Döner Sermayeli İşletmeler Muhasebe Uygulamaları

1. Döner Sermayeli İşletmeler Muhasebe Uygulamaları

2. ANLATIM KONULARI I. MUHASEBEYE GİRİŞ II. MUHASEBE SİSTEMİ III. HESAP KAVRAMI VE HESAPLARIN İŞLEYİŞİ IV. ENVANTER VE DEĞERLEME V. KAYIT ARAÇLARI VI. RAPORLAMA

3. MUHASEBEYE GİRİŞ MUHASEBENİN TANIMI, KAPSAMI VE TARİHSEL GELİŞİMİ MUHSEBENİN BÖLÜMLERİ MUHASEBE KURAMI VE ÖGELERİ MUHASEBE TEMEL KAVRAMLARI GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE İLKELERİ MUHASEBE STANDARLARI

4. MUHASEBENİN TANIMI, KAPSAMI, TARİHSEL GELİŞİMİ VE BÖLÜMLERİ

5. MUHASEBENİNTANIMI Muhasebe, tamamen veya kısmen mali karakterde ve para ile ifade edilen işlemlere ait verilerin ilgili kaynaklardan toplanması, doğruluklarının saptanması, kaydedilmesi, tasnif edilmesi, raporlar halinde sunulması ile analiz ve yorumlanmasıdır.

6. Muhasebe, bir örgütün kaynaklarının oluşumunu, bu kaynakların kullanılma biçimini, örgütün işlemleri sonucunda bu kaynaklarda meydana gelen artış veya azalışları ve örgütün finansal açıdan durumunu açıklayan bilgileri üreten ve bunları ilgili kişi ve kuruluşlara ileten bir bilgi sistemidir.

7. MUHASEBENİNKAPSAMI • Bilgi sistemidir. • Muhasebeye beklentiye göre görev yüklenir ve muhasebenin kapsamı bu şekilde beklentiye bağlı olarak ortaya çıkar. • Muhasebe bazen sadece vergisel işlemlerin takip edilmesi amacıyla vergi işlemlerini kapsayacak şekilde, • Bazen tüm bilgi ihtiyacını (yönetim, ortaklar, çalışanlar vb.) üretecek bir kapsamda tutulabilir.

8. Günümüzde yönetimin karar alamsında çok önemli bir araç haline gelmiş olup, kapsam yönetime verileri sağlayacak bir alana doğru genişlemektedir. Kapsamın belirlenmesinde muhasebenin bilgi aracı olma, kontrol aracı olma ve öngörme aracı olarak kullanılması önem taşımaktadır. Ancak kapsamın belirlenmesinde de her uygulamada olduğu gibi fayda/maliyet analizi ve dengesi belirleyici olmaktadır.

9. MUHASEBENİNTARİHSELGELİŞİMİ Ekonomik ilişkinin ve işlemlerin takip edilmesi için işlemi kaydetme ihtiyacından kaynaklanmıştır. Tarihsel olarak bakıldığında Babil İmparatorluğunda ve Eski Mısırda hesaplaşma metinleri ve hesap icmalleri yapılmıştır. Günümüzdeki sistematiğin temelini oluşturan “Çift kayıt yöntemi” 13.yy dan itibaren İtalya’da kullanılmaya başlanmıştır.( Bu yöntemi yazılı hale getiren Luca Pacioli, 1494 yılında Venedikte “SummaArithmetica” adlı eserinde yöntemden bahsetmiştir.)

10. Ayrıca Abdullah İbn Muhammed İbnKiya Al Mazandarani tarafından 1363 tarihli el yazması “Kitab-us Siyagat” ta (anlamı: Muhasebe Kitabı) muhasebe yöntemlerinin temeline değinilmektedir. “Kitab-us Siyagat”da devlet muhasebesinde defterler, kayıt şekilleri ve belgelerden bahsedilmektedir. (Defterler: Ruznamçe (Yevmiye), Evarece (Defter_i Kebir), Tahvilat (Şahıs Tali Hesapları) gibi) Ülkemizde 1850 tarihli Kanunname-i Ticaret ile muhasebe sistematiğe kavuşturulmuştur.

