920 likes | 1.62k Views
Bloki ciepłownicze stosowane w elektrociepłowniach. Główne elementy: BC-50: kocioł parowy OP-230, turbina 13 P 55-0, generator TGHW-63 BC-100: OP-430, 13 UC 100, TGH-125. Kocioł OP-230. Dane technologiczne: K-ł pyłowy, opromieniony, ściany szczelne,
E N D
Bloki ciepłownicze stosowane w elektrociepłowniach Główne elementy: • BC-50: kocioł parowy OP-230, turbina 13 P 55-0, generator TGHW-63 • BC-100: OP-430, 13 UC 100, TGH-125
Kocioł OP-230 Dane technologiczne: K-ł pyłowy, opromieniony, ściany szczelne, jednowalczakowy, dwuciągowy, z nat. cyrkul., trzystopn. przegrz. pary, dwa obr. podg. pow.., parametry: - wydajność maks. trwała 63,0 kg/s (230 Mg/h) - wydajność nominalna 50,0 kg/s (180 Mg/h) - wydajność minimalna 38,9 kg/s (140 Mg/h) - ciśnienie wody zasilającej 16,4 MPa - ciśnienie robocze w walczaku 15,0 MPa - ciśnienie pary za przegrzewaczem 13,6 MPa - temperatura wody zasilającej 200 oC - temperatura pary przegrzanej 540 oC - temperatura gorącego powietrza 290 oC - temperatura spalin na wylocie 140 oC Paliwo gwarancyjne: - wartość opałowa 20,9 MJ/kg - maks. zaw. p/w/s 18 /12 / 1 % - zużycie (wyd. max. trw.) 7,78 kg/s (28 Mg/h) - sprawność energetyczna brutto 88,0 %
Turbina 13 P 55-0 Charakterystyka: t-na przeciwpr., dwukadłub., ciepłownicza, osiowa, akcyjna, dwukadłubowa z dwustopniowym wylotem ciepłowniczym do zasilania podgrzewaczy w. s., parametry: - moc znam. 55 500 kW - moc oblicz. 52 400 kW - obroty 3 000 obr/min. par. pary świeżej - ciśn. 12,75 ± 1,275 MPa - temp. 535 + 8/ -15 oC - zużycie pary świeżej (moc obl.) 65,8 kg/s jednostkowe 1,25 kg/kW
Schemat układu podgrzewaczy wody sieciowej Charakterystyka: - dwustopniowy układ podgrz. wody siec.- – dwa jednak. wym. ciepłownicze, połączone szeregowo, - strumień masy w. s.. 750 kg/s - moc cieplna 36 – 43 MW, - temp. wody: przed I podgrz. 51 oC, za I podgrz. 64 oC za II podgrz. 77 oC wymiennik rozruchowo-szczytowy: - moc cieplna 83 MW - strumień masy w.s. 750 kg/s - temp. pary (ze st. red.-schł.) 200 oC
Blok ciepłowniczy BC - 100 – poglądowy schemat technologiczny
Kocioł OP- 430 Charakterystyka: k-ł opromieniony, pyłowy, dwuciągowy, jednowalczakowy, z naturalną cyrkulacją, komora spalania o szczelnych ścianach, na pył węglowy, z trzystopniowym przegrzewaczem pary, podgrzewacz powietrza, cztery młyny kulowo-misowe, wtryskowe regulatory temperatury pary parametry - maks. wydajność trwała 120 kg/s=430 t/h - ciśnienie pary przegrz. 13,5 MPa - temperatura pary przegrzanej 540 oC, - temperatura spalin wylotowych 120 oC
Uproszczony schemat bloku ciepłowniczego BC – 100 Charakterystyka: turbina 13 UC -100, przeciwpr. ciepłownicza, osiowa, jednokadłubowa, z dwustopn. wylotem do zasilania podgrz. wody siec, do wytwarzania pary technolog I en.elektr. w gener. TGH – 125, cztery upusty do zas. odgaz. i trzech niskopr. podgrzewaczy, para przeciwprężna do zasilania podgrzewaczy wody siec..
