Voorstelling van een “Training in Stressbeheersing”

Voorstelling van een “Training in Stressbeheersing” Medisch en Psychotherapeutisch Centrum Kirsten Plessers Klinisch psychologe en gedragstherapeute

Voorstelling en aanbod PTC • Psychotherapeutische hulp voor studenten K.U.Leuven, GroepT en Lemmensinstituut • Hulp bij psychische, relationele en psychosomatische klachten • Vaste staf van psychologen en psychiaters, met bijkomende psychotherapie-opleiding, daarnaast psychologen en psychiaters in opleiding onder supervisie

Voorstelling en aanbod PTC • Na aanmelding vindt allereerst een intake plaats: probleemverkenning, diagnose en indicatiestelling. • Na teambespreking wordt therapievoorstel gedaan: individueel of in groep • Individueel: advies, informatie, medicatie, individuele psychotherapie (van verschillende therapierichtingen) • In groep: groepstherapie, faalangsttraining, groep voor uitstellers, mindfulnesstraining, sociale vaardigheidstraining, eetstoornisgroep, instapgroep

Relatief nieuw aanbod: training in stressbeheersing • Wijkt in bepaalde opzichten enigszins af van klassieke aanbod: • Opzet: in aula/ seminarielokaal voor grote groep (tot 60 studenten) • Educatief en meer preventief van aard.

Achtergrond • Volgens de Engelse psycholoog Jim White kent geestelijke gezondheidszorg bepaalde lacunes: • Hoge prevalentie van psychische problemen, waaronder vooral angst- en stemmingsstoornissen • Individuele therapie blijkt de gouden standaard

Achtergrond • Toch kent individuele therapie ook beperkingen: • Hoge drempel • Efficiënt ? • Focus op behandeling eerder dan op preventie

Achtergrond • Als aanvulling op de individuele therapie een benadering nodig die • Educatief en • Preventief van aard is • Als eerste stap in een zogenaamd “stepped-care-model” van de GGZ

Training in stressbeheersing • 6 wekelijkse lessen van telkens 2 uur • Geen groepstherapie, maar een training/cursus • Geen therapeut-patiënt relatie, maar een docent – student relatie • Gericht op het vergroten van kennis en het aanleren van vaardigheden • Gebaseerd op gedragstherapeutische principes

Ook interessant in het MPTC? • Wachtlijstprobleem • Adolescentieperiode = kritische periode om copingsvaardigheden aan te leren • Educatieve opzet = setting waarmee studenten het meest vertrouwd zijn

Aanpassingen • Illustraties en voorbeelden die zeer herkenbaar zijn voor studenten • Stuk over werkgerelateerde problemen werd vervangen door studiegerelateerde problemen: • Faalangst en uitstelgedrag

Inhoud van de cursus: opzet en rationale • Tweevoudige doelstelling: • Verwerven van inzicht in de mechanismen van stress, in het bijzonder in de manier waarop stress ons functioneren beïnvloedt • Ontwikkeling van een ruim en gevarieerd copingsarsenaal. • Filosofie: preventie en vroegtijdige detectie/ interventie

Inhoud van de cursus: concreet • 1. Algemene introductie en informatie over stress • Opzet van de training • Inhoud van de andere sessies • Werkbare benadering van stress: model van de weegschaal • Vicieuze cirkel: gedachten, acties, lichamelijke aspecten • Huiswerk: eigen stress in kaart brengen

Inhoud van de cursus • 2. Lichamelijke aspecten bij stress • Stress als vecht- en vluchtreactie • Basisprincipes van relaxatie • Oefening in buikademhaling en progressieve relaxatie • CD en relaxatie-dagboek: oefening!

Inhoud van de cursus • 3. Cognitieve aspecten bij stress • Negatieve automatische gedachten en denkstijlen • Oefening dmv “ABCD-schema’s” (Ellis & Beck)

Inhoud van de cursus • 4. Gedragsmatige aspecten bij stress • Probleemoplossende vaardigheden • Exposure-principe: confrontatie • Assertiviteit

Inhoud van de cursus • 5. Angst, paniek en slaapproblemen • Paniek: 3-voudige aanpak: lich, cogn, gedrag • Slaaphygiëne

Inhoud van de cursus • 6. Neerslachtige gevoelens en studiegerelateerde problemen • Depressief gekleurde klachten • Faalangst en uitstelgedrag • Korte samenvatting • Aan de slag!

