KEMİK TÜMÖRLERİ RADYOLOJİSİ

1. KEMİK TÜMÖRLERİ RADYOLOJİSİ Prof. Dr. Mahmut Oğuz Çukurova Üni. Tıp Fak. Radyoloji AD

2. İNCELEME YÖNTEMLERİ • Konvansiyonel direkt grafiler • Dijital grafiler • Ultrasonografi ve renkli doppler • Bilgisayarlı tomografi • MR görüntüleme • Anjiografi ve girişimsel yöntemler

3. Direkt Grafiler • İskelet sisteminin en önemli incelemesi • Ucuz, kolay elde olunan, her yerde bulunan tetkik • Bulgular tipik ve spesifik ise tanıda tek başına yeterli

4. Direkt Grafiler • Erken bulgular; belirgin olmayan litik veya sklerotik alan • Kortikal harabiyet • Periosteal yeni kemik oluşumu • Yumuşak doku şişliği

5. Direkt Grafiler • Başlangıçta lezyon görülmeyebilir veya gözden kaçar • Bir çalışmada radyolog ve klinisyen %20 olguda bulguyu atlamış, retrospektif lezyon görülmüştür.

6. Direkt Grafiler • Lezyonu Saptamada: • İyi radyografi tekniği: Kemik ve yumuşak doku izlenmeli (alternatifi dijital yöntemler) • İki yönlü projeksiyon • Filmin tamamının değerlendirilmesi

7. Direkt Grafiler • Litik alanın grafide görülmesi için trabeküler kemikte %40-50 kayıp gerekir. • Kortikal harabiyet veya erozyon daha kolay farkedilir. • Vertebral metastazda korpus lezyonu değil, pedikül harabiyeti daha kolay farkedilir. • Okkült lezyonlarda kemik sintigrafisi ve/veya MR etkindir.

8. Direkt Grafiler • Lezyon görüldükten sonra ikinci adım lezyonun karakteristikleri belirlenir. • Görüntü yorumlamada hasta hakkında klinik parametreler önemlidir.

9. Hastanın Yaşı • Kemik tümörleri belirli yaşlarda daha fazla görülür.

10. Benign: Eozinofilik granülom Anevrizmal kemik kisti Nonossifying fibroma Soliter kemik kisti Kondroblastom Malign: Ewing tümörü Osteosarkom Hastanın Yaşı1-30 yaş

11. Hastanın Yaşı 2 Y  • Nöroblastom metastazı

12. Hastanın Yaşı40 yaş  • Metastaz • Multipl myeloma • Kondrosarkoma

13. Gender (Cinsiyet) • Erkeklerde biraz fazla olmakla birlikte belirleyici değil

14. Etnik • Ewing tümörü Kafkas ırkında fazla, Afrika – Karabiende nadirdir.

15. Aile • Ollier hastalığı (Multipl enkondroma)

16. Anamnez • Primer tümör mevcutsa metastaz

17. Multiplisite • Fibröz displazi, eozinofilik granülom, enkondroma, metastaz ve myeloma

18. Pattern tanıma (Mini teyze) yaklaşımı Tipik ve genel özelliklerine bakılır Pattern analizi yaklaşımı: Hangi kemik tutulmuş Kemikte hangi lokalizasyonda Destrüksiyonun patterni Varsa periost reaksiyonu patterni Lezyonun matriks mineralizasyonu Direkt GrafilerDeğerlendirmede iki yöntem

19. PATTERN ANALİZİ YAKLAŞIMIİskelet Lokalizasyonu • Tümörlerin büyük kısmı diz çevresi ve proksimal humerustadır (tanıda spesifik değil) • El ve ayakta izlenen kartilaj tümörleri benigndir. • Kordoma karakteristik olarak klivus veya sakrumdan köken alır • Genel olarak vertebra korpusunda malign, nöral arkusta benign tümörler yerleşir.

20. PATTERN ANALİZİ YAKLAŞIMIKemikteki Yerleşim • Çocukta epifiz lezyonu : Kondroblastoma, nadiren eozinofilik granüloma • Epifiz kapandıktan sonra: Dev hücreli tm • Santral lokalizasyon: Basit kemik kisti, fibröz displazi, Ewing tm

21. PATTERN ANALİZİ YAKLAŞIMIKemikteki Yerleşim • Ekzantrik yerleşim: Dev hücreli tm, nonossifiying fibroma, kondromixoid fibroma • Yüzeydeki lezyonlar: Periosteal kondroma, periosteal veya parosteal osteosarkoma

22. PATTERN ANALİZİ YAKLAŞIMIYıkım Patterni • Tümör ve sağlam kemik interfazı lezyonun büyüme hızını gösterir • Keskin sınır daha yavaş büyüme belirtisidir • Hızlı büyümede sınırlar belirgin olmayıp geçiş zonu geniştir.

