VERGİ UYGULAMASINDA ENFLASYON MUHASEBESİ 21 Ocak 2004 Swissotel 13.30-18.00

1. VERGİ UYGULAMASINDAENFLASYON MUHASEBESİ21 Ocak 2004Swissotel13.30-18.00

2. ENFLASYON MUHASEBESİ

3. Enflasyonun Mali Tablolar Üzerindeki Etkisi

4. Örnek A.Ş. Bilanço – 1 Ocak (Milyon TL) Kasa 2,000 Sermaye 2,000 Toplam2,000 Toplam 2,000

5. Örnek A.Ş. Bilanço – 31 Aralık (Milyon TL) Kasa 2,000 Sermaye 2,000 Toplam 2,000 Toplam 2,000

6. Örnek A.Ş. Sermayenin 31 Aralık tarihindeki değeri 3,400,000,000 1 Ocak tarihinde yatırılan sermaye 2,000,000,000X Enflasyon Katsayısı 1.70 =

7. Örnek A.Ş. Enflasyon muhasebesi uygulanırsa : Bilanço – 31 Aralık(Milyon TL) Kasa 2,000 Sermaye 3,400 D.Zararı (1,400) Toplam 2,000 Toplam 2,000

8. Örnek A.Ş. Kasadaki nakit paranın 1 yıl boyunca %70 enflasyon karşısında uğradığı değer kaybı 2,000,000,000 x %70 = 1,400,000,000

9. Örnek A.Ş. Bilanço – 1 Ocak (Milyon TL) Banka 2,000 Sermaye 2,000 Toplam 2,000 Toplam 2,000

10. Örnek A.Ş. Bilanço – 31 Aralık (Milyon TL) Banka 3,400 Sermaye 2,000 D.Karı 1,400 Toplam 3,400 Toplam 3,400

11. Örnek A.Ş. Gerçekleşmeyen karın vergisi ! Bilanço – 31 Aralık (Milyon TL) Banka 3,400 Sermaye 2,000 Ödenecek vergi 420 (*) D.Karı 980 Toplam 3,400 Toplam 3,400 (*) 1,400 x %30 = 420

12. Örnek A.Ş. Kar Dağıtım Tablosu Dönem Karı 1,400 Vergi Karşılığı (420) I.Tertip Yedek Akçe (100) Dağıtılabilir Kar 880 II.Tertip Yedek Akçe (80) Dağıtılacak Kar Payı 800 Gerçekleşmeyen karın dağıtılması !

13. Örnek A.Ş. Enflasyon Muhasebesi Uygulanırsa: Bilanço – 31 Aralık (Milyon TL) Banka 3,400 Sermaye 3,400 Toplam 3,400 Toplam 3,400

14. Enflasyon Muhasebesini Düzenleyen Standartlar

15. ENFLASYON MUHASEBESİNİ DÜZENLEYEN STANDARTLAR • UMS 29-HİPERENFLASYONİST EKONOMİLERDE FİNANSAL RAPORLAMA • MUY 14-MALİ TABLOLARIN YÜKSEK ENFLASYON DÖNEMLERİNDE DÜZELTİLMESİNE İLİŞKİN MUHASEBE STANDARDI • SPK XI/20-YÜKSEK ENFLASYON DÖNEMLERİNDE MALİ TABLOLARIN DÜZELTİLMESİNE İLİŞKİN İLKE VE KURALLAR HAKKINDA TEBLİĞ • 5024 NO’LU YASA

16. 5024 NO’LU YASA VERGİ USUL KANUNU GELİR VERGİSİ KANUNU VE KURUMLARVERGİSİ KANUNUNDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN

17. ENFLASYON MUHASEBESİ UYGULAMASI HANGİ DURUMDA BAŞLAYACAK? • TEFE’deki artışın; - son 3 hesap döneminde % 100’ den ve - son 1 hesap döneminde % 10’ dan fazla olması halinde uygulanır. • Her iki şartın birlikte gerçekleşmesi gerekir.

18. GEÇİCİ VERGİ DÖNEMLERİNDE ENFLASYON MUHASEBESİ HANGİ DURUMDA BAŞLAYACAK? • %100 ve %10 şartı üçer aylık dönemlerin son ayı dahil önceki 36 ay ve son 12 ay için uygulanır. • Herhangi bir geçici vergi döneminde uygulamanın zorunlu olması halinde aynı hesap dönemi içindeki izleyen geçici vergi dönemlerinde ve hesap dönemi sonunda da enflasyon düzeltmesi yapılır.