Schemat układu technolog. elektrociepłowni zawodowej(Siekierki)
Blok energetyczny elektrowni kondensacyjnej (niezrealizowany)przystosowany do pracy ciepłowniczej
Elektrownie jądrowe Podział reaktorów jądrowych (kryterium onstrukcja): reaktory zbiornikowe (rdzeń zamkn. w stalowym, grubościennym zbiorniku): - reaktor wodno-ciśnieniowy PWR(Pressurized Water Reactor) bezpieczne i najb. rozpowszechnione: ok. 65% energii wytw. w EJ; zwykła woda pod ciśn. 15 MPa: moderator (spowaln. neutra.) i chłodziwo. - reaktor WWER(Wodo-Wodianoj Eniergieticzeskij Reaktor) – produkowane w b. ZSRR, ich budowa nie odbiega od PWR. - reaktor wodny wrzący BWR(Boiling Water Reactor) woda (jak w PWR) – krąży tylko w pojedynczym obiegu. reaktory kanałowe (ciśnieniowe kanały o niewielkiej średnicy): - reaktor CANDU (Canadian Deuterium Uranium) ciężka woda (moderator i chłodziwo) pozwala na stos. paliwa – niewzbogaconego uranu. - reaktor RBMK(Reaktor Bolszoj Moszcznosti Kanalnyj): grafit - moderator, pozwala na stos. naturalnego, niewzbogaconego uranu (wzgl. ekonomiczne). reaktory chłodzone gazem z moderatorem grafitowym GCR (Gas Cooled graphite-moderated Reactor)
Elektrownie jądrowe Dalszy podział reaktorów: kryterium - rodzaj zastosowanego moderatora i chłodziwa wodne, ciężkowodne, gazowe, sodowe, helowe, itd., - system odprowadzania ciepła jednoobiegowy, dwuobiegowy, trójobiegowy - rodzaj zastosowanego paliwa uranowe, plutonowe, uranowo-plutonowe, torowe.
Elektrownie jądrowe w świecie Największa el-nia Fukushima I (BWR - bl. 1-6, 1970-79) 4 680 MW (ABWR - bl. 7-8, 2013-14) 2 760 MW jeszcze w ekspl. F.II (odl. 11 km) El-nie jądrowe na świecie: 442 (+ 65 w bud.) 375 GW stan na 1.03.2011
Energetyka jądrowa w świecie Rok 1993: w budowie 55, w ekspl. 430 reaktorów o mocy 337 GW, 17,5 % prod. świat. Rok 2007: w budowie 44, w ekspl. 439 reaktorów o mocy 384 GW, 2 600 TWh, 16,0 % prod. świat. Potencjał: USA, Francja, Japonia, Rosja, Niemcy, Ukraina, Wlk. Brytania Rocznie: przyrost (nowouruch.) prod. 24 TWh, ubytek (likwidacja) 48 TWh Średnio oddawano do użytku - 3,5 reaktora / rok Przeciętna moc istniej. reaktora ok. 880 MW, nowobudow. ok. 1075 MW Czas budowy ok. 15 lat Wniosek: nie ma renesansu energetyki jądrowej lansowanego przez celebrytów bezpieczeństwa energetycznego
Elektrownie jądrowe w sąsiedztwie Polski Plan. Ostrowiec, k.Grodna
Schemat bloku BWR nowość ECBWR Economic Simplified f-my GE Hitachi Nuclear Energy
Obieg ORC Czynnik roboczy w klasycznej siłowni parowej: H2O - energetyka zawod.: wysokie parametry kotłowe, para nawet ~ 30 MPa, 600 oC Ocena energetyczna - obieg parowy Clausiusa – Rankine’a (w lit. anglos.: obieg Rankine’a) Niekonwencjonalne źródła energii (odnawialnej i odpadowej): na ogół średnio - i niskotemperaturowe (co najwyżej 200 ÷300 oC) - energetyka rozproszona - w siłowniach z takim górnym źródłem stosujemy dokładnie dobrane temperaturowo czynniki organiczne (niskowrzące): węglowodory, freony, oleje syntetyczne; dolne źródło ciepła – otoczenie (el-nie) lub system grzewczy (elektrociepłownie), czyli możliwość stosowania kogeneracji Ocena energetyczna – też obieg parowy Clausiusa – Rankine’a, ale dla podkreślenia specyfiki czynnika roboczego - Organic Rankine Cycle - ORC Pierwsza siłownia na ORC – 1967 Kamczatka – wykorzystanie wód geotermalnych Karnotyzacja obiegu ORC: regeneracja wewnętrzna
