Financimi i sistemit të menaxhimit të mbetjeve në Zvicër

1. Financimi i sistemit të menaxhimit të mbetjeve në Zvicër CSD, 17 dhjetor, 2013 Félix Schmidt www.csd.ch December 2013

2. Financimi i sistemit të menaxhimit të mbetjeve në Zvicër Tema • Principe financimi • Përgjegjësia dhe struktura e kostos • Instrumente financuese • Bashkëpunimi ndër-komunal • Shembull i një komune zvicerane - Epalinges 2 | www.csd.ch

3. Principe Financimi • Shkaqe dhe pasoja: • Mbajtësi i mbetjeve merr përgjegjësinë e kostove të eliminimit të mbetjeve • Taksat e mbledhura nuk duhet të jenë më të ulta, në terma afatmesme, se kostoja totale që nevojitet për eliminimin e mbetjeve • Ekuivalencë: • Masa e taksës duhet fiksuar në mënyrë proporcionale me shërbimin e ofruar nga shteti te taksapaguesi • Mbulimi i kostove financiare: • Taksat e mbledhura nuk duhet të jenë më të larta, në terma afatmesme, se kostoja totale që vjen nga eliminimi i mbetjeve urbane • Transparencë: • Qytetarët duhet të informohen për kostot e krijuara nga eliminimi i mbetjeve urbane (pranim i përmirësuar i ligjeve) 3 | www.csd.ch

4. Përgjegjësitë dhe struktura e kostos • Kantonet(autoritete publike rajonale): • Taksat duhet të mbulojnë: • Llojin dhe sasinë e mbetjeve të prodhuara • Koston administrative dhe komunikimin • Mbledhjen, transportin, rikuperimin dhe trajtimin e mbetjeve urbane • Ndërtimin, shfrytëzimin dhe kostot e mirëmbajtjes të impianteve të eliminimit të mbetjeve • Amortizimin i impianteve • Investimet e projektuara për mirëmbajtje, higjienë dhe zëvendësim të impianteve 4 | www.csd.ch

5. Përmbledhje e instrumenteve financuese 5 | www.csd.ch Source : Financement de l’élimination des déchets urbains selon le principe de la causalité, OFEV, 2001.

6. Instrumente financuese – Publike Në përpjesëtim me sasinë e mbetjeve • Tarifë e bazuarnësasi (40-70%) : • Pesha • Volumi • Tarifëbazëpërbiznese(30-60%): • Përbiznessipassektoritdhenumrittëpunonjësve • Përbiznessipaspopullsisëekuivalente • Përbiznessipassipërfaqessëndërtimit • Tarifëunikepërbiznes • Vlera e asetevetësiguruara • Tarifë e bazuarnësasi (40-70%): • Pesha • Volumi • Tarifëbazëpërshtëpi(30-60%): • Përperson (tërritur) • Numri i personave (tërritur) përshtëpi • Sipërfaqebanimi • Numri i dhomave • Tarifëunikepërshtëpi • Volumi i banesës • Vlera e asetevetësiguruara Jo në përpjesëtim me sasinë e mbetjeve Source : Financement de l’élimination des déchets urbains selon le principe de la causalité, OFEV, 2001. 6 | www.csd.ch

7. Instrumente financuese – Publike • Tarifë e parapaguarpërdepozitim • Tarifë e caktuarngaKonfederatapërproduktetëcaktuaraqëkërkojnënjëprocestëveëantëtrajtimi (p.sh. Bateri, shisheqelqi) • Tarifapërfshihetnëçmiminkomercialtëproduktitdhepaguhetngakonsumatori. • Prodhuesiiakalontarifëne marrënjëorganizatetëcentralizuare cila do tapërdorëatëpërt’itrajtuarmbetjetnëmënyrën e duhur 7 | www.csd.ch

8. Instrumente financuese – Sektori privat • Pagesëriciklimi e parapaguar • E ngjashme me tarifën e parapaguarpërdepozitimpor e caktuarngasektoriprivat • Pagesëriciklimi e mëvonshme • Pagesë e caktuarngasektoriprivatpërdisaprodukteqëkërkojnënjëprocestëveçantëtrajtimi (p.sh frigoriferë, makina) • Paguhetngapronarikurdepozitonmbetjet 8 | www.csd.ch

