DİJİTAL SESE GİRİŞ

1. DİJİTAL SESE GİRİŞ

2. Bu projenin tamamlanma sürecinde yardımını ve bilgisini bizden esirgemeyen Öğretim Üyemiz Sayın Prof. Dr. Baki KARLIĞA’ya yardımları için teşekkür ederiz.

3. BÖLÜM 1 DİJİTAL SESE GİRİŞ • 1.1 Analog Sesin Karakteristikleri • 1.2 Neden Dijital Ses? • 1.3 Neden İkilik Sistem? • 1.4 Neden Dijital? • 1.5 Tasarlanmış Bazı Dijital Ses Yöntemleri • 1.6 Modeller • 1.7 Programlanabilir Geciktirme • 1.8 Zaman Sıkıştırması • 1.9 Senkronizasyon

4. 1.10 Hatanın Düzeltilmesi ve Gizlenmesi • 1.11 Kanal Kodlama • 1.12 Veri Azaltımı • 1.13 Hard Disk Kaydedicileri • 1.14 PCM Adaptörü • 1.15 Bir Açık-Gerçel Dijital Kaydedici • 1.16 Döner Başlıklı Dijital Kaydediciler • 1.17 Dijital Kompakt Kaset • 1.18 Dijital Ses Yayını • 1.19 Potansiyel

5. BÖLÜM 2 - DÖNÜŞTÜRME • 2.1 Neleri Duyabiliriz? • 2.2 Analog Sesin İçerik Bilgisi • 2.3 Dönüştürmeye Giriş • 2.4 Modelleme ve Armalama • 2.5 Yeniden Yapılandırma • 2.6 Filtre Tasarımı • 2.7 Modelleme Hızının Seçimi • 2.8 Modelleme – Saat Titreşimi • 2.9 Aralık Etkisi • 2.10 Niceleme

6. 2.11 Niceleme Hatası • 2.12 Titreşime Giriş • 2.13 Tekrar Niceleme ve Dijital Titreşim • 2.14 Temel Dijitalden Analoga Dönüştürme • 2.15 Temel Analogdan Dijitale Dönüştürme • 2.16 Alternatif Dönüştürücüler • 2.17 Üstün Modeller • 2.18 Gürültü Şekillendirmesi • 2.19 1 Bitlik DAC • 2.20 Bir Bitlik Gürültü Şekillendirme ADC’leri

7. 2.21 Dönüştürücü Kalitesine Etki Eden Faktörler • 2.22 Dijital Sesteki İşlem Seviyeleri • 2.23 REFERANSLAR

8. BÖLÜM 1 DİJİTAL SESE GİRİŞ

9. 1.1 Analog Sesin Karakteristikleri • Sesin kaydedilmesi için kullanılan ilk tekniklerde; bazı mekanik, elektriksel ve manyetik parametreler, hava basıncının,kaydedilecek sesin değiştirdiği gibi değişmesine neden olmuştur. • Bir mikrofondan gelen voltaj hava basıncının ( veya bazen hızın) bir analogudur.

10. Ancak her ikisi de aynı zaman dilimi içerisinde değişirler;bir mıknatıslı ses bandındaki manyetizma veya bir disk oluğundaki sapma ise elektriksel giriş sinyalinin bir analogudur, ancak ses kaydedicilerinde bunlardan başka;giriş sinyalindeki zaman ve cihaz boyunca olan uzaklık arasında da bir analog vardır. • Modern analog ekipmanları asıllarına göre daha düzgün görünmelerine rağmen iş gören özellikleri aynı kalmıştır, ama şimdilerde bu vadesi dolmuş bir teknolojidir.

11. Bugüne kadar;bütün büyük buluşlar yapılmıştır o yüzden bu teknoloji azalma kanununuizleyerek çok daha yavaş gelişmektedir. • Bir analog sistemde bilgiler, sürekli bir parametrenin sonsuz varyasyonları tarafından, bir teldeki voltajın veya manyetik ses bandındaki akış gücünün taşındığı gibi taşınmıştır.