Siłownia kogeneracyjna - obieg ORCoparta na kotle na biomasę, P – parownikTP – turbina parowaG – generatorK - kocioł
Schemat elektrociepłowni ORC (z regeneracją)z kotłem olejowym na biomasę
Siłownia kogeneracyjna w układzie kombinowanym -- spalinowy silnik tłokowy i obieg ORC
Siłownia kogeneracyjna w układzie kombinowanym -- zespół turbiny gazowej i obieg ORC
Elektrownie na sprężone powietrze Obok el-ni szczytowo -pompowych dojrzałość technologiczna akumulacji energii w sprężonym powietrzu CAES (Compressed Air Energy Storage) Prosty proces sprężania powietrza - łączna sprawność procesu sprężania i rozprężania odniesiona do energii elektrycznej osiąga wartość ok. 40 %. Huntorf (D -1978): 2 kawerny (600 -800 m ppt) á 150 tys. m3, 5 - 7 MPa, moc el. - wejśc. 60 MW x 8 h, -wyjśc. 290 MW x 2 h Huntorf η = 42 % wejście: el - 0,83 kWh gaz -1,56 kWh wyjście: el - 1,00 kWh
Elektrownie na sprężone powietrze Wykorzystanie GZ do podgrzewania powietrza podawanego na turbinę umożliwia regulację mocy wytwarzanej i zwiększenie mocy elektrowni McIntosh (USA 1991) – poj. kawerna (kop. soli) 560 tys.m3, (450 – 750 m ppt) 4,5 - 7,4 MPa, moc wyjśc. 110 MW x 26 h McIntoshη = 54 % wejście: el - 0,69 kWh gaz -1,17 kWh wyjście: el - 1,00kWh Wykorzystanie ciepła odpadowego spalin - regeneracja poprzez rekuperator, umożliwia osiąganie sprawności 50 - 60 %. Akumulacja – dod. zasobnik ciepła odpadowego przy sprężaniu –sprawność ok. 70 %
Ogniwa paliwowe Ogniwa galwaniczne (akumulatory, baterie) wytwarzanie energii elektr. - szereg reakcji chemicznych - zmiana składu elektrolitu lub elektrod Ogniwo paliwowe (fuel cell) - energia elektr. z reakcji utleniania stale dostarczanego paliwa, bez zmiany chemicznej natury elektrod oraz elektrolitu Najpopularniejsze - ogniwo wodorowe: wodór na anodzie, tlen na katodzie, produkt spalania - para wodna Zastosowania ogniw paliwowych: - energetyka - sondy i statki kosmiczne (produkcja wody pitnej) - dostarczanie energii w miejscach pozbawionych dostępu do sieci - urządzenia mobilne - tel. komórkowe, notebooki, palmtopy - roboty (mobilne) • samochody na wodór: Honda FCX Clarity, Nissan X-Trail FCV (Fuel Cell Vehicle), Toyota FCHV (Fuel Cell Hybrid Vehicle). Ford - Focus FCEV Hybrid, - motocykl ENV f-my Intelligent Energy - zbudowany pod kątem zastosowania OP
Ogniwa paliwowe Zasada działania ogniw wodorowych: - odkryta 1838 : niemiecko-szwajcarski chemik Christian Friedrich Schoebein - opublikowana 1839 "Philosophical Magazine" - sir Wiliam Grave (Walia) zbudował pierwsze działające ogniwo paliwowe; - bez praktycznego zastosow. aż do lat 60-tych XX w.: Gemini 5, seria Apollo, Skylab Schemat budowy OP 1 - wodór 2 - przepływ elektronów 3 - odbiornik energii 4 - tlen 5 - katoda 6 - elektrolit 7 - anoda 8 - woda 9 - jony hydroksylowe
Ogniwa paliwowe Rodzaje ogniw paliwowych (fuel cell bateria OP - stos - z membraną do wymiany protonów PEMFC (Proton-exchange membrane fuel cell), - odwracalne RFC (Reversible Fuel Cell) - bezpośrednie ogniwo metanolowe DMFC (Direct-methanol fuel cell) - z zestalonym elektrolitem tlenkowym SOFC (Solid-oxide fuel cell), ze stopionym węglanem MCFC (Molten-carbonate fuel cell), z kwasem fosforowym PAFC (Phosphoric-acid fuel cell) - alkaliczne AFC (Alkaline fuel cell) Paliwo: wodór, metan, metanol Utleniacz: tlen, powietrze Różne elektrolity Efekty: prąd, woda, ciepło
Schemat przepływu reagentów i jonów w różnych typach OP
