ÇİFTÇİLERİN ÖRGÜTLENMELERİ ve TARIMSAL ÜRETİME KATKILARI

1. ÇİFTÇİLERİN ÖRGÜTLENMELERİ ve TARIMSAL ÜRETİME KATKILARI Dr. İhsan CANAN TÜMSİAD Mersin Şubesi

2. SUNU İÇERİĞİ • Örgütlenme, • Tarımda Örgütlenme, • Tarımsal Kalkınmada Üretici Örgütlerinin Önemi • Türkiye’de Tarımsal Örgütlenme, • Türkiye’de Örgütlenme Modeli: TARİŞ Üzüm • Türkiye’de Örgütlenme Modeli: PANKOBİRLİK • Türkiye’de Örgütlenme Modeli: KONYA ŞEKER TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

3. ÖRGÜTLENME

4. ÖRGÜTLENME • İşbirliği, disiplin ve sorunları birlikte göğüsleme amacıyla oluşturulan kurumsal bir sistemdir • Birlikte hareket etme, işbirliği yapma ve kurumsallaşma olarak tanımlanabilir • Bir ülkede, toplumda örgütlenmenin yaygın ve güçlü olması gelişmişliğin bir göstergesidir • Kamu örgütlenmesi ve sivil örgütlenme • Günümüzde kamu örgütlenmesinin ağırlığı azalmakta, sivil örgütlenme daha etkin hale gelmektedir • Dünyada tarımsal faaliyetlerde yaygın bir örgütlü yapı mevcuttur • Sivil örgütlenme ana hatlarıyla mesleki örgütler ve ekonomik amaçlı örgütler şeklindedir. TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

5. TARIMDA ÖRGÜTLENME

6. TARIMDA ÖRGÜTLENME • Tarım, zenginlik üreten bir sektör olarak ülkelerin sanayileşmesinde büyük rol oynamıştır. Tarım sektörünün oynadığı bu roldeki en büyük pay ise üretici örgütlerinindir.Tarımsal örgütlenmede hedefler: • Üretim ve verimlilik arttırarak ülkemizin gıda güvenliğini sağlamak, • Çiftçilerin gelirlerini ve refah seviyelerini yükseltmek, • Tarım ürünlerinde iç ve dış piyasada rekabet imkanı yaratmak, • Piyasaları istikrara kavuşturmak, • Sürdürülebilir bir tarım sektörü sağlamak, • Gıda emniyeti ve kalitesini sağlamak, • Doğal çevrenin bozulmasını önlemek. TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

7. TARIMSAL ÖRGÜTLER; • AR-GE faaliyetlerinde bulunan, • Çiftçilere hem teknik hem de pazarlama açısından yön gösteren, • Üyelerinin menfaatleri doğrultusunda lobi faaliyetleri yapan, • Üyelere yönelik “Yayım Hizmeti", laboratuar gibi verim artırıcı ve kaliteli mal üretmeyi destekleyen tamamlayıcı unsurları yerine getirmeyi amaçlar. TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

8. TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

9. TARIMSAL KALKINMADA ÜRETİCİ ÖRGÜTLERİNİN ÖNEMİ

10. ÖRGÜTLENME VE KALKINMA (I) • Tarım sektörünün oynadığı rolde en büyük pay üreticilerindir. Üretimden pazarlamaya kadar üreticileri örgütlü hareket edebilen ülkelerde hem üreticiler kendilerine önemli faydalar sağlamışlar, hem de tarım-sanayi bütünleşmesini hızlandırmışlardır. • Her ülkede üretici örgütlenmesi farklılıklara arz etmekte ve değişik yasalar bulunmaktadır. Ancak tüm ülkelerde Üretici Örgütlerinin ortak amacı; üyelerini eğitim ve yayım yolu ile bilinçlendirmek, pazara göre üretim yapılmasını sağlamak, tarım politikalarının belirlenmesinde ve üreticilerin çıkarlarını korumada etkin rol almak şeklinde özetlenebilir. • Her ne ad altında olursa olsun üretici örgütlerinin özünde birlikte çalışma, yardımlaşma ve paylaşma ilkeleri vardır. Gönüllülük esas olmakla birlikte üyelerin ya da ortakların birbirlerine ekonomik bağımlılığı söz konusudur. TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

