Witaj na lekcji cyfr rzymskich!

1. Witaj na lekcji cyfr rzymskich! Nauczysz się jak zapisywać cyfry rzymskie oraz kiedy się je stosuje.

2. Na początku musisz poznać cyfry. • Oto cyfry ustawione od najmniejszej do największej: I V X L C D M

3. Wartości • Tutaj widzisz jaką ma wartość każdy znak:

4. Pochodzenie i znaczenia I - oznacza liczbę 1. Jedno pionowe nacięcie oznaczało po prostu jeden element. Rzymianie nie zmodyfikowali tego znaku, bo wyglądał już jak ich litera I.V - oznacza liczbę 5. Co piąte nacięcie było podwójne i początkowo miało formę Λ. Rzymianie „obrócili” je tak, żeby wyglądało jak ich litera V. Hipoteza, że znak ten to górna połowa X oznaczającego 10 jest mało prawdopodobna.X - oznacza liczbę 10. Co dziesiąte nacięcie było przekreślane na ukos, a znak ten został później „wyprostowany”, przyjmując formę litery X. L - oznacza liczbę 50. Przy oznaczaniu nacięciami dziesiąty znak Λ otrzymywał jeszcze jedną kreskę. Później przeszedł liczne zmiany – został obrócony, spłaszczony i podzielony na pół, aż wreszcie przyjął kształt litery L. C - oznacza liczbę 100. Również dziesiąte przekreślone nacięcie, czyli X, zaznaczano dodatkową kreską. W wyniku zmian przekształciło się w C, które pasowało tym bardziej, że było pierwszą literą łacińskiego słowa „centum”, oznaczającego sto.D - oznacza liczbę 500. Setne Λ obrysowywano kwadratową lub okrągłą ramką. Dość skomplikowane zmiany doprowadziły później do przekształcenia tego znaku w literę D, prawdopodobnie jako oznaczenie łacińskiego słowa „demi-mille”, czyli pół tysiąca. M - oznacza liczbę 1000. Setne X także otaczano ramką. Nie do końca pewny jest przebieg zmian, w każdym razie w końcu znak ten stał się literą M, pierwszą w łacińskim słowie „mille”, czyli tysiąc (możliwe jest również, że cyfra przybrała taką formę nie w drodze ewolucji, ale zastąpienia starego znaku prostszą literą).

5. Wartości • Widzisz tutaj wiersz, który pomaga zapamiętać kolejność liter L,C,D,M: • [L]ubię [C]iastka [D]obrej [M]arki

6. Zastosowanie • Znaki rzymskie stosowane są np. w zegarkach.

7. Zastosowanie • Kolejnym zastosowaniem cyfr rzymskich jest zapisywanie dat (miesięcy), wieków, pięter, godzin na zagarach, numerów szkół, liceów i gimnazjów np. 20 X 2012, XXI wiek, XIX LO itd.

8. Odczytywanie Po prawej mamy sposób odczy- tywania dużych liczb rzymskich.

9. Test • Myślisz, że wiesz już wszystko? Sprawdź to na następnym slajdzie!

10. Chwila prawdy…

11. Test • Jak można zastosować znaki rzymskie? • Czy cyfry rzymskie dawniej wyglądały tak samo jak my stosujemy je teraz?

12. Test • Podajcie wartości I, V, X oraz L, C, D i M. • Odczytaj: • a) CXLIV • b) CDXXXIX • c) MMDCCXLV • Pytanie dodatkowe: czy w cyfrach rzymskich da się zapisać zero?

13. A teraz… • Jeśli już napisałeś test możesz pooglądać do czego jeszcze stosowane są znaki rzymskie w Lublinie!

14. Brama • Widzimy, że na bramie cyfry rzymskie zostały zastosowane do zapisania daty.

15. Budynek • Tutaj widzimy to samo zastosowanie, lecz na innym obiekcie.

16. notatka • Zapiszcie w zeszytach: Lekcja 41 20 XI 2012 Temat: System rzymski

17. Koniec • Pomagały strony: • cyfryrzymskie.pl • matematyka.opracowania.pl • xixlo.lublin.pl • zapytaj.onet.pl