menzilli kuvvettir.. Zayıf kuvvete W ve Z bozonları denen parçacıklar değiş tokuşu eşlik eder. • “Bütünlük idesi “Kant • 3) Atomun çekirdeğindeki proton ve nötronları bir arada tutan güçlü kuvvet;proton ve nötronları çekirdek içinde tutan kuvvetin adıdır. Şiddetli kuvvet etkileşiminin parçacıklarına gluon adı verilir. • Evrende tek açıklayıcı bilgiye ulaşmak. • Bir’e ulaşmak / doğu felsefesi ( OC )

10. Canlı nedir? “Evrim ; Cansızdan canlıya dönüşümdür”. Darwin Evrim ; “Rasgele varyasyona dayalı doğal seleksiyon” 1809-1882 Evrim hücre içindeki moleküler seviyedeki etkileşimler ve olaylar hakkında ne söyler ? ??????????????

11. HAYAT NEDİR.? What is life? “Hayatın temel molekülleri fizik yasalarıyla anlaşılabilir.” ErwinRudolfJosefAlexanderSchrödinger ;1887 – 1961, 1933'Nobel Ödülü Francis Crick biyofiziğe Schrödingerden esinlenerek geçer • Francis Crick; 1916 – 2004 1962 Nobel Ödülü

12. EVREN NEDİR.? Termodinamik • Boltzman, Entropi, II. yasa • Doğal süreçler daima düzensizliğin artışına yöneliktir. • Enerjini korunumu var hareketin korunumu yok Evren dinamik denge halinde olmalıdır -Şu anki durum dengeden sapmadır -Evren uzun süre dengede kalmıştır. -Tekrar denge haline gelebilir. -Şu anda burada olmamızın sebebi evrenin dengeden saptığı yegane andır. Entropi yasasındaki evrensel "düzensizliğe gidiş" olgusu, Budha düşüncesinde de yer almaktadır. Ayrıca Budha düşüncesince, bu düzensizliğin ardından yeniden düzenlilik geleceği öngörülmemiştir.

13. Sınır koymak • Makro seviyede • Mikro seviyede Big – Bang duvarı / Önce olanlar / sonra olanlar / esas sınır ( OC ) Gerçekten bilmek, nedenleri bilmektir. Francis Bacon 1561 - 1626 Yerini nedenselliğe bırakmıştır. Bilimin en önemli amaçlarından biri nedensel bağlantıların ispatlanmasıdır. John Stuart Mill1806-1873 Nedensellik bir varlığı gerektirir, kendi başına olmaz, neden varsa rastgelelik , olasılık olamaz. Russel 1872-1970. Quantum bunu fark eder. OC Batı felsefesi fikir yürütürken nihayetinde bilinmezlik veya şüpheciliğe ulaşmaktadır. Bunu sebebi insanın doğa bilgisiyle ilgili prombler değil metafizikle ilgili yaşadığı problemlerdir. Batı alemini veya onun temel aldığı antik yunanın da cevap veremediği hal budur. Batının en büyük akılları bilginin sınırlarına geldiklerinde kuşkuculukla karşılaşmaktadırlar ve kendilerine sınır çizmektedirler. Hume / Kant / Popper ( OC)

14. Sınır koymak Süreklilik ve nedensellik yerine,süreksizlik ve olasılık ilişkilerini koymak bilime ihanettir. Albert Einstein 1879 - 1955 1921 Nobel ödülü Asıl ihanet yeni bir alanı incelerken alıştığımız düşünce biçimlerini burada burada da mutlaka geçerli olduğu üzerinde ısrar etmektir. DavidBohr 1885- 1962, 1922 Nobel Ödülü Doğrulamacılık , Viyana Okulu Yanlışlamacılık ;Karl RaimundPopper 1902 -1994 Modern fizik / Görecelik kuramı / anarşist öğreti / hiçbir hakikat / hiçbir belirli bir dış dünya yoktur. Freud 1856-1939 Deneysel metod; Bilimsel olanı bilimsel olmayandan ayırma Doğrulama Galileo ; 1564-1642 ilk hareket ettiricisi görüşü Aristoteles (M.Ö. 384 –. 322 Aquino'lu Thomas 1225 -1274)

15. Bil-mek 1. Anlamak Evreni Doğayı İnsanı 2. Hükmetmek Evrene Doğaya İnsana Bilgi güçtür Francis Bacon 1561 - 1626 3. Üretmek Bilgi Teknoloji 4. Kazanmak Güç 5. Refah veya Felaket ?

