Download
1 / 121
1.26k likes | 1.83k Views
Starożytna Grecja. Wykonała Asia Skuza. Warunki życia w Grecji. Położenie. Starożytna Grecja zajmowała południową część Półwyspu Bałkańskiego - Peloponez, wyspy na Morzu Egejskim oraz zachodnie wybrzeże Azji Mniejszej.
E N D
Starożytna Grecja Wykonała Asia Skuza
Położenie • Starożytna Grecja zajmowała południową część Półwyspu Bałkańskiego - Peloponez, wyspy na Morzu Egejskim oraz zachodnie wybrzeże Azji Mniejszej. • Południową część Półwyspu Bałkańskiego, czyli tzw. Grecję właściwą, od trzech stron oblewały morza - od wschodu Egejskie, od zachodu Jońskie, od południa Śródziemne.
Warunki naturalne • Większość powierzchni Grecji pokrywają góry. Wysokie, przecinające się łańcuchy górskie tworzyły naturalne krainy geograficzne (np. Peloponez, Attykę, Beocję, Tesalię). • W Grecji panuje klimat śródziemnomorski, w praktyce występują dwie pory roku - upalna i deszczowa. • Wysokie, męczące dla ludzi i zwierząt temperatury wysuszały rzeki i potoki. Brak wody utrudniał pracę na polach. Gleby znajdujące się w dolinach i na nielicznych równinach były żyzne, jednak było ich niewiele (1/5 powierzchni). Dlatego wykorzystywano pod uprawy zbocza górskie (ziemię wnoszono w koszach na plecach), co było fatalne w skutkach, ponieważ deszcze spłukiwały ziemię, odsłaniając skały. Góry traciły szatę rośliną i zamieniały się w kamienne pustkowia.
Komunikacja • Bardzo dobrze rozwinięta linia brzegowa, górzysty teren, odległe od siebie siedziby Greków - wszystko to przyczyniło się do rozwoju żeglugi. • Trudne do przekroczenia naturalne granice (góry) sprawiły, że Grecy nie utworzyli jednego wielkiego państwa. • Liczne państewka powstawały w dolinach pomiędzy górami.
Chociaż Grecy mówili tym samym językiem, mieli te same obyczaje i wierzyli w tych samych bogów - nie tworzyli jednego państwa.
Grecja kojarzy nam się zawsze z kulturą okresu klasycznego (V-IV w. p.n.e.). Jednak już wiele wieków wcześniej na pobliskich wyspach rozwijała się cywilizacja grecka. Opisana została ona w poematach Homera - IliadzieiOdysei.
Cywilizacja minojska W trzecim tysiącleciu p.n.e. na Krecie istniała wysoko rozwinięta cywilizacja minojska (nazwa jej pochodzi od legendarnego władcy Krety, króla Minosa). Okres jej świetności przypada na XVII-XV w. p.n.e. Istniały tam dobrze rozwinięte miasta z budowlami kamiennymi i kanalizacją. O wysokim poziomie gospodarki i rzemiosła świadczą znalezione przedmioty. Kreteńczycy byli wspaniałymi żeglarzami i kupcami - handlowali z Syrią, Egiptem, a nawet docierali do Półwyspu Iberyjskiego. Wynaleźli pismo nazywane linearnym A (jego znaki zbudowane są z linii), którego do tej pory nie odczytano. Kultura kreteńska nagle upadła, ale jej osiągnięcia wywarły duży wpływ na kulturę grecką.
Mykeny • W ciągu 2 tysiąclecia p.n.e. na Półwysep Bałkański z północy napływały liczne plemiona. Stworzyły one silne państwa, wśród których największe znaczenie miały Mykeny. Mykeny ok. 1450 r. p.n.e. pokonały Kreteńczyków i opanowały wyspę Kretę. • Mykeńczycy zajmowali się uprawą ziemi, hodowlą i handlem. Byli dobrymi żeglarzami. Przejęli część cywilizacji kreteńskiej. Przystosowali pismo linearne A do swojego języka i tak powstało pismo linearne B (pismo sylabiczne, składające się z kilkudziesięciu znaków).
Cywilizacja mykeńska upadła na przełomie XIII i XII w. p.n.e. Nastąpił upadek kultury, wyludnienie i zubożenie kraju. Nastały wieki ciemne, trwające do połowy VIII w. p.n.e.
Grecy nie osiągnęli jedności politycznej. Starożytna Grecja była rozbita na wiele państewek, które nigdy się ze sobą nie zjednoczyły.
Przyczyny rozbicia: • ukształtowanie terenu uniemożliwiające wytworzenie jednolitego organizmu państwowego, • brak zagrożenia zewnętrznego, • nie stworzono rozbudowanego systemu irygacyjnego, takiego jak w Egipcie, zbędna więc była silna władza centralna.