19. ORANLAR KONUSUNDA BAKANLAR KURULU’NUN YETKİSİ Bakanlar Kurulu • %100 oranını %35’e indirmeye • %10 oranını %25’e çıkarmaya • Bu iki oranı tekrar kanuni seviyelerine getirmeye yetkilidir.

20. ENFLASYON MUHASEBESİ UYGULAMASI HANGİ DURUMDA SONA ERECEK? • %100 ve %10 şartının birlikte gerçekleşmediği durumda uygulama sona erecektir.

21. HANGİ MÜKELLEFLER ENFLASYON DÜZELTMESİNE TABİ OLACAK? • Sadece kazançlarını bilanço esasına göre tespit eden mükellefler enflasyon düzeltmesine tabi olacaklardır. • İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerle serbest meslek erbabı enflasyon düzeltmesine tabi olmayacaklar, ancak isterlerse amortismanları, enflasyon düzeltmesine tabi tutulmuş değerler üzerinden hesaplayabileceklerdir.

22. ENFLASYON DÜZELTMESİNE TABİ OLACAK MÜKELLEFLER HAKKINDA MALİYE BAKANLIĞI’NIN YETKİLERİ Yasa’da Maliye Bakanlığı’na mükellef veya meslek grupları ya da mükelleflerin aktif toplamları veya ciroları itibarıyla hangi tür mali tabloların enflasyon düzeltmesine tabi tutulacağını ve geçici vergi dönemlerinde düzeltilip düzeltilmeyeceğini belirleme yetkisi verilmiştir.

23. 2004/1. GEÇİCİ VERGİ DÖNEMİNDE ŞARTLAR GERÇEKLEŞECEK Mİ? Mart 2001 TEFE 3,035.5 Aralık 2003 TEFE 7,382.1 Artış Oranı (7,382.1 / 3,035.5)-1= %143 Mart 2003 TEFE 7,281.8 Aralık 2003 TEFE 7,382.1 Artış Oranı (7,382.1 / 7,281.8)-1= % 1,4

24. ŞARTLAR GERÇEKLEŞİRSE İLK GEÇİCİ VERGİ DÖNEMİNDE ENFLASYON DÜZELTMESİ 2004 yılında ilk geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesine ilişkin hükümlerin dikkate alınması ihtiyaridir. Dileyen mükellefler ilk geçici vergi döneminde beyan edilecek matrahı eski hükümlere göre tespit edebileceklerdir.

25. 2004’TE İZLEYEN GEÇİCİ VERGİ DÖNEMLERİNDE ŞARTLAR GERÇEKLEŞİRSE • Bakanlar Kurulu %10 oranını yukarıya çeker mi? • Maliye Bakanlığı geçici vergi dönemlerinde uygulanmaması konusundaki yetkisini kullanır mı?

26. 1.1.2004’TEN İTİBAREN YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILAN UYGULAMALAR -Yeniden değerleme uygulaması -LIFO uygulaması -Finansman gider kısıtlaması uygulaması -Maliyet artış fonu uygulaması -Elektrik şirketleri ile YİD modeli iş yapan şirketlerin sermaye değerlemesine uygulaması Ancak 2004/1. geçici vergi döneminde, yürürlükten kalkan bu hükümlerin uygulanması ihtimali vardır.

27. AMORTİSMAN UYGULAMASINDA ÇOK ÖNEMLİ BİR DEĞİŞİKLİK Amortisman Nispeti; Faydalı ömür esasına göre Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilecek amortisman oranları kullanılacaktır. Bu uygulama 1.1.2004’den sonra iktisap edilecek sabit kıymetler için geçerli olacaktır. 1.1.2004’den önce alınan sabit kıymetler için, alındıkları yılda uygulanan orana göre amortisman ayrılmasına devam edilecektir.

28. 5024 No’lu Yasaya Göre Enflasyon Düzeltmesi Enflasyon Düzeltmesi = Enflasyon Muhasebesi

29. Enflasyon Düzeltilmesi Nasıl Yapılır? 1. Adım; Bilanço üzerindeki kalemler, • parasal kıymet • parasal olmayan kıymet ayrımına tabi tutulur.

30. Parasal Kıymetler • Türk Lirasının değerindeki değişmeler karşısında nominal değerleri aynı kaldığı halde satın alma güçleri fiyat hareketlerine göre ters yönde değişen kıymetlerdir. • Yabancı paralar da parasal kıymet olarak dikkate alınır.

