1 / 52

Definicija

Definicija. MELIORACIJA ( l at. melioratio - poboljšanje, popravljanje stanja i vrednosti) Planski i organizaciono sproveden sistem bioloških i tehničkih mera u cilju poboljšanja sadašnjeg lošeg stanja objekata melioracije – posebne mere

kesia
Download Presentation

Definicija

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Definicija • MELIORACIJA (lat. melioratio - poboljšanje, popravljanje stanja i vrednosti) Planski i organizaciono sproveden sistem bioloških i tehničkih mera u cilju poboljšanja sadašnjeg lošeg stanja objekata melioracije– posebne mere • DEGRADACIJA - (lat. - degradatio - vraćanje na niži stepen razvoja, pogoršavanje stanja i vrednosti, unazadjivanje)

  2. Osnovni zadaci pri melioraciji • Definisanje stručne terminologije (pojmova) • Utvrdjivanje uzroka dergradacije šuma i šumskog zemljišta • Utvrđivanje i usvajanje kriterijuma za određivanje stepena degradiranosti - odlučujući prepoznatljivi parametri • Utvrdjivanje vida i stepena degradacije • Determinisanje i klasifikacija izdanačkih i degradiranih šuma • Izbor optimalnih metoda melioracije • Utvrđivanje prioriteta melioracije

  3. UZROCI DEGRADACIJE ŠUMA

  4. Uzroci degradacije šuma Brojni i raznovsni - odraz su niza faktora Neophodno za izbor odgovarajućih meliorativnih postupaka -ustanoviti neposredan ili posredan uzrok degradacije Definisanje uzroka degradacije omogućava -smanjenje njegovog negativnog uticaja, -delimično otklanjanje -potpuno eliminisanje Tek posle zaustavljanja procesa degradacije, primena odgovarajućih meliorativnih zahvata biće uspešna

  5. Uzroci degradacije šuma • Istorijski faktori - period srednjevekovne Srbije - posle migracionih kretanja stanovništva i doseljavanja u Srbiju u XIX veku • Abiotički faktori - delovanje ekstremno nepovoljnih meteoroloških uslova - šumski požari - aerozagadjenje

  6. Uzroci degradacije šuma • Biotički faktori - insekti i biljne bolesti - domaća stoka i divljač - negajene biljke

  7. Uzroci degradacije šumaNegativan uticaj čoveka • Uništavanje šuma • Neodgovarajuće gazdovanje šumama - neodgovarajuće i neadekvatne seče - nenegovanje, neblagovremena ili neadekvatna nega - gazdovanje šumom kao niskom gazdinskom formom - nenegovanje šumskih kultura - lisničarenje - neodgovarajuće organizaciono-tehničke mere gazdovanja • Ostale aktivnosti u šumi

  8. Istorijski faktori • Degradirane šume tipične - za područje Balkanskog poluostrva - za okolne zemlje u Sredozemlju • Izuzetno značajan geografski položaj -razmeđa evropskog, azijskog i afričkog kontinenta -snažno su se sukobljavale različite civilizacije -ukrštali mnogi putevi istorije

  9. Istorijski faktori • Period srednjevekovne Srbije - provale Tračana, Ilira, Kelta i dr., - prevlast Rimljana u toku šest vekova, - najezde novih napadača sa severa i istoka (Huni, Goti, Langobardi, Avari), - od VII veka dolazak Slovena, - pljačkaški pohodi krstaša u toku dva nepuna stoleća, - vladavina Turaka u toku pet vekova, - Balkanski ratovi, I i II svetski rat

  10. Istorijski faktori • Posledice - zemlje na Balkanu često su menjale gospodara - jake interesne sfere krupnog i sitnog stranog i domaćeg kapitala, - eksploatacije šuma na osnovu dugoročnih i kratkoročnih ugovora, servituti - neuspešno zakonodavstvo, amnestije ogromnih šumskih šteta, - veliki šumski požari (često i podmetnuti), - ekstenzivna paša - odnos prema šumi – filozofija; “šuma je svačija i ničija” • Upropašćene šume

