Tadeusz Kościuszko

1. Tadeusz Kościuszko „Za samą szlachtę bić się nie będę, chcę wolności dla całego narodu i dla niej wystawię tylko me życie”

2. Bohater Narodowy Kościuszko • Andrzej Tadeusz Bonawentura Kościuszkour. 4 lutego 1746 r. , zm. 15 października 1817 r. • Generał polski i amerykański, inżynier fortyfikator, brał udział w wojnie o niepodległość USA, wzniecił antyrosyjskie powstanie w Rzeczypospolitej, Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej w insurekcji 1794 r.

3. Pochodzenie i młodość • Ród Kościuszków wywodził się od dworzanina króla Zygmunta I, Konstantego, zwanego zdrobniale Kostiuszko. Tenże za nieznane bliżej zasługi otrzymał w 1509 r. na własność majątek Siechnowicze, który stał się gniazdem rodowym Kościuszków. W 1765 r. z inicjatywy Stanisława Augusta Poniatowskiego powstała Szkoła Rycerska. Dzięki wsparciu Czartoryskich Kościuszko wstąpił 18 grudnia 1765 r. do Korpusu Kadetów Szkoły Rycerskiej. Studiował tam historię Polski i historię powszechną, filozofię, łacinę, język polski, francuski i niemiecki oraz prawo, ekonomię, arytmetykę, geometrię i miernictwo. Pozostał w Szkole Rycerskiej jako instruktor podbrygadier w stopniu chorążego. Szkołę ukończył w stopniu kapitana.

4. Wyjazd do Ameryki • Na wiosnę 1777 r. Kościuszko został wysłany na północ nad granicę kanadyjską pod wodzą generała Horatio Gatesa. Przez wiele miesięcy Kościuszko fortyfikował różne obozy wojskowe Armii Kontynentalnej. Rozgłos przyniósł mu wkład jego fortyfikacji do amerykańskiego zwycięstwa w bitwie pod Saratogą. Wyrazem uznania dla jego inżynierskich umiejętności było powierzenie mu budowy silnej twierdzy West Point nad rzeką Hudson. Decyzję taką poparł naczelny wódz armii amerykańskiej Jerzy Waszyngton. Kościuszko na własną prośbę został skierowany do armii południowej. Tu także jego umiejętności inżynierskie pozwoliły odnosić Amerykanom zwycięstwa. W uznaniu zasług, uchwałą Kongresu Tadeusz Kościuszko awansowany został 13 października 1783 r. na generała brygady armii amerykańskiej. Jeszcze większym wyróżnieniem ze strony współtowarzyszy walki było przyjęcie Kościuszki, jako jednego z trzech cudzoziemców, do Towarzystwa Cyncynatów, założonego przez najbardziej zasłużonych oficerów.

5. Powrót do Polski • 18 maja wojska rosyjskie (w sile około 100 tysięcy żołnierzy) wkroczyły na terytorium Rzeczypospolitej, rozpoczęła się wojna polsko-rosyjska 1792 r. Armia litewska, wskutek zdrady dowódcy ks. Ludwika Wirtemberskiego, nie stawiła najeźdźcom prawie żadnego oporu. Również armia koronna nie dysponowała wystarczającymi siłami dla powstrzymania korpusu wkraczającego na Ukrainę. Udało się jej tylko wycofać bez większych strat na linię Bugu. • Kościuszko odznaczył się w bitwach pod Włodzimierzem (7 lipca), pod Dubienką (18 lipca 1792 r.) i Zieleńcami, za co otrzymał order Virtuti Militari. Po walkach na linii Bugu, w których odparto około trzykrotnie silniejsze wojska rosyjskie, ukształtowała się opinia o wysokich umiejętnościach dowódczych Kościuszki, czego wyrazem była nominacja na generała lejtnanta podpisana 1 sierpnia 1792 r. Zanim nominacja ta dotarła do obozu pod Sieciechowem, gdzie rozlokowała się armia koronna, jak grom spadła na wszystkich wiadomość o przystąpieniu króla do konfederacji targowickiej i polecenie wstrzymania wszelkich działań przeciwko wojskom rosyjskim. W 1792 r. odznaczony został Orderem Orła Białego.