Hydroelektrownie Zasoby hydroenergetyczne Polski - 13,7 TWh/rok (wykorzyst. w 12 %): 45,3 % przypada na Wisłę, 43,6 % - na dorzecza Wisły i Odry, 9,8 % - na Odrę, 1,8 % - na rzeki Pomorza. Zawodowe elektrownie wodne w Polsce - moc 2042 MW. elektrownie szczytowo-pompowe - 1366 MW , łącznie 7,3 % mocy KSE. Przyszłościowe rej. dla hydroenerg.: Mazury, Pomorze, Sudety i Karpaty. Całkowity potencjał hydroenerg. Polski - ok. 11,0 GW mocy w el. zawodowych, ok. 1,2 GW mocy w el. wodnych. Polska – 18 hydroelektrowni o mocy większej niż 5 MW. Największe polskie hydroelektrownie: El-nia Żarnowiec 716 MW, r. ur. 1983 - elektrownia pompowo-szczytowa El-nia Porąbka Żar 500 MW, r. ur. 1979 - elektrownia pompowo-szczytowa El-nia w Solinie 200 MW, r. ur. 1968 - elektrownia pompowo-szczytowa El-nia Włocławek 162 MW, r. ur. 1969 - elektrownia przepływowa El-nia Żydowo 150 MW, r. ur. 1971 - elektrownia pompowo-szczytowa • ,
Hydroelektrownie Elektrownie wodne zamieniają energię potencjalną (energię spadku wód) i kinetyczną wody na energię mechaniczną w turbinie wodnej, a następnie na energię elektryczną w prądnicy napędzanej przez turbinę wodną. Podział el-ni wodnych - elektrownie przepływowe - wykorzystują naturalny, ciągły przepływ cieku wodnego (nie mają zbiornika do magazynowania wody); np.: El. Włocławek, Dębe -elektrownie zbiornikowe - wyposażone w zbiorniki wody dla lepszego wykorzystania cieku wodnego; Rożnów, Tresna, Porąbka, Czchów. Otmuchów - elektrownie pompowe (szczytowo-pompowe) – w okresach małego obciążenia systemu elektroenergetycznego woda jest przepompowywana ze zbiornika dolnego do górnego; Porąbka-Żar, Żarnowiec - elektrownie zbiornikowe z członem pompowym - zbiorniki górne są częściowo napełniane przez dopływy naturalne, a częściowo (w okresach małych obciążeń) uzupełniane wodą tłoczoną przez pompy ze zbiorników dolnych Solina, Niedzica
Turbiny wodne i ich podział Turbina wodna (silnik wodny rotodynamiczny, turbina hydrauliczna) • silnik przetwarzający mechaniczną energię przepływającej przezeń wody na użyteczną pracę mechaniczną. Podział turbin: kierunek przepływu wody - turbiny wodne: osiowe, diagonalne (skośne), promieniowe i styczne, przetwarzanie energii turbiny: - akcyjne - przetwarzające tylko energię kinetyczną wody, - reakcyjne - poza energią kinetyczną przetwarzają także energię ciśnienia. Wybór turbiny - wysokość spadu i ilości wody danej lokalizacji Turbiny akcyjne - stosowane zazw. do el-ni o wysokim spadzie (rzadkie w P.), np. turbina Peltona Turbiny reakcyjne - dla niższych spadów, - przy średnio wysokim spadzie (od kilkunastu do kilkuset metrów) - np. najpopularniejsza i najstarsza turbina Francisa, - przy spadach niskich (do kilkunastu metrów) – wyposażona w ruchome łopatki, skomplikowana turbina Kaplana
Turbiny wodne Peltona i Francisa (z generatorem, mały i duży przepływ)
Elektrownia Wodna Żarnowiec Największa w Polsce: E.W. Szczytowo - Pompowa Żarnowiec SA, bud. 1976/83, 4 hydrozespoły Francisa, średnica wirnika 6 m, 166,7 rpm. praca: turb. 4 ∙ 179 MW = 716 MW, praca pomp. 4 ∙ 200 MW = 800 MW, η =0,90 zakres regul. 60 ÷ 716 MW, 3000 rozruchów/a, zb. g. Czymanowo 122 ha, 13,6 mln m3, Jez. Żarnowieckie (rynnowe dł. 7,5 km), rz. Piaśnica, 1470 ha, 121 mln.m3, głęb. 19,4 m, rurociągi derywacyjne 4 ∙Ф7100/5400, dług. 1100 m, maks. przepł. 700 m3/s siłownia – wys. budynku 60 m, 2/3 pod ziemią, 26 m ppm.