  11. Istorijski faktori • Posle migracionih kretanja u XIX veku • Navodi brojnih putopisaca – konstatacija - bogatstvo šumom bilo toliko da drvo praktično nije imalo nikakvu vrednost • Oslobadjanje Srbije od Turaka (autonomija 1830.god.) - period intenzivnog doseljavanja stanovništva • Okolnosti -narod je bio siromašan a privreda nerazvijena - stočarstvo i zemljoradnja - šume su istovremeno bile i oslonac i smetnja privrednom razvoju zaostale Srbije

  12. Istorijski faktori • Šume su bile izvor prihoda i uslov opstanka • Nemilosrdno uništavanje – «satiranje» šuma - podmirivanja državnih potreba (eksploatacija i izvoz drveta, gradnja puteva, kuća i drugh objekata), - potrebe rudarstva, - proširivanja poljoprivrednog zemljišta (krčenje, paljevine), - ekstenzivno stočarstvo (lisničarenje, pašarenje, brst stoke)

  13. Istorijski faktori • Značajnije posledice krajem XIX veka - šume su neštedimice uništene i devastirane - pojavila «gola brda i kamenjari». • Loši uticaji ekoloških faktora – izražena degradacija - progaljene šume – neuredne panjače – šikare – šibljaci – golet - kamenjar, • Regulisanja stihijskog odnosa prema šumi - krajem XIX veka organizuje se u Srbiji prva šumarska stručna služba -postoje prva pravna ograničenja za seču šuma

  14. Abiotički faktori • Ekstremno nepovoljni meteorološki uslovi - ugroženost od spoljašnjih štetnih uticaja (temperaturni ekstremi, nedostatak ili preobilnost svetlosti, vlažnost, mineralni elementi, požar, vetar, sneg, grom, aerozagadjenje, pesticidi i dr.) • Manifestacije delovanja nekih često su slične onim koje izazivaju odredjeni biotički činioci • Pri dijagnosticiranju prouzrokovača bolesti može se doneti pogrešan zaključak

  15. Abiotički faktori • Oštećenja pod uticajem ekstremno niskih temperatura - delimično ili potpunim izmrzavanjem delova, ili čitavih biljaka u različitim fenofazama razvoja (najosetljiviji su cvetovi, mlado lišće, letorasti, kora, kambijum) - pojava mrazopucina

  16. Abiotički faktori • Štetno dejstvo ekstremno visokih temperatura - delimično ili potpuno uništenje mladih biljaka - u rasadnicima ili kod ponika na golim površinama - upala kore

  17. Abiotički faktori • Nedostatak ili višak vlage - Isušivanje zemljišta (uvelost, sušenje i otpadanje lišća, cvetova i vršnih grančica, plodovi prevremeno otpadaju) - Zabarivanje (zamočvarivanje) (istiskivanje vazduha i time kiseonika iz zemljišta)

  18. Abiotički faktori • Nedostatak ili višak mineralnih materija u zemljištu (poremećaji, koji često imaju karakter bolesti) - nedstatak azota - tanki i skraćeni letorasti, sitnije lišće, bledozelena ili žutozelena boja, - nedostatak kalijuma - bledozelena boja lišća, ili bledo-žute pege, koje kasnije potamne, najčešće izmedju nerava, zbog čega lišće postaje kovrdžavo, talasasto, uvija se i otpada prevremeno, - nedostatak kalcijuma - lišće se deformiše, uvija po obodu, cvetovi ostaju sterilni ili otpadaju, vrhovi mladara uginu, - višak kalcijuma - zakržljavanja čitave biljke ili pojave fiziološke hloroze – žutice

  19. Abiotički faktori • Upotreba hemijskih sredstava - pesticida - oštećenja, ožegotine i uništenje biljnih delova ili čitave biljke • Meteorološke pojave - jaki - olujni vetrovi - vlažan sneg koji se dugo zadržava - česta pojava leda (vetrolomi, snegolomi, ledolomi, vetro i snegoizvale)

  20. Abiotički faktori • Požar (najekstremniji vid devastacije - potpuno uništenje šume) - niski požar - visoki požar • Posledice: - uništavanje šuma - pojava pionirske i korovske vegetacije na opožarenim površinama - pojava manje vrednih vrste drveća (jasika, iva, breza i dr.)