12. Ayrıca bir kaydedicide aygıt boyunca uzunluk ,zamanın daha ileri,sürekli bir analogudur. Bu özellikler analog sinyallerinin esas zayıflıklarıdır.İzin verilen bant genişliğinde,herhangi bir dalga formu geçerlidir. • Eğer ortamın hızı sabit değilse,geçerli olan dalga formu bir başka geçerli dalga formu ile değişecektir ayrıca bir analog sistemde zaman bazlı bir hata tespit edilemez.

13. Ek olarak, bir voltaj hatası geçerli bir voltajdan diğerine basitçe değişir ve analog sistemlerde gürültü tespit edilemez. İndirgemelerin orijinal sinyalden ayrılamaması analog sistemlerin bir özelliğidir bu yüzden bu durumla ilgili herhangi bir şey yapılamaz. • Geçilen her basamakta ortaya konan bütün indirgemelerin toplamını sistemin sonunda bir tek sinyal taşır. Böylece bir sinyalin kullanım dışı olmadan önce geçtiği aşama sayısına limit koyulabilir.

14. 1.2. Dijital Ses Nedir? • İdeal bir dijital ses kaydedicisi, ideal bir analog kaydedici ile aynı karakteristik özelliklere sahiptir. Her ikisi de tamamen geçirgendir ve orijinal olarak uygulanmış dalga formunu hatasız bir şekilde tekrar üretir. • Modern ekipmanların ne derece geçirgen olacağını anlamak için yüksek kaliteli analog ve dijital ekipmanları aynı sinyallerle yan yana karşılaştırmaya ihtiyaç duyulur. • Söylemeye gerek olmasa da, gerçek dünyada ideal koşullar nadiren hüküm sürmektedir bu yüzden analog ve dijital ekipmanlar ideale ulaşamaz.

15. Dijital ses,analog sese ve analog sesin daha düşük maliyetine kıyasla veya tasarımcı dijital sesi seçtiği zaman analogdan çok daha düşük maliyet ile aynı performansa ulaşabileceğinden ideale basitçe daha yakındır. • Evrensel sanal gerçeklikte kullanılan,ileti kodu modülasyonu (PCM) olarak bilinen bir sistem vardır. Şekil 1.1 PCM in nasıl çalıştığını gösterir. Zaman ekseni bir ayrımda veya adım genişliği şeklinde belirtilmiştir ve dalga formu ölçüm tarafından düzgün aralıklarda taşınmaktadır. • Bu yönteme modelleme adı verilir ve bu modellerle beraber alınan frekansa modelleme oranı veya Fs modellemefrekansı denir.

16. Genelde modelleme oranı sabittir ve modellemeyisaat jitterinden (clock jitter) kurtarmak için her çaba gösterilmiştir bu yüzden bu şekildeki her model tamamen düzgün bir zaman adımı izleyerek oluşturulmalıdır. • Eğer sonradan oluşan zaman bazlı bir hata yoksa;modellerin karşılaşacağı ilk etkiler değişecektir. Ancak modelleri geçici olarak bir hafızada biriktirmek ve bunları sabit,özel olarak oluşturulmuş bir saat kullanarak okumak bu etkiyi yok edebilir.

17. Bu yönteme zaman bazlı doğrulama denir ve düzgün tasarlanmış bütün dijital ses sistemleri bu yöntemi kullanmak zorundadır. • Burada zaman bazlı hatanın azaltılmamış olup tamamen yok edildiği açıkça anlaşılmaktadır. • Sonuç olarak bir dijital kaydedicinin hata payı ve hareketi ölçüldüğünde bu özellikleri barındırmadığı görülür. Bu yapıdaki,dijital sesle benzerliği olmayan modeller sıklıkla sıkıntı yaratmaktadır.

