Türkiye’de Yerel ve Bölgesel Kalkınma Kuruluşları

1. Türkiye’de Yerel ve Bölgesel Kalkınma Kuruluşları Emin Çetin Haşar 2. Bölgesel Kalkınma ve Yönetişim Sempozyumu 25-26 Ekim 2007, İzmir

2. Türkiye'de Yerel ve Bölgesel Kalkınma Kuruluşları Çerçeve • Bölgesel kalkınmanın yönetimi ve kalkınma ajansları • Türkiye’deki yapılanma • Yerel Kalkınma Kuruluşları • Faaliyetler • Projeler • Sorunlar • Öneriler

3. Türkiye'de Yerel ve Bölgesel Kalkınma Kuruluşları Bölgesel Kalkınmanın Yönetimi • Avrupa Birliği, bölgesel eşitsizliklerin giderilmesi amacıyla, fonlarını dağıtmak için bölgesel mekanizmaların oluşturulmasına işaret ediyor. • Bölgesel mekanizmalar farklı şekillerde oluşturulabilir: • Bölge düzeyinde seçilmiş özerk yönetimler (Çek Cumhuriyeti) • Bölge düzeyinde seçilen ve atanan yönetimler (Polonya) • Yerel düzeyde seçilenlerin/atananların bölge düzeyinde bir araya geldiği temsil mekanizması (Macaristan) • Bölgesel kalkınma ajansları

4. Türkiye'de Yerel ve Bölgesel Kalkınma Kuruluşları Bölgesel Kalkınma Ajansları • Bir bölge için birden çok ajans kurulabilmektedir. • Ajansların statüleri aynı ülke içinde bile fark edebilir. • Bölgesel kalkınma ajanslarının faaliyetleri: • Yatırımları destekleme • Bölgedeki kurumlara teknik destek sağlama • Bölgeye yabancı yatırımları çekme • KOBİ’lere eğitim verme, finans kaynağı yaratma • Veri tabanı oluşturma • Stratejik plan hazırlama • Avrupa’da bölgesel kalkınma ajansları genellikle yapısal fonların yararlanıcılarıdırlar.

5. Türkiye'de Yerel ve Bölgesel Kalkınma Kuruluşları Türkiye’deki Durum • Kalkınma Ajansları – Kalkınma Kurulları • Bölgesel kalkınmanın koordinasyonu • Yerel yönetimlere planlama konusunda destek vermek • Bölgenin tanıtımını yapmak • Kaynaklarını kullandırmak, fonların dağıtılması • Projelere destek sağlamak • KOBİ’leri desteklemek • Yasayla kurulan kalkınma ajanslarından başka kalkınma kuruluşları Türkiye’de de var.

6. Türkiye'de Yerel ve Bölgesel Kalkınma Kuruluşları Yerel Kalkınma Kuruluşları • Yerel aktörlerin inisiyatifiyle kurulanlar • Batı Akdeniz Ekonomisini Geliştirme Vakfı (BAGEV) • Ege Ekonomiyi Geliştirme Vakfı (EGEV) • Mersin Kalkınma ve İşbirliği Konseyi (MEKİK) • Samsun Bölgesel Ekonomik Kalkınma Konseyi (SABEK) • Denizli Platformu • Bölgesel Kalkınma Odaklı Projeler • Doğu Anadolu Kalkınma Programı (DAKAP) • GAP Girişimci Destekleme Merkezleri (GAP-GİDEM) • Kalkınma Birlikleri • Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği (YHKB) • Orta Karadeniz Kalkınma Birliği (OKAB) • Erzurum Erzincan Bayburt İlleri Kalkınma Birliği

7. Türkiye'de Yerel ve Bölgesel Kalkınma Kuruluşları Yerel Kalkınma Kuruluşları • İhtiyaca göre de biçimlenmişlerdir: • Ölçek: Bölge (Düzey1-2), İl, Havza • Yasal statü: Kamu Kurumu, Özel Şirket, Tüzel Kişiliği Olmayanlar • Kurucu ve liderlik: Ticaret ve Sanayi Odaları, Belediye, Valilik, Üniversite • Faaliyetleri: • Veri tabanı, bilgi vb. oluşturma • Stratejik plan hazırlama ve izleme • Girişimcilere teknik destek verme • Yatırımları destekleme • Yabancı yatırımcıları bölgeye çekme • KOBİ’lere eğitim verme, finans kaynakları yaratma • İnovasyona yönelik çalışmalar yürütme • Lobicilik ve ağ oluşturma faaliyetleri

8. Türkiye'de Yerel ve Bölgesel Kalkınma Kuruluşları Örnek Projeler • Strateji Geliştirme: • Stratejik plan, stratejik yol haritası, eylem planları • Bölgesel Gözlem Evi (BAGEV) • Kümelenme: • Havacılık ve Uzay Sanayi (ESBAŞ-EGEV) • Organik Tarım (Şanlıurfa GİDEM) • Tekstil (Adıyaman GİDEM) • İnovasyon: • Bölgesel İnovasyon Stratejisi (MTSO-MEKİK) • Geleceğin Teknolojileri Fuarı (ESBAŞ) • İzleme: • İl karnesi (Balance score card) (Amasya)

9. Türkiye'de Yerel ve Bölgesel Kalkınma Kuruluşları Yerel kuruluşlar neden önemlidir? • İlin ya da bölgenin önceliklerini tespit etmenin en iyi yoludur, • Koordinasyon en iyi biçimde sağlayabilir ve dışlanmanın önüne geçebilir, • Sosyal sermayenin gelişmesine katkıda bulunur ve sürdürülebilirdir, • Yalnızca merkezden yürütülen kalkınma çalışmalarının verimliliği düşük olmakta ve başarılı olamamaktadır!

10. Türkiye'de Yerel ve Bölgesel Kalkınma Kuruluşları Sorunlar • Kalkınma ajanslarının kurulması (ve ardından durdurulması) yerel kalkınma kuruluşlarını nasıl etkiledi? • Kamu kurumlarıyla ilişkiler ve koordinasyon • Üst yönetimin ve yerel kuruluşların sahiplenmesi • İl içindeki ve bölgedeki koordinasyon • Sürdürülebilirlik • Liderliğin değişmesi • Finansmanın kesilmesi • Veri eksikliği • Yeterli veri yok (İl ve bölge ölçeklerinde) • Mevcut veriler tutarsız • Finansman eksikliği

11. Türkiye'de Yerel ve Bölgesel Kalkınma Kuruluşları Öneriler • Kalkınma Ajansları yerel kalkınma kuruluşlarının deneyimlerinden yararlanmalı ve bu kuruluşlarla birlikte çalışmalı, yetki sorumluluklarını paylaşmalı ve yerel sahiplenmeyi oluşturmalıdır. • Yalnızca AB Fonlarına ve merkezden aktarılan kaynaklara bağlı kalmamalı, yerel kaynakları örgütlemelidir. Bölgedeki illerin ortak değerlerini ortaya çıkarmalı ve birbirlerini tamamlamalarını sağlamalıdır. • Yerel kuruluşları sürece katmadığı takdirde, hantal bir yapı oluşma tehlikesi vardır. Ajanslar dinamik yapılarını korumalıdır.