Veranderingen in het klacht- en tuchtrecht

1. Veranderingen in het klacht- en tuchtrecht De praktische gevolgen voor huisartsen. mr Hilde van der Meer KNMG SKE Rotterdam & Zuid-Holland Zuid 1 oktober 2009

2. Welke ‘klachtwegen’ zijn er nu? Stel: • De patiënt met opgezwollen voet blijft ontevreden. • Tijdens vakantie eigen huisarts bezoekt hij op eigen initiatief de SEH. • Diagnose: gebroken middenvoetsbeentje. • Hij wil actie ondernemen tegen eigen huisarts en waarnemer. • Welke mogelijkheden?

3. Welke ‘klachtwegen’ zijn er nu?(vervolg) • Klacht bij Klachtencommissie (WKCZ); laagdrempelig, oordeel over handelen, genoegdoening klager • Klacht bij Regionaal Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg; bewaken kwaliteit beroepsuitoefening, oordeel over handelen ‘individuele verwijtbaarheid’, opleggen maatregel • Civielrechtelijke aansprakelijkstelling; schadevergoeding; Geschillencommissie: laagdrempelig: tot € 5000 of Civiele Rechter (beroepsaansprakelijkheidsverzekeraar)

4. Andere juridische wegen • Strafrecht “Wetboek van Strafrecht”, Officier van Justitie beslist over vervolging, uitzonderingssituaties • Melding Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) “Leidraad Meldingen”: alleen actie als ernstige bedreiging patiëntveiligheid of gezondheidszorg

5. Huidig Klachtrecht Stel: • De patiënt met de gezwollen voet gaat naar de klachtencommissie; • Hij dient een klacht in tegen de eigen en de waarnemend huisarts: ze hebben hem beide schandalig bejegend en de waarnemend huisarts heeft een diagnose gemist; • Herstel heeft hierdoor langer geduurd. Hij wil een schadevergoeding van € 10.000 van de waarnemer; Wat gebeurt er met zijn klacht?

6. Kern Wet klachtrecht cliënten zorgsector(1995) • Elke zorgaanbieder treft regeling voor de behandeling van klachten door een klachtencommissie. • Geen verplichte klachtenbemiddelaar • De wet stelt eisen inrichting klachtenbehandeling en klachtencommissie: onafhankelijke voorzitter, recht hoor en wederhoor gewaarborgd. • Uitspraak: - oordeel over gegrondheid/ aanbevelingen (niet-bindend) - geen schadevergoeding • Geen hoger beroep mogelijk • Samenloop andere procedures mogelijk • Per 17 juni 2005: Meldingsplicht klachtencommissies bij IGZ bij onverantwoorde zorg

7. Evaluaties WKCZ • Evaluatie Wet klachtrecht 1999 • Toegankelijkheid klachtcommissie • Onafhankelijkheid en deskundigheid commissie • invulling hoor en wederhoor • Veel onvrede over uitspraken • hoger beroep zou mogelijk moeten zijn • Klachtenbemiddeling verder ontwikkelen • Onderzoek NIVEL 2004: • Cliënten menen dat klachtencommissies tekort schieten op gebied onpartijdigheid, begrip, etc. • 55% van klagers: met klachtbehandeling geen recht gedaan. • Verbetering voorlichting aan cliënten • Instelling laat onvoldoende weten wat met aanbeveling wordt gedaan • Meer uitleg hulpverleners aan cliënten over wat is gebeurd • Geef toe als er iets is mis gegaan.

8. Hoe ziet de minister dit? • Minister constateert ontevredenheid bij cliënten over klachtafhandeling • Introduceert recht op een effectieve en laagdrempelige klacht- en geschillen behandeling • Doel: betere individuele genoegdoening, meer vertrouwen in klachtenafhandeling, en relatie met kwaliteitsbeleid • WKCZ wordt ingetrokken

9. Voorgenomen wijzigingWet Cliëntenrechten Zorg • concept wetsvoorstel tekst 12 maart 2009 (meest recente openbare versie) • noodzaak volgens minister: verbetering positie cliënt en versnippering patiëntenrechten • vervangt WKCZ, WMCZ, KWZ, WTZi en wijzigt groot aantal wetten waaronder delen Wet BIG en WGBO • formuleert 8 ‘afdwingbare’ patiëntenrechten • waaronder: recht op effectieve en laagdrempelige geschilbehandeling

10. Klachtrecht in de voorgestelde WCZ Artikel 31 WCZ: • effectieve & laagdrempelige geschillenbehandeling is recht van cliënt t.o.v. zorgaanbieder • eisen: - schriftelijke regeling - klachten over naleving WCZ, kwaliteit van zorg & bejegening - zorgvuldig onderzoek & behandeling - gericht op voorkomen van geschillen NB: onafhankelijke klachtencie. niet langer verplicht!