Polis W związku z tym powstał i upowszechnił się w Grecji specyficzny, bardzo oryginalny typ organizacji państwowej - polis (niewielkie państewko złożone z miasta i jego okolic). Posiadały one odrębną władzę, prawa, armie i niektóre wierzenia.
Władza w polis była równocześnie sprawowana przez: • Zgromadzenie - tworzyli je wszyscy obywatele (mający prawa polityczne), podejmowali decyzje dotyczące wojen, pokoju, uchwalania praw, budowy świątyń. • Radę - jej członkowie byli wybierani przez Zgromadzenie bądź włączeni w jej skład jako byli urzędnicy. Byli to ludzie najbogatsi bądź mający w polis wysoką pozycję społeczną. Nazywali siebie aristoi (gr. najlepsi), mieli największy wpływ na władzę.
Demokracja, czy oligarchia? Typ ustroju zależał od tego, czy przewagę w rządach miała Rada, czy Zgromadzenie. Dlatego wyróżniamy ustrój: oligarchiczny (gr. „rządy nielicznych”) - przewaga rady nad zgromadzeniem, demokratyczny (gr. „rządy ludu”) - przewaga zgromadzenia nad radą.
Tyrania Specyficzną formą rządów była tyrania - tyran to ktoś, kto objął władzę, nie mając do tego żadnego prawa (często rządy tyrana były okresem rozwoju i pomyślności polis).
Hellada Greckie miasta nie żyły w całkowitej izolacji. W obliczu zewnętrznego niebezpieczeństwa zawierały z sobą przymierze. Często między sobą walczyły. Mimo politycznego rozbicia i licznych wojen Grecy mieli świadomość wspólnoty - łączył ich język, kultura i wierzenia religijne. Kraj nazywali Helladą, a siebie Hellenami.
Uboga w urodzajną ziemię i bogactwa naturalne Grecja nie była w stanie wyżywić stale zwiększającej się liczby mieszkańców. Zmuszało to Greków do opuszczania swej ojczyzny i szukania nowych terenów poza jej granicami. Najwcześniej osiedlili się oni na wyspach Morza Egejskiego i zachodnich wybrzeżach Azji Mniejszej.
Wielka kolonizacja W VIII wieku p.n.e. rozpoczęła się tzw. wielka kolonizacja, która trwała aż do VI wieku p.n.e. W jej wyniku Grecy opanowali wybrzeża Morza Czarnego, południową Italię i Sycylię, wybrzeże dzisiejszej Francji oraz północno-wschodnie wybrzeża Afryki. Kolonie w południowej Italii i na Sycylii nazywano Wielką Grecją. Powstało tam wiele bogatych miast, m.in. Tarent, Syrakuzy i Neapol.
Przypomnienie! Kolonia - obszar zamorski zamieszkany przez Greków. Kolonia rządziła się samodzielnie i utrzymywała stosunki handlowe i kulturalne z miastem, które ją założyło.
W skrócie: • Doktryna religijna nie była do końca sformułowana, określona i zapisana. Grecy nie mieli świętej księgi, wskazówek i wzorców moralnych. • Wierzenia religijne Greków wywodziły się z mitów- opowieści, w których występują bogowie i legendarni bohaterowie - poruszających zagadnienie dobra i zła, życia i śmierci oraz pochodzenia świata i człowieka. • Wierzyli w wielu bogów - politeizm. Świat bogów był uporządkowany, bóstwa mniej ważne podlegały ważniejszym. • W VIII-VI w. p.n.e. ukształtowała się wiara w bogów panhelleńskich, czyli ogólnogreckich, za ich siedzibę uważano górę Olimp.
Bogowie greccy Każde bóstwo opiekowało się inną dziedziną życia. Miało ulubione miasto i swoich wybrańców, których otaczało szczególną troską.
Antropomorficzne wyobrażenie bogów W Grecji ukształtowało sięantropomorficzne wyobrażenie bogów, czyli byli oni podobni do ludzi, piękni, wspaniałomyślni, weseli, dobrzy, ale też złośliwi, zawistni, kłótliwi. Od ludzi różnili się tym, że byli nieśmiertelni. Mogli łączyć się z ludźmi i z tych związków rodzili się herosi - śmiertelni półbogowie, obdarzeni nadludzką mocą (Herakles).
Wiara Greków w życie pozagrobowe Grecy wierzyli w życie pozagrobowe. Byli przekonani, że dusza ludzka po śmierci wędruje do podziemnego świata zmarłych, Hadesu. Wejścia do niego strzegł trzygłowy pies Cerber. Przewoźnik Charon przeprawiał łodzią dusze zmarłych na drugi brzeg rzeki Styks. Zapłatą dla niego był obol (moneta), wkładany w usta zmarłego przed pogrzebem. Zmarli, którzy za życia nie spełnili żadnego dobrego ani złego uczynku, pozostawali w Hadesie. Do krainy wiecznej wiosny i szczęścia (na Pola Elizejskie) trafiały dusze sprawiedliwych. Natomiast do najgłębszej, mrocznej części, Tartaru, strącano dusze złoczyńców i największych przestępców, skazanych na najcięższe kary.
