POLITYKA

1. POLITYKA KULTURALNA Opracowali: Tomasz Saulewicz Małgorzata Brulińska Tomasz Macewicz Wojciech Zdziennicki Natalia Wojtasiak Marek Wysłocki

2. SPIS PREZENTOWANYCH TREŚCI • Kultura (definicja, korzenie, rozwój) • Sektor i dziedziny kultury • Polityka w zakresie funcjonowania mediów • Ewolucja polityki kulturalnej • Cele i założenia polityki kulturalnej • Polityka audiowizualna • Prawo autorskie • Mobilność sztuki i artystów w Europie • Finansowanie kultury w Europie i Polsce • Programy i projekty realizowane w ramach polityki kulturalnej UE

3. DEFINICJA KULTURY "Kultura, czyli cywilizacja, jest to złożona całość, która obejmuje wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawa, obyczaje oraz inne zdolności i nawyki nabyte przez ludzi jako członków społeczeństwa." Edward Burnett Tylor "Kultura jest integralną całością składającą się z narzędzi i dóbr konsumpcyjnych, twórczych zasad różnych grup społecznych, ludzkich idei i umiejętności, wierzeń i obyczajów.„ Bronisław Malinowski "Kultura to przekazane i wytworzone treści i wzory wartości, idei i innych symbolicznie znaczących systemów, będące czynnikami kształtującymi ludzkie zachowania oraz wytwory stanowiące produkt zachowania." Alferd Kroeber , Talcott Parsons „W znaczeniu najszerszym kultura obejmuje to wszystko, co w zachowaniu się i wyposażeniu członków społeczeństw ludzkich stanowi rezultat zbiorowej działalności” encyklopedia PWN

4. KORZENIE I ROZWÓJ • KULTURY EUROPEJSKIEJ • SEKTOR I DZIEDZINY KULTURY

5. 1.    Dziedzictwo kulturowe— pomniki historii,— muzea,— stanowiska archeologiczne,—  inne dziedzictwo,2.    Książki i prasa — książki,— gazety i czasopisma,3.    Sztuki wizualne— sztuki wizualne (włącznie z designem),— fotografia,— multidyscyplinarne,4.    Architektura 5.    Archiwa6.    Biblioteki7.    Sztuki performatywne— muzyka,— taniec,— teatr muzyczny,— teatr dramatyczny,— multidyscyplinarne,—  inne (cyrk, pantomima itd.), 8.    Media audio i audiowizualne/multimedia— film,— radio,— telewizja,— wideo, — nagrania audio,— multimedia.

6. KOMERCJALIZACJA • WSPÓŁCZESNEJ KULTURY

7. POLITYKA W ZAKRESIE • FUNKCJONOWANIA MEDIÓW (AUDIOVISUAL AND MEDIA POLICIES) • Polityka audiowizualna i medialna wdrażana jest na różne sposoby: • Dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych oraz dyrektywa o telewizji • bez granic • Zalecenia o ochronie dzieci/nieletnich w internecie oraz o europejskim • dziedzictwie filmowym • Programy finansujące – np. MEDIA, które mają na celu uzupełnianie systemów • państwowych • Inne środki – promowanie rozpowszechniania dzieł kultury przez internet – • content online, • zwiększanie świadomości obywateli Unii o mnogości form przekazów medialnych , • czy to reklam, filmów, czy treści online – media literacy. • Działania poza UE

8. EWOLUCJA POLITYKI KULTURALNEJ • 1954 r – podpisanie Europejskiej Konwencji Kulturalnej • 1974 r – przyjęta przez Parlament Europejski rezolucji o działaniu Wspólnoty w obszarze kultury • 1985 r - Konwencja o Ochronie Architektonicznego Dziedzictwa Kulturowego Europy • 1989 r - Konwencja o Telewizji Ponadgranicznej • 1992 r i 1997r – Traktat z Maastricht i Traktat z Amsterdamu określa kulturowy wymiar integracji europejskiej • 2001 r – rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie współpracy kulturalnej w Europie • 2004 r – brak zmian odnośnie polityki kulturalnej