11. MUHASEBENİNGÖREVLERİ KAYDETME SINIFLANDIRMA RAPORLAMA YORUMLAMA

12. Muhasebe para ile ifade edilebilen mali nitelikteki işlemleri belirlemiş ilke ve kurallar çerçevesinde kaydeder. -İşlemin para ile ifade edilmesi, -Parasal şekilde ifade edilmeyen işlemler kaydedilmez. KAYDETME

13. Derlenen ve zamana uygun olarak kaydedilen işlemlerde yer alan bilgiler niteliklerine göre sınıflandırılır. Ör: Nakit, senet v.b SINIFLANDIRMA

14. Muhasebe sistemi içinde kaydedilen bilgiler ilgili olan kişi yada grupların bilgisine sunulur. -Toplum, yatırımcı, devlet, çalışan, borç verenler, yatırımcılar vb. Bilginin sunulmasında kullanılacak yöntem raporlamadır. (Bilanço, kar/zarar tablosu vb.) RAPORETME

15. Raporlarda yer alan bilgilerin anlamının ve olaylar ile sonuçlar arasındaki ilişkinin araştırılmasıdır. -Geleceğe yönelik kararlar alınmasında vb. YORUMLAMA

16. MUHASEBENİNBÖLÜMLERİ Genel Muhasebe, Maliyet Muhasebesi Yönetim Muhasebesi Muhasebenin uzmanlık alanları temel olarak “finansal muhasebe”, “maliyet muhasebesi” ve “yönetim muhasebesi” olmak üzere üç türdür.

17. GENELMUHASEBE Gerçekleşen işlemler, varlıklar ve işlem sonuçlarının kaydedildiği bir sistematiktir. Bilgiler hiç değişim ve analize tabi tutulmadan kaydedilir. Objektif belgelere ve kritelere dayanır. Mali yapıyı gösterir. Analiz edilmeye elverişli bilgileri içerir.

18. MALİYETMUHASEBESİ Gerçekleştirilen üretimin maliyetlerinin belirlenmesi için belirlenmiş muhasebe sistematiğidir. Maliyetlerin takip edilmesinde kontrol aracıdır. Maliyetlerin takip edilmesi üretim planlamasına neden olur. Kaynakların tespiti, çıktıların ve karlılığın ölçülmesine katkı sağlar.

19. YÖNETİMMUHASEBESİ Genel muhasebe ve maliyet muhasebesinden elde edilen bilgileri kullanarak yönetimin karar almada, idari yapının belirlenmesinde ve kontrol ortamının kurulmasında karar almasına ve süreci takip etmesine katkı sağlar. İç bilgi aracıdır.

20. Yönetim muhasebesi kapsamında şu faaliyetler yer alır. Geleceğe yönelik tahminleri içeren bütçeleri hazırlamak, Alternatif yatırım alanları incelemek ve fırsat maliyetlerini belirlemek, İşletmeye gelecekte en yüksek etkinliği sağlayacak planların hazırlanması ve uygulanma sonuçlarını değerlendirmek, Tahmini değerlerle fiili sonuçlar kıyaslanarak mevcut sapmalar tespit edilip alınacak olan önlemleri tespit etmek.

21. MUHASEBE KURAMI VE ÖGELERİ

22. MUHASEBEKURAMI Muhasebe sistematiği önceden düşünülüp kararlaştırılarak uygulamaya konulmuş bir kurama dayanmaz. Muhasebe uygulamanın dayandığı düşünce biçimini araştırarak, uygulamanın nedenini ve neden değişmesi gerektiğini açıklamaya çalışırken, gelişmesi için gerekli bilgi ortamını da sağlar. Muhasebe çevresi ile etkileşir. Muhasebe kuramı, tüme varımcı yaklaşımla, finansal bilgilerin derlenip, işlenip ilgi gruplarına sunulmasını sağlar.

23. Muhasebe kuramı; • Mevcut muhasebe uygulamalarının değerlendirilmesinde ölçü, • Uygulamaların geliştirilmesinde ise yol göstericidir.

24. MUHASEBEKURAMININÖGELERİ Muhasebenin Temel Kavramları Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri Standartlar Bilimsel Görüşler

25. TEMELKAVRAMLAR 1. Sosyal Sorumluluk Kavramı, 2. Kişilik Kavramı, 3. İşletmenin Sürekliliği Kavramı, 4. Dönemsellik Kavramı, 5. Parayla Ölçülme Kavramı, 6. Maliyet Esası Kavramı, 7. Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı, 8. Tutarlılık Kavramı, 9. Tam Açıklama Kavramı, 10. İhtiyatlılık Kavramı, 11. Önemlilik Kavramı, 12. Özün Önceliği Kavramı.

