Theater in de Griekse oudheid

1. Theater in de Griekse oudheid - Ontstaan tussen 500-200 voor Christus - Het Griekse theater ontwikkelde zich uit de Dionysos-verering: Dionysos was de god van de wijn en de vruchtbaarheid 7e eeuw voor Chr. Werden er regelmatig festival gehouden ter ere van Dionysos die in het teken stonden van de levenscyclus: geboorte, groei, verval en dood

2. Ontstaan van theater -Dionysos verering: koor van 50 man danste rond het altaar en bracht een lofzang ten gehore -Uit dit koor heeft zich één persoon losgemaakt die een dialoog aanging met het koor:Thespis -Thespis was de eerste niet-priester die de rol van een god verbeelde -Tespis reisde met zijn koor de verschillende Dionysos-festivals af, was daarmee de eerste beroepsacteur.

3. Ontwikkeling van het Griekse drama De lofzangen ter ere van Dionysos ontwikkelde zich langzaam tot theaterspel. We kennen in het Griekse theater de tragedie, dat zijn ernstige verhalen over: • De goden • Beroemde helden (over Homerus) • Overleveringen (Troyaanse oorlog) • Conflictsituaties tussen goden en mensen, ouders en kinderen De strijd tussen goed en kwaad stond in de tragedie centraal Daarnaast is er ook de komedie waarin alledaagse situaties van gewonen mensen op een komische manier werden weergegeven en waarin de draak werd gestoken met de heersende machthebbers.

4. Wedstrijd De dionysos-verering ontwikkelde zich tot een wedstrijd, waarvan de bekendste plaats vond in Athene met prijzen voor: - de beste tekst - de beste voorstelling - de beste speler

5. Mensen die mee wilde doen aan de wedstrijd moesten drie met elkaar in verband staande stukken in. • Jury maakte een selectie • Ieder van de geselecteerde toneelschrijver kreeg een rijke Atheense burger toegewezen die het toneelstuk financieerde de zgn. “choregus” die de kosten voor het koor, de kostuums, de musici op zich nam • de staat betaalde de acteurs en de schrijver • Voorstellingen waren aanvankelijk gratis en werden later gesubsidieerd • Toegang was voor iedereen (behalve slaven en vrouwen!) toegankelijk

6. Vormen van theater • Tragedie, een toneelstuk met een ernstig handelingsverloop dat kan leiden tot een noodlottige afloop. In het toneelstuk zit vaak een hevige ommekeer van de situatie van de hoofdpersoon (de peripetie). Het doel van de tragedie is hierdoor een reinigende invloed uit te oefenen op de geest van de toeschouwers, de zogenaamde catharsis. • Komedie, gaat over alledaagse humoristische en eigentijdse situaties en gewone mensen • Satyr spelen, korte carnavaleske optredens tussen de tragedies, afkomstig uit de Dyonisos verering.

7. Vorm van het Griekse theater • maximaal drie spelers en het koor • alleen mannelijke spelers die ook de vrouwenrollen op zich namen • Gebruik van 30 verschillende vaststaande maskers, de zgn. personae, met op de plek van de mond een trechtervormige opening waardoor het geluid werd versterkt • De maskers drukten een overheersende emotie uit: woede, angst, wanhoop, enz. • spelers droegen kort of lange bewerkte gewaden de zgn. chitons • Toneellaarzen de zgn. kothurnen met enorme dikke zolen zodat de spelers groter leken

8. Vorm van het Griekse theater • aanwezigheid van het koor: 12 tot 15 personen, dat de hele voorstelling op het toneel was en het spel van de acteurs afwisselde met zang en dans • Functie van het koor was wisselend: vertolken van de publieke opinie, maar soms was het koor ook deel van het spel (de wraakgodinnen in de Oresteia) • Weergeven van de mening van de toneelschrijver

9. Speelplaats • spel vond plaats in de open lucht en was tegen een berghelling aan gebouwd • In het centrum bevond zich het speelvlak, de orchestra ofwel de dansplaats • In het midden van de orchestra stond het Dionysos altaar, oorspronkelijk bevond zich hier alleen het koor • Publiek zat om de orchestra heen op banken tegen de berghelling, er waren speciale vip-plaatsen vooraan • de akoestiek was zeer bijzonder, je kon een speld horen vallen… • achter de orchestra bevond zich een gebouwtje met de kleedruimte, de skene dat ook wel als decor dienst deed • Aan weerszijde van de skene was een grotere opening de zgn. parodos, die werd gebruikt voor de opkomst van de koorgroep • Proskenion, zuilengalerij onder de skene, achter de orchestra