16. Bilimi - Üreten İnsandır ; Kavram / Deney-Gözlem Düşünme Eylem Kavram Çıkarım Hipotez Bilim insanın geliştirdiği düşünce formlarından birisidir. En iyisi olması gerekmez Kavramlar deneyden önce gelir. Bilimin ilkesi kavramların çoğulculuğudur. Deney tek başına bir şey ifade etmez önemli olan kuramdır. /AlexandarKoyre 1892- 1964; Paul K. Fayerabend 1924 1994 Duhem / Quine Gözlem Deney Aristo ; 384 – 322) Francis Bacon 1561 - 1626 Bilimin özü yeni bilgi elde etmek ve keşif yapmaktır. John D. Bernel 1901 - 1971

17. DOĞA BİLİMLERİDoğu romanın yıkılışı ? ???? Antik Yunanın yeniden keşfi ???? Metod üzerine tartışma • Tümevarım Tümevarımla elde dilen sonuçlar çürütülebilir fakat asla doğrulanamaz • Tümden gelim Tümden gelimle elde edilenler cevaplar kesindir fakat yeni bilgi arayanlar için verimsizdir = Skolastik felsefe • Hipotetik tümden gelim Hipotez ,çıkarım ,deneme ,hipotezi test, teori, bu bilgi kesin olmayabilir

18. Yöntem - Dedüktif Yöntem • Öncül / Aksiyom / Postulat / Çıkarım • Sonuçlar sınırlandırılmıştır • Matematiğe dayalı Fiziksel öncüller • Tepeden başlayarak aşağılara inmek . • En tepede / şüphe /düşünce var . • Düşünmek var olmaktır. / Düşünüyorum o halde varım / • Cogito , ergosum René Descartes1596-1650 • Önce [dogmalara bağlı olarak inanmak], sonra da bunları akıl ile temellendirmeye çalışmak – Skolastik • Batı cephesinde değişen bir şey yok. OC

19. Yöntem - Dedüktif Yöntem - Tenkit • Yeni bir şey söylemez • Öncülün doğruluğu kendine aittir. • Ön kabulün ne olduğu önemlidir • Ön kabul neye dayanır ; sezgi , akıl , gözlem , hipotez ,deney • Peşin hüküm , varsayım PierreDuhem 1861 – 1916 Emile Mayerson 1859 -1933 • Tümdengelimsel yöntemler portakal sıkacağına benzer , portakalın içinde mevcut olamayandan fazla portakal suyu çıkaramaz • Bir teoremin kanıtlanmış olması, onun doğrulandığı anlamına gelmez. • Kanıtlanmış bir teorem yanlış olabilir. (OC ) • Skolastik düşünce ön kabul’e dayanır saldırı burayadır. OC

20. Yöntem - İndüktif Yöntem • Tek tek nesne veya olgulardan çıkılarak yapılan genellemelere dayanır. • İnancımızın temeli OC • Yol ayırımı ; Francis Bacon 1561 - 1626 • Deney bilimleri tümdengelimseldir. Varsayama dayanır. Pierre 1862- 1916Duhem • Doğa bilimlerini yolu açılır. • Kesin bilgiye akıl ( sezgi ) yoluyla ulaşılmaz .( Anti – Us ‘cu tutum ) • Esas olan gözlem ve deneydir • Tümevarım ; Nedenseleri arayıp Genele ulaşmaktır. Bilimin amacı genellemidir. = Nedensellik ilkesi