26. SOSYALSORUMLULUKKAVRAMI Muhasebenin organizasyonunda muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde ve mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasında; belli kişi veya grupların değil, tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi ve dolayısıyla bilgi üretiminde gerçeğe uygun,tarafsız ve dürüst davranılması gereğini ifade eder.

27. KİŞİLİK İşletmenin sahip veya sahiplerinden, yöneticilerinden, personelinden ve diğer ilgililerden ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu ve o işletmenin muhasebe işlemlerinin sadece bu kişilik adına yürütülmesi gerektiğini öngörür.

28. İŞLETMENİNSÜREKLİLİĞİ İşletmelerin faaliyetlerini bir süreye bağlı olmaksızın sürdüreceğini ifade eder. Bu nedenle işletme sahiplerinin ya da hissedarların yaşam süreleriyle bağlı değildir.İşletmenin sürekliliği kavramı maliyet esasının temelini oluşturur. Bu kavramın, işletmeler açısından geçerliliğinin bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda ise, bu husus mali tabloların dipnotlarında açıklanır.

29. DÖNEMSELLİK İşletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve giderin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve karların aynı döneme ait maliyet,gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir.

30. PARAYLAÖLÇÜLME Parayla ölçme kavramı,parayla ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin muhasebeye ortak bir ölçü olarak para birimiyle yansıtılmasını ifade eder. Muhasebe işlemleri ulusal para birimine göre yapılır.

31. MALİYETESASI Para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan diğer kalemler hariç, işletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebeleştirilmesinde, bunların elde edilme maliyetlerinin esas alınması gereğinin ifade eder.

32. TARAFSIZLIKVEBELGELENDİRME Muhasebe kayıtlarının gerçek durumunu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş objektif belgelere dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına esas alınacak yöntemlerin seçilmesinde tarafsız ve ön yargısız davranılması gereğini ifade eder.

33. TUTARLILIK Muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının, birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gereğini ifade eder. İşletmelerin mali durumunun, faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların karşılaştırılabilir olması bu kavramın amacını oluşturur.

34. TUTARLILIK Tutarlılık kavramı, benzer olay ve işlemlerde, kayıt düzenleri ile değerleme ölçülerinin değişmezliğini ve mali tablolarda biçim ve içerik yönünden tek düzeni öngörür.

35. TAMAÇIKLAMA Mali tabloların, bu tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını ifade eder. Mali tablolarda finansal bilgilerin tam olarak açıklanması yanında,mali tablo kalemleri kapsamında yer almayan ancak alınacak kararı etkileyebilecek, gerçekleşmesi muhtemel olaylara da yer verilmesi bu kavramın gereğidir.

36. İHTİYATLILIK Muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin gözönüne alınması gereğini ifade eder.Bu kavramın sonucu olarak,işletmeler muhtemel giderleri ve zararları için karşılık ayırırlar.

37. İHTİYATLILIK Muhtemel gelir ve karları için ise gerçekleşme dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmazlar.Ancak bu kavram gizli yedekler veya gereğinden fazla karşılıklar ayrılmasına gerekçe oluşturamaz.

38. ÖNEMLİLİK Bir hesap kalemi veya mali bir olayın nispi ağırlık ve değerinin, mali tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder. Önemli hesap kalemleri,finansal olaylar ve diğer hususların mali tablolarda yer alması zorunludur.

39. ÖZÜNÖNCELİĞİ İşlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden çok özlerinin esas alınması gereğini ifade eder. -Genel:İşlemlerin özleri ile biçimleri paraleldir. -İstisna:Paralel olmayan işlemlerde:özün biçime önceliği esastır.

