dr Piort Gradziuk piotr.gradziuk@up.lublin.pl

1. UNIWERSYTET PRZYRODNICZY W LUBLINIE WYDZIAŁ NAUK ROLNICZYCH W ZAMOŚCIU POLSKIE TOWARZYSTWO BIOMASY W WARSZAWIE Perspektywy wykorzystania biomasy na cele energetyczne w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem słomy dr Piort Gradziuk piotr.gradziuk@up.lublin.pl

2. Rezolucja Parlamentu Europejskiego z 23 czerwca 2011 r. „Współna Polityka Rolna do 2020 roku: sprostać wyzwaniom przyszłości związanym z żywnością, zasobami naturalnymi oraz aspektami terytorialnymi” • Dotychczas głównym zadaniem rolnictwa była produkcja surowców żywnościowych. • Polityka rozwoju obszarów wiejskich powinna sprzyjać osiąganiu niezależności energetycznej gospodarstw rolnych poprzez zachęcanie do produkcji energii odnawialnej, zwłaszcza na bazie produktów ubocznych z rolnictwa. • Jedna z propozycji zmian WPR po roku 2013 zmierza do traktowanie rolnika nie tylko jako konsumenta, ale również jako producenta energii.

3. Polityka Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w zakresie bioenergii Mając na uwadze podstawowy cel rolnictwa jakim jest zabezpieczenie potrzeb żywnościowych Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi szczególną wagę kładzie na wykorzystanie do celów energetycznych w pierwszej kolejności: • Produktów ubocznych i odpadowych z przemysłu rolno-spożywczego; • Płynnych i stałych odchodów zwierzęcych; • Roślin energetycznych. Realizację zobowiązań międzynarodowych, określonych w przyjętych celach wynikających z pakietu klimatyczno-energetycznego, należy oprzeć o lokalnie dostępne surowce.

4. Potencjał OZE w Polsce Źródło: Ekspertyza wykonana w Instytucie Energetyki Odnawialnej przy współpracy z Instytutem na rzecz Ekorozwoju, na zamówienie Ministra Gospodarki. Instytut Energetyki Odnawialnej w Warszawie, 2007, s. 44 i 46.

5. Biomasa - stale lub ciekle substancje pochodzenia roślinnego lub zwierzęcego, które ulegają biodegradacji, pochodzące z produktów, odpadów i pozostałości z produkcji rolnej oraz leśnej, a także przemysłu przetwarzającego ich produkty, a także części pozostałych odpadów, które ulegają biodegradacji oraz ziarna zbóż nic spełniające wymagań jakościowych dla zbóż w zakupie interwencyjnym określonych w załączniku nr 1 do rozporządzenia Komisji (WE) nr 687/2008 z dnia 18 lipca 2008 r. ustanawiającego procedury przejęcia zbóż przez agencje płatnicze lub agencje interwencyjne oraz metody analizy do oznaczania jakości zbóż (Dz. Urz. DE z 19 lipca 2008 r. L 192, sir. 20) i ziarna zbóż nie objętych zakupem interwencyjnym*. * Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dn. 23 lutego 2010 r. zmieniający rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii (Dziennik Ustaw Nr 34, poz. 182).

6. Polska postrzegana jest w UE jako kraj o dużych potencjalnych możliwościach produkcji biomasy na cele energetyczne, wynika to stąd, iż powierzchnia UR przypadająca na mieszkańca wynosi 0,41 ha, a w „starej” Unii 0,19 ha, Wyniki analiz i szacunków dokonanych przez niektórych specjalistów zagranicznych wskazują, że w Polsce pod produkcję na cele energetyczne można przeznaczyć od 1,0 do 2,0 mln ha UR.

7. Biomasa stała dla energetyki zawodowej Największe zakłady energetyczne i ich strefy zainteresowania biomasą „agro” w promieniu 40 i 100 km. Źródło: R. Pudełko, A. Faber21, 2010

8. Biomasa stała dla elektroenergetyki i ciepłownictwa Podstawowe źródła pokrycia zapotrzebowania na ten rodzaj biomasy to: drewno odpadowe, słoma, biomasa pozyskiwana z trwałych plantacji energetycznych.

9. Powierzchnie użytków rolnych potencjalnie przydatnych pod uprawę roślin energetycznych (tys. ha) Źródło: Kuś J., Faber A. 2009: Produkcja roślinna na cele energetyczne a racjonalne wykorzystanie przestrzeni produkcyjnej Polski. W: I Kongres Nauk Rolniczych. Nauka – Praktyce. IUNG PIB Puławy, s. 70.