6. Insurekcja kościuszkowska • Insurekcja rozpoczęła się 12 marca 1794 r., gdy generał Antoni Madaliński odmówił poddania się redukcji I Wielkopolskiej Brygady Kawalerii Narodowej i na jej czele wyruszył z Ostrołęki w kierunku Krakowa. Zakończyła się 16 listopada 1794 r. , gdy ostatnie oddziały powstańcze skapitulowały przed Rosjanami w Radoszycach. Jednak walki wciąż trwały do połowy grudnia w Wielkopolsce i na Kujawach. • Jednak za oficjalną datę rozpoczęcia insurekcji uznaje się 24 marca. Około godziny 10 na rynku krakowskim pojawił się Tadeusz Kościuszko, po czym odczytano akt powstania oraz Kościuszko złożył przysięgę: • „ Ja, Tadeusz Kościuszko, przysięgam w obliczu Boga całemu Narodowi Polskiemu, iż powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samowładności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę. Tak mi Panie Boże dopomóż i niewinna męka Syna Jego.” • Akt powstania nadawał Kościuszce tytuł Najwyższego Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej i składał w jego ręce całkowitą władzę.

7. Bitwa pod Racławicami • Bitwa pod Racławicami miała miejsce 4 kwietnia 1794 pod Racławicami, w czasie insurekcji kościuszkowskiej, gdzie wojska polskie pod dowództwem naczelnika Tadeusza Kościuszki stoczyły bitwę z wojskami rosyjskimi pod dowództwem generała majora Aleksandra Tormasowa. W wyniku wygranej wojsk polskich, pomimo niezbyt dużego znaczenia militarnego, pozwoliła podnieść morale powstańców już w dwanaście dni po rozpoczęciu powstania.

8. Uniwersał połaniecki • Uniwersał połaniecki - akt prawny wydany przez Tadeusza Kościuszkę 7 maja 1794 r. w okolicach miasta Połaniec. Formalnie był wydany w imieniu rządu krajowego Rzeczypospolitej Obojga Narodów w oparciu o art. IV Konstytucji Trzeciego Maja. • Postanowienia Uniwersału dotyczyły: • ograniczenia poddaństwa chłopów, • nadania im wolności osobistej, • przyznania prawa opuszczenia ziemi, po spełnieniu określonych warunków (spłata długów, zaległych podatków, zawiadomienie wojewódzkiej komisji porządkowej), • uznania ograniczonego prawa chłopów do dochodzenia swoich spraw w sądach, • zapewnienia nieusuwalności z ziemi, zakazania rugów i potwierdzenia własności podległej, • zmniejszenia pańszczyzny od 1/3 do 1/2,z obietnicą dalszych ulg po wygranym powstaniu, • zawieszenie wykonania pańszczyzny chłopom powołanym do wojska, • polecenia zawierania umów między szlachtą a chłopami, • wprowadzenia urzędu dozorcy, który był pierwszym w dziejach Polski urzędnikiem państwowym reprezentującym sprawy chłopskie. Jeden dozorca miał mieć pod swoją opieką okręg liczący ok. 1000 gospodarstw. Miał dbać o przestrzeganie postanowień "Uniwersału".

9. Ostateczna emigracja • W latach 1798–1815 r. mieszkał w Brevile pod Paryżem u Piotra Zeltnera i wziął udział w tworzeniu Legionów polskich. W 1799 r. (17 października i 6 listopada) spotykał się z Napoleonem. Kościuszko był przeciwnikiem wiązania sprawy polskiej z Napoleonem, któremu nie ufał. • W 1799 r. brał udział w zakładaniu w kraju Towarzystwa Republikanów Polskich. W 1808 r. opublikował książkę „Obroty artylerii konnej”. Prawdopodobnie w 1808 wyjechał do Solury (Solothurn) w Szwajcarii do Franciszka Zeltnera (wójta Solury) i zamieszkał w patrycjuszowskiej kamienicy przy Gurzelngasse nr 12. W tym domu spędził ostatnie lata swego życia. W 1815 r. car Aleksander I Romanow, pragnąc uzyskać aprobatę dla stworzenia marionetkowego Królestwa Polskiego, zaprosił do Wiednia Kościuszkę. Ten na wiadomość, że planowane „Królestwo Polskie” ma mieć mniejsze terytorium od Księstwa Warszawskiego oświadczył, że to „jest pośmiech” i po bezskutecznej próbie listownego skontaktowania się z carem opuścił Wiedeń. Zmarł 15 października 1817 r. w Solurze w Szwajcarii. • W 1818 r. zwłoki Tadeusza Kościuszki sprowadzone zostały do Polski i pochowane w krypcie św. Leonarda Katedry Wawelskiej. Serce Naczelnika spoczywa w urnie na Zamku Królewskim w Warszawie.

