Źródła informacji

1. Źródła informacji oprac.: Jarek Skłodowski

2. Skąd bierze się informacja • Źródłem informacji mogą być rzeczy, osoby, zjawiska, miejsca itp. Istnieje wiele sposobów klasyfikacji źródeł informacji. Jednym z podstawowych i ważniejszych kryteriów jest sposób ich utrwalania w celu dalszego przetwarzania. Takie źródła dzielimy na: • dokumentalne — informacje utrwalone w materialnych przedmiotach za pomocą pisma, obrazu, dźwięku, mowy itd.; sam przedmiot również może odgrywać rolę dokumentu, np. jako eksponat muzealny (współcześnie informacje są najczęściej utrwalane elektronicznie); • niedokumentalne — mamy tu na myśli, ogólnie rzecz biorąc, obiekty przekazujące nieutrwaloną w żaden sposób informację, która w tym przypadku przechodzi bezpośrednio od źródła do jej odbiorcy.

3. Skąd się bierze informacja • Jeżeli zastanowimy się nad formami utrwalania informacji, dokumentalne źródła moglibyśmy podzielić na: • piśmiennicze — gdy informacja jest zapisana za pomocą znaków wybranego języka naturalnego lub sztucznego na papierze, kamieniu itd.; • niepiśmiennicze — gdy informacja jest zapisana jako dźwięk, obraz lub w inny sposób oddziałujący bezpośrednio na nasze zmysły.

4. Skąd się bierze informacja • W celu usprawnienia archiwizacji, przesyłania i przetwarzania danych poddajemy je wstępnemu przetworzeniu. Ze względu na stopień tego przetworzenia możemy dokonać jeszcze innego podziału na dane: • pierwotne, czyli takie, w których nie dokonano żadnych zmian postaci, w jakiej pierwotnie powstały; • wtórne, czyli dokumenty przetworzone, ale noszące niezmienne cechy pierwotnego źródła, np. fotografie, kserokopie, skany itp.; • pochodne, czyli nowe dokumenty sporządzone na podstawie pierwotnych lub wtórnych źródeł, np. bibliografie, bazy danych itp.

5. Skąd się bierze informacja • Poza komunikatami słownymi (werbalnymi) informacje przesyłamy także w inny sposób: mową ciała, gestami lub choćby wyglądem. Mówimy wtedy o komunikacji niewerbalnej. Badania wykazują, że: • 10% informacji to komunikaty słowne; • 30% informacji odbieramy wyłącznie z tonu głosu i artykulacji rozmówcy; • aż 60% informacji dostarcza nam szeroko rozumiany język ciała.

6. Piramida wiedzy • Informacje mogą podlegać takim procesom, jak na przykład: tworzenie, filtrowanie, selekcjonowanie, gromadzenie, przechowywanie, przetwarzanie, przesyłanie.

7. Konsekwencje życia w globalnej wiosce Żyjemy dziś w swego rodzaju globalnej wiosce. W globalnej wiosce katastrofa w odległej o 10 000 km od nas japońskiej elektrowni spowoduje mniejsze lub większe reperkusje odczuwalne także w Polsce, jak to miało miejsce w marcu 2011 roku. Podobnie upadek amerykańskiego banku zza oceanu (latem 2009) wpłynie na rynek walutowy, powodując zmiany cen towarów, które kupujemy na co dzień. Natomiast dostęp do informacji o nadchodzącym wybuchu wulkanu na Islandii (w maju 2011) może nas powstrzymać przed wejściem na pokład samolotu na lotnisku we Wrocławiu..

8. Jak ważne jest selekjonowanie informacji Nie możesz bezgranicznie zawierzyć wyczuciu i gustowi twórców serwisów internetowych bez uruchomienia własnej czujności i krytycyzmu. Zastanów się nad przesłaniem zawartym w stwierdzeniu „Najsłabszym ogniwem mediów jest ich odbiorca”. W pogoni za zyskami i popularnością właściciele środków masowego przekazu skłonni są do naginania szeroko pojętych zasad rzetelności i dobrego smaku. Z drugiej strony często oferują odbiorcy treści, których on sam oczekuje, które odpowiadają aktualnym trendom i modzie. Musisz nauczyć się wiec samodzielnie oceniać i selekcjonować bombardujące Cię tak dziś powszechnie informacje.

9. Media Media to inaczej środki przekazu lub komunikowania. Są to różne formy informacji, sposoby ich przekazu, urządzenia lub instytucje, za pomocą których możemy kierować określone treści do wybranego odbiorcy, a często całej grupy odbiorców. A zatem media to prasa, radio, telewizja, internet, a w szerszym znaczeniu także książka, film, plakat, kino, ulotka, obraz, dźwięk, animacja itd.

