Karadeniz T eknik Üniversitesi Orman Fakültesi, Orman Amenajmanı ABD T RABZON

1. “Ekosistem Tabanlı Çok Amaçlı Planlama Kavramı ve Modeli (ETÇAP V1.1) Karadeniz TeknikÜniversitesi Orman Fakültesi, Orman Amenajmanı ABDTRABZON

2. Orman Amenajmanı Kavramı Ormanın yapı ve kuruluşu (orman ekosistemi) Ormanın sunduğu değerler (amaçlar –talep edilenler) Silvikültürel müdahaleler (araçlar)

3. Müdahale ? Meşcere Zaman Amenajman Planı? ÇsKnc3 • Her bir orman parçasına uygulanacak müdahalelerin • Tür(Traşlama, siper, ağaçlandırma) • Zaman(2005, 2006, … 2010) • Yer(Çamlık mevki, ziyarettepe, karlı) • Miktar(20m3/ha, 4000fidan/ha olarak düzenlenmesi ve denetimidir

4. Hiyerarşik (Sıralı) Planlama Zaman 0 20 40 60 Stratejik Kaynak Sürekliliği (m3, tür, $, ha) T a k t i kse l Genel … Detay 0 5 10 15 20 $,mevsim,gün O p e r a sy o n e l 1 2 3 4

5. Mevcut... 40 yıl sonra... 80 yıl sonra... Uzun Vadeli Kestirim…

6. 2000s • Planlamanın Gelişimi ? YÜ Karma Optimizasyon Optimizasyon EkosistemTabanlı Planlama Müdahalelerin karmaşıklığı 1990s Simulasyon Çok Amaçlı Yararlanma 1980s Formüller 1960s Maksimum Odun Üretimi DÜ YÜ Amaçların Karmaşıklığı

7. ETÇAP Nedir? • Orman ekosisteminin, ekolojik, ekonomik ve sosyo-kültürel değerlere göre tanımlandığı, • İhtiyaç-beklentilerin paydaşların katılımıyla belirlendiği, • Kaynakların ve biyoçeşitliliğin dökümünün yapıldığı, • Konumsal veri tabanının kurulduğu, • İşletme amaçları ve koruma hedeflerinin belirlendiği, • Ulusal/uluslar arası ilkelere göre plan seçeneklerinin oluşturulduğu ve karar verme teknikleri ile amaçların eniyilendiğibir planlama yaklaşımıdır

8. ETÇAP Süreci

9. ETÇAP 8 Aşama Plan hedeflerinin belirlenmesi 1 2 3 4 5 7 6 Ekosistem envanterinin yapılması Kon-veri tabanının kurulması fonksiyonları belirlenmesi İşletme amaçları ve koruma hedeflerinin belirlenmesi Amaç-fonksiyon ilişkilerinin kurulması Alternatiflerinin geliştirilmesi ve modelin kurulması Plan çıktılarının (amj plan yazılımı) hazırlanması

10. Su & Toprak Çok Amaçlı (Fonksiyonel) Odun Rekreasyon Biyoçeşitlilik Basit Uygulanabilir Amnj. Planı Ekosistem Tabanlı Katılımcılık Max => 5WS0 + 46SF0 + 40MW0 WS0 + WS10 + WST10 <= 500 SF0 + SF10 <= 100 MW0 + MW10 <= 500 Modelleme 1 4 3 2

11. Odun Üretimi Toprak Koruma Su üretimi-koruma Biyoçeşitlilik Koruma ? ? ? Ekoturizm ? ? Karar Verme ”Modelleme!”

12. Max => 5WS0 + 46SF0 + 40MW0 61SF10 + 53MW10 + 8WST10 >= 25 57SF20 + 55MW20 + 36WST20 >= 30 Model WS0 + WS10 + WS20 + WST10 <= 50 SF0 + SF10 + SF20 <= 100 MW0 + MW10 + MW20 <= 50 Model “Herhangi bir gerçek nesneyi, olayı ya da süreci sistem olarak ele alıp, elemanlarını ve aralarındaki ilişkilerini; belirli bir düzende kelimeler, şekiller, işaretler yahut matematik sembollerle temsil etmektir“ y = a + bx + cx2

