6.SINIF KONULARI MADDENİN TANECİKLİ YAPISI

2. MADDENİN HALLERİ • ATOM • ELEMENTLER • BİLEŞİKLER • FİZİKSEL VE KİMYASAL DEGİŞİMLER 6.SINIF KONULARIMADDENİN TANECİKLİ YAPISI

3. MADDENİN HALLERİ SIVI KATI GAZ

4. Katı maddelerin atom veya molekülleri arasındaki boşluk çok azdır. Maddenin en düzenli halidir.(Çünkü tanecikler arasındaki boşluk yok denecek kadar azdır.) Tanecikler arası çekim kuvvetinin en fazla olduğu haldir.Bu nedenle belirli bir şekle sahip olan haldir.Öteleme hareketi yapamazlar. Tanecikler birbirine çok yakın olduğundan titreşim hareketi yapar birbirlerinin arasına giremezler. KATI HALİ

5. Belirli bir hacme sahiptirler ancak belirli şekilleri yoktur.(su yağ süt pekmez mazot benzin vb) Sıvı tanecikleri arasındaki boşluklar katılarınkinden fazladır. Tanecikler arası boşluk çok olmadığından sıvıları sıkıştıramayız. Katılardan daha düzensizdir. Sıvı taneciklerinin birbirine uyguladığı çekim kuvveti katılardan daha azdır. Tanecikler birbirleri üzerinden kayarak öteleme hareketi yaparlar.Ayni zamanda titreşim hareketi de yaparlar. SIVI HALİ

6. - Belli bir şekle ve belli bir hacme sahip olmayan haldir.Bu nedenle içine kondukları kabın hem şeklini hem hacmini alırlar.(hava, oksijen, helyum vb.)- Tanecikleri arasındaki boşluk çoktur.Bu yüzden tanecikler birbirinden bağımsız olarak hareket ederler.Birbirlerinin arasına girebilirler.- Gazlar sıkıştırılabilir.(Tüplerde bulunan gazlar sıkıştırılmış haldedir.)- Tanecikler arası boşluk çok olduğundan aralarındaki çekim kuvveti de azdır.- Maddenin en düzensiz halidir.- Gazlar sıvılar gibi akışkandır.- Hem titreşim hem de öteleme hareketi yapabilirler.- Enerjisi en fazla olan haldir GAZ HALİ

8. Maddelerin, gözle görülemeyecek kadar küçük olan yapı taşlarına “atom” denir. Atom kelimesi Yunanca “bölünemez” anlamına gelen “atomos” kelimesinden gelir. Atomlar küre şeklindedir. Atomların yapısında atomdan daha da küçük tanecikler bulunur. Bu tanecikler; ‘proton’, ‘elektron’ ve ‘nötron’dur. ATOM MODELLERİ

9. Atomda bulunan yükler; negatif yükler ve pozitif yüklerdir. Atomu oluşturan parçacıklar: Cisimden cisme elektrik yüklerini taşıyan negatif yüklü elektron,Elektronların yükünü dengeleyen aynı sayıda ama pozitif yüklü olan proton,Elektrik yükü taşımayan nötr parcacıknötron.Atom iki kısımdan oluşur :1-Çekirdek (merkez) ve 2-Katmanlar (yörünge; enerji düzeyi) Çekirdek, hacim olarak küçük olmasına karşın, atomun tüm kütlesini oluşturur. Çekirdekte proton ve nötronlar bulunur. Elektronlar ise çekirdek çevresindeki katmanlarda bulunur.

