Turystyka wiejska formą rekreacji i rehabilitacji dla osób niepełnosprawnych

1. Turystyka wiejska formą rekreacji i rehabilitacji dla osób niepełnosprawnych Justyna CzacharaWyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w RzeszowieStudenckie Koło Naukowe Ekologiczno-Przyrodniczeopiekun Koła: prof. nadzw. dr hab. inż. Jan Krupa35-225 Rzeszów, ul. Sucharskiego 2kajaczachara@poczta.onet.pl

2. Współczesny turysta zwraca uwagę na: : • standard i jakość świadczonych usług podstawowych • nowe, coraz ciekawsze oferty usług dodatkowych, które dostarczą doznań emocjonalnych, kulturowych, krajoznawczych Konkurencja na rynku turystycznym wymaga szukania nowych rynków klientów

3. Cel, materiały i metody Celem pracy jest przedstawienie możliwości uprawianie turystyki przez osoby niepełnosprawne na terenach wiejskich i wskazanie jej pozytywnego oddziaływania na turystów o specjalnych potrzebach. W pracy wykorzystano obserwacje poczynione w trakcie wyjazdów turystycznych z osobami niepełnosprawnymi oraz technikę bezpośredniego wywiadu, uzupełniając całość odpowiednio dobraną literaturą.

4. Niepełnosprawny turysta – potencjalnym klientem osoby niepełnosprawne, to osoby, których sprawność fizyczna, psychiczna lub umysłowa trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza lub uniemożliwia życie codzienne, naukę, pracę oraz pełnienie ról społecznych, zgodnie z normami prawnymi i zwyczajowymi, które mają prawo do niezależnego, samodzielnego i aktywnego życia oraz nie mogą podlegać dyskryminacji [5] Rodzaje niepełnosprawności w Polsce (podział wg Sowy 1999.) W Polsce żyje ok. 5,5 mln osób niepełnosprawnych stanowią ok. 14% naszego społeczeństwa • osoby z niesprawnością sensoryczną - osoby niewidome i słabowidzące, osoby niesłyszące i słabo słyszące; • Osoby z niepełnosprawnością fizyczną - osoby z niepełnosprawnością motoryczną - z uszkodzeniem narządu ruchu - oraz z przewlekłymi schorzeniami narządów wewnętrznych; • osoby z niepełnosprawnością psychiczną; • osoby z niepełnosprawnością złożoną, tzn. dotknięte więcej niż jedną niepełnosprawnością. [5] Karta Praw Osób Niepełnosprawnych, Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r., www.mpips.gov.pl, (02.10.2008).

5. Turystyka wiejska korzyści i możliwości • Aktywizacja przedsiębiorczości ludności wiejskiej, • dodatkowy dochód, • wzrost popytu na produkty rolne, • dodatkowe miejsca pracy, • wspieranie lokalnych usług i przetwórstwa, • rozbudowa infrastruktury, • ożywienie gospodarcze, • rozwój rzemiosła i twórczości ludowej [8] • spokojny wypoczynek, • walory zdrowotne, • niższe koszty pobytu, • możliwość bezpośredniego kontaktu, • poznanie tradycji, zwyczajów, kultury, • możliwość realizacji zainteresowań, • możliwość wyżywienia [6] GOSPODARZE TURYŚCI [8] Marks M., Marks E., Młynarczyk K., 2002, Znaczenie agroturystyki w rozwoju obszarów wiejskich [w]: K. Młynarczyk (red.) Agroturystyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Marurskiego, Olsztyn, 16-17. [6] Strzembicki L., 2005, Wypoczynek w gospodarstwach wiejskich w opinii turystów [w:] Turystyka wiejska a rozwój i współpraca regionów, Zeszyt 15, Prace Naukowo-Dydaktyczne, PWSzZ w Krośnie, Krosno, s. 29.

6. Korzyści i możliwości dla niepełnosprawnych turystów • Spokojny wypoczynek – możliwość przełamania bariery psychicznej, lęku, obawy przed kontaktem z innymi, osobami • Bezpośredni wzajemny kontakt - możliwość wzajemnej integracji, poznania, przełamania istniejącego w naszym społeczeństwie wzorca „inności” niepełnosprawnych • Poznanie tradycji, zwyczajów, kultury, folkloru, pracy w gospodarstwie - szansa na znalezienie lub rozbudzenie własnych zainteresowań • Bezpośrednie obcowanie z naturą – edukacja ekologiczna, terapia, ucieczka od codzienności • Doznania kulinarne - poznanie oryginalnych przepisów kulinarnych, sposobów przetwarzania żywności, osobisty udział w cyklu tworzenia np. przetworów.