  21. Abiotički faktori • Oštećenja usled aerozagadjenja - intenzivna industrijalizacija - pojačana zagadjenost atmosfere - kontaminacija raznim polutantima – sumpor- dioksidom, amonijakom, azotnim oksidima, jedinjenjima fosfora, teškim metalima, čadji, dimom i dr., - čovek je postigao tzv. destruktivnu produktivnost, - visoko razvijena tehnologija istovremeno i najveći «proizvodjač» zagadjivanja - čovek – parametar sa čijim se potrebama sve uporedjuje

  22. Abiotički faktori • Oštećenja usled aerozagadjenja • Značajna degradacija vegetacije i zemljišta - pojava kiselih kiša - dospevaju u zemlju, menja se hemijski sastav zemljišta, uništava zemljišnu mikrofloru i mikrofaunu, zemljište postaje degradirano i manje plodno, • Negativan uticaj na vegetaciju -neposredno- oštećivanju asimilacionih organa,smanjenje vitalnosti, prirasta, izumiranje stabla -posredno – preko zemljišta i u vidu kiselih padavina

  23. Aerozagadjenje • Glavni zagadjivači vazduha koji najviše oštećuju vegetaciju - sumpordioksid (SO2) - ozon (O3) - peroksi-acetil-nitrat (PAN), - azotni oksidi (NOx) - hemijska sredstva u poljoprivredi - manje štetni sastojci: amonijak(NH3), aldehidi, vodonik-sulfid i dr • Intenzitet zagadjenosti vazduha- jedinica ppm (milioniti deo po jedinici zapremine, odnosno, broj molekula gasa ili gasovitog jedinjenja na milion molekula vazduha); - 0,01 ppm = 20 g/m3

  24. Aerozagadjenje • Sumpor dioksid (SO2) - poznati fitotoksični polutant -smatra se osnovnim indikatorom industrijskog zagadjenja vazduha • Rizik oštećenja šuma postoji pri sledećim koncentracijama SO2 -prosečna godišnja 0,002 ppm -prosečna vrednost za 4 sata 0,35 ppm, -za 2 sata 0,55 ppm. • Kritični nivoi srednje godišnje vrednosti SO2 izazivaju oštećenja kod smrče su 20 g/m3 (0,01 ppm),

  25. Aerozagadjenje • Ozon (O3) - zajedno sa SO2 smatra se najopasnijim polutantom - biljke imaju smanjenu fotosintetsku aktivnost, -spoljni znaci oštećenja su poremećaj rasta i prinosa - granični nivo dugotrajnog izlaganja ozonu, je 50 g/m3(0,025 ppm)

  26. Aerozagadjenje • Azotni oksidi (NOx) mogu da izazovu oštećenja vegetacije i promene u fotosintezi • Azot dioksid (NO2) je ekološki najvažniji oksid azota, jer se pojavljuje u najvećim koncentracijama - kritični nivo NO2 za biljne ekosisteme pri dužem izlaganju je 60 g/m3 (0,03 ppm) za vegetacioni period, - u kombinaciji sa SO2 i O3 20 g/m3 (0,01 ppm) kao godišnja srednja vrednost.

  27. Aerozagadjenje • Amonijak (NH3) i amonijum (NH4) - mogu da izazovu razaranje ćelijske membrane, prouzrokuju nekrozu delova lišča i povećaju opasnost od mraza - simptomi njihovog delovanja su žute, crvene, mrke ili crne pege na lišću, koje vremenom uvene • Istovremeno delovanje NO2 sa SO2 i O3 - i pri manjim koncentracijama izaziva veća oštećenja lišća i smanjenje rasta

  28. Biotički faktori • Štetno delovanje insekata i biljnih bolesti • Posledice -drveće i sastojina zahvaćeni su intenzivnim procesima degradacije - može ići do granice sušenja stabala i propadanja šuma • prenamnoženja insekata • - kalamiteti (gradacije) masovne pojave biljnih bolesti (epifitocije)

  29. Biotički faktori • Simptomi napada ovih štetočina - pokazatelji su njihovog unutrašnjeg ili spoljašnjeg štetnog delovanja - reakcija biljke na delovanje štetnog organizma, - posledica su diretne aktivnosti uzročnika. • Mogu se pronaći izazivači oboljenja ili oštećenja (insekti,plodonosna tela gljiva i dr.), • Mogu se prepoznati po tragovima koje ostavljaju na biljci (promena boje lišća, defolijacija, pucanje kore, sušenje grana i dr.). • Konstatovanje nekog simptoma jeznačajno zakasniju tačnu identifikaciju uzročnika

