Świat kultury i literatury antycznej

1. Świat kultury i literatury antycznej Wprowadzenie Iwona Pawłowska

2. sztuka Cechą sztuki antycznej jest mimesis, czyli naśladowanie rzeczywistości

3. człowiek dobra sława, umiar, harmonia, cnota, ład – to wartości istotne w życiu człowieka doby starożytnej

4. wiara Politeizm to wiara w wielu bogów. Starożytni Grecy i Rzymianie wyznawali wiarę politeistyczną. Zapis ich wierzeń znajdziemy min. w „Mitologii” J. Parandowskiego, Kubiaka, Gravesa. Mitologia rzymska jest bardzo zbliżona do greckiej: występują ci sami bogowie, ale pod innymi imionami. Grecy jednak wykazali się większą wyobraźnią mitotwórczą (co prawda mają mniej bogów, ale ich historie są ciekawsze).

5. epika Epika w Grecji pojawia się wraz z „Iliadą” i „Odyseją” ułożonymi przez aojda Homera na przełomie IX i VIII wieku p.n.e. W Rzymie - w I wieku przed Chrystusem Wergiliusz tworzy „Eneidę”. Wszystkie te utwory to eposy.

6. liryka Pierwsze utwory liryczne pojawiają się w Grecji w VII wieku przed naszą erą. Do najwybitniejszych poetów w starożytnej Grecji należą: Safona (poezja miłosna), Tyrteusz (poezja patriotyczna, zagrzewająca do walki), Anakreont (utwory biesiadne), Symonides (treny, hymny, elegie). W Rzymie w I wieku p.n.e. tworzy Horacy (ody, pieśni). Wzoruje się on na poezji greckiej.

7. dramat Pierwsze utwory dramatyczne powstają na przełomie VI i V wieku p.n.e. w Grecji. Wywodzą się z kultu Dionizosa, a konkretnie z dytyrambów śpiewanych na cześć boga. Do wybitnych dramatopisarzy należą: Tespis, Ajschylos, Sofokles, Eurypides. Komedie tworzył m.in. Arystofanes

8. Sokrates Platon Arystoteles Heraklit Zenon z Kition Epikur Diogenes filozofia

9. Sokrates • Cnota utożsamiana z wiedzą • Niewiedza sokratejska: „Wiem, że nic nie wiem” (tylko głupiec może powiedzieć: wiem wszystko) • Metoda sokratejska (nauczał przez zadawanie pytań, nazywał siebie akuszerką myśli) • Filozof nie pozostawił po sobie żadnych pism, jego myśli spisywał uczeń – Platon • Sokratesa skazano na śmierć przez wypicie cykuty

10. Platon • Uczeń Sokratesa • Idealista, wierzył w istnienie świata idei. Rzeczywistość materialna to odbicie świata idei (jaskinia platońska) • Autor pierwszej utopii • Triada platońska (prawda – dobro – piękno) • Zło wynika z niewiedzy • Miłość to szukanie drugiej połówki duszy • Dusza ludzka jest wieczna (teoria preegzystencji) i nieśmiertelna, po opuszczeniu ciała wraca do świata idei

11. Arystoteles • Odrzucił platoński podział na świat idei i rzeczy, w to miejsce wprowadził podział na materię i formę • Autor teorii „złotego środka”, czyli umiarkowania w życiu. Umiarkowanie prowadzi do szczęścia, czyli najwyższego dobra (na straży umiarkowania stoi rozum) • Teoretyk literatury: wprowadza pojęcia mimesis i katharsis, definiuje rodzaje i gatunki literackie • Głosi kontrowersyjny pogląd o kobietach („zdeformowany mężczyzna”) – dlatego nie będziemy lubić Arystotelesa 

12. Heraklit • Filozof przyrody • Twierdził, że świat pochodzi z ognia, woda to śmierć • Jego teorię nazywano filozofią przeciwieństw (są konieczne do dopełnienia świata) • Światem rządzi logos, (myśl, rozum świata) – utożsamiał go z Bogiem • Świat jest wieczny i odwieczny, nie został stworzony • Panta rhei – wszystko płynie, świat ulega ciągłym zmianom

13. Zenon z Kition • Twórca stoicyzmu • Uważał, że Bóg jest twórcą wszelkiego bytu, świat jest zatem celowy i zaplanowany • Osiągnięcie szczęścia jest możliwe po wyzbyciu się afektów i osiągnięciu apatii • Głosił kult cnoty i rozumu • Dobra materialne nie są potrzebne do osiągnięcia szczęścia • Wszyscy ludzie są sobie równi

14. Epikur • Twórca epikureizmu • Zajmował się zagadnieniem szczęścia • Suma przyjemności powinna być większa niż suma cierpień • Szczęście to brak nieszczęść • Śmierć nas nie dotyczy (kiedy przychodzi, nas nie ma) • Bogowie nie są straszni • To, co dobre, jest łatwe do zdobycia • To, co złe, jest łatwe do zniesienia

15. Diogenes • Zwany „filozofem z beczki” • Minimalista, abnegat, cynik, kosmopolita • Postulował wprowadzenie wspólności kobiet i dzieci • Nawoływał do ascezy • Głosiciel cynicznego bezwstydu (to, co wszyscy robią, można robić publicznie) • Bohater wielu anegdot

16. Dziękuję za uwagę Iwona Pawłowska