RİSKLERİN TESPİT EDİLMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ

1. RİSKLERİN TESPİT EDİLMESİ VE DEĞERLENDİRİLMESİ Defterdarlıklar İç Kontrol Eğitimi 10 Mart-27 Nisan 2013 Strateji Geliştirme Başkanlığı

2. İÇERİK • Risklerin Tespit Edilmesi • Risklerin Değerlendirilmesi • Risk Haritaları • Risklere Cevap Verme • Risklerin Gözden Geçirilmesi Strateji Geliştirme Başkanlığı

3. Risklerin Tespit Edilmesi Tespit • Tespit Etmek • Göz Önüne Alınacaklar • Yöntemler • Risk Sorumlusu Değerlendirme Harita Cevap Gözden Geçirme

4. RisklerinTespitEdilmesi Risklerin tespit edilmesi, idarenin / birimin hedeflerine ulaşmasını engelleyen veya zorlaştıran risklerin, önceden tanımlanmış yöntemlerle belirlenmesi, gruplandırılması ve güncellenmesi sürecidir. Strateji Geliştirme Başkanlığı

5. Tespit Strateji Geliştirme Başkanlığı

6. Göz Önüne Alınacaklar Dış Tehditler Mülkiyet Riskleri Koruma Riskleri Kaza/Afetler Hatalar İşlem Riskleri HEDEF İhmal Fırsat Maliyeti Davranış Riskleri Gecikme Kötü Çalışma Ortamı Yolsuzluk Verimlilik Kayıpları Strateji Geliştirme Başkanlığı

7. Yöntemler • Söz konusu iş/süreç/hedef ile ilgili risk konuları ortaya çıkarılır. • Riskleri tespit etmek için aşağıdaki yöntemlerden birini veya birkaçı kullanılabilir. • Beyin fırtınası • PESTLE Analizi • (GZFT/SWOT) • Risk Formları/Tespit Tabloları • Araştırma ve Anketler • Mülakatlar Strateji Geliştirme Başkanlığı

8. Risk Sorumlusu • Tespit edilen riskler iç risk veya dış risk olabilir. • Risklerin sahibi yani kimin sorumluluğunda olduğu belirlenmelidir. Strateji Geliştirme Başkanlığı

9. Risklerin Değerlendirmesi Tespit Değerlendirme • RisklerinDeğerlendirilmesi • Ölçme-Önceliklendirme • Etki-Olasılık Harita Cevap Gözden Geçirme

10. “ÖlçemezsenizYönetemezsiniz!” Strateji Geliştirme Başkanlığı

11. Risklerin Değerlendirilmesi • Riskler tespit edildikten sonra risklerin • Ölçülmesi • Önceliklendirilmesi • aşamalarını kapsar. Strateji Geliştirme Başkanlığı

12. Ölçme ve Önceliklendirme • Risk ölçülmesi, tespit edilmiş risklere karşılık verilip verilmeyeceğine ve karşılık verilecekse fayda/maliyet dengesi açısından en uygun olan karşılığın seçilmesine yardımcı olur. • Önceliklendirme ise risklerin öncelik sırasına göre listelenmesidir. Strateji Geliştirme Başkanlığı

13. Etki-Olasılık-1 • Etki ve olasılık tespit edilmelidir. • Olasılık:Bir olayın gerçekleşme ihtimalidir. • Etki:Eğer olay gerçekleşirse bunun kurum üzerinde yaratacağı tesirdir. • Risk Puanı:Etki x Olasılık • Risk puanları büyükten küçüğe sıralanarak riskler önceliklendirilir. Strateji Geliştirme Başkanlığı

14. Etki – Olasılık-2 Strateji Geliştirme Başkanlığı

15. Etki – Olasılık-3 Strateji Geliştirme Başkanlığı

16. Risk Haritaları Tespit Değerlendirme • Risk Haritası Nedir? • Nasıl Hazırlanır? Harita Cevap Gözden Geçirme

17. Risk Haritası Risklerin olasılık ve etkilerinin grafiksel olarak gösterilmesidir. Strateji Geliştirme Başkanlığı

18. Nasıl? • Riskin olasılığı puanlanır. • Etkisi Puanlanır. • Risk puanı haritada işlenir. Strateji Geliştirme Başkanlığı

19. Risklere Cevap Verme Tespit • Nasıl Cevap Verilir? • Fayda ve Maliyet • Cevap Verme Yöntemleri • Örnek • Risk Eylem Planı Değerlendirme Harita Cevap Gözden Geçirme

20. Nasıl Cevap Verilir? Strateji Geliştirme Başkanlığı

21. Fayda ve Maliyet - 1 Risk Faydalar Maliyetler İç kontrolün maliyeti elde edilen faydayı aşmamalıdır. Strateji Geliştirme Başkanlığı

22. Fayda ve Maliyet - 2 Strateji Geliştirme Başkanlığı

23. Cevap Verme Yöntemleri Strateji Geliştirme Başkanlığı • Kabul Etmek • Kontrol Etmek • Önleyici (engellemek için) • Düzeltici (sonucun etkisini azaltmak için) • Yönlendirici (bir sonuca ulaşmak için) • Tespit edici (zarar ve hasarı tespit için) • Devretmek • Kaçınmak • Fırsatları Değerlendirmek

24. Strateji Geliştirme Başkanlığı

25. Örnek Strateji Geliştirme Başkanlığı • İşe gitmek için yeni bir araba almaya karar verdiniz. Risklerinizi tespit ettiniz: • Risk 1: Arabanız kirlenebilir. • Risk 2: Kaza yapabilirsiniz • Risk 3: Arabanız çalınabilir. • Risk 4: Kar lastiğiniz olmadığı için karlı havada kaza yapabilirsiniz.