  30. Biotički faktori • Manifestacija poremećaja i promena • Cito-histološke promene: promene boje lišća (kolorizacija), pigmentacija (mestimična kolorizacija), hloroza, odvajanje i ispadanje biljnih delova, destrukcija organa • Anatomske promene: poremećaj porasta, razvoja, gradje, stvaranje pukotina • Morfološke promene opšteg izgleda biljke: smanjenje rasta (nanizam), uvećanje rasta (gigantizam), asimetričnost gradje, deformacije lišća (kovrdžavost, uvijenost, povećanje dimenzija), deformacije na granama (veštičine metle, rozete), pojava izraslina (ispupčenja, gale, tumori), deformacija stabla u obliku lire ili bajoneta. • Uništenje biljke: poleganje i izumiranje ponika, sušenje

  31. Biotički faktori • Uzočnici simptoma (Androić et al, 1981) - Pegavost lišća je najčešće izazvana fitopatogenim gljivama - Rupičavost lišća - posledica napada nekih gljiva ili izgrizanje od insekata, - Kovrdžavost lišća - najčešće usled napada lišća od lisnih vašiju – sisača sokova - Savijanje i sušenje izbojaka javlja se uglavnom kod četinara, - Pucanje i odlubljivanje kore - posledica napada gljiva ili insekata podkornjaka

  32. Biotički faktori • Uzočnici simptoma (Androić et al, 1981) - Curenje sokova - simptom napada ksilofagnih insekata koji žive u drvetu (strižibube, sipci drvenari i dr.) - Novotvorevine na biljkama - tumori pod uticajem gljiva, bakterija ili virusa, zatim gale (šišarke) pod uticajem insekata i pregljeva i tzv. veštičine metle delovanjem gljiva, - Poleganje ponika - izazivači su najčešće gljive - Defolijacija - gubitak lista (brst) pod uticajem insekata defolijatora. - Trulež debla posledica je delovanja gljiva destruktora drvata

  33. Biotički faktori • Štetno delovanje domaće stoke i divljači - negativne posledice: - gaženjem zbija površinski sloj zemljišta čime mu se pogoršavaju fizičke osobine, - žirenjem se smanjuje broj (količina) kvalitetnog semena, - ispašom i brstom se oštećuje podmladak • U nekim slučajevima je čak i podmladjivanje onemogućeno • Iste štete usled prekobrojne divljači u šumi, u tzv. otvorenim lovištima

  34. Biotički faktori • Štetno delovanje domaće stoke i divljači • Predupređenje (sprečavanje) negativnih posledica - regulisanje statusa pašarenja i žirenja u šumi (zabraniti pašarenje i žirenje stoke i fazi podmlađivanja i u mladim sastojinama) - regulisati brojnost divljači u šumi

  35. Biotički faktori • Negajene biljke • Zakorovljavanje površine • Povijuše • Sukcesija vegetacije (uzrok i posledica degradacije šuma)

  36. Uzroci degradacije šuma Neodgovarajuće gazdovanje šumama Neodgovarajuće i neadekvatne seče Nenegovanje, neblagovremena ili neadekvatna nega Gazdovanje šumom kao niskom gazdinskom formom Nenegovanje šumskih kultura Lisničarenje Neodgovarajuće organizaciono-tehničke mere gazdovanja

  37. Neodgovarajuće gazdovanje šumama • Neodgovarajuće i neadekvatne seče (eksploatacione seče) • obnavljanje i nega šuma vrši uzgojnim sečama - istovremeno time i iskorišćava (koristi) drvna masa, • u stručnoj literaturi i praksi može sresti konstatacija: "Seča šuma i njeno prirodno obnavljanje su sinonimi", • zastupali su je i neki poznati šumarski stručnjaci (Gajer i Morozov) • ovakva mišljenja su teško održiva i neprihvatljiva • razgraničene su seče uzgojnog i eksploatacionog karaktera