31. Parasal Olmayan Kıymetler • Parasal kıymetler dışındaki kıymetlerden oluşur.

32. BİLANÇO Parasal Kıymetler • Parasal Aktifler (P.A) • Hazır Değerler • Alış bedeliyle Değerlenmeyen Menkul Kıymetler • Kısa ve Uzun Vadeli Ticari Alacaklar • Diğer Kısa ve Uzun Vadeli Alacaklar • Verilen Sipariş Avansları (*) • Diğer Dönen ve Duran Varlıklar (*) • Peşin ödenen vergiler • Devreden KDV/İade alınacak KDV • Parasal Pasifler (P.P) • Kısa ve Uzun Vadeli Finansal Borçlar • Kısa ve Uzun Vadeli Ticari Borçlar • Diğer Kısa ve Uzun Vadeli Borçlar • Alınan Sipariş Avansları (*) • Borç ve Gider Karşılıkları (*) Bazı kalemler parasal olmayan özellik taşıyabilir.

33. Parasal Olmayan Kıymetler BİLANÇO • Parasal Olmayan Aktifler (P.O.A) • Stoklar • Mali Duran Varlıklar • Maddi Duran Varlıklar • Maddi Olmayan Duran Varlıklar • Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşi Maliyetleri • Verilen Sipariş Avansları (**) • Diğer Dönen ve Duran Varlıklar (**) • Peşin Ödenen Giderler • Parasal Olmayan Pasifler (P.O.P) • Alınan Sipariş Avansları (**) • Yıllara Sari İnşaat ve Onarma İşi Hakedişleri • Ertelenmiş Gelir • Özsermaye • - Sermaye • - Emisyon Primi • - Yedekler • - Geçmiş Yıllar K/Z (**) Bazı kalemler parasal özellik taşıyabilir.

34. BİLANÇO Enflasyon Düzeltilmesi Nasıl Yapılır? 2. Adım P.A aynen taşınır P.O.A düzeltme işlemine tabi tutulur P.P aynen taşınır P.O.P düzeltme işlemine tabi tutulur Yasa’da gelir tablosu ve diğer mali tabloların düzeltilmesine ilişkin bir zorunluluk bulunmamaktadır. Bilanço dışındaki mali tabloların düzeltilip düzeltilmeyeceği Maliye Bakanlığı’nca belirlenecektir.

35. Düzeltme İşlemi Nedir? Düzeltme işlemi; parasal olmayan varlık ya da yükümlülüğün tarihi maliyetinin (düzeltmeye esas alınacak tutarının) düzeltme katsayısıyla çarpılması işlemidir.

36. Düzeltme İşlemi İçin Bilinmesi Gerekenler • Düzeltme Katsayısı • Düzeltmeye Esas Alınacak Tarih • Düzeltmeye Esas Alınacak Tutar

37. Düzeltme Katsayısı Nedir? Eylül 2002’de 1,5 Milyar Liraya satın alınan bir kıymetin 31.12.2003 tarihinde TL’nin alım gücü cinsinden karşılığı TEFE baz alınarak nasıl hesaplanır? Eylül 2002 TEFE (6,024.6) 1,500,000,000 Aralık 2003 TEFE (7,382.1) X

38. Düzeltme Katsayısı Nasıl Hesaplanır? Düzeltme Katsayısı Aralık 2003 TEFE ------------------------ Eylül 2002 TEFE X = 1,500,000,000 7,382.1 X = 1,500,000,000 ------------- = 1,837,990,000 TL 6,024.6 Eylül 2002’nin parasıyla 1.5 Milyar Liranın Aralık 2003 parasıyla karşılığı

39. Düzeltme İşlemi-Örnek Eylül 2002’de 1,5 Milyar Liraya satın alınan bir kıymetin 31.12.2003 tarihinde düzeltilmesi; Düzeltmeye Esas Tutar x Düzeltme Katsayısı = Düzeltilmiş Tutar 1,500,000,000TL x 1.2253 = 1,837,990,000 TL

40. Düzeltme Katsayısı Formülü Mali Tablonun Ait Olduğu Aya İlişkin Fiyat Endeksi Düzeltme Katsayısı= ----------------------------------------------- Düzeltmeye Esas Alınan Tarihi İçeren Aya Ait Endeks

41. Düzeltme İşleminde Esas Alınacak Tarihler Defterlere kayıt tarihi itibarıyla düzeltilecek kalemler; - İlk madde ve malzeme - Ticari mallar - Yarı mamul ve mamul stokların maliyetine dahil edilen unsurlar - Yıllara sari inşaat ve onarım işlerinde maliyeti oluşturan unsurlar - Yıllara sari inşaat ve onarım hakedişleri - Gelecek aylara ve yıllara ait giderler - Maddi duran varlıklar - Maddi olmayan duran varlıklar - Özel tükenmeye tabi varlıklar - Haklar ve şerefiyeler

42. Düzeltme İşleminde Esas Alınacak Tarihler Defterlere kayıt tarihi itibarıyla düzeltilecek kıymetlere mahsuben verilen veya alınan parasal olmayan avanslar ödeme veya tahsil tarihinden mahsup tarihine kadar düzeltilir.