Specifieke kenmerken • Educatief van aard • Vrijblijvend karakter • Laagdrempelig en zeer toegankelijk • Helder en werkbaar denkkader • Gericht op vergroten van zelfredzaamheid

Stresstraining in MPTC: praktisch • Gestart in 2005, inmiddels 11 trainingen achter de rug met gemiddelde van circa 40 studenten per training • Aangekondigd via verschillende kanalen • Op een vaste weekavond, gedurende 6 weken, mbv power-pointpresenatie • Doorgaans 1 training per semester

Onze bevindingen • Drop-out is eerder beperkt • Weinig interactie en bijgevolg feedback • Meeste persoonlijke vragen worden gesteld in pauze of na de les.

Thesisonderzoek • “Psycho-educatie bij stress” door Tom Van Daele, 2009 • Effectiviteitsonderzoek in AJ 2007-2008: 2 trainingen in 2de semester

Onderzoeksdesign Pre a FU d Post b TR 1 training training Post c’ Prepre a’ Pre b’ FU d’ TR 2 training

onderzoeksdesign • Vooral geïnteresseerd in de vergelijking van: • Het verschil tss TR1a en TR1b enerzijds en • Het verschil tss TR2a’ en TRb’ anderzijds • Instrumenten: • Klachtenvragenlijsten (Depression Anxiety Stress Scale, Penn State Worry Questionnaire, Outcome Questionnaire) • VL die peilen naar copingsvaardigheden (Utrechtse copinglijst, Means-End Problem-solving Test)

Resultaten • Bij aanvang: hoge scores op de verschillende klachtenvariabelen • Na initiële training (TR1a versus TR1b): • Significante afname van klachten • Significante toename van copingsvaardigheden • Deze verandering behouden bij FU

Resultaten • Nuance! • Ook in de wachtlijstcontrolegroep is er een gelijkaardige, weliswaar kleinere, verandering (TR2a’ versus TR2b’) • Sample is klein • Drop-out in het onderzoek is behoorlijk groot • Nood aan verdere effectiviteitstudies

Indicatiecriteria Welke student deze training adviseren? • Aangesproken door laagdrempelige karakter • Wil copingsarsenaal uitbreiden om stress beter te hanteren om • Stressklachten voor te zijn (preventief) • Milde/ beginnende angst- en depressieve klachten te reduceren

“Milde” klachten kunnen zijn: • Matige faalangstklachten Overmatig studeren, perfectionistische studiemethode; verwaarlozen van hobby’s, onvermogen om effectief te ontspannen Vaak gepaard met irrationele cognities omtrent eigen kunnen en eigen capaciteiten Opm: kan zich ook manifesteren in uitstelgedrag • Andere, niet-studiegerelateerde stressklachten Gevoel grip over eigen leven te verliezen, gespannenheid, onvermogen te genieten Piekeren, verminderde concentratie, prikkelbaarheid, verhoogde emotionaliteit, … Vermijdingsgedrag Lichamelijke stressklachten (versnelde AH, verhoogde hartslag, inslaapprobl., hoofdpijn, vermoeidhied, …) • Dysthyme of mild depressieve klachten sombere stemming, lusteloosheid, verminderde interesse en plezierbeleving Vermoeidheid, gebrek aan energie Gevoelens van schuld en imcompetentie, laag zelfbeeld, sombere toekomstvisie Verminderde concentratie en besluitvaardigheid, piekeren Passiviteit, terugtrekgedrag

Indicatiecriteria • Bovenstaande lijst is zeker niet exhaustief • Belangrijk criterium: klachten mogen niet te handicaperend zijn; zelfhulp moet haalbaar zijn (veronderstelt voldoende zelfredzaamheid) zo worden beginnende klachten in de kiem gesmoord • Sensibiliseringseffect bij zwaardere problematiek • Bij twijfel over ernst van de klachten: intake op MPTC

Hoe doorverwijzen? • Gezien het preventief karakter van de training is een voorafgaandelijke intake niet noodzakelijk (in tegenstelling tot elk ander aanbod van MPTC). • Elke student van K.U.L (geen doctoraatstudenten), Groep T en Lemmensinstituut kan zich online inschrijven: www.kuleuven/gezondheid/psycholoog/stress.be • Via de website wordt bij het begin van elk semester de training met de nodige praktische info aangekondigd. • Start volgende training: di 20 april ‘10

Voorstelling van een “Training in Stressbeheersing”