  38. Eksploatacione seče • Razlike između uzgojnih i eksploatacionih seča • Uzgojne seče se izvode prema uzgojnom planu - nega i obnova sastojine i namirivanje potreba za drvetom(poboljšanje stanja) • Eksploatacione seče - što brže i jeftinije - sa što manje troškova, obezbediti drvo kao sirovinu - u pogledu cilja sa kojim se izvode, - značaja drveća, obnavljanja i nege šuma, šumskog reda i dr. - između navedenih krajnosti ima mnogo prelaza

  39. Neodgovarajuće gazdovanje šumama

  40. Neodgovarajuće gazdovanje šumama

  41. Neodgovarajuće gazdovanje šumama • Neblagovremeno i nepravilno izvođenje seča nege • Često je osnovni uzrok dergradacije šuma - dolazi do promene sastava, porekla, kvaliteta - pogoršanje zdravstvenog stanja, strukture, stabilnosti i vitalnosti - povećanje ugroženosti od abiotičkih i biotičkih štetnih uticaja i dr.

  42. Neodgovarajuće gazdovanje šumama • Gazdovanje izdanačkom šumom u više ophodnji - trajno - u više generacija stabala (ophodnji) gazduje niskom šumom, - seku se kvalitetnija stabla, - sukcesivno se smenjuju degradacione faze: niska šuma - zašikarena šuma – šumolika šikara – klasična šikara - progaljena šikara sa vrlo malo stabala - šibljak - golet

  43. Sukcesivno smenjivanje degradacionih faza šume Šuma -Zašikarena šuma - Šumolika šikara - Šikara - Šibljak - Golet

  44. Neodgovarajuće gazdovanje šumama • Preveremeno prestajanje nege kultura • Potrebna kontinuelna nega šumskih zasada • Izbor mere nege u održavanja mlade kulture: - okopavanje, prašenje, zaštita od korova - zaštita od izdanaka i izbojaka autohtone vegetacije, - zaštita od biljnih bolesti i insekata, stoke i divljači, - popunjavanje i dr. • U kasnijij fazi razvoja vrše se klasične uzgojne mere: - seče čišćenja i proredne seče

  45. Neodgovarajuće gazdovanje šumama • Preveremeno prestajanje nege kultura • Ove uzgojne mere, u praksi se one često ne primenjuju – posledice su: - degradacije novoosnovanih zasada, - podignute kulture propadaju – budu «ugušene» od autohtonih vrsta, - stradaju od vetro ili snegoloma i izvala, napadnute su od biljnih bolesti i insekata, suše se, i dr. • Potrebne meliorativne mere (derekonstrukcija)

  46. Neodgovarajuće gazdovanje šumama • Lisničarenje • Jedan od ekstremnih vidova degradacije šuma - vršeno je ranije u više od 80% hrastovih šuma, - postojale tzv. lisničke šume, - nalaženo je ekonomsko i stručno opravdanje za njihovo postojanje, - bili su regulisani uslovi lisničarenja. • Površina ovakvih šuma u šumskom fondu Srbije je oko 0,5 %

  47. Neodgovarajuće gazdovanje šumama • Pogrešne organizaciono-tehničke mere gazdovanja šumama • Uzgojne mere su jedan od osnovnih i najvažnijih radova u šumarstvu • Detaljno upoznati i analizirati sve uslove u kojima se sastojina nalazi • Neuvažavanje i neprimenjivanje - degradacija šuma • Dve grupe faktora - Osnovni (glavni) činioci - Sporedni (pomoćni) činioci

  48. Neodgovarajuće gazdovanje šumama

  49. Neodgovarajuće gazdovanje šumama • Glavni (osnovni) činioci– dve grupe: • Prirodni - uzgojni činioci -uslovi sredine - bioekološka svojstva (osobine) drveća, - stanje šuma - sastojinsko stanje, poreklo, sastav, starost itd. - ugroženost od spoljašnjih štetnih uticaja i zdravstveno stanje sastojine • Tehničko - tehnološki i ekonomski aspekti (činioci iskorišćavanja šuma) -cilj gazdovanja (željeni sortimenti) - ekonomski uslovi - obezbedjenost tehničkim sredstvima rada, - tehnički postupci seče i izvlačenja sortimenata iz šume

More Related