21. Yöntem - İndüktif Yöntem • Benzer koşullar benzer etki yapar . Bu beklentidir. = Nedenselliği tenkiti / Hume, 1711 –1776 Nedensellik ilkesi zihnin birinci gruba ait bir olayın ortaya çıkması halinde ikinci gruba ait bir olay beklendiği sıralamadır. Popper ;Nedensellik ilkesini ( tümevarım ilkesi ) olarak değerlendir, ne kabul eder, ne red , metafizik olduğu gerekçesiyle kenara bırakır . • Neden aklı başındaki insanların tümü , Deneyimi elde edilmemiş durumların , deneyimi elde edilmiş durumlara uymasının beklerler = Psikolojik bir hal ( OC) / Karl RaimundPopper 1902 -1994 • Beyaz kuğular , n , n+1 • Bilimsel genellemelere ulaşırız fakat kesinliğini garanti edemeyiz. • Genellemenin bir sonraki örnekte doğru çıkması yeterli , RudolphCarnap,. 1891 – 1970 / Mantıksal Doğrulamacılığın cevabı • Genelleme • Boşluk Doldurma OC

22. İndüktif Yol - Boşluk Doldurma Y X A b, c, d, e, ….. • Deneylenmemiş veya gözlemlenmemiş olanı “ mış “ gibi anlatım / bakınız : pubmed / OC • Boşluk doldurmanın en gelişmiş şekli “modelleme”dir . OC • Gelecek “ bilgisayar modellemeciliğinindir “ OC • İndüktif / Tümevarımsal bir argüman gözlemlenmiş bir korelasyonun devam etme zorunluluğunu göstermektir Popper

23. Hipotetif - Dedüktif Yol - Aristo Olgu topla İndüktif Hipotez Dedüktif Hipotezi Çözümleme, Sonuç çıkarma • Önermeyi deneyle test et • Bulma süreci indüktiftir. İndüksiyon ve dedüksiyonun görüşlerinin bir uzlaşımıdır .

24. Bulma - Doğrulama Hipotetif - Dedüktif Yol • Bulma : hayal gücü , sezgi , deneyim ,raslantı , şans • Bilim mantığının konusu Doğrulama işlemlerini kapsar • 1. Bir zorlukla karsılaşma • 2. Zorluğu problemleştirme ( Popper ? ) • 3. Çözüm vaad eden bir hipotez kurma • 4. Hipotezden gözlenebilir mantıksal sonuçlar çıkarma • 5. Sonuçları gözlem ve deney verileri ile karşılaştırma / hipotezi test etme • 6. Test sonucuna göre hipotezi kabul ve reddetme John Dewey, 1859-1952

25. Tümevarım – Tümdengelim Temel iki ön yargı • Genellemeden Özele • Özelden genele • Esas olan genellemedir = Önyargıdır. Batı biliminin temelinde esas olarak iki yöntem vardır. Bu yöntemlerin her ikiside “maddeye dayanan “ inancın yansımasıdır. OC

26. Hipotez Akıl yürütme – öndeyi - önerme - önermeler bütünü – açıklama vaadi Kapsayıcı olmalı / Eldeki bilgiyle çelişmemeli / Basit olmalı / Açıklama gücü yüksek Doğa en basiti seçer Ochamlı William 1280 -1349 Decart Kant Bacon hipoteze önem vermez Hipotezi reddi / Bilim indüktif genellemelere dayanır Newton Hipotez ; Dayanak ? Hipotez- Değerlendirme Olgulara dayalı , öncülsüz ? Tümevarımcı – İndüktif Daha önceki bilgilere dayalı Deneylere dayalı Tümden gelimci - Dedüktif Gözlem ve deneylerin rapor sonuçlarını toplamak Sonuçların hipotezi destekler veya desteklemez Kabul veya red Carl GustavHempel 1905 - 1997