18. Şöyle ki;modelleme bir veriyi bir sinyalden uzağa atar çünkü modeller arasında ne tür bir bağlantı olduğunu önemsemez. • Bu yöntem sonsuz bant genişliğine sahip olan bir sistemde doğru olabilir ama hiçbir analog ses sinyali sonsuz bant genişliğine sahip değildir. • Mikrofonlardan,manyetik ses bandı gövdelerinden,alıcı cihazın kartuşlarından ve benzeri aygıtlardan elde edilen bütün analog sinyal kaynaklarının,gerçekte kulaklarımızın yaptığı gibi bir frekans yanıtlama sınırı vardır.

19. Bir sinyal,sonlu bant genişliğine sahip olduğu zaman,değişebilme oranı sınırlanır ve bu sınır altında değişerek önceden bildirilebilir bir hale gelir. • Dalga formu,modeller arasında yalnız bir tek yolla değişebileceği zaman; sadece modellerin taşınması ve orijinal dalga formunun bu modellerden tekrar yapılandırılabilir olması önemlidir. Bu prensibin daha detaylı bir hali Bölüm 2 de verilecektir.

20. ŞEKİL 1.1 Şekil 1.1 : İleti kodu modülasyonunda (PCM), analog dalga formu periyodik olarak ölçülmüştür.Böylece her bir örneğin voltajı (burada yükseklik olarak belirtilmiştir) bir tamsayı ile açıklanmıştır.Tamsayılar dalga formunun kendisine kıyasla daha çok miktarda iletilir veya saklanır.

21. Şekil 1.1 şunu da gösterir ki;her bir model,ayrıktır ya da adım yolu çeşitlemesi ile belirtilir. • Ses dalga formunun voltajı ile orantılı olan model uzunluğu,bir tam sayı ile belirtilir. Bu yöntem niceleme olarak bilinir ve bir yaklaşım ile sonuçlanır. • Niceleme hatasının büyüklüğü ancak önemsenmeye değmeyecek olana kadar kontrol edilebilir. Ses kalitesi ve model çözümlemesi arasındaki bağlantı Bölüm 2 de verilmiştir.

22. Tamsayılar taşınmaya elverişli olmadığından bu sayıları kullanmak avantajlıdır. • Eğer bir tam sayı bir yerden diğerine nümerik hata olmaksızın taşınabilseydi sayı bütünüyle değişmeyecekti. Ses dalga formlarını nümerik olarak tanımlamakla,orijinal bilgi,istenmeyen değişikliklere karşı daha dayanıklı bir yolla ifade edilmiş olur. • Aslında,dijital ses orijinal dalga formlarını nümerik olarak taşımaktadır. Model sayısı zamanın bir analogudur,modelin büyüklüğü ise mikrofondaki basıncın bir analogudur.

23. Dijital olarak tanımlanmış dalga formunun her iki ekseni ayrıkolduğu gibi;eğer bunlar bir grafik kağıdına çizilmişse,dalga formu bu sayılardan tam olarak eski haline dönebilir. • Eğer daha bir kesin bir sonuca ihtiyaç duyarsak, küçük karelere ayrılmış bir kağıt seçebiliriz. Açık olarak o zaman daha çok sayı gerekecektir ve bu sayıların her biri daha geniş bir dizide değişebilir olacaktır. • Ses dalga formu,basit dönemlerinde;voltajın dijital bir ölçerle düzgün aralıklarla ölçülmüş olmasına ve ölçümlerin bir kağıda aktarılmış olmasına rağmen, dijital bir kaydedicide taşınmıştır.

24. Ölçümlerin alınma hızı ve ölçerin doğruluğu kaliteyibelirleyen yegane faktörlerdir. Çünkü bir kere, parametre ayrık bir sayı olarak ifade edilmiştir ve böyle sayıların serisi herhangi bir değişme olmadan taşınabilir. • Kısaca bu örnekte olduğu gibi,kullanılan el yazısının ve kağıt cinsinin bilgi üzerinde hiçbir etkisi yoktur. Kalite sadece değişmenin kesin olması ile belirlenir ve sinyal yolunun kalitesinden bağımsızdır.

