Doktersgild Van Helmont Brussel, 19 april 2007

1. SymposiumBrussel: jonger dan het land?anders dan het land? “Scenario’s over toekomstige behoefte aan ziekenhuisbedden in binnen- en buitenland ”Prof. Dr. L. Cannoodt Doktersgild Van Helmont Brussel, 19 april 2007

2. STRUCTUUR PRESENTATIEOnderzoeksproject BedbehoeftenRamingen voor België tot 2015Vergelijking met het buitenlandConclusies

3. Onderzoeksproject: De toekomstige behoefte aan acute ziekenhuisvoorzieningen in BelgiëOnderzoeksequipesFUCaM o.l.v. Prof. Dr. D. RossiU.Gento.l.v. Prof. Dr. P. GemmelU.Z.LEUVENo.l.v. Prof. L. Cannoodt(algemene coördinatie) en Dr. W. Tambeur

4. Ramingen m.b.t. gebruik acute ziekenhuiszorg in 2015 (1) Gegeven de geformuleerde hypothesen: a) Nationaal (analyse FUCaM) Effect verwachte evolutie demografie: stijging gebruik t.o.v. raming voor 2005 + Effect verwachte evolutie gemiddelde verblijfsduur: lichte stijging gebruik (+1,3 %) + Extra effect shift naar daghospitalisatie: mogelijke daling tot 16 % bij gemiddelde bezettingsgraad van 80 %

5. Ramingen m.b.t. gebruik acute ziekenhuiszorg in 2015 (2) Gegeven de geformuleerde hypothesen: b) Onderzoeksregio Gent (analyse UGent) Effect verwachte evolutie demografie: stijging gebruik t.o.v. raming voor 2005 + Effect shift naar daghospitalisatie: gebruik ~ raming 2005 + Extra effect evolutie gemiddelde verblijfsduur: (enkel onderzocht voor Arrondissement Gent) mogelijk daling tot 10 % bij gemidd. bezettingsgraad van 80 %

6. Commentaar bij ramingen m.b.t. toekomstig gebruik • Enkel voor acute ziekenhuiszorg berekend • Oneigenlijk gebruik slechts partieel bestudeerd • Conclusie tussentijds rapport: - Geldt niet voor alle acute voorzieningen - Geldt niet noodzakelijk in alle streken van het land • Evolutie gebruiksparameters blijft moeilijk te voorspellen • Nood aan periodieke actualisatie • Gekoppeld aan aanbod andere zorgvoorzieningen == > Het zou dus onverstandig zijn het beddenbestand in de algemene ziekenhuizen enkel op basis van deze onderzoeksresultaten verder af te bouwen

7. Regionale verschillen Bestudeerd op arrondissementeel niveau - Aanzienlijke in- en uitstroom van patiënten • Verschilt van pathologiegroep tot pathologiegroep • Motivaties voor “instromende” patiënten verschillen van deze voor “uitstromende” patiënten Commentaar • Analyse per arrondissement geeft meer inzicht in de patiëntenbewegingen • Het arrondissement is niet geschikt als basis om eventueel zorgregio’s af te bakenen

8. Vergelijking met het buitenland Grote verschillen in capaciteit en gebruik van acute ziekenhuiszorg van land tot land, om diverse redenen Weinig studies over toekomstig gebruik Interviews met topambtenaren in 5 landen: Er zijn geen intenties om aanbod te verhogen omwille van toenemende vergrijzing

9. OECD-statistieken (1) - Grote verschillen in acute bedden / 1000 inwoners (gaande van 2,3 in Finland en 2,4 in Zweden tot 6,1 in Oostenrijk en 6,6 (9,0) in Duitsland) - België scoort met 5,1 bedden in 2002 één van de hoogste - Geen correlatie met leeftijdsstructuur noch met levensverwachting - Verschillen in definitie van “acute ziekenhuiszorg” - Indicaties van ondercapaciteit versus overcapaciteit - Verschillen in beleid m.b.t. organisatie en financiering van ziekenhuisvoorzieningen en andere zorginstellingen - Dalende trend vanaf zeventiger jaren - Ook na 1990 daalt de capaciteit doorgaans, ondanks de vergrijzing Voornaamste vaststellingen m.b.t. Capaciteit

10. OECD-statistieken (2) Voornaamste vaststellingen m.b.t. Ziekenhuisgebruik - Eveneens grote verschillen tussen geselecteerde landen. • Dit geldt zowel voor opnamefrequenties, gemiddelde verblijfsduur, aantal bezette bedden en gemiddelde bezettingsgraad. - Evolutie opnamefrequentie Varieert in recente jaren van -17 % in Canada naar + 9 % in Noorwegen Tendens per leeftijdsgroep voor een land is doorgaans gelijkaardig met de algemene tendens van dat land - Evolutie gemiddelde verblijfsduur Varieert in recente jaren van -1,5 % naar -16,8 % Enige uitzondering: Zweden – leeftijdsgroep 0-14 jaar Daling is doorgaans sterker bij de oudere leeftijdsgroepen - Evolutie bezette bedden = netto-effect Doorgaans dalende trend Stijging in de U.K.