9. CELE • podnoszenie poziomu wiedzy i szerzenie kultury i historii narodów europejskich • zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego o znaczeniu europejskim • niekomercyjną wymianę kulturalną • wzajemne poznawanie dzieł • wspieranie współpracy kulturalnej europejczyków • twórczość artystyczną i literacką, w tym audiowizualną

10. ZAŁOŻENIA • umiejscowienie kultury w centrum procesu integracji, uświadamiając jednocześnie, że więcej jest w naszych kulturach elementów wspólnych, aniżeli tych, które nas dzielą • promowanie na arenie międzynarodowej wszelkiej formy współpracy w dziedzinie kultury oraz wspólnie wypracowanego dorobku • rozszerzenie kontaktów kulturalnych Europy i innych stron świata

11. CELE STRATEGII KULTURY • Promowanie różnorodności kulturowej i dialogu międzykulturowego, • Promowanie kultury jako katalizatora kreatywności w ramach strategii lizbońskiej • Promowanie kultury jako istotnego elementu stosunków międzynarodowych Unii.

12. POLITYKA AUDIOWIZUALNA

13. Audiowizualizacja:1. Pojęcie2. Problematyka3. Polityka

14. 3PODSTAWOWE DZIEDZINY AKTYWNOŚCI AUDIOWIZUALNEJ - hardware software restrukturyzacja i harmonizacja rynku (mediów) Unii Europejskiej

15. Najważniejsze Dyrekcje Generalne Komisji UE • Funkcje • Dyrekcja Generalna III. — Rynek Wewnętrzny i Sprawy Gospodarcze. • Dyrekcja Generalna X. — Informacja, Komunikacja, Kultura i Media Audiowizualne • Dyrekcja Generalna XIII — Telekomunikacja, Informatyka, Innowacje.

16. Przeszkody napotkane w trakcie realizacji zadań: • językowe bariery, uniemożliwiające swobodny przepływ programów i audycji, • niedoskonałośćprocesu decyzyjnego w ramach Komisji i Rady, wymagającego jednomyślności, • potrzeba szczególnych inwestycji, wspierających rozwój technologiczny, konieczny do rozwoju i sprawnego funkcjonowania europejskiego systemu audiowizualnego.

17. Dyrektywy Rady • Pierwsza Dyrektywa. • Druga Dyrektywa.

18. PRAWO AUTORSKIE

19. DEFINICJA • ogół praw przysługujących autorowi utworu • przepisyupoważniające autora do decydowania o użytkowaniu dzieła i czerpaniu z niego korzyści.

20. PODZIAŁ • autorskie prawa osobiste • autorskie prawa majątkowe

21. Przedmiot prawa autorskiego • wyrażone słowem, symbolami matematycznymi, znakami graficznymi (literackie, publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe), • plastyczne, • fotograficzne, • lutnicze, • wzornictwa przemysłowego, • architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne, • muzyczne i słowno-muzyczne, • sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne, • audiowizualne (w tym wizualne i audialne).

22. Nie korzystają z ochrony prawem autorskim • Idee i pomysły, chyba że są wyrażone oryginalną formą, • urzędowe dokumenty, materiały, znaki i symbole, • akty normatywne lub ich urzędowe projekty, • opublikowane opisy patentowe lub ochronne, • proste informacje prasowe, • pomysły i tematy badawcze oraz teorie i fakty naukowe, • znane powszechnie od dawna formy plastyczne, przestrzenne lub muzyczne, • elementy utworów pozbawione charakteru twórczego, np.: typowe tabele, rysunki, zestawienia pozbawione oryginalnej koncepcji np. alfabetyczne. • utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, jednakże nie do tego samego użytku, • utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale wystawowe, lecz tylko w katalogach i w wydawnictwach publikowanych dla promocji tych utworów, a także w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach w prasie i telewizji, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji, • znaki firmowe użyte w celach informacyjnych.

