Relaxatie bij mensen met dementie

1. Relaxatie bij mensen met dementie Karl Devreese WZC Westervier Brugge karl.devreese@skynet.be

2. Relaxatie bij mensen met Dementie • Waarom Relaxatie bij dementie? T • Sofrologische toepassing bij mensen met beginnende dementie P • Haptonomische toepassing bij mensen met gevorderde dementie P

3. Waarom Relaxatie bij Dementie • Behoeven mensen met dementie relaxatie? • G.Willems (2002): “...mensen met dementie zijn steeds minder in staat spanningen te mentaliseren en te verwerken. Zo wordt deze overspoeld door interne en externe sensaties, die hij onmiddellijk uitreageert. Dit leidt soms tot .....angst, onrust en agressie...”

4. Waarom Relaxatie bij Dementie • Behoeven mensen met dementie relaxatie? • De mens met dementie vertoont eigen-aardig gedrag (J. Abrahams)...het gedrag dient heel veel als kanalisatie van innerlijke processen, negatieve gevoelens en...onbegrijpelijke cognities...gedrag is de enige wijze om de buitenwereld te signaleren dat hij zijn innerlijke onrust, zijn somatische spanning, zijn verdriet, zijn onzekerheid...zijn lijden beleeft.

5. Waarom Relaxatie bij Dementie • Behoeven mensen met dementie relaxatie? • De mens met dementie wordt steeds minder bekwaam om waargenomen prikkels te verwerken. • Gerdner (2000): Dit resulteert in een progressieve verlaging van de individuele stressdrempel en een verhoogde kans tot angst

6. Waarom Relaxatie bij Dementie • Behoeven mensen met dementie relaxatie? • Bradford Dementia Group(2000): gedragsindicatoren, wijzend op een niet-welbevinden en die tot het arsenaal van eigenaardig gedrag van mensen met dementie zijn o.a.: spanning, depressie, wanhoop, boosheid, angst, vrees, verveling, fysische pijn, tekort aan comfort, lichamelijke spanning, agitatie, apathie, introvertie, isolatie

7. Wat doet relaxatie bij mensen met dementie? • bereiken van innerlijke rust • verminderen van negatieve indicatoren, ruimte vrijmaken voor positieve lichaamsbeleving

8. RELAXATIE = • losmaking, verslapping van de spieren • ontspanning van lichaam en geest • vertraagde reactie waardoor een nieuw evenwicht ontstaat • bereiken van fysische en geestelijke ontspanning

9. RELAXATIE = • Van Craen: ‘eenvoudige ontspanningsmethode om zich beter te wapenen tegen dagelijkse spanningen en stress’ • Van Egdom: ‘een middel, een techniek waarbij de uitvoerder zijn lichaam en geest tot rust brengt’

10. RELAXATIE = • Verdegem: bereiken van innerlijke rust, het zichzelf terug onder controle krijgen • Springael: ontspanning=activiteit • Linehan: het veranderen van de wijze waarmee het lichaam op stress en crises reageert • Wolpe: ideale reactie om een ongewenste reactie te elimineren

11. RELAXATIE = • bewuste ervaring van een aangename, zijnsvolle rusttoestand • gereguleerde spanningstoestand

12. Relaxatie.... • ...methode, techniek, oefening,... • ...therapie (ontspanningskinesitherapie) • ...moment, relaxerende interventie • relaxerende zorg

13. Relaxerende zorg • een gepaste en aangepaste, steeds afstemmende, respectvolle, ongehaaste, individuele gemoduleerde zorg, waarbij zorggever en zorgvrager zichzelf kunnen handhaven en zijn voor, tijdens en na het zorgmoment

14. Relaxatie....methodiek • verloop van het relaxatiemoment • organisatorische voorwaarden

15. Verloop van het relaxatiemoment • uitnodiging - preparatie • inductie lichamelijke ontspanning • inductie mentale ontspanning • suggestieve fase • deductie • evaluatie - dialoog

16. Verloop van het relaxatiemoment

17. Organisatorische voorwaarden • een rustige omgeving • comfortabele houding • passieve ingesteldheid • uitvoeren van een mentale opdracht

18. Indeling van de relaxatietechnieken • actief(A)versus passief(P) • mentaal(M)versus somatisch(So) • statisch(St)versus dynamisch(D) • westers(W)versus oosters(O) • verbaal(V)versus non-verbaal(nV)

19. Indeling van de relaxatietechnieken • actief(A) versus passief (P) • A: oa Jacobson, Bernstein&Borcovec • P: oa Wintrebert, dynamische hapto-relaxatie

20. Indeling van de relaxatietechnieken • mentaal (M) versus somatisch (So) • M: oa autogene training, sofronisatie • So: oa Jacobson, Bernstein&Borcovec

21. Indeling van de relaxatietechnieken • statisch (St) versus dynamisch (D) • St: oa statische sofronisatietechniek, autogene training,... • D: oa dynamische sofronisatietechniek, Sherborne-oefeningen, dynamische hapto-relaxatie, ritmisch gepulseerde relaxatie, passieve mobilisaties, ...