11. Gepubliceerde toekomstscenario’s (1) • Geen ramingen over werkelijke bedbehoeften op macro-niveau in de toekomst • - Twee studies over verwacht toekomstig beddengebruik, gekwantificeerd • Canadese studie: • De trendanalyse voorspelt een verdere daling van het ziekenhuisgebruik • De huidige capaciteit is voldoende om de vergrijzing tot 2020 op te vangen • Er is thans nog oneigenlijk ziekenhuisgebruik dat kan gereduceerd door verder uitbouwen van alternatieve zorgvoorzieningen • - Nederlandse studie: • De trendanalyse voorspelt een verdere daling van het ziekenhuisgebruik • Huidige capaciteit is meer dan voldoende om de vergrijzing tot 2015 op te vangen

12. Gepubliceerde toekomstscenario’s (2) • - Twee rapporten over toekomstige bedbehoeften (GB en NL) , niet gekwantificeerd • Er zijn zowel indicatoren van een stijgende als een dalende vraag. • Het netto-effect is moeilijk te kwantificeren. • Medische technologie • - nieuwe therapieën: stijging opname, daling verblijfsduur, meer dagbehandelingen • - nieuwe diagnostische technieken: stijgende vraag • - nieuwe thuiszorgtechnologie: dalende vraag • Evolutie morbiditeit • - ongezonde levensstijl (vooral bij jongeren): stijgende vraag • - meer gezonde levensstijl (vooral bij wat ouderen): dalende vraag • Patiënten stellen hogere eisen: stijgende vraag • Demografische evolutie: stijgende vraag • Zorgcultuur bij allochtonen: stijgende vraag • Overheidsbeleid m.b.t. zorginstellingen en zorgwoningen: dalende vraag

13. Site Visits (1) • Interviews in 5 landen: U.K., Zweden, Oostenrijk, Ierland, Nederland • Huidige situatie • Zweden en Ierland: zijn te ver gegaan met het sluiten van ziekenhuisbedden, daardoor wachtlijstenprobleem • U.K.: - reeds lang een tekort aan bedden - vooral aandacht voor reorganisatie NHS - ook integreren van private bedden in het NHS-systeem - ook meer vrije keuze voor plaats van hospitalisatie • Oostenrijk: teveel bedden, moeilijk te saneren door bevoegdheidsverdeling nationaal versus regionaal • Nederland: teveel bedden, wachtlijsten problematiek zo goed als opgelost, vooral door honoreringssysteem aan te passen en aanbod zorgverleners uit te breiden.

14. Site Visits (2) Toekomstplannen Geen enkel land plant uitbreiding capaciteit acute ziekenhuizen met overheidsgeld Geen enkel land plant een uitbreiding omwille van de vergrijzing Ierland plant uitbreiding met private middelen + reorganisatie Zweden, Nederland en U.K. streven vooral naar meer efficiënte organisatie van het ziekenhuisbeleid en meer aandacht voor alternatieve zorgvoorzieningen

15. Conclusies (2) • Het blijkt niet mogelijk de werkelijke behoeften aan ziekenhuisbedden te berekenen, laat staan te voorspellen voor de toekomst. • Onvoldoende basisgegevens • Omzeggens geen wetenschappelijke literatuur hierover • Bestaande parameters van gebruik ≠ behoefte • Afhankelijk van beleid m.b.t. alternatieven voor ziekenhuiszorg • Het blijft nochtans zinvol om evoluties in de vraag naar ziekenhuisvoorzieningen te ramen

16. Conclusies (2) • Het is aangewezen dergelijke predicties geregeld te actualiseren - De software hiervoor werd door UZ Leuven overgemaakt aan de F.O.D. Volksgezondheid - Laat ook toe predicties te maken voor specifieke pathologiegroepen, leeftijdsgroepen, regio’s, etc…. • Ook vergelijkingen met het buitenland leveren een bijzondere meerwaarde - zowel m.b.t. kwantitatieve analyses als beleidsintenties