11. Klachtrecht in de voorgestelde WCZ wel verplicht: • gratis voor cliënt beschikbare klachtenfunctionaris • uitspraak z.s.m., uiterlijk binnen 6 weken • klager op de hoogte houden van voortgang • schriftelijke mededeling aan klager van oordeel, maatregelen door zorgaanbieder + termijn waarbinnen gerealiseerd • regeling in overleg met cliëntenraad of cliëntenorganisatie

12. Klachtrecht in de voorgestelde WCZ • klachtgerechtigden: - cliënten - nabestaanden - vertegenwoordigers • NB: klachtenregeling kan bepalen dat geen klachten over geleden schade

13. Klachtrecht in de voorgestelde WCZ Artikel 32 WCZ • verplichte aansluiting zorgaanbieder bij geschillencommissievoor: - hoger beroep - geleden schade tot € 25.000,-- - klachten over ontbreken regeling 1e aanleg - cliënten ‘van wie in redelijkheid niet kan worden verlangd dat zij zich met klacht tot zorgaanbieder zelf wenden’

14. Klachtrecht in de voorgestelde WCZ • klachtgerechtigd bij geschillencommissie is ook belangenorganisatie! • schriftelijke klachtenregeling met mogelijkheid van spoedprocedure (geen max. termijn!) • bij bindend advies schadevergoeding tot max. € 25.000,-- • toezending uitspraken aan IGZ • geschillencommissie maakt jaarverslag

15. Wat betekent dit voor onze klager? • Zowel eigen huisarts als waarnemer moeten een klachtenbemiddelaar hebben. • Onafhankelijke klachtencommissie niet langer verplicht. kritiekpunt KNMG: gebrek aan onafhankelijkheid • Zowel eigen huisarts als waarnemer kunnen hun eigen verschillende klachtenregeling hebben. kritiekpunten KNMG: gebrek aan uniformiteit, ‘niet-ketenproof’

16. Wat betekent dit voor onze klager?(vervolg) • Hij kan (mogelijk) ook schadevergoeding krijgen. kritiekpunt KNMG: onwenselijke vermenging klacht en aansprakelijkheid, risico op formalisering klachten. • Hij kan in hoger beroep bij Landelijke Geschillencommissie (+schadevergoeding). kritiekpunt KNMG: onafhankelijkheid alleen voor ‘door-procedeerders’?

17. Reactie KNMG op concept WCZ • Algemeen: noodzaak empowerment cliënten onderschreven maar grote bedenkingen t.a.v. WCZ. • Klachtrecht: verbeteringen procedure en inhoudelijke kwaliteit klachtencommissies in sommige sectoren noodzakelijk, maar niet op voorgestelde wijze:

18. Reactie KNMG op concept WCZ • alternatief voorstel: • klachtenfunctionaris (of pvp) op niveau zorgaanbieder of instelling • verplicht zorgaanbieders tot aansluiting bij klachtencommissie eerste aanleg op regionaal niveau

19. Vervolg traject • KNMG en andere veldpartijen stuurden reactie naar VWS en RvS. • Aangedrongen op openbare consultatieronde. • Nu: Advies RvS. • Wetsvoorstel in definitieve versie naar Tweede (eind 2009) en - daarna – Eerste Kamer. • Minister: wil inwerkingtreding 2011.

20. Ontwikkelingen in het tuchtrecht

21. Standpunt kabinet: • Het systeem en belang van tuchtrecht staat niet ter discussie • Wel verouderd en tussen beroepsgroepen verschillen • Kader nodig waarlangs het tuchtrecht kan worden vormgegeven : • Kaderwet Tucht (proces-)recht • Inhoudelijk Tuchtrecht: Wet BIG

22. Voorgenomen wijziging (1) • Eén loket voor alle klachten • Klager kan direct naar tuchtrechter maar kan worden terugverwezen naar klachtenprocedure. • Uniforme regels voor tuchtprocesrecht

23. Voorgenomen wijziging (2) • Klachtgerechtigden: • iedereen met een persoonlijk belang, of • iedereen die een maatschappelijk belang heeft • Reikwijdte: • Alle activiteiten die een beroepsbeoefenaar in zijn hoedanigheid beroepsmatig uitoefent • klacht mogelijk tegen een collectief van beroepsbeoefenaren • Uitspraken: • gegrondverklaring zonder oplegging van maatregel • Verbetering kenbaarheid uitspraken • Financiering Bezoldiging leden-beroepsgenoten

24. Beschouwing • KNMG: Kabinetsstandpunt bevat belangrijke verbeteringen tuchtrecht. • Enkele punten die volgens KNMG geen recht doen aan doel medisch tuchtrecht: - toegang tot tuchtrechter - uitbreiding klachtgerechtigden - ook bij collectieve klachten rechten individuele artsen waarborgen! • Aandachtspunt - deskundigheid leden-beroepsgenoten: zelfde specialisme als aangeklaagde!

25. Voorlopige Eindbalans • Voorgestelde wijzigingen klachtrecht: • positieve elementen bijv. klachtenbemiddelaar klachten • eindbalans toch negatief • kansen? • Voorgestelde wijzigingen tuchtrecht: • positieve eindbalans