23. Coğrafik kemik yıkımı (Lodwick Tip I Patterni) • Lezyon iyi sınırlı olup, geçiş zonu dardır • Coğrafik pattern Tip I olarak ve IA, IB, IC olarak • IA : Sklerotik kenar – büyük kısmı benigndir. • IB : İyi sınırlı ancak skleroz yok. • IC : Kenar belirgin değil – daha agresif, malign pattern

24. Şematik resim

25. Coğrafik Tip IA Patern (Sklerotik kenar) Non-ossifying fibroma

26. Coğrafik Tip IB Patern (Skleroz yok) Dev hücreli tümör

27. Coğrafik Tip IC Patern (Sınırları belirsiz) Eozinofilik granulom

28. Tip II: Güve yeniği pattern Ewing tm.

29. Tip III : Permeatif pattern Litik osteosarkom

30. Metastaz, ewing tm ve osteosarkom güve yeniği veya permeatif pattern gösterirler.

31. PATTERN ANALİZİ YAKLAŞIMIPeriost Reaksiyonu • Periost kemiğin dış korteksini çevreleyen ince yumuşak dokudur ve radyolüsandır • Stimüle olarak mineralize olabilir • Periost reaksiyonu genel olarak devamlı, kesintili ve kompleks olarak tanımlanabilir

32. Perıost reak

33. Devamlı periost reaksiyonu • Altta yatan korteks intakt olabilir veya bütünlüğü kaybolabilir. • Kortikal genişleme, balonlaşmada endosteal rezorpsiyon, yeni kemik oluşumu ile dengelenir. Bu durumda kabuk oluşumu gözlenir: basit kemik kisti, anevrizmal kemik kisti, dev hücreli tm, fibröz displazi. renal ve tiroid metastazları ile plazmostiomda da görülebilir.

34. Korteks intakt olarak: Solid, tek lamelli, lamelli veya spiküler periost reaksiyonu olabilir. Non-ossifyingfibrom Ewing

35. Solid periost reaksiyonu kortikal kalınlaşma veya kortikal hiperostozis olarak görülebilir: Kondroma, santral kondrosarkoma, osteid osteoma. Osteoid osteoma

36. Spiküler lezyonlar: Mineralizasyon kortekse dik yerleşir. Osteosarkoma, Ewing gibi malign lezyonlar Menenjioma, hemanjioma, talassemi gibi benign durumlarda görülebilir. Periosteal osteosarkom

37. Kesikli periost reaksiyonu: Tümör dokusu veya rezorpsiyonnun hızlı oluşu nedeniyle periost kesintilidir (Codman üçgeni). Ewing tm.

38. Matriks • Radyoopak matriks; osteoid veya kondroid yeni kemik oluşumu ile ortaya çıkar. • Osteoid doku solid, bulut şeklinde veya yoğun olabilir. Kartilaj doku noktalı, flokülan, halka veya ark, ya da patlamış mısır gibi olabilir.

39. Mineralize matriks tipleri

40. Enkondrom Matriks ornekleri Kondrosarkom

41. Osteosarkom Ewing tm

42. BT • Kortikal kesinti, yumuşak doku komponenti, zayıf mineralizasyonu direkt grafiden daha iyi gösterir. • Özellikle pelvis ve spinal kolon gibi kalın kısımlarda başarılıdır. • Yağ ve sıvı ayırımını, sıvı-sıvı seviyelerini gösterir. • Evrelemede yardımcıdır.

43. Anevrizmal kemik kisti Sıvı sıvı sev

44. MR • Multiplanar özelliği, üstün yumuşak doku rezolüsyonu mevcuttur. • Tümörün kemik iliğindeki yayılımını, kemik iliğinde ödemi, skip lezyonları, vaskülaritesini iyi gösterir. • Çok planlı yapılabilir.

46. Anjiografi • Tümör vaskülaritesinin gösterilmesi ve embolizasyon amaçlı kullanılır.

47. MALİGN KEMİK TÜMÖRLERİ • OSTEOSARKOM • EWİNG TÜMÖRÜ • KONDROSARKOMA • MULTİPL MYELOMA

48. OSTEOSARKOM • En sık primer malign kemik tümörüdür • Destrüktiftir, yeni kemik oluşumu ve reaktif skleroz mevcuttur • 30 Y  görülür • Uzun kemiklerin uç kısmında özellikle diz çevresinde yerleşir • Yeni kemik oluşumu bulut şeklinde periost reaksiyonuna yolaçabilir

49. OSTEOSARKOM • Codman üçgeni, spiküler periost reaksiyonu görülebilir • Parosteal tipi periosttan çıkar ve kemiği dıştan çevreler. Genellikle dize yakın femur posteriorunda izlenir