İŞLETME KURULUŞU İLE İLGİLİ ÖZEL KONULAR

1. İŞLETME KURULUŞU İLE İLGİLİ ÖZEL KONULAR • Kuruluş Yeri ile ilgili bazı sorunlar, gelişmeler ve Uygulamalar • En uygun Kuruluş Yeri Seçim Yöntemleri • Toplanma Sorunu • Dağılma • Organize Sanayi Bölgesi Düzenlemeleri • Büyük ve Küçük İşletmelerin Karşılaştırılması • Büyük İşletmelerin Üstün ve Zayıf Yönleri • Küçük İşletmelerin Üstün ve Zayıf Yönleri

2. İŞLETME KURULUŞU İLE İLGİLİ ÖZEL KONULAR 3. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler (KOBİ) 4. Yatırım Kararlarını Değerlendirme ve Karar verme Yöntemleri • Paranın Zaman Değerini Dikkate Almayan Yöntemler • Yatırımın Karlılığı Oranı Yaklaşımı • Geri Ödeme Süresi Yöntemi • Paranın Zaman Değerini Dikkate Alan Yöntemler • Net Bugünkü Değer Yöntemi • İç Verimlilik/Karlılık Oranı Yöntemi • Fayda/Maliyet Oranı Yöntemi

3. 1.1. En Uygun Kuruluş Yeri Seçim Yöntemi • Geleneksel Kuruluş Yeri Seçim Yöntemleri • Kuruluş Yeri Üçgeni • Eş Maliyet Eğrileri Yöntemi • Çağdaş Kuruluş Yeri Seçim Yöntemleri • Karşılaştırmalı Yöntemler • Ulaştırma (Transportation) Modeli • Doğrusal (Lineer) Programlama Modeli • Dinamik Programlama Modeli • Karma Tamsayılı Programlama Modeli • Simülasyon Modeli

4. Geleneksel Kuruluş Yeri Seçim Yöntemleri • Kuruluş Yeri Üçgeni; Bir fabrikanın kurulabilmesi için; • Hammadde, • Pazar • Taşıma/Ulaştırma • İşletme Hammaddeye mi yoksa Pazara mı daha yakın kurulacaktır? • Bu soruda, Ulaştırma maliyeti en düşük olan seçenek uygun kuruluş yeri olarak belirlenir.

5. Geleneksel Kuruluş Yeri Seçim Yöntemleri • Eş Maliyet Eğrileri Yöntemi; Bu yöntemde ise, ulaştırma maliyetlerine, enerji, işgücü ve yöresel vergiler gibi maliyet kalemleri de eklenerek oluşturulan toplam maliyetlerle en uygun kuruluş yeri saptanmaya çalışılır.

6. Çağdaş Kuruluş Yeri Seçim Yöntemleri • Karşılaştırmalı Yöntemler • Faktör Karşılaştırma ve Puanlama Yöntemi • Maliyetleri Karşılaştırma Modeli • Karlılıkları Karşılaştırma Modeli

7. Faktör Karşılaştırma ve Puanlama Yöntemi • Kuruluş yeri özellikleri bir liste halinde belirlendikten sonra şu aşamalardan geçilir. • •Kuruluş yeri seçiminde dikkate alınacak faktörlere önem derecesine göre ağırlık verilir. Ör: Hammaddeye yakınlık işletme için en önemli faktör ise en yüksek puan yada ağırlık verilir. Diğer faktörlere de önemine göre ağırlıklar verilir. Tüm faktörlerin ağılık toplamı100’e eşit olmalıdır. • •Faktörlere verilen ağırlıklara göre kuruluş yerlerinin değerleri belirlenir. Örneğin hammaddeye yakınlık bakımından en uygun kuruluş yeri A buraya tam puan verilir ve diğer kuruluş yerleri de buna göre değerlendirilir. • •Çizelge düzenlenir ve her bir kuruluş yerinin toplam değerleri bulunur. En yüksek olan en uygun yerdir.