27. HipotezDeney DENEYE MÜDAHALE ; OC • Deney öncesi • Yok ; Bacon - Laboratuara girerken herşeyidışarda bırakmak • Var • Daha önceki litaratür bilgileri • Varsayımlar • Deneyi hazırlayan şartların bütünü • Deney Esnasında • Cihazlar / Malzemeler / kullanılan kimyasallar ,/laboraturın fiziki şartları/ Deneycinin deneyimi,/ beklentiler • Denelerimiz olanaklarımızla sınırlıdır oc • Deney sonrası • Beklentiler • İstatistik • Boşluk Doldurma

28. Hipotez Deney / Yansıma / Tahmin/ Yanılgı • İnvitro • Hücre deneyi • Hayvan deneyi / ilişkisiz olanla ilişki kurma • İnsan üstünde ilaç çalışmalar ı / Faz I ,II, III • Faz IV / Yan etki / Pazarda test OC

29. Hipotez Açıklama gücü • X hastalığında Y daima artar Açıklama gücü var • X hastalığında Y daima azalır Açıklama gücü var • X hastalığında Y azalır , artar , değişmez Açıklama gücü yok • Hepsine literatürde kanıt ve açıklama bulunur. • Niçin 40.000 protein içerisinde bir kaçı klinik anlamlılık ifade eder • Niçin doğrulanması veya yanlışlanması mümkün olmayan hipotez sonuçlarıyla uğraşırız ?.

30. Teori - Dayanakların temeli - Deney doğaya sorulmuş bir sorudur Galileo AKIL / AKILCILIK DENEY / DENEYCİLİK Kesin ve evrensel bilgilere ancak akıl aracılığıyla ve tümdengelimli bir yöntemsel yaklaşımla ulaşılabilir “ Gerçek olan her şey USSAL , ussal olan her şey gerçektir“ Georg Wilhelm FriedrichHegel (1770 - 1831 Parçalara ayır ; Descartes 1596 - 1650 Deneyim dışı her türlü bilgiyi reddeder İnsan gözlemlerinin / deneylerin izin verdiği kadar eylemde bulunabilir ve nedenleri anlayabilir. Daha ötesini ne bilir, ne de bilebilir. NovumOrganum- Francis Bacon 1561 – 1626 Deney = olguyu gözlemek / yorumlamak Deney Kavrama Dayanır / Dayanmaz Deneyler kuramla yüklüdür. Kurama göre yorumlanır Duhem Parçalara ayır / Küçült– Batı Bilimin en temel mantığıdır / Tıp Birleştir – Unutuldu / Tekrar tekrar test et

31. Teoriİndirgemecilik / Makro hali - mikro durumla açıklamak What is life? “Hayatın temel molekülleri fizik yasalarıyla anlaşılabilir.” ErwinAlexanderSchrödinger Elektron Hayattır BiyokimyaKimya Kuantum Fiziği Genlerin nasıl inşa edilebileceğini yada yeniden inşa edilebileceğini anlamak için atomların nasıl , neden sadece belli durumlarda , belli mesafelerde belli kuvvetlerdeki bağlarla birleştiğini bilmek durumundayız; J. Gribbin , 1946 –

32. Teori - indirgemecilik Evrim teorisi • “ Evrim cansızdan canlıya dönüşümdür”. Darwin • Yeni dil ; “ Rasgele varyasyona dayalı kalıtımsal doğal seleksiyon” • Temel Kabul • DNA mutasyonu • Rastgele – Olasılık ifadesi • Kalıtsal • İlerleyici

33. Teori – indirgemeciliğin Sınırı • Canlı Organik yapı • Organ • Doku • Hücre • Organel • Makromolekül • Molekül • + , - / Çekirdek • Quark • Enerji • Madde kayboldu • Quantum ; Klasik Bilimin sınırı – Nedenselliğin yok olup olasılığın ortaya çıkışı • Çözüm içerden gelir ; nedenselliği , olasılığa çevirme ; Evrim teorisi • İndirgemeciliği yapılan şey indirildiği şeye benzemez OC

