VATANDAŞLIK BİLGİSİ

VATANDAŞLIK BİLGİSİ HAZIRLAYAN ELİF BAYRAK 20070090 / 4-B

POZİTİFHUKUKUNKAYNAKLARI YAZILIKAYNAKLAR YAZISIZ KAYNAKLAR YARDIMCIKAYNAKLAR

ANAYASALAR YAZILIKAYNAKLAR KANUNLAR KHK YÖNETMELİKLER GENELGE TÜZÜK ULUSLAR ARASI SÖZLEŞMELER

TÜZÜK (NİZAMNAME)

TÜZÜK; Kanunların genel esaslarını belirttiği bazı hususların ayrıntısını açıklayan idari düzenleyici metin. TÜZÜKLER NİÇİN ÇIKARILIR? Tüzükler, yasaların uygulama biçimini göstermek veya yasanın buyurduğu işleri belirtmek için çıkarılır.

Tüzükler yasaların boşluklarını doldurmak için çıkarılmaz. Yasalarla soyut olarak verilen görevler, tüzüklerle daha somut biçime sokulur. Kısaca söylemek gerekirse, tüzüklerin her zaman bir yasaya dayanması gerekir. Yasa ile düzenlenmemiş bir konuda tüzük çıkarılamaz. Tüzüklerin yasalara uygun olması, onlara aykırı kurallar taşımaması gerekir. Tüzükler yasaya aykırı olamaz.

TÜZÜKLER KİM TARAFINDAN ÇIKARILIR? Tüzükleri, yalnız Bakanlar Kurulu çıkarabilir. Ve ‘kanunlar çerçevesinde’ olmak üzere, her konuda tüzük çıkarmak olasıdır. Tüzükler Danıştay incelemesine tabi tutulur. Buna göre Bakanlar Kurulunun bir tüzük çıkarabilmesi için bunun mutlaka Danıştay’ın incelemesinden geçmesi gerekir. Danıştay incelemesi asli bir şart olduğundan, bu incelemenin eksikliği tüzüğün yok sayılmasına yol açar. Tüzükler Cumhurbaşkanı tarafından imzalandıktan sonra yasalar gibi Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girerler.

KANUNLA TÜZÜK ARASINDAKİ FARKLAR NELERDİR? 1.Yasaları Büyük Millet Meclisi yaptığı halde, tüzükleri Bakanlar Kurulu çıkarır. 2.Bir kanunun Anayasaya aykırılık savına, Anayasa Mahkemesi bakarken; tüzüklerin kanuna aykırı olup olmadığına hükmedecek olan yargı mercii, Danıştay.

ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER

1961 Anayasası ‘usulüne göre yürürlüğe konulmuş milletlerarası antlaşmaların kanun hükmünde’ olacağını belirtmişti. Aynı ilke 1982 Anayasasında da benimsenmiştir.

ULUSLAR ARASI ANTLAŞMALARIN KAPSADIĞI KONULAR NELERDİR? Barış, ittifak, ekonomik-ticari ilişkiler, kültürel değişim, adli yardımlaşma, sosyal güvenlik, konsolosluk ilişkileri, suçluların geri verilmesi vb.

Ayrıca, usulüne göre yürürlüğe konulmuş uluslararası antlaşmalar aleyhine Anayasaya aykırılık iddiasıyla Anayasa Mahkemesine başvurma yolu da kapalıdır (1982 Anayasası m.90/son f.).

Öte yandan bir kanun ile, sonradan yapılan milletlerarası antlaşma arasında bir çatışma olduğunda, mahkemeler milletlerarası antlaşma hükümlerine göre karar vermelidir. Bu bakımdan, Türk hukuk düzeninde, milletlerarası antlaşmalar kanunlara eşdeğerde işlemlerdir.

Bir uluslararası antlaşma, ilke olarak, onaylanmanın bir kanunla uygun bulunmasından sonra onaylanabilmektedir. Onaylamanın uygun bulunmasına ilişkin kanunun T.B.M.M.nce kabul edilip, Cumhurbaşkanınca yayımlanmasından sonra, Cumhurbaşkanının onay kararnamesini imzalamasıyla sözleşmeye Türkiye Cumhuriyetinin taraf oluşu kesinleşmektedir.

Genel ilke bu olmakla birlikte, bazı antlaşmalar, onaylanmanın uygun bulunduğuna ilişkin bir kanun yapılmaksızın da, yürütme organınca onaylanabilmektedir. Onaylamanın uygun bulunmasına ilişkin bir kanuna gerek olmaksızın onaylanabilecek antlaşmaları şöyle özetleyebiliriz: iktisadi ve teknik ilişkileri düzenleyen antlaşmalar; daha önce onaylanmış olan uluslararası antlaşmalara dayanan uygulama antlaşmaları; kanunun verdiği yetkiye dayanılarak yapılmış antlaşmalar.

Ancak, yürütme organınca yürürlüğe konulabilecek antlaşmalarla ilgili sınırlamalar belirtilmiştir. Türk kanunlarına değişiklik getiren antlaşmaların onaylanabilmesi için öncelikle onaylamanın uygun bulunduğuna ilişkin kanunun yapılması gerekir.