10. Opinie o Kościuszce • Napoleon nazwał go „bohaterem północy”. • Thomas Jefferson „najczystszym synem wolności jakiego poznałem (...) i to wolności dla wszystkich, a nie tylko dla nielicznych i bogatych”. • Berek Joselewicz nazywał go „posłańcem od Boga”. • Lord Byron napisał „Kościuszko – to dźwięk , który przeraża ucho tyrana” w wierszu "The Age of Bronze" (Wiek brązu, 1823 r.) • Katarzyna Wielka nazwała go „bestią”. • Jules Michelet „ostatnim rycerzem, ale pierwszym Słowianinem z nowoczesnym zrozumieniem braterstwa i równości”. • Generał Nathanael Greene nazwał go „mistrzem swojej profesji”. • Juliusz Verne uhonorował Tadeusza Kościuszkę umieszczając jego portret w gabinecie Kapitana Nemo w książce „20 000 mil podmorskiej żeglugi”. • Paweł Edmund Strzelecki nazwał odkryty przez siebie najwyższy szczyt Australii Mount Kosciuszko, który znajduje się na terenie parku narodowego im. Kościuszki Kosciuszko National Park.

11. Pamięć o Bohaterze Narodowym

12. Kopiec w Krakowie • Postanowił naród uczcić pamięć Kościuszki pomnikiem trwałym a prostym. Zdecydowano w Krakowie wznieść symboliczną mogiłę za pomnik dla Naczelnika, z ojczystej ziemi i głazu krajowego, na wzór prehistorycznych, spowitych w legendy krakowskich kopców Kraka i Wandy. Już 19 lipca 1820 r. Senat Rządzący Wolnego Miasta Krakowa podjął uchwałę o wzniesieniu Mogiły. Na miejsce tak pomyślanego monumentu wybrano wzgórze bł. Bronisławy zwane też Sikornikiem, na zachód od Krakowa, na Zwierzyńcu. • "Widzisz tam górę na górze, Jak czerni się uroczyście? Choć z Tatrów nadciągną burze, Ona trwać będzie wieczyście. Ona po wieków głębinie Święta - Nietknięta - przepłynie." Edmund Wasilewski (O mogile Kościuszki - 1841)

13. Katastrofa Kopca i jego odbudowa • Ulewne powodziowe deszcze na początku lata 1997 r. spowodowały gwałtowną erozję stoków Kopca Kościuszki. Na znacznych połaciach skarp pojawiły się spękania, obrywy i osuwiska mas ziemi. Bruk ścieżek spękał a w znacznej mierze ścieżki zostały całkowicie zdewastowane. Platforma widokowa na szczycie Kopca wyraźnie przechyliła się w kierunku północno-zachodnim, grożąc zesunięciem się kilkutonowego głazu ze szczytu wprost na kaplicę bł. Bronisławy. Cała bryła Kopca od wierzchołka zaczęła rozpadać się pękając przez pół. Te liczne spękania, szczeliny i zapadliska otwierały drogę do nieograniczonej penetracji wód opadowych, grożąc całkowitą destrukcją. • Przy odbudowie zastosowano nowoczesną geotechnologię i nowoczesne materiały sprawdzone w warunkach sejsmicznych i osuwiskowych - jak zapewniają wykonawcy. Kopiec zyskał instalację odwodnieniową, różne formy izolacji zabezpieczające przed penetracją wód opadowych do wnętrza bryły Kopca, zyskał też instalację oświetleniową ścieżek i iluminację stożka ( w tej chwili jeszcze nie zupełną). Tak więc odbudowany Kopiec Kościuszki jest nowoczesną budowlą geotechniczną a zarazem jest tożsamy bo odbudowany z tej samej ziemi, z której sypali go przodkowie.

14. Skwer Kościuszki w Gdyni • Skwer Kościuszki – reprezentacyjny plac Śródmieścia Gdyni stanowiący wspólnie z ulicą Świętojańską i Molem Południowym wizytówkę Gdyni. Skrzyżowanie skweru z ulicami Świętojańską i 10 Lutego jest punktem centralnym Gdyni. • Przy skwerze znajduje się m.in. Dowództwo Marynarki Wojennej Rzeczypospolitej Polskiej, Centrum Kultury i Rozrywki GEMINI (pod adresem przyległej ulicy), natomiast dawniej mieściło się także kino Goplana. Na samym skwerze znajdują się pomniki: płyta „Marynarz Polski” oraz tablica upamiętniająca wizytę Ojca Świętego Jana Pawła II; a także przy granicy Skweru Kościuszki i Mola Południowego zlokalizowana jest fontanna, która istniała w innym kształcie już przed wojną.