25. 1.3 Neden İkilik Sistem ? • On parmağımız olduğu gibi onluk tabana göre ifade edilmiş sayılara alışkınız. Çoğu kişi düzine ve grosların (12 düzine, 144 adet) kullanıldığı iki onluk sisteme aşinadır. • Sadece iki rakamı olan, 0 ve 1, ikilik sistem en asgari sistemdir. İkilik rakamlar evrensel olarak bitlerle ifade edilir. Bunlar bir “aç” (on) ve bir “kapa” (off) durumlarıylaanahtarlı devrelere kolayca taşınmıştır. Sadece iki durum olmasıyla beraber ufak bir hata payları da vardır. • Ondalık sistemlerde, sayılardaki basamaklar(sağdan sayarak veya en sondan) birleri, onları, yüzleri, on binleri, v.s. simgeler. Şekil 1.2, ikilik sistemde bitlerin 1,2,4,8,16, v.s. sayılarını belirttiğini gösterir.

26. Çok basamaklı bir ikilik sistem sayısı çoğunlukla kelime olarak adlandırılır ve kelimeiçindeki bitlerin sayısı kelime uzunluğu olarak adlandırılır. • Sözcükte en sağda bulunan bit en az önemli bit (Least Significant Bit ) LSB olarak adlandırılır yine kelimeninsonundaki,en solda bulunan bit en önemli bit (Most Significant Bit) MSB olarak adlandırılır. • İkilik sistemde sayıların ifade edilmesi için ondalık sistemden daha fazla rakam gerekir.Ancak bu sayılar daha kolay kullanılır. 8 bitlik bir kelimeyebir byte denir bu “8 tarafından”ın (by eight) bir kısaltmasıdır.

27. Hafızaların kapasitesi ve depolama ortamları baytlarla ölçülür,ama büyük sayılardan kaçınmak için kilobytelar, megabytelar ve gigabytelar sıklıkla kullanılır. • Hafıza adresleri kendilerini ikilik sistem sayılarıyla belirtir ve kelime uzunlukları da adres dizilerini sınırlar. • Diziler,kelime uzunluklarının ikinci kuvveti arttırılarak bulunur. Bununla beraber, bir adet 4 bit’in 16 kombinasyonu vardır ve 16 yeri bulunan bir hafızaya adreslenebilir. Bir 10 bit’in ise 1024 kombinasyonu da vardır ki bu da 1000’e yaklaşıktır.

28. ŞEKİL 1.2 Şekil 1.2 : Bir ikilik sistem sayısında,basamaklar ikinin LSB den artan kuvvetlerini belirtir. Ayrıca burada MSB ve kelime uzunluğu da sınırlanır. Kelime uzunluğu 8 bit olduğunda kelime 1byte olur. İkilik sistem sayıları hafıza adresleri olarak kullanılır ve dizi kelime uzunluğu adresi tarafından tanımlanır. Burada bazı örnekler gösterilmiştir.

29. Dijital teoride, 1 K=1024 ve bir kilobytelık hafıza 1024 byte içerir. Bir megabyte (1MB) 1024 kilobyte içerirken bir gigabyte 1024 megabyte içerir. • Bir dijital ses sisteminde,modelin uzunluğunu belirten tam sayı, ikilik sistemde ifade edilir. • Gönderilen sinyaller iki fazlıdır ve önceden belirlenen zaman içerisinde bazı sabit saatlere(clock) göre değişirler. • Şekil 1.3. bu formdaki bir dönüşümün sonuçlarını göstermektedir.

30. ŞEKİL 1.3 Şekil 1.3 : (a) Bir ikilik sistem sinyali ,bir değerle karşılaştırılıp girdi üzerinde tekrar saatlenmiştir böylece anlamı değişmeyecektir. (b) Bir sinyal üzerindeki jitter,sabit zamanlama oranıyla gürültü gibi görünebilir. (c) Bir sinyal üzerindeki gürültü sabit bir değer ile karşılaştırıldığında jitter olarak görünebilir.

