Annelore Willems Promotoren: Gert De Sutter & Johan De Caluwe Onderzoeksforum 13 februari 2012

1. Binnen of buiten de tang? Lengte als bepalende factor voor de plaatsing van voorzetselconstituenten in Nederlandse bijzinnen Annelore Willems Promotoren: Gert De Sutter & Johan De Caluwe Onderzoeksforum 13 februari 2012

2. Nagaan wat de invloed is van de factor lengte op de positie van VzC’s in de Nederlandse bijzin • Taalgebruikers hebben vaak de keuze om voorzetselconstituenten voor [1] of achter [2] de werkwoordelijke eindgroep te plaatsen: • 1. dat de bescherming van de privacy van de werknemersbij het beoordelen van geschillen tussen werkgevers en werknemerseen kapitale rol || kan spelen ||. • 2.dat de bescherming van de privacy van de werknemers een kapitale rol||kan spelen|| bij het beoordelen van geschillen tussen werkgevers en werknemers. • Doel

3. o.a. Behaghel (1909) & Hawkins (1994, 2000): lengte is een belangrijke factor om woordvolgordevariatie te verklaren • Vroeger onderzoek naar de positie van VzC’sheeft beperkingen: • Enkel gesproken taalgebruik • Methodologische problemen: • Jansen (1978, 1979): enkel lengte middenveld • Braecke(1990): lengte ondergeschikt aan focus • Want

4. Van Haeringen en schrijfadviseurs (o.a. Renkema): tangconstructies vermijden • extra geheugenbelasting • Gibson (1998, 2000): de begrijpelijkheid van een zin is afhankelijk van de afstand tussen twee zinsdelen die op elkaar betrokken moeten worden (hier subject en het werkwoord) • Hypothese 1: voorkeur om het subject en het werkwoord zo dicht mogelijk bij elkaar te plaatsen • VzC’s verschijnen in extrapositie • Over lengte MV

5. Kooij 1978: Extrapositie betekent juist voor een lange VzC verlichting van de spanning • In Jansen & Wijnands 2004: Hoe langer de constituent en hoe ingewikkelder zijn interne structuur, des te meer zal het achterin de zin te vinden zijn (Behaghel 1909) • Hypothese2: de lengte van de VzC beïnvloedt de variatie • Lengte VzC is positief gecorreleerd met extrapositie • Over lengte VzC

6. Dutch Parallel Corpus (DPC) • 10 miljoen woorden • Parallel en vergelijkbaar corpus: NL als brontaal (> FR, EN) en doeltaal (< FR, EN) • Ingedeeld in teksttypes: ADMIN, JOURNAL, INSTR, NON-FIC, FIC • Data

7. Selectiecriteria: • Enkel Nederlandstalige data • Enkel journalistieke teksten • Enkel bijzinnen ingeleid door het grammaticaal onderschikkend voegwoord ‘dat’ • Enkel VzC’s die zowel in het middenveld als in extrapositie kunnen staan • Data

8. Resultaat: 1919 manueel gecontroleerde zinnen • Voor deze presentatie 501 zinnen • Data

9. Lengte operationaliseren middenveld • Aantal lettergrepen tussen kern subject en werkwoordelijke eindgroep • dat de beschermingvan de pri · va · cyvan de werk · ne · merseen ka · pi · ta · lerol||kan spelen|| bij het beoordelen van geschillen tussen werkgevers en werknemers. • Aantal woorden tussen kern subject en werkwoordelijke eindgroep • dat de beschermingvan / de / privacy / van / de / werknemers / een / kapitale / rol • Aantal constituenten tussen subject en werkwoordelijke eindgroep • dat de bescherming van de privacy | van de werknemers | een kapitale rol • Methode, analyse

10. Lengte operationaliseren VzC • Aantal lettergrepen • dat de bescherming van de privacy van de werknemers een kapitale rol ||kan spelen|| bij het be · oor · de · len van ge · schil · lentus · sen werk · ge · vers en werk · ne · mers. • Aantal woorden • dat de bescherming van de privacy van de werknemers een kapitale rol ||kan spelen|| bij / het / beoordelen / van / geschillen / tussen / werkgevers / en / werknemers /. • Methode, analyse

11. Gepartitioneerdechi-kwadraatanalyse: • Methode, analyse

12. Logistische regressieanalyse: • Analyse van de individuele impact van de verschillende lengtes op de keuze tussen middenveld en extrapositie • Analyse van verschillende operationaliseringen van de factor lengte • Analyse van de globale impact van de lengte van het middenveld en de lengte van de VzC op de keuze tussen middenveld en extrapositie • Methode, analyse

13. Logistischeregressieanalyse met 1 predictor: • Resultaten

14. Logistische regressieanalyse: • Resultaten MV

15. Logistische regressieanalyse: • Resultaten MV

16. Logistische regressieanalyse: • De verschillende lengtes hebben een statistisch significante impact op de variatie • Effect lettergrepen en constituenten vergelijkbaar • Hypothese 1: voorkeur om het subject en het werkwoord zo dicht mogelijk bij elkaar te plaatsen • kan niet worden bevestigd • Interval 1 lettergrepen/constituenten: ± 50% VzC’sin het middenveld • Interval 2 lettergrepen/constituenten: meer VzC’s in extrapositie maar nog altijd ± 40% middenveld • Besluit MV

17. Logistische regressieanalyse: • Resultaten VzC

18. Logistische regressieanalyse: • Resultaten VzC

19. Logistische regressieanalyse: • De verschillende lengtes hebben een statistisch significante impact op de variatie • Effect lettergrepen en woorden vergelijkbaar • Hypothese 2: de lengte van de VzC beïnvloedt de variatie • kan worden bevestigd • Lengte VzC is positief gecorreleerd met extrapositie • Besluit VzC

20. Logistische regressieanalyse: • Analyse van de globale impact van de lengte van het middenveld en de lengte van de VzC op de keuze tussen middenveld en extrapositie • Geen interactie-effect • Geen multicollineariteit • C = 0.706 • Resultaten MV en VzC

21. Lange VzC’s meer in extrapositie • om middenveld te verlichten • om zin makkelijker te verwerken • Maar toch veel VzC’s in middenveld? • Verklaring

22. Andere verklaringen: • Chomsky (1975): “it is interesting to note that it is apparently not the length in words of the object that determines the naturalness of the transformation, but, rather, in some sense, its complexity.” • Levy (2008) verrassingstheorie • Hawkins (1994): “constituents occur in the orders they do so that syntactic groupings and their immediate constituents can be recognized and produced as rapidly and efficiently as possible in language performance” • Verklaring

23. Complexiteit operationaliseren • Het middenveld is complex als één van de volgende elementen aanwezig is: • nabepaling: vb. datde helft van de Belgenklaagt over stress • samentrekking: vb. datverkopers en marketeersdeel uitmaakten van dezelfde afdeling • bijzin: vb. dat zelfs jongeren die niet in het buitenland willen werken, aangetrokken worden door bedrijven die internationaal actief zijn • tussenvoeging: vb. dat een verstrenging van de maatregelen, met eventuele veroordelingen, kan leiden tot een overbevolking van de gevangenissen • Vooruitblik

24. Invloed vertaald/ niet-vertaald? • Logistischeregressieanlayse voor 501 zinnen: • geen significant effect • Vooruitblik

25. Suggesties? Vragen?