40. MUHASEBESİSTEMİ • MUHASEBE KAYIT YÖNTEMLERİ • TEK TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ • ÇİFT TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ • MUHASEBE İŞLEM SÜRECİ • MUHASEBE KAYIT SİSTEMATİĞİ • MİZAN VE BİLANÇOLARIN DÜZENLENMESİ • DÖNEM SONU İŞLEMLERİ

41. Değer hareketlerinin muhasebe defterlerine işlenmesinde iki yöntem kullanılmaktadır. Bu yöntemler şunlardır: a) Tek taraflı (yanlı) kayıt yöntemi, b) Çift taraflı (yanlı) kayıt yöntemi.

42. Bu kayıt yöntemi, "Basit Kayıt Yöntemi", "Basit İşleme Yöntemi" ve "Basit Metod" adları ile de anılmaktadır. İşletmede oluşan değer hareketleri bu yöntemde, tek taraflı olarak kaydedilirler. Örnek, Satıcı bir malı kredili (veresiye) sattığında, satılan malın tutarı, alıcının borç sayfasına kaydedilir. Ancak, satış karşılığında malda meydana gelen azalma, kaydedilmez. Bu yöntemde işlemler, sadece önemli görülen yanları ile Alıcının borçlandığı tutar ile ve tek taraflı olarak kaydedilirler.

43. Bu yöntemin işleyişine en iyi örnek, bakkalların alıcılara yaptıkları kredili (veresiye) satışlar için tuttukları defterler gösterilebilir. Ay sonlarına kadar yapılan kredili satışların toplam tutarlarının tahsil edilmesinde, tahsil edilen tutar kadar, Alıcının hesabından düşülür, ancak aynı tutarın Kasa Hesabına giriş (borç) kaydı yapılmaz. Basit kayıt yönteminde, işletmenin mevcut değerleri ile kişilerin hesapları izlenmektedir. Bu yöntemde sermaye ve sonuç hesaplarına yer verilmemektedir.

44. ÇİFTTARAFLIKAYITYÖNTEMİ Her işlem en az iki hesaba yazılır.(Bilanço denklemi) Bir hesap borçlanırken karşılığı hesap alacaklandırılır. Borçlanan hesap/hesapların tutarı ile alacaklanan hesap/hesapların tutarı birbirine eşittir. Aynı zamanda muzaafmetod olarak adlandırılır.

45. Çift yanlı işleme yöntemi kanunlarınızda "Bilanço Esası" olarak belirtilmektedir. Bilanço esasında çok sayıda defter vardır. Defterlerin çokluğu, çift yanlı işleme yönteminin niteliğinden kaynaklanmaktadır. Bu defterlerin en önemlileri; yevmiye defteri (günlük defter),defteri kebir (büyük defter),envanter ve bilanço defterin ve kambiyo senetleri defterleri olarak sayılabilir.

46. ÇİFT TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ GEREĞİ YAPILMASI GEREKEN İŞLEMLER İşe başlama bilançosunun düzenlenmesi, Belge ve bilgilerin derlenmesi Yevmiye defterine kayıt, Defter-i Kebire kayıt, Aylık Mizanın düzenlenmesi, Dönem sonu envanter işlemlerinin yapılması,

47. ÇİFT TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ GEREĞİ YAPILMASI GEREKEN İŞLEMLER Kesin mizanın düzenlenmesi, Dönem sonu bilançosunun ve dönem gelir tablosunun düzenlenmesi, Dönem hesaplarının kapatılması, Yeni döneme geçiş:Hesapların yeniden açılması.

48. İŞE BAŞLAMA BİLANÇOSUNUN DÜZENLENMESİ Öncelikle işe başlanıldığı anda sahip olunan varlıklar ile borçlardan hareketle başlangıç sermayesi hesaplanır. Bu bilgiler bilanço çizelgesine aktarıldığında ise işletmenin işe başlama bilançosu düzenlenmiş olur.

49. İŞE BAŞLAMA BİLANÇOSUNUN DÜZENLENMESİ Faaliyeti öteden beri süregelen işletmelerde ise önceki dönemin sonunda çıkartılmış olan bilanço (dönem sonu bilançosu), aynı zamanda dönem başı bilançosu olarak da kabul edilir.

50. BELGEVE BİLGİLERİN DERLENMESİ İşletmenin yaptığı mali, ekonomik ve hukuki nitelikteki işlemlerin muhasebe kayıtlarına alınabilmesi için işlemlerin dayandığı fatura, makbuz, hesap ekstrası, bordo, alındı vb. belgelerin derlenmesi gerekir.