10. Potencjalne możliwości lokalizacji plantacji roślin energetycznych w gminach Jadczyszyn J., Faber A., Zaliwski A., 2008. Wyznaczanie obszarów potencjalnieprzydatnych do uprawy wierzby i ślazowca pensylwańskiego na cele energetyczne w Polsce. Studia i Raporty IUNG-PIB, 11: 55-65.

11. Liczba zgłoszonych wniosków, powierzchnia i kwoty płatności z tytułu prowadzenia plantacji roślin energetycznych: wierzby (Salix sp.) i róży bezkolcowej(Rosa multiphlora var.) za lata 2005-06 Źródło: ARiMR Warszawa

12. Plantacje roślin energetycznych

13. Wykorzystanie biomasy w systemie energetycznym Nowej Dęby (woj. podkarpackie) c.d.

14. Zbiór miskanta

15. Proponowana lokalizacja elektrociepłowni oraz potencjał słomy do energetycznego wykorzystania w tych zakładach Źródło: Edwards R. A. H., Suri M., Huld M. A., Dallemand J. F., 2005: GIS-Based Assessment of Cereal Straw Energy Resource in the European Union. Proceedings of the 14th European Biomass Conference & Exhibition. Biomass for Energy, Industry and Climate Protection, 17.-21. October 2005, Paris.

16. Potencjał możliwości wykorzystania słomy w elektrowniach w wybranych regionach Źródło: Edwards R. A. H., Suri M., Huld M. A., Dallemand J. F., 2005: GIS-Based Assessment of Cereal Straw Energy Resource in the European Union. Proceedings of the 14th European Biomass Conference & Exhibition. Biomass for Energy, Industry and Climate Protection, 17.-21. October 2005, Paris.

17. Nadwyżka słomy gdzie: N – nadwyżka słomy do alternatywnego (energetycznego) wykorzystania, P – produkcja słomy z zbóż podstawowych oraz rzepaku i rzepiku, Zs – zapotrzebowanie słomy na ściółkę, Zp – zapotrzebowanie słomy na pasze, Zn – zapotrzebowanie słomy na przeoranie.

18. Bilans słomy w Polsce Wyniki analizy przedstawiono w układzie dynamicznym w latach 1975 – 2009, oraz w układzie przestrzennym (wojewódzkim) w latach 1999 -2009.

19. Trendy produkcji, wykorzystania na cele rolnicze i potencjału technicznego słomy do energetycznego wykorzystania w rolnictwie ogółem w Polsce w latach 1999-2020 Źródło: Opracowanie własne. „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach działania „Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – umowa nr 00017-6900-FA1900244/10 Instytucja Zarządzająca PROW 2007-2013 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

20. Przestrzenne rozmieszczenie zasobów słomy do energetycznego wykorzystania w latach 1999-2009 Źródło: Opracowanie własne. „Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach działania „Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 – umowa nr 00017-6900-FA1900244/10 Instytucja Zarządzająca PROW 2007-2013 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi

23. Sprostanie wzrastającemu popytowi na biomasę wymaga przede wszystkim stworzenia skutecznego systemu, zapewniającego ciągłość dostaw, obejmującego skup, przetwórstwo, transport i magazynowanie.

24. właściwości fizycznych biomasy (wysoki przedział wilgotności utrudniający przechowywanie oraz niska gęstość wpływająca na koszty transportu, wymusza to konieczność przynajmniej jej wstępnego przetwórstwa), niekorzystnej struktury obszarowej gospodarstw rolnych w Polsce (dominują gospodarstwa małe, o powierzchni użytków rolnych do 5 ha, ogranicza to w zasadniczy sposób możliwości wykorzystania wysokowydajnych maszyn do zbioru i przetwórstwa) bardzo wysokich kosztów zakupu maszyn i urządzeń do zbioru i przetwórstwa.

25. Utrudnienia te można ograniczyć poprzez tworzenie organizacji i podmiotów gospodarczych zajmujących się produkcją, skupem i przetwórstwem surowców energetycznych. Efektywnie działające instytucje prowadzą do obniżki kosztów transakcyjnych, zmniejszają niepewność działania podmiotów gospodarczych, wspomagają internalizację efektów zewnętrznych, pozwalają na osiąganie innych korzyści dzięki wspólnym działaniom.

26. skupowanie od producentów biomasy energetycznej, przerabianie biomasy na paliwa energetyczne i ich magazynowanie, zaopatrywanie w paliwo biomasowe zainteresowanych zakładów energetycznych, bilansowanie zasobów biomasy w regionie oraz zapotrzebowania na biopaliwa, inicjowanie działań edukacyjnych w zakresie wykorzystania energetycznego biomasy, poszukiwanie inwestorów branżowych i zachęcanie ich do realizacji inwestycji w regionie,

27. Dziękuję za uwagę