10. Proton sayısı atomlar (elementler) için ayırt edici özelliktir. Yani proton sayısının farklı olması elementin diğerinden farklı olduğu anlamına gelir.Elektronların bulunma olasılığının olduğu bölgelere elektron bulutu denir.Kimyasal olaylarda (reaksiyonlarda) yalnızca elektron sayısı değişir. Proton ve nötron, çekirdekte bulunduğu için sayıları değişmez. Nötr bir atom için; elektron sayısı= proton sayısı(A.N.) Atom numarası= proton sayısı Çekirdek yükü= proton sayısıİyon yükü= proton sayısı – elektron sayısı (E.S.)(K.N.) Kütle numarası= proton + (N.S)nötron sayısı (Nükleon sayısı)(atom ağırlığı) Atom Numarası = Proton Sayısı = Çekirdek Yükü = Elektron Sayısı

11. DEMOCRİTUS :Maddenin küçük ve bölünemez parçacıklardan oluştuğu fikrini ortaya atan ilk kişi, Yunanlı filozof “Democritus”dur. Democritus’a göre bütün maddeler aynı tür (özdeş) atomlardan oluşuyordu. Maddelerin farklı görünmesinin sebebi, atomların farklı şekilde dizilmesiydi.JOHN DALTON :İngiliz bilim adamı Dalton’a göre; maddenin en küçük yapı taşı atomdur. Atomlar bölünemez. Bir maddenin bütün atomları aynıdır. Farklı maddelerin atomları da farklıdır. J.THOMSON :Atomun yapısında atomdan daha da küçük parçacıkların olduğunu keşfetti. Yaptığı çalışmalar sonucunda atomu, içinde erik parçacıkları bulunan bir pudinge benzetti.. ERNEST RUTHERFORD :Thomson’un bulduğu küçük parçacıkların atomun içinde değil atom merkezinin (çekirdek) etrafında dolaştığını ileri sürdü.

12. Rutherford atom için geliştirdiği modeli, Güneş’in etrafında dönen gezegenlere benzetti. NİELS BOHR :Danimarkalı bilim adamı Bohr, elektronların atomun çevresinde belirli yörüngeler izlediğini belirtti. Bugün kullanılan atom modeli “Bulut modeli”dir. Bu modele göre; atomun merkezinde (çekirdeğinde) (+) yüklü protonlar ve yüksüz nötronlar bulunur. Atom çekirdeğinin çevresinde ise (-) yüklü elektronlar sürekli hareket halindedir

13. 1.Elementler ve Elementlerin Özellikleri :a) Elementler :Aynı cins atomlardan oluşan, fiziksel ya da kimyasal yollarla kendinden daha basit ve farklı maddelere ayrılamayan saf maddelere element denir.Elementler çok sayıda atomdan oluşur ve elementleri oluşturan atomlar aynı cins atomlardır. Çok sayıda aynı cins atom birleşerek görünür boyuta geldiklerinde elementleri oluştururlar.

15. Bir elementi oluşturan bütün atomların büyüklükleri yani şekilleri (ve atomları arasındaki uzaklık) aynıdır. Fakat bir elementin atomları ile başka bir elementin atomlarının büyüklükleri yani şekilleri farklıdır (ve atomları arasındaki uzaklık).

16. BİLEŞİKLER En az iki farklı element atomunun belirli oranlarda bir araya gelerek kendi özelliğini kaybedip yeni özellikler kazanması ile oluşan saf maddelere BİLEŞİK denir.Oksijen ve hidrojen birer element iken su,oksijen(yakıcı) ve hidrojenin(Yanıcı) birleşmesiyle oluşur.Yakıcı ya da yanıcı değildir.Söndürücüdür.• Alkol,su,tuz,şeker gibi maddeler bileşiktir.• Yapılarında en az iki çeşit atom bulunur.• Fiziksel yolla daha basit maddelere bölünemezler.• Kimyasal yolla daha küçük maddelere ayrışabilirler.• Bileşiği oluşturan atomlar arasındaki oran değişirse oluşan madde başka bir madde olur.

17. Bileşikler, kendini oluşturan elementlerin (atomları) özelliklerini göstermezler. Bileşiği oluşturan elementler (atomlar) kendi özelliklerini kaybederler. Bileşiği oluşturan elementler belirli oranlarda birleşirler.

