De Therapeutische Gemeenschap

1. De Therapeutische Gemeenschap 1e kandidatuur Pedagogische Wetenschappen 25 november 2002

2. Algemeen • Twee grote tradities 1. Gestructureerde drugvrije TG Voor druggebruikers ; men streeft heropvoeding en beleving van waarden na 2. Democratische Maxwell Jones TG Voor psychiatrische patiënten ; nadruk op sociaal-democratische structuren en therapeutisch klimaat (gekenmerkt door wederzijdse communicatie, besluitvorming op elk niveau, gedeeld leiderschap, consensus, sociaal leren hier en nu)

3. Gestructureerde drugvrije TG • Charles Dederich sticht Synanon in 1958 - bakermat van de huidige TG • Omwille van verschillende redenen verwordt Synaon tot een ‘cult’ (sekte) – breuk met de TG • Drugvrije TG maakt later ook gebruik van humanistische psychotherapieën

4. Filosofie -Geloof in de potentiële groeikracht van het individu -Geloof in de noodzaak voor ieder om creatieve mogelijkheden te ontwikkelen -De persoon moet de beslissing nemen om te groeien en te veranderen -De andere als bouwsteen van het ‘zelf’ (rol-model) Geloof in waarden als arbeid, creativiteit

5. Populatie • Drug- en alcoholverslaafden • De cliënt wordt beschouwd als een onvolwassen individu • ‘to freeze’ : persoon bevriest a.h.w. zijn/haar gevoelens

6. Werkwijze Introductie-afdeling Korte periode (14 dagen) Motivatie-verhogend Behandelingsafdeling Duurt om en bij het jaar Mensen leren hier meer en meer verantwoordelijkheid opnemen Verschillende pedatherapeutische technieken (encounter, individuele gesprekken, leerervaringen, bio-energetica, …) Reïntegratieafdeling Duurt om en bij één jaar

7. Groeiklimaat -veiligheid -aanvaarding (unconditional positive regard) -verantwoordelijkheid --- concepten als zelfhulp, gedeelde verantwoordelijkheid, responsible concern (bewaakt door de oudere bewoners) huisregels : interne afspraken, bepalen de eigenheid van de T.G. -basisregels : geen drugs / geen geweld / geen seksueel contact

8. Dagelijkse leef- en werksituatie *duidelijke tijdsindeling (planning) *duidelijke werkverdeling (subgroepjes – verantwoordelijke – eindverantwoordelijke) *duidelijke afspraken omtrent onderlinge confrontatie en feedback *realiteitsconfrontatie

9. Gehanteerde methoden • Encountergroep • Leergroepen • Emotionele groep • Thema-groep • Gesloten dagen

10. Encountergroep • Groepsbijeenkomst waarbij de bewoner door confrontatie van de anderen de werkelijkheid onder ogen tracht te zien • Gebeurt in het hier-en-nu en is de basis van het samenleven in groep • Encountergroep is het ‘hart van de T.G.’  • Evaluatie is zeer belangrijk om te vermijden dat ze verglijden tot nep-confrontaties, routine-confrontaties, … • Vorm van encounter kan soms worden aangepast

11. Essentiële elementen • ‘Community’ samen leven in groep, met verantwoordelijke bezorgdheid • ‘Hierarchie’ gestructureerde setting, mensen handelen alsof ze geen problemen hebben (act as if) – rolmodellen (spanningen kunnen tijdens encounter worden uitgewerkt) • ‘Confrontation’ • ‘Self Help’ : resident is de protagonist van eigen behandelingsproces ; de andere leden zijn faciliators

12. Druggerelateerde criminaliteitRepressief BeleidOpsporings- en vervolgingsbeleid in België

13. Het luik ‘repressie’ • Vooral gericht tegen drugproductie en drughandel • Bij louter druggebruik is strafrechterlijk interveniëren het ‘ultimum remedium’ • Enkel bij ‘maatschappelijke overlast’ en/of druggerelateerde criminaliteit – vervolging • Druggerelateerde criminaliteit : 3 vormen

14. Druggerelateerde criminaliteit : • Verwervingscriminaliteit (vb. diefstal) • Expressieve criminaliteit (onder invloed van drugs) • Consensuele criminaliteit (vb. deel uitmaken van een bende)

15. Politiestatistieken : aantal arrestaties tgv van drugdelicten fel gestegen laatste 15 jaar • 75 % hiervan cannabisbezit • België als transitland in de drughandel (heroïne vanuit ZO-Azië ; cocaïne vanuit Latijns-Amerika en via België vaak verspreid naar de rest van Europa) • XTC : België als productieland • Straatwaarde drugs : 1gr / euro Cannabis : 4,2 Cocaïne : 60, 1 Heroïne : 26,8 XTC : 7,3

16. Krachtlijnen repressief beleid Strafrechterlijk tussenkomen zo lang mogelijk vermijden, druggebruikers zo veel mogelijk naar hv doorverwijzen Recent onderzoek wijst uit dat • Behandeling van druggebruik invloed heeft op mate van crimineel gedrag (recidive) • Behandeling minder duur is dan justitiële vervolging

17. Belgische opsporings- en vervolgingsbeleid • Categorie 1 Invoeren, vervaardigen, bezitten van een kleine hoeveelheid drugs voor eigen gebruik • Categorie 2 Hoeveelheid drugs die de notie ‘voor eigen gebruik’ overstijgt • Categorie 3 Druggerelateerde misdrijven anders dan Categorie 1 en 2

18. Categorie 1 • Onderscheid ‘hard’ en ‘soft’ drugs • Cannabis blijft illegaal, mag dan ook vb. niet verhandeld worden, maar bezit voor eigen gebruik niet langer vervolgd, tenzij : 1. Problematisch gebruik 2. Maatschappelijke overlast (vb. openbare plaatsen) 3. Risicosituaties (vb. verkeer)

19. Opsporingsbeleid cannabis : prioriteit voor overlast- en risicosituaties • Andere drugs blijven verboden, ook voor eigen gebruik • Bij andere drugs gaat men per definitie uit van problematisch gebruik – steeds PV • Toch wordt ook hier in praktijk rekening gehouden met notie ‘problematisch gebruik’

20. Categorie 2 • Grote hoeveelheden, overstijgt notie ‘eigen gebruik’ • Steeds PV, strafvervolging bij feiten met winstbejag • Indien feiten om eigen gebruik te financieren kan ook doorverwezen worden naar hv

21. Categorie 3 • Cf categorie 2 • Voornamelijk gericht op ‘zware’ druggerelateerde misdrijven • Druggebruik kan nooit als ‘verschoning’ of ‘excuus’ worden ingeroepen • Concreet : verwervings-, expressieve en consensuele delicten van zwaarwichtige aard (lid zijn van een criminele organisatie, gewapende overval, …)

22. Alternatieve maatregelen • Therapeutisch advies • Klasseren zonder Gevolg (KzG) • Minnelijke schikking • Praetoriaanse Probatie • Bemiddeling in Strafzaken • Probatieopschorting en –uitstel • Voorwaardelijke invrijheidsstelling

23. Rechtsgang Alternatieve maatregel Misdrijf Politie Therapeutisch Advies Parket KzG, minnelijke schikking, Praetoriaanse Probatie Bemiddeling in Strafzaken Onderzoeksgerecht Vrijheid ond. voorwaarden Rechtbank Probatieopschorting Probatieuitstel Commissies Voorwaardelijke invrijheidsstelling