43. Düzeltme İşleminde Esas Alınacak Tarihler Satın alma tarihi itibarıyla düzeltilecek kalemler; -Mali duran varlıklar -Alış bedeliyle değerlenen menkul kıymetler Tahsil tarihi itibarıyla düzeltilecek kalemler; -Parasal olmayan alınan depozito, teminat ve avanslar -Nakit sermaye artışları -Emisyon primleri -Hisse senedi iptal karları

44. Düzeltme İşleminde Esas Alınacak Tarihler Ödeme tarihi itibarıyla düzeltilecek kalemler; -Parasal olmayan verilen depozito, teminat ve avanslar -Nakdi sermaye karşılığı alınan hisse senetleri Borsa Rayiciyle düzeltilecek kalemler; Borsada işlem gören hisse senetleri Tescil tarihi itibarıyla düzeltilecek kalemler; -Kar yedekleri, geçmiş yıl karları ve dönem karından artırılan sermaye -Temettü karşılığı alınan hisse senetleri (iştirak edilen şirketin sermayesinin tescil tarihi)

45. Düzeltme İşleminde Esas Alınacak Tarihler Mülkiyetin intikal ettiği tarih itibarıyla düzeltilecek kalemler; -Ayni sermaye olarak konulan kıymetler -Ayni sermaye karşılığı alınan hisse senetleri Parasal olmayan karşılıklar, ilgili olduğu kıymetin düzeltmeye esas tarihine göre düzeltilir.

46. Düzeltme İşleminde Esas Alınacak Tutarlar Düzeltme işleminde, düzeltmeye tabi tutulacak kalemlerin Vergi Usul Kanununun değerleme hükümlerine göre tespit edilen tutarları esas alınacaktır. -Amortismana tabi iktisadi kıymetler, arsalar, stoklar; maliyet bedeli, -İlk tesis ve taazzuv giderleriyle peştemallıklar; mukayyet değerleri, -Hisse senetleri; alış bedeli üzerinden düzeltmeye tabi tutulacaktır.

47. Düzeltme İşleminde Esas Alınacak Tutarlar Ancak, stokların, satılan malın ve maddi duran varlıkların maliyet bedeline ve mali duran varlıkların alış bedeline intikal ettirilen finansman maliyetlerinin reel olmayan kısmının maliyet ya da alış bedelinden düşülmesi gerekmektedir.

48. Reel Olmayan Finansman MaliyetininTespiti Temel Yöntem Temel Yöntem; Her türlü borçlanmada borç tutarlarına borcun kullanıldığı döneme ait TEFE artış oranının uygulanması suretiyle hesaplanır. Bu yöntemin uygulanabilmesi için maliyet ya da alış bedeline eklenen finansman maliyetinin birebir hangi borçlanmadan kaynaklandığının ve bu borçlanmaya ilişkin tüm detayların bilinmesi gerekir.

49. Reel Olmayan Finansman MaliyetininTespiti Temel Yöntem-Yabancı Para Yabancı Para Borçlanmalarda Temel Yöntem;Borcun düzeltme tarihindeki Türk Lirası karşılıklarına, borcun kullanıldığı döneme ait TEFE artış oranının uygulanması suretiyle hesaplanır. Bu düzenleme hatalıdır. Bize göre, TEFE artış oranının, borcun alındığı tarihteki ya da borç önceki dönemlerde alınmışsa dönem başındaki Türk Lirası karşılıklarına uygulanması gerekir.

50. Reel Olmayan Finansman MaliyetininTespiti Alternatif Yöntem İlgili döneme ait TEFE artış Oranı ----------------------------------------------------- Dönem Ortalama Ticari Kredi faiz Oranı Toplam Finansman Maliyeti ROFM = X Bu yöntemde borçlanmaya ilişkin hiçbir detayın bilinmesine gerek yoktur. ROFM ayrıştırmasının tespiti için sadece maliyete eklenen finansman gideri tutarının bilinmesi yeterlidir. Kur farkı giderlerinin reel olmayan kısımları da bu formülle ayrıştırılabilir. Bu yöntemi seçen mükellefler, seçimi yaptıkları hesap dönemi dahil üçüncü hesap döneminin sonuna kadar bu yöntemden dönemezler.