26. Risk 1 Strateji Geliştirme Başkanlığı • Arabanız kirlenebilir. KABUL ET: Arabanızın kirlenmesi olasılığı var ama bu çok önemli bir risk değil ve arabayı temiz tutmak için ekstra masrafın sağlayacağı faydaya değmeyeceğini düşünüyorsunuz. Kabullenirsiniz ve bu konuda bir şey yapmazsınız.

27. Risk 2 Strateji Geliştirme Başkanlığı • Kaza yapabilirsiniz. KONTROL ET: Kaza yapma ihtimaliniz var ve etkisi de ciddi olabilir. Bu riski kontrol etmeye karar verdiniz.

28. Risk 2 Strateji Geliştirme Başkanlığı Riskin içeriğine göre şu yöntemlerle kontrol edebilirsiniz: • Önleyici kontrol: Arabanın bakımını düzenli olarak yaptırırsınız. Böylece kaza yapma ihtimalini engellemiş veya azaltmış olursunuz. • Düzeltici kontrol: Emniyet kemerinizi sürekli takarsınız böylece kaza anında yaralanmanın etkisini azaltmış olursunuz.

29. Risk 2 Strateji Geliştirme Başkanlığı • Yönlendirici kontrol: İleri sürüş teknikleri alırsınız. Yağmur buz gibi en zorlu koşullarda bile ulaşmak istediğiniz yere gitmekten çekinmezsiniz. • Tespit edici kontrol: Kaza sonrasında arabadaki hasarın tespitini yaparsınız. Acil Eylem Planı: Kaza yapmanız durumunda arkadaşınızın sizi işe götürmesini ayarlayabilirsiniz.

30. Risk 3 Strateji Geliştirme Başkanlığı • Arabanız çalınabilir. DEVRET: Arabanızın çalınma ihtimali orta düzeyde. Ancak çalınırsa bunun etkisi yüksek. Böyle bir riskin doğasına uygun olan cevap riski devretmektir. Arabanızı sigortalatırsınız.

31. Risk 4 Strateji Geliştirme Başkanlığı • Kar lastiğiniz olmadığı için karlı havada kaza yapabilirsiniz. KAÇINMAK: Kar lastiği almanın maliyetinin karlı havada aracı kullanmanın faydasından fazla olduğuna karar verdiyseniz karlı havada aracınıza binmezsiniz.

32. Risk Kayıtları - 1 Strateji Geliştirme Başkanlığı Risklerin kaydedilmesi; • Risklerin öncelik sıralamasının yapılmasına ve dolayısıyla kaynak tahsisinde etkinliğe • Verilen kararlar için kanıt oluşturulmasına • Kişilerin risk yönetimi içindeki sorumluluklarını görmelerine yardımcı olur.

33. Risk Kayıtları - 2 Strateji Geliştirme Başkanlığı Risklerin kaydedilmesi; • Gerekli bilginin elde edilmesi ve raporlama mekanizması ile • Doğru zamanda doğru kişilere iletilmesini • Riskin gözden geçirilmesi ve izlenmesini sağlar.

34. Risk Eylem Planı Strateji Geliştirme Başkanlığı Risk kayıtları yapıldıktan sonra • Risk matrisi dikkate alınarak riskler önceliklendirilecek • Verilecek cevaplar tespit edilecek • Cevapların ne zaman kim tarafından nasıl uygulanacağına dair Risk eylem planı oluşturulacaktır.

35. Risklerin Gözden Geçirilmesi Tespit Değerlendirme • Risklerin Dengesizliği • Risklerin Gözden Geçirilmesi • Iletişim ve Raporlama Harita Cevap GözdenGeçirme

36. Risklerin Dengesizliği Riskler sabit değildir, her zaman değişir: • Politikalar • Teknoloji • Yasalar • İş gerekleri • … Strateji Geliştirme Başkanlığı

37. Risklerin Gözden Geçirilmesi • Riskler değişiklik gösterebilir. • Yeni risk alanlarının oluşabilir. Bu nedenle tespit edilen riskler ve risk yönetim sürecinin her yönüyle risklerin önem derecesine göre idare tarafından belirlenen sıklıkta gözden geçirilmesi gerekir. Strateji Geliştirme Başkanlığı

38. İletişim ve Raporlama • İletişim, ilgili kişiler tarafından bilinmesi gereken her türlü bilginin doğru ve zamanında risk yönetimi akışı içerisinde iletilmesini ifade eder. • Raporlama kısa ve öz olmalı, değerlendirmelere ilişkin kanıtları göstermeli, gerekli zamanda gerekli kişilere sunulmalıdır. Strateji Geliştirme Başkanlığı

39. SORULARINIZ Strateji Geliştirme Başkanlığı

40. Teşekkür Ederiz tasraickontrol@sgb.gov.tr