1 / 45

LURRA OSATZEN DUEN MATERIA

MATERIA KRISTALINOA eta bere PROPIETATEAK. LURRA OSATZEN DUEN MATERIA. DOLOMIA: dolomitaz. MINERALAK ETA HARRIAK GAI KRISTALINOA. LURRAREN PARTE SOLIDOA HARRIZKOA DA HARRIA: MINERAL edo mineraloide BATEZ osatua (harri mineralbakarrak) monomineralikoak

kimberly
Download Presentation

LURRA OSATZEN DUEN MATERIA

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. MATERIA KRISTALINOA eta bere PROPIETATEAK LURRA OSATZEN DUEN MATERIA

  2. DOLOMIA: dolomitaz MINERALAK ETA HARRIAKGAI KRISTALINOA LURRAREN PARTE SOLIDOA HARRIZKOA DA HARRIA: MINERAL edo mineraloide BATEZ osatua (harri mineralbakarrak) monomineralikoak MINERAL edo mineraloide GEHIAGOZ OSATUA (harri mineralanitzak) polimineralikoak GRANITO: kuartzo, feldespato eta mikaz

  3. MINERAL KONTZEPTUA • Substantzia • Solidoa (kristalinoa) eta kristalizazio finkoa duena • Naturala • Ez organikoa • Konposizio kimiko jakina: finkoa edo aldakorra muga estuen artean • Balditza hauek ez baditu betetzen: MINERALOIDEA

  4. MINERAL KONTZEPTUA SUBSTANTZIA SOLIDOA • Solido kristalinoa (mineralak) • Partikulak* espazioko hiru dimentsiotan ordenatuak • Solido amorfoak: • Partikulak ordenatu gabe Adib. Beira Bolkanikoa (obsidiana) • likidoa Halita NaCl Merkurioa * Atomoak, ioiak edo molekulak

  5. MINERAL KONTZEPTUA EZ-ORGANIKOA Azukreak (sakarosa) forma kristalinoa badu ere, organikoa da, beraz ez da minerala Sakarosa NATURALA Prozesu natural batean sortuak, beraz bitxi artifizialak, laborartegian eginak, ez dira mineralak Diamante artifiziala Diamante naturala

  6. MINERAL KONTZEPTUA KRISTALIZAZIO FINKOA Kaltzita eta aragonito CaCO3. Mineral polimorfikoak dira Makla: 3 prisma erronbiko Kaltzita Aragonito Kristalizazioak Kristalizaziodesberdinak Mineral desberdinak erronboedroa Prisma erronbikoa

  7. MINERAL KONTZEPTUA grafito-diamantea Diamante (C) Grafito (C) Biak karbono S. kubikoa S. hexagonala Polimorfismoa: 2. adibidea

  8. Materia kristalinoa: KRISTALAK

  9. KRISTAL EGITURAMateria minerala = materia kristalinoa • Kristalen osagaiak (partikulak ) • Atomoak Na • Ioiak Na+ • Molekulak SiO2 • Espazioko hiru dimentsiotan ordenatuak • Elkarren arteko distantzia finkoa Na eta Cl espazioan errepikatuak kristal sare kubikoa osotuz kubo bat Errepikatzen den oinarrizko egitura = Gelaxka unitatea (1) konstante kristalografikoek definitua Konstante kristalografikoak: - aldeak: a,b,c - Angeluak: α, ß, γ Halita NaCl Gelaxkaunitateaerrepikatuzkristalsareasortzen da

  10. Sareposibleak: 14 Bravais-en sare eta 7 sistema kristalografiko

  11. Kristal forma Forma erregularrekoak edo Idiomorfoak:barneko antolakuntza kristalinoa (egitura kristalinoa) kanpoan islatzen dute (1) eta poliedro itxurakoak dira. Simetria erakusten dute. Forma irregularrekoak edo Xenomorfoak: barneko antolakuntza dute, baina ez da kanpora islatzen Idiomorfoa Alotriomorfoa 1.- sistema bakoitzarenaraberakoaldeak, aurpegiak eta erpinetanadierazita.