Uprawianie przez Greków sportu miało znaczenie zarówno religijne, jak i praktyczne. Przywiązywali oni ogromną wagę do piękna ciała i sprawności fizycznej (była przydatna na wojnie). Mieli również zamiłowanie do rywalizacji, dlatego zawody sportowe cieszyły się wielką popularnością.
Pierwsza Olimpiada Najważniejsze igrzyska sportowe odbywały się co 4 lata ku czci boga Zeusa w miejscowości Olimpia. Po raz pierwszy odbyły się w 776 r. p.n.e. - od tej daty Grecy liczyli czas. Igrzyska były wielkim świętem, na czas ich trwania przerywano wojny i zawierano tzw. pokój boży.
Czy wiesz, że… Idea igrzysk olimpijskich wskrzeszona została przez barona francuskiego Pierre’a de Coubertin, który w 1896 roku zorganizował w Atenach pierwsze nowożytne igrzyska olimpijskie.
Pojawienie się państwa perskiego W VI wieku p.n.e. w południowo-zachodniej Azji powstało potężne państwo perskie. W ciągu kilkudziesięciu lat władcy perscy podbili sąsiednie kraje, m.in. Babilonię, Fenicję i Egipt. Następnie podporządkowali sobie kolonie greckie w Azji Mniejszej. Miasta greckie, nękane wysokimi daninami, nie chciały pogodzić się z panowaniem perskim i przystąpiły do walki.
Bunt kolonii Na czele zbuntowanych kolonii stanął Milet. Powstańcom przyszły z pomocą Ateny. Siły Greków były jednak za słabe i Persowie powstanie stłumili. Król perski zrozumiał, że aby utrzymać w zależności kolonie greckie w Azji Mniejszej, musi dokonać podboju całej Grecji.
Bitwa pod Maratonem (490 r. p.n.e.) W490 roku p.n.e. król perski Dariusz wysłał do Grecji silną flotę z wojskami lądowymi na pokładzie. Dotarła ona do Attyki, niedaleko Aten. Do decydującej bitwy doszło na równinie pod Maratonem, w której Grecy dowodzeni przez Miltiadesa rozbili przeważające siły wroga. O zwycięstwie zadecydowało szybkie uderzenie ciężkozbrojnej piechoty greckiej (hoplitów), która uniemożliwiła łucznikom perskim i konnicy włączenie się do walki. Rozgromiona armia perska ratowała się ucieczką, szukając schronienia na swych okrętach.
Czy wiesz, że… Do programu igrzysk olimpijskich (od 1896 roku) wprowadzony został bieg maratoński na dystansie 42 km 195 metrów. Tradycja głosiła, że po zwycięskiej dla Greków bitwie pod Maratonem, wysłano gońca z wieścią do Aten. Goniec ten po przebyciu blisko 42-kilometrowej trasy biegiem, zdołał tylko krzyknąć „zwycięstwo” i padł martwy z wycieńczenia.
Bitwa pod Termopilami (480 r. p.n.e.) Przez dziesięć lat trwały przygotowania Persów do następnej wyprawy przeciwko Grekom. Król perski Kserkses zgromadził wielką armię i flotę złożoną z ponad tysiąca okrętów. W 480 roku p.n.e. wyruszył na Grecję, by dokonać jej podboju. W obliczu zagrożenia państwa greckie zawarły sojusz i wystawiły wspólną armię, którą dowodził król Sparty - Leonidas.
Przebieg bitwy Persom udało się zająć północną Grecję. Droga na południe stała teraz dla nich otworem. Jedynym przejściem broniącym dostępu do środkowej Grecji był wąwóz termopilski. Właśnie tu, pod Termopilami postanowili ich zatrzymać Grecy. Przez dwa dni trwały zacięte walki. Persowie, dzięki zdrajcy, odkryli ścieżkę górską prowadzącą na tyły wojsk Leonidasa i zaatakowali równocześnie z dwóch stron. Widząc, że dalszy opór jest beznadziejny, Leonidas kazał sprzymierzonej armii ratować się ucieczką. Sam zaś, z trzystu Spartanami, walcząc bohatersko poległ na placu boju. Persowie po sforsowaniu Termopil dotarli do Aten, gdzie dokonali wielu zniszczeń, m.in. spalili świątynie na Akropolu.
Na pomniku postawionym później obrońcom Termopil widnieje napis„Przechodniu, powiedz Sparcie, że tu leżymy wierni jej prawom”.