31. ŞEKİL 1.4 Şekil 1.4 : Bir sinyal paralel veya seri olarak sayısal formda taşındığında Şekil 1.3 deki mekanizmalar dönüştürme yöntemlerinde sadece indirgemenin var olduğunu sağlar.

32. İkilik sinyal gürültü tarafından alçaltıldığında ;bu sinyalin yarı-yol başlangıcının üstünde veya altında olup olmadığını yargılayan ve dilimleme olarak bilinen bir yöntem kullanılır ve bu yöntem ile sinyal alıcı tarafından reddedilecektir. • Ayrıca sinyal sonlu bant genişliğine sahip bir kanalda taşınacaktır ve böylece akış hızı sınırlanmış olacaktır yine bir ideal dikey kenar eğim yapması için oluşturulmuştur. • Eğim yapan bir sinyale eklenen gürültü; eşik değerini yargılayan dilimleyicininzamanını değiştirebilir. Dilimleyici çıkışı tekrar ayarlandığı zaman bu etki de yok edilmiş olur.

33. İkilik sinyaller pek çok aşamadan geçmesine rağmen aynı olarak sadece biraz daha geç çıkarlar. Tam sayılarla ifade edilen ses örnekleri düzenli bir şekilde bir yerden başka bir yere böyle bir planlama ile taşınabilir,eğer sayılar doğru bir şekilde alınmışsa yol boyunca hiç bir bilgi kaybı olmamıştır. • Ses örneklerinin taşınmasında hangi ikilik sistem sinyalinin kullanılabileceğine karar vermek için iki yol vardır ve bunlar şekil 1.4’de gösterilmiştir. • İkilik sayının her basamağı ayrı bir tel üzerinde taşındığı zaman buna paralel iletim denir

34. Tellerin durumu örnekleme oranına göre değişir. Özellikle uzun bir kelime uzunluğununkullanımda olduğu yerlerde çoklu teller kullanışsızdır ama her bir örnekten ardışık basamakların seri olarak gönderildiği modellerde bir tek tel kullanılabilir. • Bu “İleti Kodu modülasyonunun “ tanımıdır. Açıkça bu durumda saat frekansının örnekleme oranındandaha yüksek olması gerekir.

35. Sesin dijital olarak iletilmesi ile gürültü ve zaman bazlı hatalar yok edildiği halde,tek bir yüksek kaliteli ses kanalında yaklaşık olarak saniyede bir milyon bite ihtiyaç vardır ki bu da bir dezavantaj olarak karşımıza çıkar. • Dijital ses, veri oranı ekonomik olarak ele alınacağı zaman kullanılabilir. Veri oranı düşürülerek ekonomik hale getirildiğinde başka uygulamalara da olanak sağlamaktadır.

36. 1.4 Neden Dijital? • Bu sorunun iki ana cevabı vardır ve ikisi de birbirinin dayanak noktalarına bağlı olduğu için bunlardan hangisinin en önemli olduğunu söylemek olanaksızdır. • İyi tasarlanmış dijital ses sistemlerinin yeniden oluşturulma kalitesi ortamdan bağımsızdır ve sadece dönüştürme yöntemlerinin kalitesine bağlıdır. • Analog sinyal olarak kabul edilmemiş sesin dijital alanda dönüştürülmesi, çok geniş olanaklar sağlamaktadır.

37. Sadece ses kalitesi ile ilgilenen birisi en uygun cevaba karar verecektir. • Eğer iyi kalitede dönüştürücülerbulunabilirse, analog kaydının bütün kusurları, dönüştürücünün büyük avantajlarıyla gizlenebilir. • Tasarımcıların en büyük uğraşı çeviricilerin dizaynında harcanmıştır;halbuki sistemin veriyi tutan bu parçaları sadece deneyimli bir kimse tarafından kullanılabilir.