7. Turystyka wiejska jako forma terapii By uzyskać przewagę potrzeba stworzyć i wykreować ciekawyi innowacyjny produkt. Takimi produktami może stać się oferta usług agroterapii czy zooterapii. • AGROTERAPIA • (wg. L. Przezbórska i M. Sznajder (2006) • terapia na terenie gospodarstwa lub na terenie wiejskim [2]. W opinii autorów są to: • hipoterapia – ogół zabiegów terapeutycznych, do których wykorzystuje się konia, • terapia wykorzystująca specyfiki roślinne i zwierzęce: • aromatoterapia – terapia wykorzystująca zapachy, pozytywne właściwości olejków eterycznych zawartych w roślinach, • apiterapia– terapia wykorzystująca w metodach leczenia i profilaktykizdrowia produkty pszczele i preparaty sporządzone z tych produktów, • specyficzne diety, • minisanatoria. • ZOOTERAPIA • metoda terapii oddziaływująca na pacjenta • poprzez obecność zwierzęcia [1]. • Do najpopularniejszych form zooterapii należą: • hipoterapia – kontakt z koniem, • dogoterapia – kontakt z psem, • felinoterapia– kontakt z kotem, • onoterapia – kontakt z osłem czy mułem, • delfinoterapia - kontakt z delfinem. [2] A. Kotala. A.Niedziółka, Kształtowanie przewagi konkurencyjnej w agroturystyce na przykładzie województwa małopolskiego, Stowarzyszenie ekonomistów rolnictwa i agrobiznesu, Roczniki Naukowe, tom X, zeszyt 2, www.seria.home.pl (14.03.2009) [1] A. Kolan-Zwolińska, Co to jest zoo terapia?(http://terapiadzieci.org) ( 12-03-09)

8. Fot. www.anas.lublin.pl/pliki/delfiny.html Fot. www.isifa.com/data/dispatches/ed/449/_main.jpg Fot. www.hipoterapia.pl Fot. www.raglio.com/blog/index.php?commenti=292 Fot. http://zwierzetaludziom.pl

9. Wnioski • Rynek klientów- turystów niepełnosprawnym jest niewykorzystany • Odpowiednie udogodnienia, dostępność terenów wiejskich a także obiektów turystycznych i paraturystycznych uatrakcyjni pobyt gości, a gospodarzom zapewnią większą konkurencyjność i dochodowość regionu • Konieczne jest zlikwidowanie barier utrudniających niepełnosprawnemu turyście podróż do wybranego miejsca oraz pobyt na jego terenie • Niekorzystne zmiany demograficzne - starzenie się społeczeństwa, zmniejszenie liczby urodzeń, wzrost wskaźnika długowieczności), będą się pogłębiać. Zmuszą one gospodarkę turystyczną, w tym i agrogospodarzy z regionów wiejskich do wprowadzenia pewnych zmian w ich działalności, m.in.[4]: • dostosowania już istniejących oraz tworzenia nowych produktów turystycznych, tak by odpowiadały one potrzebom osób z mniej lub bardziej ograniczonymi możliwościami swobodnego poruszania się, bądź egzystencji; • wprowadzenia ułatwień w korzystaniu z ogólnodostępnych elementów otoczenia (obiektów sportowych, rozrywkowych czy transportowych); • zapewnienia stałego dostępu do opieki medycznej; • poprawie komfortu w środkach transportu i obiektach noclegowych. [4] Grabowski J., Milewska M., Stasiak A., 2007, Vademecum organizatora turystyki. niepełnosprawnych, WSTH w Łodzi, 40-41.

10. Turystyka wiejska jest w stanie stworzyć szeroki wachlarz atrakcyjnych, specjalistycznych i konkurencyjnych cenowo produktów turystycznych dostosowanych dla osób niepełnosprawnych. Przyniosłoby to obopólne korzyści, zarówno dla gospodarzy danych terenów wiejskich, jak i turystów o specjalnych potrzebach.

11. Literatura A. Kolan-Zwolińska, Co to jest zoo terapia?(http://terapiadzieci.org) ( 12-03-09) A. Kotala. A.Niedziółka, Kształtowanie przewagi konkurencyjnej w agroturystyce na przykładzie województwa małopolskiego, Stowarzyszenie ekonomistów rolnictwa i agrobiznesu, Roczniki Naukowe, tom X, zeszyt 2, www.seria.home.pl (14.03.2009) A. Migas, Turystyka osób niepełnosprawnych, Miesięcznik „Znak”, 2006 nr 616. J. Grabowski, M. Milewska, A. Stasiak, Vademecum organizatora turystyki. niepełnosprawnych, WSTH w Łodzi, 2007, 40-41. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych, Uchwała Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r., www.mpips.gov.pl, (02.10.2008). L. Strzembicki, Wypoczynek w gospodarstwach wiejskich w opinii turystów [w:] Turystyka wiejska a rozwój i współpraca regionów, Zeszyt 15, Prace Naukowo-Dydaktyczne, PWSzZ w Krośnie, Krosno 2005, s. 29. M. Jalinik, Agroturystyka na obszarach przyrodniczo cennych, Wydawnictwo Politechniki Białostockiej, Białystok 2002, 33. M. Marks, E. Marks, K. Młynarczyk, Znaczenie agroturystyki w rozwoju obszarów wiejskich [w]: K. Młynarczyk (red.) Agroturystyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2002, 16-17. P. Chrzanowski, Wstyd i niewiedza – pokonajmy bariery, www.witrynawiejska.org.pl (03.02.2009). www.dogtor.iq.pl (12-03-2009) Zamieszczone w prezentacji zdjęcia – nie podpisane - pochodzą ze zbiorów autorki. Wykonane zostały w trakcie wyjazdów integracyjnych w Bieszczady