  12. Kristalensimetria Simetría elementuak • Ardatza • Planoa • Simetria Zentrua ARDATZAK : bere inguruan kristalaren elementu bat,errotazioz, erregularki errepikatzen da.Errepikatze kopuruaren arabera ardatzak deitzen dira : binarioak, ternarioak, kuaternarioak eta senarioak

  13. Simetriaardatzak Kubo baten ardatzak

  14. Simetriaplanoa Kristala bi zati berdinetan banatzen du, eta zati bakoitza bestearen ispilu irudia da

  15. KRISTALEN ERAKETA KRISTALOGENESIA • Mineral bakoitzareneraketabaldintzak: • Tª eta Pkonkretubat • Gaiaski • Denbora • Hasierakonukleoa NUKLEOA: partikulenkontzentrazioedonukleotxikiak

  16. Kristalenhazkuntza • Hutsuneakestaliz • Lerroakbetez • Aurpegiakbetez • Aurpegiberriahasiz • Partikulakgehituzkristalsareaeratzen da • espazioko 3 dimentsiotan • Ahalik eta Energiagutxiengastatuz • Kristal forma bathartuzbereziki = KRISTALAZTURAdeitutakoa

  17. KRISTAL AZTURA (habitua) Kubikoa Pirita Prismatikoa Turmalina Taula erakoa Biotita Kristalen forma geometrikoa da Haritsua Amianto Azikularra Epsomita

  18. Kristalentamaina eta forma • Gaia, P eta Tª-z gainera • Kristala handitu eta kanpo forma geometrikoa izateko baldintzak: • Denbora: partikulak espazioan koka daitezen • Oso laburra bada nukleorik ez da eratzen • Laburra bada kristal txikiak • Espazioa: forma geometrikoa bilakatzeko • Kristal hazkuntza egokitzen da espaziora • Espazio aski bada kristal idiomorfoak • Eskasa bada alotriomorfoak • Egonkortasuna: perturbaziorik gabe • Partikulak behar duten tokian kokatzeko • Naturan gutxitan ematen dira

  19. Agregakinkristalinoak Hari formakoa Konkreziokoa Geoda Drusa Laminarra Granularra Dendrita formakoa

  20. MAKLAK Kuartzoa Igeltsua Pirita Estaurolita Ortosa

  21. Mineralen sailkapena • I.SILIKATOAK • II. SILIKATOAK EZ DIRENAK • Elementu natiboak = jatorrizko elementuak • 2. Sulfuroak3. Sulfatoak 4. Oxidoak   (a) Sinpleak eta anitzak   (b) Hidroxidoak 5. Haluroak • 6. Karbonatoak7. Nitratoak8. Boratoak9. Fosfatoak10. Sulfogatzak11. Wolframatoak

  22. 1. Elementunatiboak C, grafitoa S, Sufrea Au, Urrea C, diamantea Cu, Kobrea

  23. 2. Sulfuroak pirita FeS2 Kalkopirita CuFeS2 galena PbS, Zinabrioa HgS Esfalerita = Blenda ZnS,

  24. 3. Sulfatoak BaSO4, Baritina Ca SO4anhidrita Ca SO4·2H2O, igeltsua Epsomita (MgSO4·H2O) 4. Oxidoak Magnetita, Fe2O3 Kasiterita,SnO2 Oligisto = hematites, Fe3O4 Limonita, FeO(OH) Azurita: Cu(OH)2-2(CuCO3) Malakita: Cu(OH)2-CuCO3

  25. 5. Haluroak KMgCl3.6(H2O) Karnalita KCl, Silbina NaCl, halita 6. Karbonatoak Dolomita - CaMg(CO3)2 FeCO3 Siderita CaCO3Kaltzita MgCO3Magnesita

  26. 7. Nitratoak 9. Fosfatoak 8. Boratoak Nitratina NaNO3 Fosforita (Ca3(PO4)2) = apatito kriptokristalinoa Borax Na2B4O7 -10H2O 10. Wolframatoak wolframita, (Fe, Mn) WO4