11. ÖRGÜTLENME VE KALKINMA (II) • Dünyada her alanda olduğu gibi, kırsal alanda ve tarımsal faaliyetlerde de yaygın bir örgütlü yapı söz konusudur. Tarım alanında da kamu örgütlenmesi ve sivil örgütlenme ayrımı yapılabilir. Sivil örgütlenme ana hatlarıyla mesleki örgütler ve ekonomik amaçlı örgütler şeklindedir. • Tarımsal Örgütlenme önemlidir çünkü tarım sektörlerinin istihdam sayısı fazla fakat gayri safi milli hasılayla katkı düşüktür. Dolayısıyla kooperatifler ulusal ve uluslararası pazarda rekabet koşullarından tutun da siyasi anlamda hükümetlerin tarım, hayvancılık ve orman sektöründeki alacakları politik kararlardaki etkinliklerine kadar kooperatifler çok önemli işler ifa etmektedirler. TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

12. TÜRKİYE’DE TARIMSALÖRGÜTLENME

13. BİRİM KOOPERATİFLER TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ Kaynak: www.tarimreformu.gov.tr, Erişim tarihi: 21.05.2013

14. TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ Kaynak: www.tarimreformu.gov.tr, Erişim tarihi: 21.05.2013

15. TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ Kaynak: www.tarimreformu.gov.tr, Erişim tarihi: 21.05.2013

16. TARIMSAL ÖRGÜTLENMEDE KOOPERATİFÇİLİK • Uluslar arası Kooperatif Alyansı (ICA) 1951’den beri kooperatiflerin toplumsal ve ekonomik katkılarını ortaya koymak amacıyla birçok ülkeden bilgi toplamakta ve değerlendirmektedir. • Bir ülkede kooperatiflerin yeri ve önemini belirlemenin iki yolu vardır. Bunlardan ilki Demografik (nüfusla ilgili) Katılım Oranı, diğeri ise Ekonomik Katılım Oranıdır. TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

17. Demografik Katılım Oranı (DKO); ülkedeki kooperatiflerin toplam ortak sayılarının, ortalama aile sayısı olan 4 ya da 5 ile çarpılarak toplam nüfusa oranlanması seklinde hesap edilir. Bu oranın % ifadesi ülkede kooperatifçiliğin yeri ve önemi hakkında fikir verir. • DKO > %30 ise, kooperatifçilik açısından yüksek düzeyde gelişmiş ülkeler, • DKO %20 - %30 arasında ise kooperatifçilik açısından gelişmiş ülkeler, • DKO %10 - %20 arasında ise kooperatifçiliğin orta düzeyde geliştiği ülkeler, • DKO %10’nun altında ise kooperatifçiliğin az geliştiği ülkeler, • Ekonomik Katılım Oranı (DKO) – Katma Değer Yöntemi; ülkede kooperatifler aracılığı ile elde edilen toplam katma değerin, ülkenin toplam Milli Gelirine oranlanması ile bulunur. Bu yöntemde de kooperatiflerin ülke ekonomisindeki yeri ve önemi belirlenmeye çalışılır. TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

18. KOOPERATİFÇİLİĞİN TEMEL İLKELERİ • Gönüllü ve açık üyelik, • Üyeler tarafından gerçekleştirilen demokratik denetim, • Üyelerin ekonomik katılımı, • Özerklik ve bağımsızlık, • Eğitim, öğrenim ve bilgilendirme, • Kooperatifler arasında işbirliği, • Topluma karşı sorumluluk. TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

19. TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

20. TÜRKİYE’DE KOOPERATİFLERİN PAZAR PAYLARI Tarım Satış Kooperatifleri Pamuk Kuru Üzüm Ayçiçeği Zeytinyağı ZeytinSoya İncirFındık %14-22 %20-30 %31 %12-20 %10-20 %40 %28 %36 Tarımsal Kalkınma Kooperatifleri SütçülükZeytinyağHayvan yemi %2.9 %6.8 %9.5 TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

21. TÜRKİYE’DE EN BÜYÜK 500 FİRMA İÇİNDE TSK’lar TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ Kaynak http://arsiv.sabah.com.tr, Erişim tarihi: 21.05.2013

22. TARIMSAL ÖRGÜTLENMEDE BİRLİKLER (I) • Köylere Hizmet Götürme Birlikleri • Bu birliklerin yönetimi tamamen mülki idare amirlerinin kontrolünde olduğundan özerk ve bağımsız değildirler. • Yönetim kurulu görevini yapan Birlik Encümeni tip tüzüğe göre 7 kişiden oluşmakta ve bunların üçü (başkan, genel sekreter ve sayman) daimi üye olup, geri kalan 4 üye meclis tarafından 1 yıl süre ile seçilmektedir. • Sulama Birlikleri • Kamu kurulusu niteliğindeki bu birliklerin yönetimi tamamen devletin kontrolündedir. Sulama birlikleri de hizmet birlikleri gibi İçisleriBakanlığının tip tüzüğüne göre beldelerde kurulmaktadır. Bir beldede sulama birliğinin kurulması için sulama tesisinin birden çok beldeye hizmet vermesi gerekmektedir. TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