10. Jak docierają do nas informacje

11. SMS Tak zwane esemesy (ang. Short Message Service) cieszą się wielką popularnością szczególnie wśród młodych ludzi. Starsi krytykują je za skrótowość i umniejszanie znaczenia kontaktów bardziej bezpośrednich. Jak zwykle każdy musi sam znaleźć złoty środek dla siebie. Każda z form wzajemnej komunikacji ma swoje wady i zalety, dla każdego będą one inne. Są sytuacje, gdy warto napisać odręczny list, innym razem wystarczy właśnie sms i najlepiej, jeśli potrafimy z umiarem i właściwie korzystać z każdej formy kontaktu z bliskimi i przyjaciółmi.

12. Komunikatory internetowe Jedną z takich form stały się komunikatory internetowe, które pozwalają utrzymywać stały kontakt niezależnie od odległości, a przy tym dawać namiastkę prawdziwej rozmowy na żywo z drugą osobą. Wybór na rynku komunikatorów jest duży i stale rośnie, warto korzystać z różnych. Oferują one kilka trybów prowadzenia rozmowy: tekstowy, głosowy a nawet wideo. I znów wracamy do tematu własnych preferencji i wyborów. Jedni wolą wolniejszą rozmową tekstową, pozwalającą na zastanowienie i zapewniającą więcej prywatności, inni bardziej otwarci preferują pełny kontakt na żywo z wykorzystaniem kamery i mikrofonu.

13. Listy elektroniczne Mnóstwo ludzi codziennie zagląda do swojej skrzynki z pocztą elektroniczną, niektórzy sprawdzają ją nawet kilkakrotnie w ciągu dnia. Wysyłanie wiadomości elektronicznych jest zdecydowanie łatwiejsze niż korzystanie z tradycyjnej poczty. Niestety, za pomocą listów elektronicznych można także łatwo przesyłać nie zawsze chciane i pożądane informacje (ang. spam). Wiadomości możemy przy tym szybko rozsyłać praktycznie na cały świat — wystarczy tylko znać adres elektroniczny adresata. Mówi się, że wkrótce ludzie nieposiadający adresu elektronicznego znajdą się poza marginesem społeczeństwa informacyjnego.

14. Portale społecznościowe Założenie przez młodego (ur. 1984) Marka Zuckerberga w lutym 2004 roku portalu Facebook zapoczątkowało wciąż rosnącą popularność portali społecznościowych. Na tej fali powstało wiele innych portali, jak chociażby polska Nasza Klasa (obecnie nk.pl, rok zał. 2006, dziś kilkanaście milionów kont).Powstało w ten sposób nowe zjawisko wirtualnych przyjaźni z osobami, których w wielu przypadkach nawet nie widzieliśmy. Negatywnym odbiciem tego zjawiska jest osłabienie relacji rodzinnych, co z kolei może prowadzić do powstania uczucia osamotnienia i zaspakajania naturalnych potrzeb społecznych za pomocą narzędzi IT. I tak koło się zamyka.

15. Blogosfera Blog (ang. web log — sieciowy dziennik) to rodzaj strony internetowej mającej charakter podobny do pamiętnika. Autor bloga zamieszcza w nim kolejno datowane wpisy związane z jego aktualnymi przemyśleniami lub bieżącymi wydarzeniami. W Polsce liczbę blogów szacuje się obecnie na kilka milionów (porównaj liczebnością ludności w Polsce). Zakładając bloga w jakimś serwisie oferującym tego typu usługę, zazwyczaj dostajesz w jej ramach możliwość archiwizacji wpisów, wyróżniania słów kluczowych (tagowania) a jego czytelnicy mogą do woli komentować kolejne wpisy. Ogół blogów określa się czasami wspólnym mianem blogosfery. Blogi mogą być wykorzystywane jako narzędzia marketingu handlowego, komunikacji politycznej lub mieć charakter informacyjny. Autorzy blogów często śledzą inne blogi, polemizując z ich autorami lub wzajemnie odsyłając do wpisów zaprzyjaźnionego blogera. I tak blogosfera zaczyna funkcjonować jako odrębna samodzielna społeczność.

16. Zostań blogerem • Twoimi atutami jako bloggera/bloggerki mogą być: • świeżość informacji — pisz zawsze o tym, co dzieje się tu i teraz, dookoła Ciebie; • własne oryginalne poglądy — przedstaw swój własny punkt widzenia, nawet jeśli Twój piszesz o codziennych sprawach; • trafna analiza sytuacji — dziel się wnioskami z informacji, które do których udało Ci się dotrzeć przed innymi; • umiejętne łączenie faktów ze sobą — bądź na bieżąco z innymi serwisami i blogami, a potem napisz o wnioskach, których być może inni nie dostrzegli.