13. Modelin kurulumu Model çözümü Sonuçların değerlendirilmesi En iyi seçeneğin uygulanması Modelleme Süreci Problem Tanımı Amaç & kısıtlar

14. Amaç • Karar Değişkenleri Her bir meşcereden her bir periyotta üretim ve bakıma ayrılacak alan (ha) • Kısıtlar • İlk periyotta en az 2,500m3üretilecek • Her periyotta eşit alan gençleştirilecek (NPS) • Sıklık bakımı için $1,600 bütçe var ve hektardaki aralama masrafları $40/ha Problem Tanımı İlk planlama dönemindeki üretimi eniyilemek

15. Bir Plan Stratejisi • Etaen inyilenecek • 70 yıl idare süresi ile işletilecek • Eşit Alan Politikası uygulanacak (NPS) • %10 DYO korunacak Strateji Sayısı = Amaç X İdare süresi X Politikalar = 5 X 5 X 5 = 125 Strateji!

16. Vejetasyon ve arazi yapısı • İşletme aktivite planı aralama Aktivite ayıklama CC ? • Büyüme/artım projeksiyonu Meşcere 3 1 2 Maktalı Seçme Zaman m3/ha m3/ha time time • Müdahale Reçetesi

17. Planlama/Modelleme Teknikleri • Klasik Yaklaşım • Simülasyon • Optimizasyon • Karma Optimizasyon

18. ECHO ETÇAP? GISForman+ ATLAS FORPLAN FSOS MUSYC HabPlan SPECTRUM WoodStock Stanley Bazı Planlama Modelleri ?

19. ETÇAP V1.1 Modeli • Alan Verilerinin Hazırlanması • Bölmecik Tablosu • Kadastro Katmanı • Mülki Sınırlar Katmanı Veri Giriş Envanter Değerlendirme (Servet,artım,13) Yardımcı Tabloların (hacim, ürün, hasılat, su, toprak vb) Girişi • Strateji Geliştirme • Senaryo Analizi • En Uygunun Seçimi ETÇAPKlasik Planlama ETÇAPSimülasyon ETÇAPOptimizasyon ETÇAPKonumsal Son Hasılat Kesim Planı (Tablo28) Ara Hasılat Kesim Planı (Tablo 23) Veri Sunum Ağaçlandırma Planı (Tablo 22) Diğer Tabloların Dökümü ETÇAP-CBS –Harita Sunumu

20. ETÇAP1.1 SimilasyonModeli

21. Çıktılar Odun Üretimi m3 • Teknik Müdahaleler • Kurallar, • Hedefler • Kısıtlar zaman + Yaban hayatı + ha + P2 …………... Pn zaman Gençleştirme Denetim ve Çözümün Yinelenmesi ha zaman Simülasyon modelleri Silvikültürel Müdahaleler Müdahaleler + Meşcereler Periyot1

22. ETÇAPv1.1 Optimizasyon Modeli

23. Çıktılar Odun Üretimi ? m3 MAX zaman G Yaban Hayatı G ha B G zaman B Yaşlı Orman ha zaman Optimizasyonmodelleri 3) Plan Seçenekleri (Karar değişkenleri) Midahaleler Amaç Fonksiyonu Kısıtlayıcılar Meşcere Tipi Zaman Duyarlılık Analizi

24. ETÇAPv1.1 Konumsal Modeli

25. Konumsal Planlama • Müdahalelerin konumsal dağılımı • Kesim/koruma blok büyüklüklerinin kontrolü • Komşu kesim blokları arası erteleme süresi • Açma alan büyüklüklerin dağılımı

26. Konumsal Planlama + 1) Kesim/Habitat blok alan 2) Açma alan kontrolü 1 periyot erteleme

27. (1/2) İğneada, Bulanıkdere(Demirköy, İstanbul) (3) Camili (Borçka, Artvin) (4/5) Yanlızçam/Uğurlu (Ardahan, Erzurum) (6) Köprülü Kanyon (Antalya)

28. (7) Kızılcasu (Cide, Kastamonu) (8) Honaz (Denizli) (10) Gürgendağ (Edremit, Balıkesir) (9) İbradı (Akseki, Antalya)

30. Teşekkürler…