38. Günümüzde,şaşma,seri hareket,özelleşmiş gürültü,çıktıyı dışarı atma,elenmeler(dropout),gürültü modülasyonu,HF sıkışması, azimuth hatası,kanallar arası faz hataları gibi aksaklıkların üstesinden gelinmiştir. • Bir dijital kayıt kopyalandığı zaman kopya üzerinde aynı sayılar görünür;bu bir seslendirme değil, bir kopyasıdır.Eğer kopya orijinalinden ayırt edilemezse burada herhangi bir jenerasyon kaybı yoktur. Dijital kayıtlar kalite kaybı olmadan sonsuza kadar kopyalanabilir.

39. Gerçek dünyada her şeyin bir fiyatı vardır ve dijital teknolojinin en büyük avantajlarından biri de düşük fiyatlı olmasıdır. • Dijital teknolojide,kopyalama herhangi bir kalite kaybına yok açmıyorsa, jenerasyon kaybına dayanmada gerekli olduğundan daha iyi olmaya ihtiyaç duyulmaz;sadece ilk jenerasyonun aslına uygun olmasına ihtiyaç duyulur böylece kopyanın kalitesi korunmuş olur. • Dijital kaydediciler kullanıldığında, profesyonel analog kaydedicilerin tükettiği gibi çok miktarda ve tutumsuz bant tüketimi olmaz.

40. Kaydedilecek bilgi ayrıksayılar olarak ifade edildiğinde herhangi bir kalite kaybı olmadan cihaz üzerinde sıkıca paketlenebilir bu durumda bazı bitler gürültü veya dropout yüzünden hata verebilirler. • Aynı kaliteye veya daha iyi bir kaliteye ulaşmak için, orijinal hata düzeltme değeri tekrardan yapılandırılabilir. • Dijital kayıtlar analog kayıtlardan daha az boş alan kaplar. Bant tutarı çok daha azdır ve depolama tutarı da düşüktür. Seri üretim için dijital devreler daha düşük fiyatlı olduğundan daha uygundur.

41. İkilik sistemi içeren şalterli devreler analog devrelerden daha yoğun olarak tamamlanabilir. Aynı çipin içine daha fazla işlevsellik konabilir. Analog devreler;şekil ve ebat değişikliğine sahip,birleştirme ve düzeltme için önemli olan değişik eleman çeşitlerinin bir topluluğundan oluşur. • Dijital devreleme; standartlanmış eleman taslaklarını kullanır ve bu taslakların otomatik ekipman üzerinde birleştirilmesi daha kolaydır burada bir ayarlama gerekecekse bu çok küçük olacaktır.

42. Bir kere ses dijital alana girmiş ise bu ses,diğer verilerden ayırt edilemeyen bir veri haline gelir. Diğer üretim alanlarında başka amaçlar için geliştirilmiş sistemler ve teknikler ses için de kullanılabilir. • Düşük fiyat için bilgisayar ekipmanları kullanışlıdır,çünkü üretim hacmi profesyonel ses ekipmanlarınınkinden çok daha büyüktür. Bilgisayarlar için geliştirilmiş disk sürücüleri ve hafızalar ses ürünlerine de yerleştirilebilir. Ses örneklerini alıp vermek için ayarlanmış bir kelime işlemcisi bir iş istasyonu (workstation) haline gelir.

43. Burada bir disk kafası veriyi sisteme saliselerde geçirirken bandın çevirmesini beklemek küçük bir ayrıntı olarak görünür. • Redaksiyonnoktasını yerleştirmenin ve bant kesiği redaksiyonunun değiştirilemez doğasının yarattığı güçlük;redaksiyon noktası ses dalga formunun bir ekranda izlenmesiyle veya bir hafızadan herhangi bir hızla dinlenmesiyle yerleştirildiği zaman hemen hemen hiç göz önünde tutulmaya değmez. Redaksiyon daimi yapılanmadan önce biçimlenebilir ve taklit edilebilir.