ULUSLARARASI ANTLAŞMALAR ÇOK TARAFLI ANTLAŞMALAR TEK TARAFLI ANTLAŞMALAR

Çok Taraflı Anlaşmalar da ya evrensel nitelikte, yani bütün Devletlere açık anlaşmalardır, ya da Bölgesel veya Grup anlaşmaları niteliğindedir. Çok Taraflı Anlaşmaların yapılmasında çeşitli usuller izlenir. Bunlar bazen Devletlerin Temsilcilerinden oluşan Diplomatik Konferanslarda düzenlenir, imzalanır ve Devletlerin Onayına ya da Katılmasına açılır; bazen de, bir Uluslararası Örgüt ya da Kuruluşça hazırlanıp, gene Devletlerin imzası, onayı veya katılması sağlanır. Bu ikinci tür usul, Havacılık ve Uzay Faaliyetleri Konusunda sık sık başvurulan, hatta artık normal görülen, bir usul haline gelmiştir.

İki Taraflı Anlaşmalar ise, iki Devlet arasında cereyan eden müzakereler, nota teatileri vs. usullerle hazırlanıp düzenlenir. Uluslararası Anlaşmalar, Devletler arasında yapıldığı gibi Devletler ve Uluslar arası Örgüt ve Kuruluşlar arasında da düzenlenir.

TÜRKİYE’DEKİ HUKUK KURALLARI HİYERARŞİSİ Türk pozitif hukukunda hukuk kuralları hiyerarşisini içeren hükümler vardır. 1982 Anayasası’nın 11. Maddesine göre ‘Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını idare makamlarını…bağlayan temel hukuk kurallarıdır. Kanunlar Anayasa’ya aykırı olamaz.’ Ayrıca 115. Maddeye göre tüzükler yasalara, 124. Maddeye göre de yönetmelikler tüzüklere ve yasalara aykırı olamaz. 137. Madde idarede üstün emirlerinin ast tarafından yerine getirilmesinin bir ölçüsü olarak pozitif hukuk kurallarının sıralamasını yönetmelik, tüzük, yasa ve anayasa biçiminde yapmıştır.

TÜRKİYE’DEKİ HUKUK KURALLARI HİYERARŞİSİ

Türk öğretisinde belirlenen hukuk kuralları hiyerarşisine göre, birinci basamakta anayasa, anayasa teamülleri ve Anayasa Mahkemesi kararları, ikinci basamakta uluslararası antlaşmalar, yasalar, içtihadı birleştirme kararları ve kanun hükmünde kararnameler(1982 Anayasası’nın 90. Maddesine göre usulüne göre onaylanmış uluslararası antlaşmalar yasa hükmünde olmakla birlikte, bunların anayasaya aykırılığı ileri sürülemez), üçüncü basamakta hükümetçe çıkarılan kural-kararnameler ve tüzükler, dördüncü basamakta yönetmelikler, beşinci basamakta birel idari işlemler yer alır.

ANAYASA ANAYASA TEAMÜLLERİ ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI ULUSLARARASI ANTLAŞMALAR YASALAR İÇTİHADI BİRLEŞTİRME KARARLARI KANUN HÜKMÜNDE KARARNAMELER HÜKÜMETÇE ÇIKARILAN KURAL-KARARNAMELER TÜZÜKLER • YÖNETMELİKLER • İDARİ İŞLEMLER

ANLATILAN KONU İLE KPSS’DE ÇIKMIŞ SORULAR:

1982 Anayasası’na göre, aşağıdakilerden hangisi tüzük çıkarabilir? (2006 KPSS) A) Bakanlar Kurulu B) Sayıştay C) Bakanlıklar D) Cumhurbaşkanı E) Kamu tüzel kişileri

Tüzüklerin iptaline ilişkin davalara aşağıdakilerden hangisi bakar? (2007 KPSS) A) Yargıtay B) Danıştay C) İdare mahkemesi D) Bölge idare mahkemesi E) Anayasa Mahkemesi

Tüzüklerle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? (2010 KPSS) A) Tüzükler, kanun ve yönetmeliklerin uygulanmasını sağlamak üzere çıkarılırlar. B) Hangi tüzüklerin Resmî Gazete’de yayımlanacağı kanunla belirtilir. C) Tüzük çıkarma yetkisi yalnızca Bakanlar Kuruluna tanınmıştır. D) Tüzüklerin Anayasa’ya ve kanunlara uygunluğunun denetimi Anayasa Mahkemesi tarafından yapılır. E) Tüzük tasarıları hakkında düşüncesini bildirmek Danıştay’ın idari görevleri arasında yer alır.

I. Başarılı Sporculara Aylık Bağlanması ile Devlet Sporcusu Unvanı Verilmesi Hakkında Kanun II. Sakarya İlinde Büyükşehir Belediyesi Kurulması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname III. Tapu Planları Tüzüğü Yukarıdakilerden hangileri Bakanlar Kurulu tarafından yapılan işlemlerden biridir? (2009 KPSS) A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

VATANDAŞLIK BİLGİSİ