22. Indeling van de relaxatietechnieken • westers (W) versus oosters (O) • W: oa Jacobson, Schultz,... • O: yoga, TaiChi,... • Sofrologische Ontspanningsmethode W + O

23. Indeling van de relaxatietechnieken • verbaal (V) vrs non-verbaal (nV) • V: verbale begeleiding, terpnos logos • nV: lichamelijk contact staat centraal

24. Welke relaxatietechniek bij mensen met dementie? • ngl. belevingsfase: • bedreigde-ik: alle technieken (V en nV) • verdwaalde-ik: nV krijgt voorrang • verborgen-ik: enkel nV (nog D) • verzonken-ik: enkel nV (soms D)

25. Relaxatie bij een persoon met dementie met bedreigde ik-dementie • de sofrologische relaxatie (I) • de metaforische relaxatie • ...

26. De Sofrologische Relaxatie • techniek: A, M, St, W+O, V • sofrologie : • = studie van de harmonie van het menselijk bewustzijn • = wetenschap van het menselijk bewustzijn en van de waarden van de transcendentale existentie van het zijn • = wetenschap van de ‘juiste’ spanning

27. De Sofrologische Relaxatie • oa 2 principes: • positieve aktie • vrijheid van beleving van het ontspanningsgevoel

28. De Sofrologische Relaxatie • actieve rusthouding (Isocay-posture)

29. Demonstratie

30. Veranderingen door relaxatie • fysiologische veranderingen • psychologische veranderingen • ....veranderingen

31. Fysiologische Veranderingen • spiertonusdaling • daling van hartritme, bloeddruk • perifere vasodilatatie • daling ademfrequentie • verlaagde zweetsecretie, vermindering in zuurstofconsumptie, verhoogde huidweerstand, vertraging van hersengolfpatronen,..

32. Psychologische Veranderingen • hypometabole toestand • Bewustwording van passiviteit verlaagt arousal • Vermindering drang naar actie • Afgenomen somatische alertheid • Vermindering psychische alertheid • Stijging introspectief vermogen • Verhoging concentratievermogen • Toename suggestibiliteit • Positievere lichaamsbeleving • Vermindering angst-en spanningsgevoelens • Innerlijke rust

33. ....Veranderingen • ...aandachts/verwen/genotsmoment • ...positievere gedachtenstroming • ...contact met eigen lichaam wordt terug directer • ...zijnstoestand kan ‘toch’ anders, rustiger, vredevoller ervaren worden

34. Relaxatie bij een persoon met dementie met verdwaalde ik-dementie • dynamische hapto-relaxatie (II) • zintuiglijke relaxatie • ....

35. De Dynamische Hapto-Relaxatie • techniek: P, So, D, nV • 3 pijlers: • Dynamisch • Haptonomie • Relaxatie

36. Demonstratie Handgrepen: • Afstrijken • Wiegen • Besneeuwen • Schouderschommelen • Schouderfricties • Nekfricties • Balanceren • Ontladen • Uitwiegelen

37. Tips voor ‘gepast’ contact • verwacht niets, blijf aanwezig tijdens het relaxatiemoment • blijf maximaal aanwezig, voorzie afstand • wees beschikbaar in je aanwezigheid • wees behoedzaam in je beschikbaarheid

38. Tips voor ‘gepast’ contact • leg uit wat je doet en laat je stem de handgrepen begeleiden • zorg dat je zelf ontspannen bent en het comfortabel hebt • men zegge het voort....

39. Coördinaten • Karl Devreese WZC Westervier, Brugge • kinesitherapeut, relaxatietherapeut • auteur van Relaxatie bij dementerenden, Kluwer 2003 • co-auteur van Een steen in je hand, Garant 2008 • coördinerend docent Relaxerende Zorg, (www.vorm.be)