23. Niektóre wnioski wynikające z ustawy • Prawo bezpłatnego przytaczania urywków rozpowszechnionych utworów lub drobnych utworów w całości, przysługuje w zakresie uzasadnionym: • wyjaśnieniem lub analizą krytyczną (jeśli na przykładzie fragmentu jakiegoś utworu wyrażamy własną opinię), • prawami gatunku (np.: tworząc karykaturę cudzego utworu wykorzystujemy jej elementy, jednak uzasadnione jest specyficzną formą karykatury), • nauczaniem (np.: fragmenty występujące w podręcznikach albo czasopismach popularnonaukowych). (art. 29. ust.1. ustawy) • Twórca ma prawo do wynagrodzenia w przypadku, gdy rozpowszechnia się drobne utwory lub fragmenty większych utworów w podręcznikach, wypisach i antologiach w celu naukowym i dydaktycznym (art. 29 ust.2. i ust.21 ustawy)

24. PRAWO UNIJNE Problematyka prawa autorskiego występuje w kilkunastu unijnychdyrektywach. Najważniejsze z nich to: • Dyrektywa o prawnej ochronie programów komputerowych nr 91/250 z dnia 14.05.1991 r. • Dyrektywa o prawie najmu i użyczania oraz określonych prawach pokrewnych w zakresie własności intelektualnej nr 92/100 z dnia 19.11.1992 r. • Dyrektywa o prawie autorskim i prawach pokrewnych w odniesieniu do przekazu satelitarnego i rozpowszechniania kablowego nr 93/83 z dnia 27.09.1993 r. • Dyrektywa o ujednolicaniu czasu ochrony prawa autorskiego i niektórych prawach pokrewnych nr 93/83 z 29.10.1993 r. • Dyrektywa o prawnej ochronie baz danych nr 96/9 z dnia 11.03.1996 r.

25. SZCZEGÓLNA DYREKTYWA • harmonizacja istotnych dla prawa autorskiego pojęć, jak zwielokrotnianie, wprowadzanie do obrotu, publiczne rozpowszechnianie, publiczne udostępnianie, • ujednolicenie porządków prawnych państw Unii Europejskiej, aby w każdym kraju utwory korzystały z jednakowej ochrony i aby działanie dozwolone w jednym kraju nie okazało się nielegalne w innym, • dostosowanie prawa unijnego do rozwiązań przyjętych w konwencjach międzynarodowych.

26. MOBILNOŚĆ SZTUKI I ARTYSTÓWW EUROPIE

27. Finansowanie kultury w Europie Źrodłami finansowania kultury w państwach członkowskich Unii są: Budżet Unii Europejskiej- w 1999 r.wynosił 96 928,7 mln euro Budżety krajów członkowskich Sponsoring

28. W POLSCE ROZWÓJ KULTURY WSPIERANY JEST Z: • Wydatków budżetu państwa realizowanych głównie przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego • Wydatków jednostek samorządu terytorialnego • Środków z funduszy zagranicznych- fundusze strukturalne- Europejski Fundusz Rozwoju regionalnego, Europejski Fundusz Społeczny, Fundusz Spójności • Wydatków gospodarstw domowych

29. Tabela1. Nominalna wartość wydatków na kulturę i ochronę dziedzictwa (w mln zł)

30. Tabela 2. Realna wartość wydatków na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego w cenach z 1995 r. (w mln zł)

31. Tabela 3. Wzrost PKB w Polsce (rok poprzedni = 100) Tabela 4. Struktura głównych źródeł finansowania kultury (w %)

32. Tabela 5. Struktura wydatków gospodarstw domowych na kulturę w 2007 r. (przeciętne wydatki na osobę rocznie)

33. Uczestnictwo Polaków w kulturze na przestrzeni lat

34. Tabela 6. Standaryzowane (w cenach bieżących) wydatki gospodarstw domowych na rekreację i kulturę na jednego członka gospodarstwa domowego rocznie, w wybranych krajach Europy w latach 1999-2007 (w euro)