23. TARIMSAL ÖRGÜTLENMEDE BİRLİKLER (II) • Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği • Gerek yurt dışından ithal edilen, gerek yurt içinde yetiştirilen ve gerekse yerli ırk hayvanların genetik potansiyellerinin geliştirilmesi, verimlerinin artırılması, bunların soy kütüğü, ön soy kütüğü kayıtlarının tutulması ve bu kayıtlara esas teşkil edecek verim kontrollerinin yapılması, hayvanlarla ilgili sağlık hizmetlerinin yürütülmesi ve sigorta işlemlerinin yapılması, üyelerin eğitimlerinin sağlanması, üyeler arasında yarışmalar düzenlenmesi, üye ihtiyaçlarının temin ve tedariki ile her türlü üretimin yurt içi ve yurt dışında pazarlanması, ürünlerin değerlendirilmesi için gerekli tesislerin kurulması, kiralanması çalışmalarının yapılması amacıyla kurulacak birliklerin kuruluş ve hizmetleri ile ilgili esas ve usuller belirlenmektedir. • Tarımsal Amaçlı Üretici Birlikleri, • Üretici birlikleri bitkisel üretimle ilgili ürünler ve ürün grupları, hayvansal üretimle ilgili ürünler ve ürün grupları, su ürünleri üretimi ve organik ürün yetiştiriciliği alanlarında kurulabilmektedir. Kurulacak üretici birliği ürün ve ürün grubu için belirlenen asgari üretim kapasitesine sahip gerçek ve tüzel kişiliği haiz on altı tarımsal üreticinin imzaladıkları tüzük ve kuruluş belgeleri ile Tarım ve Köy İsleri Bakanlığı’na müracaatları sonucunda tüzel kişilik kazanır. Aynı ürün veya ürün grubu için ilçe düzeyinde en fazla bir birlik kurulabilir. TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

24. TÜRKİYE’DE ÖRGÜTLENME MODELİ: TARİŞ ÜZÜM

25. TARİŞ (100.000 Üye) TARİŞ İncir Tarım Satış Kooperatifleri Birliği TARİŞ Pamuk ve Yağlı Tohumlar Tarım Satış Kooperatifleri Birliği TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

26. TÜRKİYE’DE ÖRGÜTLENME MODELİ: PANKOBİRLİK

27. PANKOBİRLİK KOOPERATİFLERİ TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

28. TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

29. ŞEKER FABRİKALARI İŞTİRAKLERİ TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ • Adapazarı Şeker Fabrikası A.Ş. • Amasya Şeker Fabrikası A.Ş. • Kayseri Şeker Fabrikası A.Ş. • Konya Şeker Fabrikası A.Ş. • Kütahya Şeker Fabrikası A.Ş. • Beta Ziraat ve Ticaret A.Ş. • Pancar Motor Tic. ve San. A.Ş. • PANEK A.Ş. • Kömür İşletmeleri A.Ş

30. TÜRKİYE’DE ÖRGÜTLENME MODELİ: KONYA ŞEKER

31. KONYA ŞEKER SANAYİ VE TİCARET A.Ş. • Çumra Şeker Entegre Tesisleri • Şeker Fabrikası • Sıvı Şeker Üretim Tesisi • Sert Şeker Üretim Tesisleri • Çikolata Üretim Tesisleri • Şekerli Mamul Üretim Tesisleri • Biyoetanol Üretim Tesisleri • Yem Fabrikası • Arı Yemi Üretim Tesisi • Buharlı Küspe Kurutma Tesisi • Fidan Üretim Merkezi • Seralar • Çikolata, Bisküvi, Gofret, Kek Üretim Tesisi • Seydibey Tarım Ürünleri İşleme Entegre Tesisleri • Şeker-Süt Çiftliği Damızlık ve Süt Yetiştiriciliği • Taşağıl Besi Çiftliği • Çumpaş Dana Kreşi / Danabank • Seydibey Tarım Ürünleri İşleme Entegre Tesisi / Dondurulmuş Kaplamalı Parmak Patates Hattı • Pvc - Koruge - Çuval - İplik Fabrikaları • Altınekin Ham Yağ Fabrikası • Rehabilitasyon Yatırımı TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

32. KONYA ŞEKER SANAYİ VE TİCARET A.Ş. (IV) • Konya Şeker Sanayi ve Ticaret A.Ş.'nin; bankacılık, gübre, tohum, motor sanayi, gıda gibi birçok farklı sektörlerde faaliyet gösteren 20 şirkette ortaklık payı bulunmaktadır. TARIMDA ÜRETİCİ ÖRGÜTLENMESİ

33. TEŞEKKÜRLER TÜMSİAD Mersin www.gsb.gov.tr