15. Góra Kościuszki w Australii • Góra Kościuszki– najwyższy szczyt w Australii (2228 m n.p.m.), niekiedy podawany jako najwyższy szczyt Australii i Oceanii choć w klasyfikacji tej części świata jest dopiero na 11 miejscu. Jest położona w Górach Śnieżnych w paśmie Alp Australijskich. Została zdobyta 12 marca 1840 r przez polskiego podróżnika i odkrywcę Pawła Edmunda Strzeleckiego i nazwana przez niego dla uczczenia pamięci gen. Tadeusza Kościuszki. Położona jest w Nowej Południowej Walii, w parku narodowym (Kosciuszko National Park).

16. Wyspa Kościuszki na Alasce • Wyspa Kościuszki - wyspa w Archipelagu Aleksandra, w południowo-wschodniej Alasce, na północny zachód od Wyspy Księcia Walii. Długość wyspy wynosi 40 km, szerokość 8-19 km, powierzchnia 444,4 km². • Wyspa ma skaliste, trudno dostępne wybrzeże, jest górzysta i gęsto zalesiona. Najwyższy szczyt Mount Francis sięga 819 m. Zamieszkuje ją około 52 osób, w większości w rejonie Edna Bay (stan na rok 2000). • Wyspę pierwszy zbadał amerykański geograf William Healey Dall, który w 1879 roku nadał jej nazwę. Dokładnie wyspę eksplorował w latach trzydziestych XX wieku polski geograf Stefan Jarosz.

17. Hrabstwo Kosciusko • Hrabstwo Kosciusko – hrabstwo położone w stanie Indiana w Stanach Zjednoczonych. Zostało założone w 1836 roku, jego nazwa została nadana na cześć Tadeusza Kościuszki. Stolica hrabstwa znajduje się w mieście Warsaw. Hrabstwo zajmuje powierzchnię lądową 1 392,12 km². Według szacunków US Census Bureau w roku 2009 miało 76 499 mieszkańców.

18. Muzeum narodowe w Filadelfii • Muzeum narodowe pamięci Tadeusza Kościuszki to amerykańskie muzeum poświęcone pamięci bohatera narodowego Polski i Stanów Zjednoczonych Ameryki, Tadeusza Kościuszki. Muzeum znajduje się pod adresem 301 Pine Street w Filadelfii, w domu w którym w drugiej połowie XVIII wieku mieszkał Tadeusz Kościuszko. • Dom został wpisany do narodowego rejestru miejsc historycznych w USA 18 grudnia 1970 roku. Dnia 21 października 1972 roku Kongres Stanów Zjednoczonych podniósł je do rangi pomnika narodowego pod zarządem National Park Service.

19. Pomnik Bohatera Narodowego • Pomnik Tadeusza Kościuszki poświęcony bohaterowi narodowemu Tadeuszowi Kościuszce jest wspólnym dziełem lwowskiego rzeźbiarza Leonarda Marconiego i Antoniego Popiela. Pomnik został wykonany z brązu w 1900 roku z inicjatywy Towarzystwa im. Tadeusza Kościuszki. Z powodu braku zgody co do miejsca jego ustawienia przechowywany był w magazynie w Podgórzu, później pomnik kolejnych kilka lat przestał na dziedzińcu budynku straży pożarnej przy obecnej ulicy Westerplatte. Ostatecznie w 1921 roku ustawiono go na Wawelu, na bastionie króla Władysława IV Wazy.

20. Pomniki poświęcone Tadeuszowi • W Polsce: • Pomnik Tadeusza Kościuszki w Berezowicy Małej • Pomnik Tadeusza Kościuszki w Gliwicach • Pomnik Tadeusza Kościuszki w Krakowie • Pomnik Tadeusza Kościuszki w Łodzi • Pomnik Tadeusza Kościuszki w Poznaniu • Pomnik Tadeusza Kościuszki w Przedborzu • Pomnik Tadeusza Kościuszki w Radzyminie • Pomnik Tadeusza Kościuszki w Szydłowcu • Pomnik Tadeusza Kościuszki w Tomaszowie Mazowieckim • Pomnik Tadeusza Kościuszki w Warszawie • W USA: • Pomnik Tadeusza Kościuszki w Bostonie • Pomnik Tadeusza Kościuszki w Chicago • Pomnik Tadeusza Kościuszki w Filadelfii • Pomnik Tadeusza Kościuszki w St. Petersburg (Floryda) • Pomnik Tadeusza Kościuszki w Waszyngtonie • Pomnik Tadeusza Kościuszki w West Point

21. Prezentację wykonały: Justyna Kania kl. II TŻ Karolina Piech kl. II TŻ 