Energia wiatru Energia wiatru - jedno z OŹE Turbiny wiatrowe: energia wiatru - energia mechaniczna - energia elektryczna Pierwsze wzmianki o wiatrakach - w kodeksie Hammurabiego: pompowanie wody i melioracja pól - oś pionowa Oś pionowa dominowała przez 2 500 lat; dopiero w 1105 r. powstał pierwszy opis wiatraka o poziomej osi obrotu; pierwszy zapis dot. wiatraków na ziemiach polskich: 1 271 r. - ks. Wisław z Rugii - zezwolenie zakonnikom z Białego Buku na budowę Powierzchniowa gęstość mocy (energia wiatru odniesiona do jednostki czasu i powierzchni) p = ½ ρ v3 gdzie: ρ – gęstość powietrza, [kg/m³], v – prędkość powietrza, [m/s]. Energia wiatru zależy od sześcianu prędkości v Lokalizacje – pod kątem częstości występowania silnych (7-20 m/s) wiatrów. Inne wykorzystanie energii wiatru - żaglowce
Energia wiatru 1-2% mocy promieniowania słonecznego docierającego do powierzchni Ziemi, przekształca się w energię kinetyczną powietrza dając 2 700 TW, a po odjęciu mocy wiatrów: wiejących na dużych wysokościach nad otwartym morzem oraz w in. niedostępnych miejscach, pozostaje dostępna moc energetyczna wiatru Ziemi - 40 TW. Instalacje w świecie - 200 GW W Polsce potencjał energii wiatru - 281 PJ/rok (16,1 % dostępnych OZE) Siłownie wiatrowe - praca przy prędkościach wiatru od 3 do 30 m/s: granica opłacalności - średnioroczna prędk. wiatru 5 m/s - (turbina śmigłowa 1 MW) granica bezpiecznej pracy - ok. 25 m/s Polska - średnia prędkość wiatrów : lato 2,8 m/s i zima 3,8 m/s. przeważa cisza wiatrowa - wiatry - 1500 - 2000 h/a tylko w niewielu miejscach sezonowo prędkość wiatru przekracza 4 m/s,
Siłownie i elektrownie wiatrowe Siłownie wiatrowe (wiatraki) w turbinie powietrznej, zamieniają energię kinetyczną wiatru na użyteczną energię mechaniczną (napęd urządzeń mechanicznych: - napęd młynów – mielenie ziarna, - napęd pomp – tereny depresyjne, - nap. generatorów – lok. prod. en. el.) Elektrownie wiatrowe w turbinie powietrznej, zamieniają energię kinetyczną wiatru na energię mechaniczną a następnie na energię elektryczną w prądnicy napędzanej przez turbinę powietrzną
Typy wiatraków (wg konstrukcji): 1- koźlak (budynek wiatraka wraz ze skrzydłami obracalny – dyszlem - wokół pionowego, drewnianego słupa, osadzonego na nieruchomym koźle; napęd przez wał skrzydłowy z osadzonym na nim kołem palecznym, na żarna) 2- holenderski (nieruchomy korpus, spoczywająca na nim obracalna kulista bryła dachu; napęd: obrót skrzydeł przez wał skrzydłowy, na koło paleczne i dalej na pionowy wał przechodzący przez wszystkie kondygnacje do napędu zestawów młyńskich) 3- paltrak zw. rolkowym (ścięty ostrosłup - ala koźlak -na planie prostokąta, dach dwuspadowy, obrót budynku wraz ze skrzydłami na łożysku kołowym znajd. na podmurówce) - wiatrak sokólski (zbliżony do koźlaków konstrukcją budynku i mechanizmów wewnętrznych, z palem pionowym osadzonym w kamiennym fundamencie – stożek ścięty) 4- wiatrak czerpakowy (koźlak, typowe skrzydła ale z innym mechanizmem – krążące czerpaki do przenoszenia wody do rynnami i dalej do śluz między stronami młyna) 5- wiatrak turbinowy (nieruchomy budynek z kołem wiatrowym lub turbiną osadzoną na niewysokim maszcie ustawianym do kierunku wiatru).
Jean Baptiste Cammille Carrot (1796 -1875), Jan van Goyen (1596 -1656)Charles Leickert (1816 -1907), Vincent Willem van Gogh (1853 -1890)
Największa farma wiatrowa Techachapi Pass Wind Farms - Kalifornia Płd.; od lat 70 – 80 ub. w. kż. górski grzbiet między Pustynią Mohave a Doliną Centralną wykorzystano do zainstal. ok. 5 000 turbin o łączn. mocy 562 MW
Największa farma wiatrowa w Europie East Renfrewshire Wind Farm • Renfrewshire, Szkocja 140 turbin o mocy 332 MW Do r. 2012 jeszcze dalszych 75 turbin, moc całkowita docelowo 539 MW