9. ikinci tip uygulama • her kuruluş yeri faktörünün alınacak karar içindeki önemine göre tartı veya ağırlık (katsayı) verilir. • Her bir kuruluşyeri alternatifi 0-10 arasında değişen bir katsayıalır. • Kuruluş yeri seçiminde dikkate alınan faktörlere verilen katsayı ile kuruluş yeri alternatifi için verilen ağırlık puanı çarpılarak bir çarpım değeri elde edilir. • Çizelge düzenlenerek elde edilen değerler toplanır. Bu değer hangi alternatif için en yüksek ise o alternatif seçilir.

11. KRİTER İŞÇİLİK ÇEVRE ULAŞIM PAZAR KAYNAK LAR ENERJİ TESİSLER TOPLAM YERLEŞİM A 9x4=36 7x3=21 8x4=32 10x3=30 8x3=24 4x5=20 3*4=12 175 B 9x5=45 7x2=14 8x3=24 10x5=50 8x2=16 4x2=8 3*5=15 172 C 9x5=45 7x1=7 8x2=16 10x4=40 8x4=32 4x4=16 3*3=9 165 D 9x4=36 7x4=28 8x3=24 10x4=40 8x3=24 4x5=20 3*3=9 181*

12. Maliyetleri karşılaştırma yöntemleri •Çeşitli aday kuruluş yerlerinden en düşük birim üretim maliyetine (sabit + değişken) sahip olacağı tahmin edilen yer en uygun kuruluş yeri olarak seçilir.. •Toplam maliyetlerin ağırlıklı miktarının karşılaştırılması şeklindedir.

13. Karlılıkları(rantabilite) karşılaştırma yöntemleri • Aday kuruluş yerleri arasında en karlı olanı bulmaktır. • Aslında en makul yöntem olmasına karşın maliyet ve satış gelirlerini tahminin zor olması uygulanabilirliğini zora sokmaktadır.

14. Toplanma Sorunu (Kümelenme) • Toplanma, işletmelerin bazı elverişli kuruluş yeri etmenlerinin bir yörede bulunması sonucu, o yörenin çekimine kapılmaları ve o yörede yerleşmeleridir. • Genel olarak, kuruluş yeri etmenleri, hammadde, pazaryeri ve işgücü gibi nedenler kuruluş yeri için en uygun faktörlerdir. • Belirli bir yerde yoğunlaşmanın avantaj ve dezavantajları (107)

15. Dağılma • Belirli bir bölgede yoğunlaşmaların özendirici tedbirlerle ülkenin diğer bölgelerine de dağıtılmasını ifade eder. • Ülkemizin tüm bölgelerinin aynı seviyede kalkınma şansı olmadığı için, önemli bir yatırım çekme uygulamasıdır.

16. Türkiye’nin Gelişmişlik Haritası

17. Organize Sanayi Bölgeleri • Daha sağlıklı toplanma olayına imkan vermek,toplanmanın yararlarını artırabilmek gibi amaçlarla önceden düzenlenmiş ve girişimcilerin yatırım yapmalarına imkan verilmiş bir bölgedir. • Bu bölgeler yerel yönetimler, meslek örgütleri veya birlikte oluşturulabilmektedir.

18. Serbest Bölge Nedir? • Türkiye’de ihracat amaçlı yatırım ve üretimi artırmak, yabancı sermayeye teknoloji girişini hızlandırmak, ekonominin girdi ihtiyacını ucuz ve düzenli temin etmek, dış finansman ve ticaret imkanlarından daha fazla yararlanmak üzere, 15.06.1985 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan 3218 sayılı Serbest Bölgeler Kanununa göre serbest bölgeler kurulmaktadır. • • Kurulmuş olduğu ülkenin milli sınırlar içinde olmakla beraber, Gümrük hattı dışında kalan,• Ülkede geçerli olan dış ticaret ile diğer mali ve iktisadi alanlara yönelik devlet düzenlemelerinin ortadan kaldırıldığı veya kısmen uygulandığı,• İhracatın artırılması amacıyla ülkenin diğer kesimlerine kıyasla bazı sınai ve ticari faaliyetler için, daha geniş teşviklerin tanındığı bölgeler Serbest Bölgedir.