17. Zostań blogerem • Na swoim blogu nie zapomnij o: • krótkiej informacji o autorze, czyli o Tobie;skonfigurowaniu archiwum z możliwością wyszukiwania notatek; • miejscu na odnośniki do polecanych przez Ciebie blogów i stron; • możliwości dodawania komentarzy przez czytelników bloga; • formie wpisów — każdy z nich powinien stanowić oddzielną notatkę z tytułem i datą.

18. Wiarygodność źródła informacji • Podstawową zasadą wyboru źródła informacji jest ostrożność i krytyczne spojrzenie. Każdy może się pomylić — ważne jednak, by wyłapać ten błąd, nim przekaże się dalej błędną informację . O wartości i wiarygodności decydują: • prestiż autora publikacji i — ewentualnie — organizacji, z ramienia której działa, • rzetelność, obiektywizm i bezstronność w ujęciu tematu, • aktualność publikowanych informacji, • użyteczność i przydatność zaprezentowanych poglądów, • szeroko pojęta jakość przekazu.

19. Autorytet autora • Zadaj sobie kilka pytań pomocnych w ocenie kompetencji autora przekazu: • Czy twórca jest szerzej znany? • Czy autora można uznać za autorytet w danej dziedzinie? • Czy dokument zawiera notkę biograficzną autora, która potwierdzałaby jego kompetencje? • Czy podane są dane kontaktowe autora? • Jakiego typu organizację reprezentuje autor (komercyjną, charytatywną, edukacyjną, religijną itd.)? • Jakie są opinie innych o dokumencie i jego autorze?

20. Rzetelność w ujęciu tematu • Zwróć uwagę na ścisłość wypowiedzi i podane źródła pomocnicze: • Czy podane informacje znajdują potwierdzenie w innych źródłach? • Czy materiał zawiera uogólnienia, daleko idące skróty lub uproszczenia? • Czy temat został ujęty wyczerpująco i szczegółowo? • Czy poparty jest danymi bibliograficznymi i odsyłaczami do innych źródeł? • Czy strona nie zawiera błędów świadczących o braku staranności i profesjonalizmu?

21. Obiektywizm autora • Podstawą do oceny obiektywizmu źródła jest wyraźne rozgraniczanie faktów od subiektywnych opinii autora. Zapytaj się więc: • Czy wyraźnie widoczny jest rozdział faktów od opinii autora? • Jaki charakter ma przypuszczalny cel stworzenia dokumentu (informacyjny, edukacyjny, promocyjny, rozrywkowy, komercyjny)? • Czy publikacja nie ma ukrytego celu reklamowego, agitacyjnego? • Czy dokument ma charakter informacyjny, czy może perswazyjny lub propagandowy? • Czy autor promuje jedno stanowisko w wybranym temacie, czy też prezentuje różne punkty widzenia? • Czy język autora jest wolny od przesadnych emocji?

22. Aktualność informacji • Istota aktualności informacji zależy od dziedziny, której dotyczy. W przypadku zjawisk dynamicznie się zmieniających lub o charakterze wiadomości codziennych czy danych statystycznych aktualność jest szczególnie istotna. Z kolei wiele procesów ma charakter ponadczasowy. Upewnij się: • Jaką datą opatrzona jest informacja? • Jak wiele czasu minęło od momentu powstania dokumentu? • Czy w międzyczasie był aktualizowany? • Czy występujące ewentualnie w nim odnośniki prowadzą do aktualnych stron?

23. Przydatność informacji • Ta cecha odnosi się oczywiście do Ciebie, jako odbiorcy informacji: • Czy należysz do grupy, do której publikacja jest adresowana? • Czy ujęcie tematu odpowiada Twoim oczekiwaniom? • Czy publikacja wydaje Ci się wartościowsza od innych tego typu? Dlaczego? • Czy podejście autora wyróżnia się na tle innych publikacji na ten sam temat? • Czy sposób przekazu odpowiada Ci i sprzyja przyswojeniu omawianych treści?

24. Jakość przekazu Na koniec oceny źródła informacji spójrz jeszcze na nie pod kątem: • poprawności gramatycznej i stylistycznej, • dbałości o język; • poprawności ortograficznej, • bogactwa zastosowanego języka, • użytych środków przekazu. Tekst napisany byle jak i z błędami już na samym wstępie powinien wzbudzić Twoje wątpliwości co do jego wartości, wiarygodności i użyteczności. • Podobnie autor tego tekstu.

25. Pytania • Co to jest szum informacyjny? • Wskaż zagrożenia, jakie mogę Twoim zdaniem wypływać z faktu posiadania konta w portalu społecznościowym i aktywnego korzystania z niego. • Wskaż blogi, które odwiedzasz. Scharakteryzuj ich tematykę i powody, dla których zwróciły Twoją uwagę.