44. Dijital ses ve hesaplamanın birleşmesi iki taraflıdır. Ses,bilgisayar endüstrisinden RAM ve hard-disk teknolojilerini ödünç alırken,Kompakt Disk (CD) ,CD-ROM için ve DDS(Dijital Veri Deposu) oluşturması için RDAT ödünç verilmiştir. • Veri alıp vermek için geliştirilmiş iletişim ağları dijital sesi belirsiz mesafeler boyunca kalite kaybı olmaksızın rahatça taşıyabilir. Dijital ses yayını bu tekniklerin kullanımını ,paraziti yani analog yayının süreksiz ve çok yollu kabul problemlerini,yok etmek için yaratır. Aynı zamanda etkili bir kullanımı da bant genişliğinden oluşturulur.

45. Dijital ekipman,içinde şekillendirilmiş kendini teşhis programlarına sahip olabilir. Makine kendi hatalarını gösterebilir. Bir osiloskopile bir sinyalin takip edildiği günler geride kalmıştır. • Ayrıca bir dijital devredeki hatalı bir eleman basit bir alet ile yerleştirilebilir fakat altı-tabakalı bir devre gövdesi boyunca lehimlenmiş 60 pinli bir çipin yerini değiştirmek tamamen imkansızdır.Böyle bir durumda hatayı bulmanın fiyatı devre gövdesinin tutarından daha çok olabilir.

46. Yukarıdakilerin bir sonucu olarak analog ekipmandan daha düşük bir fiyatla dijital bir ekipmana sahip olabiliriz. • Kalite hakkındaki tartışmalar pratiğe dayalı olmadığından analog ekipmanlar ekonomik olma açısından dijital teknoloji ile daha fazla rekabet edemezler ve tercih edilme oranları yavaş yavaş azalacaktır.

47. 1.5. Bazı Dijital Ses Yöntemlerinin Taslakları • Dijital Ses geniş bir konu olmasına rağmen çok zor değildir. Her yöntem küçük adımlara bölünerek daha kolay takip edilebilir. Bu kitabın sonraki bölümlerinde dijital teknolojideki anahtar yöntemler daha detaylı olarak anlatılacaktır. • Bu bölümde ise bu yöntemlerin gerekli olmalarının nedenleri ve gerçek ekipmanlarla çeşitli yollarla nasıl birleştirildikleri gösterilecektir.Dijital aletlerin genel yapıları anlaşıldığında sonraki bölümler için bir bakış açısı oluşturur.

48. ŞEKİL 1.5 Şekil 1.5 : (a) İki dönüştürücü bir seri köprü ile bağlanmıştır.Basit olmasına rağmen, bu sistem yetersizdir çünkü alıcıdaki jittere neden olan saatdoğruları üzerindeki gürültüyü önlemek üzere herhangi bir ortalaması yoktur. (b) Sisteme saatten gelen jitteri filtreleyen bir faz kilitli düğüm eklenmiştir.

49. Şekil 1.5 (a) minimal dijital ses sistemini göstermektedir. Bu, analog sesin bir yerden başka bir yere taşıyan noktadan-noktaya köprüden başka bir şey değildir. Bir çift dönüştürücüile örneği serileştiren ve serileştirmeyenbir donanım içerir. • Seri iletimde bir standartlamaya gerek vardır bu yüzden değişik aletler birbirine bağlanabilir. Dijital ses ara yüzlerinin standartları 5. bölümde açıklanmıştır. Sistemdeki analog ses girişi Analogdan Dijitale(ADC) dönüştürücüden , ikilik sayılarla ifade edilen örneklere çevrilir.

50. Tipik bir örnek 16 bitlik kelime uzunluğuna sahip olmalıdır. Örnek paralelden, sonradan değişebilir örnekleme oranının 16 katı kadar dönen bir saat ile değiştirme kaydına yüklenir ve modeli analog voltajına geri çeviren dijitalden analoga (DAC) dönüştürücüye geri gönderilir. • İzleyen çalışmalarda eğer dönüştürücüler saydam ve belli bir kalitede olsaydı sistem ideal olmak zorundaydı. Maalesef bu yanlış bir kanıdır. Şekil 1.3 de gösterildiği gibi, gürültü kesilmiş(dilimlenmiş)sinyallerin zamanlaması ile değişebilir.