  27. SILIKATOEN EGITURA Tetraedroa silikatoen oinarrizko unitatea Si-aren balentzia: 4+ 1X4 =4+ O-aren balentzia: 2- 4X2-=8- 1 Si erdian 4Oerpinetan: Batuketa : (4+)+(8-)=4- Gelditzen dira: 4 karga - konpentsatzeko ioi positiboetkin (katioiekin)

  28. NESOSILIKATOAK katioiak I =Igneoa M= metamorfikoa S= sedimentarioa Tetraedro: Isolatuak (nesos = uhartea) Mg 2+ Fe 2+ = 4+, 4- konpentsatzeko Olibinoa (I) (Mg,Fe)SiO4 Granate (M) Andaluzita (M)

  29. SOROSILIKATOAK Tetraedro: Parekatuak 2Si erdian, 7O erpinetan: Si-aren balentzia: 4+ 2X4 =8+ O-aren balentzia: 2- 7X2-=14- Batuketa: (8+)+(14-)=6- Epidota Ca2FeAl2[OH,O,SiO4,SiO7]

  30. ZIKLOSILIKATOAK Tetraedro: Eraztunak eratuz 3Si erdian, 9O erpinetan: Si-aren balentzia: 4+ 3X4 =12+ O-aren balentzia: 2- 9X2-=18- Batuketa: (12+)+(18-)=6- Berilo Aguamarina Esmeralda Berilo urdina Turmalina Berilo ~ Esmeralda

  31. INOSIIKATOAK Piroxenoak Katea bakunak Augita CaMg[Si2O6]. Anfibolak Katea bikoitzak Hornlenda Ca2(Mg, Fe, Al)5(Al, Si)8O22(OH)2

  32. FILOSILIKATOAK Piroxenoak Tetraedroak orritan Mikak Biotita (1) Moskobita (2) Buztinak 1.- K(Mg,Fe2+)(Al,Fe3+) Si3O10(OH,F)2 2.- KAl2(Si3Al)O10(OH,F)2. 3.- Al2Si2O5(OH)4 Kaolinita

  33. TEKTOSILIKATOAK TETRAEDROAK 3 Dimentsiotan Kuartzoa Feldespatoak Plagioklasak (Na, Ca) Albita Anortita Ortoklasak (K) Ortosa

  34. MINERALEN PROPIETATE FISIKOAK Pisuespezifikoa Dentsitatea Gogortasuna Esfoliazioa Haustura Distira Kolorea Marradura Gardentasuna Bierrefringentzia Magnetismoa

  35. Pisuespezifikoa eta dentsitatea / PisuespezifikoaPe = Pm/PH2O Pm Pm mineralarenpisua (bolumenkonkretua) PH2Obolumenberekourarenpisua PH2O Dentsitatea D = M/V M M =masa V =Bolumena V

  36. GOGORTASUNA

  37. Kolorea • Mineralak bere azalean islatzen duen argiaren kolorea. Hau da: espektrotik zurgatu egiten ez duena • Alokromatikoak: ezpurutasunengatik kolore aldakorra dute. Adib.: Fe gorria Kuartzoa Fluorita • Idiokromatikoak: kolore konstantea dutenak Biotita Albita Sufrea Malakita Azurita

  38. DistiraMineralaren azalean islatzen duen argiaren itxura

  39. Diamantea Olibinoa Kuartzoa Blenda Baritina Kaltzita Silimanita Halita

  40. Kristalakhaustekomodua: 1.- kristalizazio planoak jarraikiz = Esfoliazioa Kristal nagusien forma gordez 2- kristalizazio planorik jarraitu gabe: Haustura: apurtzearen gainazala duen itxura esfoliaziorik ez duten mineralak haustura dute Aktinolita haritsua Jaspe Maskor erakoa Mika laminarra

  41. Marradura

  42. GardentasunaMineralenahalmenaargiapasatzenusteko. Argiakez du zeharkatzenminerala: OPAKUAK Argiakzeharkatzen du minerala: - Objektuakikustendiramineralarenzehar: GARDENAK - Objektuakezdiraikustenmineralarenzehar ZHARRARGIAK

  43. Bierrefringentzia Islandiakoespatoa = Kaltzitapurua

  44. Magnetismoa Burdinaerakartzeko mineral batzulkdutenahalnena Magnetita

More Related