34. Teori Test - Doğrulamacılık • Metafizik önermeler anlamsızdır. / Metafizikle bilimi “doğrulamacılık” ayırır • Doğrulamacılık = Mantıksal Pozivitizim Felsefe olgularla ilgilenmez , Olgular Bilimin işidir. Felsefe bilginin dile getirdiği ifadelerin mantıksal çözümlerini yapmalıdır. = Üst mantık 1.Gözlem,deney 2.Tümevarımsal genelleme 3.Varsayım. 4.Varsayımı doğrulama 5.Doğruluk kanıtlanması 6. Bilgi • Gerçeklerle ilgili önermelerin doğruluğu veya yanlışlığı kanıtlara dayanarak yapılır. • Bilim mantığının konusu yalnız doğrulamadır . Bulma süreci ise, mantığın değil ancak psikolojinin konusu olabilir. Hans Reichenbach 1891 – 1953 • Bilimsel kuramlar varsayım olarak kalacaktır. Çünkü daha iyi bir kuramla yer değiştirilebilir. • Hipotezin evrenselliği bir bir olumlu cevapla testten geçer fakat geride sonsuz sayıda sınama vardır.Bu durumda hipotezin evrensel olup olmadığını bilemeyiz , ancak bir tanesi yanlışlansa hipotezin yanlışlığını anlarız / Karl RaimundPopper 1902 -1994

35. Teori Mantıksal Yeniden İnşacılık • Her aşama bir aşağıdaki aşamanın açıklamasıdır. / Döngü / Diyalektik felsefe . • Önermelerin gücü en alttan en üste doğru artar • En alt aşamada gözlem , en üste teori bulunur • Gözlem aşamasının önermeleri teori aşamasının önermeleri için zemin oluşturur NormanCampell • Tümevarımı kurtarmaya çabası ; • Modelin içinde çürütülen örnekler bulunmaması koşuluyla evrensel bir önermenin bir sonraki örneğinin doğrulanmasının “ model büyüklük “ arttıkça “ 1 “e yaklaşır .RudolphCarnap, 1891 – 1970 • J.S.Mill ; doğrulamanın düpedüz indüktif olduğunu ileri sürer • K.R, Popper, bilimsel yöntemin hiçbir aşamasında indüksiyona yer tanımaz.

36. Teori Test - Test - Yanlışlamacılık Bilimsel bilgi sadece tahmin bilgisidir. • Yanlışlamacılık Eleştiri Tartışma Ayıklama • Bilim • Problem • Çözüm denemesi • Ortadan kaldırma • Bilgi • Yanlışlanabilir • Denetlenebilir • Sınanabilir Karl RaimundPopper 1902 -1994 Bir kurama körü körüne inanç entelektüel bir erdem değil , tersine entelektüel suçtur. Bilimsel davranışın en ayırt edici özelliği kuşkuculuktur. İmreLakatos 1922 -1974 HUME ‘ e dönüş

37. Teori - Test - Yanlışlamacılık SINIR KOYMA = YANLIŞLAMACILIK Deney bilimleri ile metafiziği birbirinden ayıran nedir ? Çürütülemez bir önerme deneysel bilimlerin konusu olamaz , fakat bu onu anlamsız kılmaz Bilimsel Kuramların çoğu bilim öncesi öykülerden doğmuştur Sınır doğrunabilirlik ise teolojide bir bilimdir , dünyada bunu doğrulayacak binlerce veri sunulabilir Birbirine zıt iki farklı olay aynı anahtar kavramla açıklanabilir.