35. PROGRAM KULTURA 2000 (1 stycznia 2000 – 31 grudnia 2006)

36. Cele programu : • wymiany międzykulturowe krajów; • akcentowanie różnorodności kultur jako znaczącego czynnika tożsamości europejskiej; • promocja dialogu kulturalnego i wzajemnego poznawania kultur i historii narodów Europy; • otwarcie na kultury spoza obszaru Unii Europejskiej; • umożliwienie najbardziej licznym i różnorodnym grupom społecznym i jednostkom pełnego korzystania z istniejących form aktywności kulturalnej; • zwiększenie mobilności ludzi i dzieł oraz partnerskiej wymiany w dziedzinie kultury; • wspieranie wspólnego dziedzictwa narodowego o znaczeniu europejskim; upowszechniania nowatorskich koncepcji, metod i technik konserwatorskich; • wykorzystanie nowych technologii w dobie "społeczeństwa informacyjnego" dla celów komunikacji, globalnego porozumienia i twórczej aktywności zawodowej w dziedzinie kultury; • uznanie kultury jako czynnika integracji społecznej i obywatelskiej; • propagowanie szeroko pojętej międzynarodowej kultury, sztuki, artystów (szczególny wzgląd na zdolną młodzież)

37. ADRESACI PROGRAMU: INSTYTUCJE I ORGANIZACJE SEKTORA RZĄDOWEGO I POZARZĄDOWEGO PROWADZĄCE DZIAŁALNOŚĆ Z DZIEDZINY KULTURY T.J : • stowarzyszenia • fundacje • muzea • biblioteki • teatry • filharmonie • opery i operetki • galerie • Domy i centra kultury • gminy, powiaty, miasta • Uczelnie wyższe

38. RODZAJE PROJEKTÓW: • Jednoroczne ( wysokość wsparcia 50.000 -150.000 euro , do 50% całego budżetu projektu) • Wieloletnie (wysokość wsparcia 50.000 – 300.000 euro rocznie , do 60% całego budżetu projektu) • Projekty specjalne ( Europejskie Stolice Kultury, Europejskie Laboratoria Dziedzictwa Kulturowego )

39. PROGRAM OPERACYJNY INFRASTUKTURA I ŚRODOWISKO - Priorytet XI , Kultura i dziedzictwo kulturowe

40. Cele POIŚ priorytet XI CEL GŁÓWNY : Wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa kulturowego o znaczeniu światowym i europejskim dla zwiększenia atrakcyjności Polski. CELE SZCZEGÓŁOWE : • Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym • Rozwój oraz poprawa stanu infrastrukturykultury o znaczeniu ponadregionalnym • Infrastruktura szkolnictwa artystycznego

41. PRZEWIDYWANE EFEKTY REALIZACJI PRIORYTETU: • poprawa stanu zachowania zabytków nieruchomych, • poprawa stanu zachowania zabytków ruchomych, • rozwój oraz poprawa stanu infrastruktury kultury o znaczeniu ponadregionalnym, • zwiększenie atrakcyjności kraju dla mieszkańców, turystów i inwestorów, • poprawa stanu infrastruktury edukacyjnej szkół i uczelni artystycznych.

42. PRZYKŁADY REALIZOWANYCH PROJEKTÓW • Konserwacja pięciu drewnianych baraków dawnego KL Auschwitz II – Birkenau oraz Prace konserwatorskie i budowlane obiektów dawnego KL Auschwitz I - bloki nr inw. A-2 i A-3, beneficjent: Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu, umowy podpisane 3 czerwca 2009 r. Kwota całkowita projektów to 22 508 818,31 zł, dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w wysokości 18 999 228,90 zł

43. . • Remont i przebudowa Opery Leśnej w Sopocie, beneficjent: Gmina Miasta Sopot, umowa podpisana 28 kwietnia 2009 r. Kwota całkowita projektu: 75 200 304,07 zł, dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: 28 068 663,00 zł