9. Tarifë e parapaguar për depozitim /Pagesë riciklimi e parapaguar Cikli i materialeve Cikli monetar Tarifa $ Organizatë e centralizuar $ $ $ $ 9 | www.csd.ch

10. Bashkëpunimi ndër-komunal • Zonat e bashkëpunimittëpërcaktuarngaautoritetetrajonalepublike • Llojete bashkëpunimit: • Pa bashkëpunim:komunatveprojnëtëndara • Bashkëpunimilirshëm: tarifë e njëjtë e bazuarnësasi • Bashkëpunimingushtë: tarifë e njëjtë e bazuarnësasi, bashkëpunimpërmbledhjendhetransportin, rikuperimdhetrajtim • Avantazhete bashkëpunimitndër-bashkiak: • Sistemiimenaxhimittëmbetjeve me efiçencëtërritur (mbledhjedhe transport) • Kostotëreduktuara (transport, kosto administrative, komunikimi) • Turizëmireduktuarmbetjeshnësepërdoret e njëjtatarifë e bazuarnësasi • Ndikimirriturkurnegociohet me impiantet e trajtimittëmbetjeve 10 | www.csd.ch

11. Bashkëpunim ndër-komunal 11 | www.csd.ch

12. Metodë financimi e rekomanduar në Zvicër • Kombiniminjëtarifëbazëdhenjëtarifetëbazuarnësasi(përfshihendheshtëpitëdhebizneset) • Avantazhet: • Përdoruesitinkurajohent’indajnëmbetjet • Biznesetinkurajohentëprodhojnëprodukteqëgjenerojnëmëpakmbetje • Reduktontarifën e bazuarnësasi • Reduktohenkostot e eliminimittëmbetjeve me reduktimin e sasisësëmbetjevetëpërziera • Disavantazhe: • Eliminimipaautorizuarimbetjeve, turizëmmbetjesh, cilësi e reduktuar e mbetjevetëmbledhuramëvete • Kërkohenkontrolle 12 | www.csd.ch

13. SHEMBULL • Caktimi i tarifimittësistemittëmenaxhimittëmbetjeve • EPALINGES, Zvicër 13 | www.csd.ch

14. Konteksti • Qeveria përcakton që financimi i sistemit të menaxhimit të mbetjeve duhet të respektojë principin shkak-pasojë • Krijimi i një grupi pune ndër-rajonale (përfaqësues politikë dhe teknikë) për të gjetur zgjidhjen më të mirë) Opsionet: • Zgjidhja e miratuar - Paguaj-tarifë-për qese përvec tarifës bazë: • Zgjidhje e thjeshtë • Reduktim kostosh (logjistikë, administrative, etj.) • Komunikim i thjeshtëzuar (gazeta, TV, internet) • Përgjigje e duhur ndaj turizmit të mbetjeve nëse numri maksimal i komunave e adoptojnë konceptin Tarifëbazë Tarifëpërpeshë Paguajtarifëpërqese 14 | www.csd.ch

15. Zbatimi i tarifës bazë dhe paguaj – tarifë – për qese Paguaj - tarifë – për qese E njëjta tarifë për të gjitha komunat në grup Tarifë bazë Perimetri 3 Komuna e Epalinges Lausanne dhe10 komunatëtjera Perimetri 1 Perimetri 2 Grupi i perimetrave 15 | www.csd.ch

16. Tarifë bazë 16 | www.csd.ch

17. Paguaj-tarifë-për qese • Çmimi i qeses mbulon: • Tarifën e mbetjeve (75+80% e kostos totale të qeses) • Menaxhimin dhe koston e prodhimit të qeses • Fitimin e tregtarëve • Tatimin mbi vlerën e shtuar (TVSH) • Garanci çmimi prej 25 % (për të mbuluar kosto të papritura/zhvlerësime) 17 | www.csd.ch

18. Prodhimi i qeseve Shpërndarje Shitje Menaxhimi i centralizuar (impiantdjegie) Perimetri Komuna Mbledhjembetjesh Peshim i mbetjeve Kostokomunale Tarifë retrocensioni tarifë Fluksi financiar Informacion për peshimin 18 | www.csd.ch

19. Faleminderit për vëmendjen! 19 | www.csd.ch