38. Teori Test - Yanlışlamacılık Bilimin amacı yüksek içeriktir, yüksek olasılık değil Olasılık düşük , içerik yüksek olmalıdır Yüksek yanlışlanabilirlilikte bilimin amacıdır Yanlışlanamayan kuramlar bilimsel değildir Kendi hipotezimi yalanlamak veya yanlışlığının anlaşılması bilimsel olarak gurur kırıcı bir şey değildir. Sinaptik aktarımın elektriksel olduğunu sanıyordum.Şimdi bu sevgili kuramlarımın yanlışlanmasına seviniyorum bile , çünkü bu yanlışlama bilimsel bir başarıdır.” John CarewEccles 1903-1997 1963 Nobel ödülü

39. Teori Test - Yanlışlamacılık Eleştil akılcılık Yanlışlamacılık Eleştiri Tartışma Ayıklama Hipotezi / teoriyi test etmenin yolu eleştiri yoludur. Elimizde başka durum durumlarda verimli sonuçlar verdiği kanıtlanmış hipotezi değiştirecek alternatif hipotez yok ise değiştirmek mantıksızdır. Kesin gereklilik doğmadıkça araçları değiştirmek savurganlıktır./ Khun Kesin yanlışlama yöntemsel olarak olanaksızdır Duhem Çünkü ik bakışta çok sayıda çürütücü örnekle karşı karşıyaydı. Yeterli bilgisi olmadığından bunları açıklayamazdı - ama sezgileriş vardı Paul K. Fayerabend 1924 -1994 Yanlışlama teoriyi terk etmeyi gerektirmez . Teorinin probleme çözüm üretmemesi onu değiştirir OC

40. Teori Test - Yanlışlamacılık Dogmatik Yanlışlamacılık • Bilimsel dürüstlük deneyle çelişen tüm kavramlardan vazgeçmeyi gerektirir Metodolojik yanlışmacılık • Teoriler sadece çürütmelerin ağırlığıyla çökmez , sürekli tamirlerle teorinin basitliğikayboluyorsa çöker. • Kuramlar birçok yasa ve önermeden oluştuklarından, çürütülebilmeleri için de bağlı oldukları bütün kavramsal sistemin eleştiriye tutulması gekir.Pierre Maurice Marie Duhem, 1861-1916. • Kuğu örneği yanlışmayı gösterir fakat bilim tarihini yansıtmaz . Bilim adamı kuramı olgular kuramla çelişti diye bırakmaz . ( Merkezi Çekirdek )./ İmreLakatos • İçinden doğruyu seçip yanlışları ayırabilir. • En iyi uyum sağlayan teori hayatta kalır / Lakotos ; 1922-1974 / Evrimci Sofistike yanlışlamacılık • Hep yanlışlarsak elimizde ne kalır ? • Bir hipotezin yerine diğerini koymanın şartları • T2 > T1 deneysel içerek • T2, T1 in tüm deneysel içeriğini kapsamalı • T2nin farklı içeriğini bir kısmı deneyle desteklenmeliLakatos

41. Teori Test- Yanlışlamacılık SINIR KOYMA = YANLIŞLAMACILIK Bilimsel bilginin gelişimi Bilimsel olmayan bilgi türlerinin Anlamlılığı Yanlışı ayırma ; Sorun – Çözüm üreten Kuram – Kuramı Çürütme – yeni sorunlar Khuna ‘a benzerlik Diyalektik bakış = Döngü Doğu Medeniyeti Deney bilimleri ile metafiziği birbirinden ayıran nedir ? Çürütülemez bir önerme deneysel bilimlerin konusu olamaz , fakat bu onu anlamsız kılmaz Bilimsel Kuramların çoğu bilim öncesi öykülerden doğmuştur Sınır doğrunabilirlik ise teolojide bir bilimdir , Dünyada bunu doğrulayacak binlerce veri sunulabilir Kim Bunlar ; Öylede olur , böylede olur - yanlışlanamaz Mutlaka böyle olur - yanlışlanamaz Hep böyledir - yanlışlanamaz Doğrulanması yanlış olmadığını göstermez , yanlışlamak doğru olmadığını gösteri r. (OC )