18. Bileşikler oluşurken enerji alışverişi olur. Bileşikler, kimyasal tepkimelerle oluşur ve kimyasal yollarla ayrılırlar. Bileşikler en az iki farklı elementten yani atomdan oluşurlar. Bileşiklerin belirli erime, kaynama, donma ve yoğunlaşma sıcaklıkları vardır. Bileşikler saf ve homojen maddelerdir. Bileşikler formüllerle gösterilirler. Bileşiklerin en küçük yapı birimleri moleküllerdir.

19. FİZİKSEL DEĞİŞİM: Bir maddenin ezilme,kırılma,yırtılma,ufalanma,erime,donma gibi olaylarla maddenin kimliğinde bir değişim olmadan yalnızca görünümünde meydana gelen değişimlere FİZİKSEL DEĞİŞİM denirÖrnek:Cam kırılması,Şekerin erimesi,Kağıdın yırtılması,Mumun erimesi,Odundan talaş elde edilmesi gibi. FİZİKSEL VE KİMYASAL DEĞİŞİMLER

20. Yanma,çürüme,kokuşma,kömürleşme,paslanma,küflenme gibi olayların tümünde maddenin kimliği yani cinsi değişir.Bu şekilde gerçekleşen değişimlere KİMYASAL DEĞİŞİM denir.Örnek:Elmanın çürümesi,mumun yanması,şekerin pişirilmesi,kağıdın yanması,demirin paslanması gibi. KİMYASAL DEĞİŞİM

21. ISI bir ENERJİDİR. Bir maddenin bütün moleküllerinin toplam kinetik(hareket) enerjisinin toplamına ISI denir.SICAKLIK; bir maddenin moleküllerinin ortalama kinetik enerjisidir. Madde ve ısı

22. Bir kap içine koyduğumuz suyu ısıtmaya başlarsak sıvının molekülleri de hareketlenir.Ancak biz bu hareketi gözümüzle göremeyiz.Ama sıvının içine küçük tahta parçacıkları atarsak su ısındıkça tahta parçacıklarının hareket ettiğini görürüz.Suyun ısısı arttıkça tahta parçacıkları daha da süratlenir.Bu da bize ısınan sıvı moleküllerinin de hareket ettiğini gösterir.Sıvı molekülleri birbiri üzerinde kayma bulundukları yerde titreşme ve dönme hareketi yapar.Gazlarda moleküllerin arasındaki bağlar daha zayıf olduğu için ısı verildiğinde gaz molekülleri daha kolay hareket eder.

23. Katılarda ısı iletim yoluyla yayılır.Katıların molekülleri yer değiştiremediğinden moleküller ısıyı dalga halinde her yöne iletir. Her katı maddenin iletkenliği farklıdır.İletkenlik maddenin cinsine bağlıdır.Metaller ısıyı iyi iletirken cam plastik tahta gibi katılar ısıyı iyi iletmez.Isıyı iyi iletmeyen maddelere yalıtkan madde denir. KATILARDA ISININ YAYILMASI

24. SIVILARDA ISININ YAYILMASI:Sıvılarda ısının yayılması moleküllerin hareketi ile olur.Bu şekilde olan ısı yayılmasına taşıma ya da konveksiyon denir.Sıvılarda moleküller birbirine bağlı olmadığı için ısı aldıkça hareket enerjileri artar.Isınanmaddenin hacmi de artar.Öz kütlesi azalır.Öz kütlesi azalınca yukarı doğru yükselir.Yukarıda olan moleküller de aşağı doğru iner.İşte bu hareketle ısı bir yerden bir yere taşınmış olur.Tenceredeki suyun ısınması sobaların odayı ısıtması konveksiyon yolu ile olur.

25. GAZLARDA ISININ YAYILMASI:Gazlarda ısının yayılması ya taşıma(konveksiyon) ya da ışıma (radyasyon) yolu ile olur.Işıma yolu ile olan yayılmada ısınan maddelerin sıcaklığı artar.Sıcaklık artması maddenin rengine ve yüzeyinin durumuna göre değişir.Mat ve koyu renkli olan cisimler ısıyı emer parlak ve açık renkli olan cisimler ise ısıyı yansıtır. .