44. Rewitalizacja i digitalizacja XVII-to wiecznego zespołu pałacowo-ogrodowego w Wilanowie - etap III, beneficjent: Muzeum Pałac w Wilanowie, umowa podpisana 20 lipca 2009 r. Kwota całkowita projektu: 32 857 384,80 zł, dofinansowanie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego: 24 574 577 zł

45. PROGRAM KUTURA 2007 - 2013 Główny program Unii Europejskiej w dziedzinie kultury skierowanym bezpośrednio do instytucji kulturalnych w Europie Funkcjonuje od 1 stycznia 2007

46. CELE PROGRAMU KULTURA 2007 - 2013 • wzmocnienie przestrzeni kulturowej dla Europejczyków, opartej na wspólnym dziedzictwie kulturowym, • rozwój współpracy pomiędzy twórcami, uczestnikami życia kulturalnego oraz instytucjami kulturalnymi krajów uczestniczących w programie. CELE SZCZEGÓŁOWE: • wspieranie ponadnarodowej mobilności osób działających w sektorze kultury, • wspieranie ponadnarodowego obiegu dzieł oraz wyrobów artystycznych i kulturalnych, • wspieranie dialogu między kulturami.

47. DZIAŁANIA: • projekty dotyczące wszystkich dziedzin kultury i sztuki (sztuk scenicznych, wizualnych, literatury oraz dziedzictwa), z wyłączeniem sektora audiowizualnego, • projekty muszą mieć wyraźny wymiar europejski i wpisywać się w ramy celów i priorytetów Programu, • projekty muszą opierać się o faktyczną współpracę pomiędzy organizacjami, z co najmniej trzech państw uczestniczących w Programie, • każdy ze współorganizatorów musi mieć wkład zarówno w planowanie, realizację, jak i finansowanie projektu.

49. OPIS DZIAŁAŃ • Działanie 1 - „Wspieranie działań kulturalnych” • 1). Projekty długoterminowe (czas trwania: 3-5 lat): • • min. 6 organizatorów z 6 różnych państw, • • dofinansowanie maks. 500 tys. euro rocznie. • 2). Projekty krótkoterminowe (czas trwania: maks. 24 m-ce): • • min. 3 organizatorów z 3 różnych państw, • • dofinansowanie od 50 tys. do 200 tys. euro. • 3). Projekty tłumaczeniowe: • dofinansowanie kosztów tłumaczenia dzieł literackich z jednego języka europejskiego na inny język • europejski (nie mogą być wcześniej tłumaczone na docelowy język, muszą być tłumaczone z języka • oryginału), • dofinansowanie na projekty tłumaczeniowe pozyskać mogą: • - pojedynczy wydawcy, • - grupy wydawnicze (konsorcja). • - dofinansowanie: wyłącznie koszty tłumaczenia (nie wydania!) nie przekraczające 60 000 euro, • - dofinansowanie do 50% całkowitych kosztów publikacji • 4). Akcje Specjalne • Europejskie Stolice Kultury, • Nagrody w dziedzinie dziedzictwa kulturowego, architektury i literatury

50. Działanie 2Wspieranie podmiotów działających w dziedzinie kultury na poziomie europejskim • W ramach tego Działania nie są przyznawane granty na konkretne projekty, lecz na bieżącą działalność. • Granty przyznawane są w trzech kategoriach: • ambasadorzy kultury europejskiej – działania organizacji muszą mieć miejsce w co najmniej siedmiu państwach biorących udział w Programie, • europejskie sieci kulturalne – reprezentujące organizacje non-profit z państw uczestniczących w programie, które rozpowszechniają informacje o działaniach Wspólnoty w celu promowania europejskiej współpracy kulturalnej . Organizacje członkowskie sieci muszą pochodzić z co najmniej siedmiu państw uczestniczących w Programie, • organizatorzy cyklicznych imprez