42. Teori Test - Daima Açıklaması var • X enzimi Y hastalığında Arttı , Azaldı Değişmez • Kanser / Pürin / ADA / • Litaratürde daima bir kanıt bulunur • Deneysel sonucun reddi mümkün değil • Yanlışlanması mümkün değil OC • Bu tür deneysel çalışma Bilimsel bilgiye ne katar • Litaratürü genişletir – Bilgiyi değil • Akademik yükseltmeye katkı sağlar • Hastalık yok hasta var ifadesi tüm istatistiksel ve matematiksel kesinliği red eder . OC

43. Teori -Test - Deneyi tekrarla • Model aynı değil • Cihaz değişti • Araştırmacının psikolojisi farklı • Kimyasallarımız değişti • Deneyi yapan değişti • Cihaz bozuldu • Yağmur yağdı – hava nemli ……………………………….. • Hiçbir deney birebir tekrarlanamaz , kendine özgüdür. OC

44. Teori –Kabul edilebilirlik Teorilerin ölçüm kriterleri - Kuhn • Tutarlılık ; hem s hem s değil tutarsızlık • Gözleme uyum : Bilim adamına göre değişir • Basitlik • Geniş faaliyet alanı ; Elektromağnetik teori ;Evrim teorisi • Kavramsal bütünlük • Verimlilik : geniş gözlem raporu,başka teorilerle yarışta galip çıkarır ,baskılara direnme, yeni bir olaya başarıyla uygulanma

45. Metodoloji – Hipotez / Teori - Gözlem - Deney / Çatışırsa ne olur ? • Sonuçlar hipotezi yanlışlıyorsahipotezi terk et Robert Grosseteste 1175 –1253), • Gözlemi ret / Galileo nunparentezi / Galileo • Teoriyi kaldır , doğada doğa yasası var / Decart / Tümden gelim • Teori ve deney için en önemli şart gözlemle uyuşmasıdır • Krıtik deneyler teorilerin geçmesi gereken yıkım testleridir. • Sir John Frederick William Herschel, 1792 –1871) • Teori çöker yenisini getir – Popper / hipotetik tümden gelim • Paradigma - Khun • Merkezi çekirdek - Anomaliler Lakotos • Görmek istemediğini hesaptan düş • Günümüzün parentezi istatistik oc

46. Metodoloji Değişen bir şey yok , Skolastik düşünceye devam • Doğru kabul edilen öncül üzerinden konuşma / Kolestrol kötüdür. • Deneyi doğru kabul et / Kötülüğünü destekleyelim • Deney üzerinden yorum yapmak / Yorumlar hep bunların kötülüğü üzerine olmalı • X sonucu Y dir . Nedensellik • Niye o kadar çok araştırma yapıyoruz. • Genellemeler ; Benim sonuçlarım doğrudur , Tenkite kapalıyım , • Sonuçlarıma saldırı bana saldırıdır OC • Hipotezi - en iyi en iyi kim yanlışlayabilir ? – Popper Kendi hipotezimi yalanlamak veya yanlışlığının anlaşılması bilimsel olarak gurur kırıcı bir şey değildir. Sinaptik aktarımın elektriksel olduğunu sanıyordum .Şimdi bu sevgili kuramlarımın yanlışlanmasına seviniyorum bile , çünkü bu yanlışlama bilimsel bir başarıdır.” Sir John CarewEccles 1903-1997 1963 Nobel ödülü

47. Metodoloji Paradigma Bilime sosyolojik yaklaşım - Khun Dogma / Stil /Model / Siyasal toplum /Doktrinler bütünü / Referans çerçevesi / Paylaşılan ortak değerler kümesi Duhem / Meyerson / AlaxandreKoyre 1892 -1964 Paradigma bir topluluğun üyelerinin inanç , değer , teknik ve bilgi birikimini tümüdür. Bilime tarihsel , toplumsal, ruhbilimsel bakış açı getirir Paradigma ; diğerlerine göre cazip , açık uçlu, daha güçlü, inanılır olmalı Yanlışlama paradigmayı red etmeye yol açamaz /

