Düzce Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Amenajmanı Anabilim Dalı

1. Düzce ÜniversitesiOrman FakültesiOrman Amenajmanı Anabilim Dalı Yrd. Doç.Dr. Hayati ZENGİN

2. Öğretim Elemanları • Yrd. Doç.Dr. Hayati ZENGİN Yüksek Lisans (İÜ, 2003) Doktora (İÜ, 2009) • Arş.Gör. Ahmet Salih DEĞERMENCİ Yüksek Lisans (KTÜ, 2010)

3. Yrd.Doç.Dr. Hayati ZENGİN • Orman Kaynaklarından Çok Amaçlı Faydalanmanın Fonksiyonel Yaklaşımla Optimizasyonu (Doktora Tezi) • Küresel Konum Belirleyicinin Ormancılıkta Kullanım Olanakları (Yüksek Lisans Tezi) Arş.Gör. Ahmet Salih DEĞERMENCİ • Kızılcasu Planlama Biriminin ETÇAP Planlama Yaklaşımıyla Planlanması (Yüksek Lisans Tezi)

4. Lisanüstü Eğitim • Doktora (1) • Yüksek Lisans(5+2)

5. Yüksek Lisans Tez Çalışmaları 1-Kadastral Bilgilerin Orman Amenajman Planlarıyla Bütünleştirilmesi : Ağva ve Beykoz Örneği 2-Maden Yataklarının Orman Kaynakları Üzerinde Etkilerinin Araştırılması: Tavşanlı Örneği 3-Bolu İli Orman Kaynaklarında Meydana Gelen Zamansal Değişimin Coğrafi Bilgi Sistemiyle Belirlenmesi

6. Yüksek Lisans Tez Çalışmaları 4-Hasanlar Baraj Havzasında Arazi Kullanımındaki Zamansal Değişimlerin Belirlenmesi 5-Orman Yapısındaki Zamansal Değişimlerin Dikili Ağaç Serveti Değeri Açısından İncelenmesi: Darıyeri İşletme Şefliği Örneği

7. ORMAN KAYNAKLARINDAN FONKSİYONEL YAKLAŞIM İLE ÇOK AMAÇLI FAYDALANMANIN OPTİMİZASYONU Orm.Yük.Müh. Hayati ZENGİN Orman Mühendisliği Anabilim Dalı Orman Amenajmanı Programı Danışman Prof.Dr. Ünal ASAN II. Danışman Yrd.Doç.Dr.Sinan DESTAN Eylül, 2009

8. Tez Çalışmasının Amaçları • Odun üretimi, Rekreasyon ve Hidrolojik fonksiyonların bir plan çatısı altında buluşturularak, plan ünitesi düzeyinde çok amaçlı faydalanmanın gerçekleştirilmesi • Objektif kriterlere dayalı olarak fonksiyonel işletme sınıflarının oluşturulması • Bölmeciklerin değişik fonksiyonlar yönünden bağıl değerlerinin belirlenmesi • Bölmeciklerin komşuluk ilişkilerini gözeten bir planlamanın gerçekleştirilmesi • Değişik fonksiyonlardan sağlanacak toplam toplam faydayı maksimum yapmak üzere bir kesim düzeninin oluşturulması (Optimizasyon)

9. YÖNTEM-1 Orman Fonksiyonları Haritasının Düzenlenmesi • Odun üretimine ayrılacak alanların belirlenmesi • Hidrolojik fonksiyona ayrılacak alanların belirlenmesi (havza sınırları) • Rekreasyon fonksiyonuna ayrılacak alanların belirlenmesi (çeşitli kriterler yardımıyla)

10. Rekreasyon Fonksiyonuna Ayrılacak Alanların Belirlenmesi “Eğer bir orman parçasını oluşturan doğal ve kültürel öğelere ilişkin değişkenlerin sayısı asgari düzeye indirgenebilir ve bunlar ölçülebilir hale getirilebilirse, o orman parçasının rekreasyona uygunluğu ve kullanılabilirliği, birim alanlara göre belirli sayısal değerlerle ifade edilebilir” (Pehlivanoğlu, 1986) Birim alan Bölmecik Baz değer: Maks (10) Diğer kriterler: Maks (1)

11. Bakı Değeri Alan Değeri Yola Yakınlık Değeri Su Yüzeylerine Yakınlık Değeri Akarsulara Yakınlık Değeri Eğim Değeri Meşcere Tipi Katsayısı

12. Toprak Türü Değeri Toprak Derinliği Değeri Bonitet Değeri Orijin Değeri

13. YÖNTEM-2 Bölmeciklerin Fonksiyon Değerlerinin Belirlenmesi Bölmeciklerinin Odun Üretim Değerinin Belirlenmesi Bölmeciklerinin Hidrolojik Değerinin Belirlenmesi Meşe: Su üretimine Uygunluk Katsayısı (SUK) Meşcerelerin konumsal özelliklerin modele dahil edilmesi Kayın: y =(ax + b) * (SUK) İbreli: SUK = f (E, P, Td, HUK) 1 metreküp su değeri = 0,354 TL Bölmeciklerinin Rekreasyon Değerinin Belirlenmesi

14. YÖNTEM-3 Çok Amaçlı Faydalanmanın Optimizasyonu Karışık Tamsayılı Programlama (Mixed Integer Programming)

15. Ara Hasılat Oranı Matrislerinin Oluşturulması Orta çap matrisi MGnc3 meşceresi için minimum ara hasılat etası oranı matrisi