19. Büyük ve küçük işletmelerin karşılaştırılması • Büyük işletmelerin; • Üstünlükleri • Zayıf Yönleri • Küçük işletmelerin; • Üstünlükleri • Zayıf yönleri

20. Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeler (KOBİ) • Bütün ülkeler açısından önemlidir. İstihdamın %98’ini karşılarlar. • Genellikle bireysel sahiplik söz konusudur, • Kuran kişi aynı zamanda yöneticidir, • Bağımsız iş yapma imkanı verir, • Genelde merkezi bir yönetim vardır, • İşletme sahip ve çalışanları arasında yakın ilişkiler vardır, • Sermaye sınırlıdır, • Esnek üretim sistemlerine sahiptirler, • Pazarlama konusunda yeterli değildirler,

21. Yatırım Kararlarını değerlendirme ve Karar verme Yöntemleri • Paranın Zaman Değerini Dikkate Almayan Yöntemler • Yatırımın Karlılığı Oranı Yaklaşımı • Geri Ödeme Süresi Yöntemi • Paranın Zaman Değerini Dikkate Alan Yöntemler • Net Bugünkü Değer Yöntemi • İç Verimlilik/Karlılık Oranı Yöntemi • Fayda/Maliyet Oranı Yöntemi

22. Yatırımın karlılığı oranı yöntemi • Farklı bölgeler için her yatırımın karlılığı belirlenir. En fazla kar sunan yer kuruluş yeri olarak seçilir. • Basit bir yöntemdir, • Paranın zaman değerini dikkate almaz, • Yatırımın ekonomik ömrünü dikkate almaz.

23. Örnek; Toplam yatırım tutarı 700.000 TL olan bir yatırımın ekonomik ömrü 5 yıldır. Yatırımın ekonomik ömrü boyunca sağlayacağı net kazancın (vergiden sonraki karın) yıllara göre, 150, 170,190,200 ve 220 bin TL olacağı öngörülmüştür. Hurda değeri “0” olan bu yatırımın karlılık oranını hesaplayınız?(Doğrusal amortisman yöntemi uygulanacaktır) • Yatırımın Ort.Kar= 150+170+190+200+220/5=186 .000 TL • 186.000/700.000=0.26 (%26)

24. Geri Ödeme Süresi Yöntemi • Yatırımın ne kadar sürede geri ödeneceği hesabına dayalıdır. • Geri ödeme süresi en kısa olan yatırım alternatifi tercih edilir. • Örnek;

25. Net Bugünkü Değer Yöntemi • BDY farklı dönemlerdeki nakit giriş ve çıkışlarının arasındaki ilişkileri paranın zaman değerini dikkate alarak inceler. • Bugün elde edilecek 1 lira ile 1 yıl sonra elde edilecek 1 liranın değer açısından aynı olmadığı varsayımına dayanır. • Bu yöntemde , projenin bütün nakit giriş ve çıkışları bugünkü değere indirilir ve aralarında bir karşılaştırma yapılır. Projenin, hesaplanan net nakit girişlerinin bugünkü değeri yatırım harcamalarının bugünkü değerinden fazla ise, proje kabul edilir, değil ise reddedilir. (Örnek)

26. İç verim oranı yöntemi • Paranın zaman değerini ve yatırımın ekonomik ömrünü de dikkate alan bir yöntemdir. • İVOY, herhangi bir yatırıma ilişkin nakit çıkışları ile nakit girişlerini birbirine eşitleyen bir iskonto oranıdır. • Bir başka deyişle, öyle bir ıskonto oranı seçmeliyiz ki, işletmeye giren nakit akışlarıyla işletmeden çıkan parasal giderlerin bu oran üzerinden denkliği sağlanabilsin. • Bu yöntemin esasını yatırım maliyetinin (A), yatırımın yıllar itibarı ile elde ettiği toplam gelirlere (V) eşitliğini sağlayacak iskonto oranının hesaplanması oluşturur.

27. Fayda/Maliyet Oranı • Bu yöntemde belli bir iskonto oranı kullanılarak yatırımın ekonomik ömrü boyunca fayda ve masrafları bugünkü değere indirgenmektedir. • FMO=NGBD/NÇBD • Yatırım projesinin kabul edilebilmesi için fayda/maliyet oranının 1 değerine eşit veya daha büyük olması gerekir.

28. Fizibilite Çalışması