48. Metodoloji - yeniden inşa-Kuhn • Bilim Öncesi --> Normal Bilim --> Kriz- Devrim --> Yeni Normal Bilim --> Yeni Bunalımlar( Döngü) • Olağan bilim; yeni kuram icat etmez ,uymludur, yenilik amaçlamaz, pradigma içinde yanıtı olmayan sorular red edilir, çözümü olan bulmacalarla uğraşır, sınırları çizilmiştir, karşı örnek yoktur . • Kriz ;pradigmanın içinden gelir, büyük güçlükler ve karşı çıkışlar , sorun çözmede başarısızlık , karşı örneklerin orta çıkışı • Bunalıma cevap; kuramı rededrken deneyin önmei yoktur, yeni bir paradigmanın ortaya çıkışı gerekir, • Devrim ;var olan paradigmanın iş yapamadığının bir grup bilim adamınca hissedilmesi, taraflara bölünme , tek başına ne mantık nede deney işe yarar, aynı şeye bakıp farklı şeyler görmek, dikkati bunalım yoğunlaşır , çoğu genç yandaşlar oluşur • Kuhn’un normal bilimler için söylediği bu döngü, aslında pozitivist bakış açısı ile şekillendirilmiş bilimsel araştırmanın bir ilerlemeye neden olduğu tartışmasını yaratmaktadır

49. Metodoloji yeniden inşa - Kuhn • Khun’ a destek ; Bilim inaçlar salkımı / Araştırma gelenekleri / LaryLaudan 1941 • Khun’ın paradigması fazlasıyla uzun dogmatik aralıklarla ayrılan geniş alanlı bir dizidir Watkins • Bilim adamına yeterlilik belgesi verilmesi “ otoritenin “ elindedir. Einsteinin durumu bu gün için anlaşılamaz.Litaratüre bak / atıflara saygı / Moda John Ziman 1925 – 2005 • Kuhn daha sonra kriz olmadan dan modelin yenilenmesine izin vermiştir. • Kemiosmotik teori ; ETZ – OxidatifFosforilasyon OC • Khun ‘dan Lakotos ‘a destek Popper ‘e itiraz ; Bir teorinin varsayımlarını bir veya bir kaçını yanlış olması teoriden elde edilen sonuçların tümünün yanlış olduğu sonucunu vermez. • LakotostanKhuna itiraz ; Değişim – Paradigma kavramı din gibi bir inancı gösterir. Bilimsel değişim Akıl’a dayanır • Batını n paradigması en az 600 yıldır değişmemiştir. / Değişen nedir . OC • Batının paradigmasının dili aynı Lehçeleri farklıdır . OC

50. MetodolojiMerkezi çekirdek - Lakotos - Atomist varsayım - Kimyasal reaksiyonlar atomların birleşmesi veya ayrılması yoluyla oluşur -Genetik bilgiyi DNA taşır - Elektron hayattır” tanımı ” Hard Core” indirgemenin en alt kısmıdır OC Yanlışlamaya maruz kalmayan bir önermeler çekirdeğini diğerlerinden ayırır. / Hard Core Araştırma programlarını testleri yardımcı hipotezlerin koruyucu alanlarına yönelir Bilimsel araştırma programları bazen dramatik yanlışlamalara rağmen varlığını sürdürebilir veya bugün en iyi yöntem yarın eskimiş olabilir. Bilim anomalilerle beraber olabilir. Teorinin doğrulanma ya da yanlışlanmasının belirli bir anda olanak yoktur. Bilimsel bir teori bu belirli anomalileri zaten ad hoc varsayımlarla kanıtlamaya çalışır, ki bu nedenle belirli bir teoriyi reddedebilmek sanıldığı kadar kolay değildir ( Popper eleştirisi ) Bilimsel bilginin ussallığı bilginlerin “ temel yargılarına dayanır “ = Khun’unBilim tasarımı. LakotosKhun’u bir başka dille onaylar ( OC )