16. Komşuluk Matrislerinin Oluşturulması

17. Meşcere Olgunluklarının Kararlaştırılması MGnc3; IV.bonitet; Rekreasyon

18. Planlama Stratejileri

19. Değişik stratejilere göre plan ufku boyunca fonksiyonel değerlerin periyodik değişimi

20. Değişik stratejilere göre meşcerelerin gençleştirileceği periyotlar

21. STRATEJİ3 için ilk plan döneminde gençleştirilecek alanlar ve alınacak son hasılat etası miktarları

22. Arş. Gör. Ahmet Salih DEĞERMENCİ Tezin Adı: Kızılcasu Planlama Biriminin ETÇAP Planlama Yaklaşımıyla Planlanması Tez Danışmanı: Prof. Dr. Emin Zeki BAŞKENT K.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, 2010

23. Tezin Amacı • Klasik planlama yaklaşımı ile modelleme teknikleri kullanılarak oluşturulan planlama yaklaşımlarının Kızılcasu planlama biriminde karşılaştırmak, • Ülke ormancılığında sistem yaklaşımı ile planlamanın geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasına yönelik örnek bir çalışma sunmak, • En iyi plan çıktılarını hedefleyerek, modellemeye dayalı planlama yaklaşımları ile ülke orman kaynaklarının rasyonel kullanımına ve korunmasına yönelik alternatifler geliştirmek

24. Çalışma Alanı Kastamonu Orman Bölge Müdürlüğü • Genel Alanı:9683,7 ha • Ormanlık Alan: 7979,7 ha • %83 ü ormanlarla kaplıdır • Kn, G, Çk, Çs, Gn, M türleri • 240-1500 m rakımlarında • 108 bölme 61 farklı meşcere • % 38 ortalama eğim Cide Orman İşletme Müdürlüğü Kızılcasu Orman İşletme Şefliği

25. Yöntem • Yüksek çözünürlüklü uydu görüntüsü ve yersel ölçümler yardımıyla meşcere haritası oluşturulmuştur • Planlama birimine ait konumsal veri tabanı (harita) arcGİS 9.3 programı ile kurulmuştur • Su üretim denkleminin hesaplanmasında SPSS 11.5 yazılımından faydalanılmıştır. • Planlamada ise ETÇAPKlasik, ETÇAPSimülasyon ve ETÇAPOptimizasyon Model yazılımlarından faydalanılmıştır.

26. Yapılan Çalışmalar • Orman envanteri için 700’e yakın örnekleme alanı alınmıştır. • Biyoçeşitlilik envanterinin (fauna ve flora) arazi ve teşhis çalışmaları konu uzmanlarınca yapılmıştır • 58 adet toprak profili alınarak su akış değerleri ile ilgili hesaplar yapılmıştır. • Su üretimi ile göğüs yüzeyi arasındaki ilişki regresyon analizi ile bulunmuş ve aşağıdaki denklem elde edilmiştir. lnSÜ=3,6026+(0,0970*GY)+(-0,0021*GY2) • Karbon birikim değerlerinin hesaplanmasında daha önce yapılmış olan çalışmalarda modele dahil edilmiş olan denklemler kullanılmıştır.

27. BULGULAR • ETÇAPKlasik planlama Yazılımıyla Klasik Planlama yaklaşımına yakın sonuçlar elde edilmiştir. • ETÇAPSimülasyon ve ETÇAPOptimizasyon Model Yazılımlarında; Temel Planlama Senaryosu, Maksimum Odun Üretimi Senaryosu ve OPA Planlama Senaryosu olmak üzere üç farklı senaryo ile çıktılar elde edilmiştir • ETÇAPSimülasyon Model Yazılımıyla Çözümde ise planlama biriminden elde edilecek eta miktarlarının arttığı görülmüştür • ETÇAPOptimizasyon Model Yazılımıyla Çözümde de Eta Miktarlarının arttığı ve optimal çözüm ile ne kadar eta elde edilebileceği belirlenmiştir. • Planlama biriminden tutulacak Karbon miktarı ve Su üretiminin eniyilenmesi amacıyla da ETÇAPSimülasyon ve ETÇAPOptimizasyon modelleri koşturulmuş ve meşcere dinamikleri üzerindeki değişiklikler gözlemlenmiştir.

28. SONUÇLAR • Tüm bu sonuçlara göre; simülasyon modelinin optimal çözümü garantileyememesi, birçok amacı eniyileyememesi ve periyotlar arası mübadeleyi ele almaması nedeniyle en iyi sonuçları optimizasyon modelinin sunduğu görülmüştür. • Planlama birimlerinde teknik anlamda yaşanılan sorunların giderilmesi durumunda modelleme çalışmaları ile ormanlardan yararlanmanın yüksek oranda artırılabileceği görülmüştür. • Orman ekosistemlerinin tüm değerlerini dikkate alan ve uzun vadeli kestirimlerini yapan modelleme çalışmaları ile plan süresi dolan amenajman planları zamanında yenilenebilecektir • Ülkemizdeki endüstriyel odun açığını azaltacak ve orman ekosisteminin sürdürülebilirliğini tehlikeye atmayacak şekilde planlama senaryoları geliştirilebilecektir.