1.07k likes | 2.92k Views
Karaciğer Fonksiyon Test leri. Dr. Süleyman Demir. Karaciğer Fonksiyonları Karbohidrat metabolizması. Glikojen sentez ve yıkımı Glukoneo g enez Pentoz fosfat yolu Galaktoz ve fruktozun glukoza dönüştürülmesi Glukozdan yağ asit sentezi. Karaciğer Fonksiyonları Lipit metabolizması.
E N D
Karaciğer Fonksiyon Testleri Dr. Süleyman Demir
Karaciğer FonksiyonlarıKarbohidrat metabolizması • Glikojen sentez ve yıkımı • Glukoneogenez • Pentoz fosfat yolu • Galaktoz ve fruktozun glukoza dönüştürülmesi • Glukozdan yağ asit sentezi
Karaciğer FonksiyonlarıLipit metabolizması • Yağ asitlerinin sentezi ve oksidasyonu • Trigliserit sentezi • Fosfolipid sentezi • Lipoproteinlerin sentezi • Keton cisimlerinin sentezi • Kolesterol biyosentezi • Safra asitlerinin ve safranın oluşturulması
Karaciğer FonksiyonlarıProtein/aminoasit metabolizması • Deaminasyon • Transaminasyon • Endojen amino asitlerin sentezi • Plazma proteinlerinin sentezi • Üre sentezi • Ürik asitsentezi • Kreatinin sentezi • Porfirin sentezi • Safra asitleri sentezi
Karaciğer Fonksiyonu - Atılım • Bilirubin konjugasyonu veatılımı • Yaşlı eritrositlerin yıkımıyla oluşan toksik hemoglobinin temizlenmesi • Safra asitleri sentezi • Kolesterol homeostazı • Barsaktan lipidler ve yağda çözünen vitaminlerin emilimi için gerekli • Ekzojen bileşikler/ilaç metabolizması • Lipofilik bileşiklerin atılım için hidrofilikhale dönüşümü
Karaciğerin Hematolojik Fonksiyonu • Pıhtılaşma faktörlerinden faktör I (fibrinojen), II (protrombin), V, VII, IX ve X sentezi • Hemoglobinin yıkılımı
Karaciğerin depolama fonksiyonu • Glikojen • Demir ve bakır • Vitamin D ve B12
Karaciğerin immünolojik fonksiyonu • Kupffer hücreleri, fagositoz, antikor oluşumu ve humoral savunmada rol oynarlar.
Karaciğer Patolojileri • Hücre harabiyeti • Kolestaz • Fonksiyonel hücre kütlesinin azalması
Karaciğer Patolojilerini Belirleyen Testler • Karaciğer hücre harabiyetini belirleyen testler • Kolestazı belirleyen testler • Karaciğer disfonksiyonunu belirleyen testler • Karaciğer hastalıklarının etiyolojisini belirleyen testler
Karaciğer Fonksiyon Testleri • Yorumlama hastanın risk faktörleri, semptomlar, eşlik eden durumlar, aldığı ilaçlar ve fizik bulgular ışığında yapılmalıdır • Nadiren spesifik bir hastalığı gösterir çoğunlukla genel bir KC hastalığı kategorisini belirtir
Karaciğer Fonksiyon Testleri • Avantajlar • KC disfonksiyonunun taranmasında duyarlı, noninvaziv yöntem • Laboratuvar test anormallikleri KC bozukluğunun tipini belirler • KC disfonksiyonunun şiddetini belirler • KC hastalığının nedenini belirler • Dezavantajlar • Duyarlılık yok • Şiddetli KC hastalığında normal sonuçlar • KC disfonksiyonu için spesifik değil • Nadiren spesifik tanıya yol açar
Laboratuvar Değerleri Normal Anormal 2 SD Referans Aralık = ort ± 2SD
Başlangıç Yaklaşımı Öykü • Hastanın semptomları • Karaciğer hastalığı için risk faktörleri • Eşlik eden durumlar • İlaçlar • Hepatotoksinlere mesleki maruziyet Fizik Muayene • Vücut alışkanlıkları • Splenomegali • Asit • Kronik KC hastalığının ciltteki belirtileri
Karaciğer Fonksiyon Testleri • Sentetik fonksiyon : albumin, PT • Hepatosit zedelenmesi: AST, ALT • Kolestaz : bilirubin, ALP, GGT PT, albumin, bilirubin- En yaygın prognostik testler
Karaciğer Fonksiyon Testleri- Sentez • Serum albumin • Seruloplasmin • Ferritin • α1- antitripsin • Lipoproteinler • Kan pıhtılaşma faktörleri
Albumin • Beslenme, volüm durumu, vasküler bütünlük, katabolizma, hormon, idrar ve dışkıda kayıp • KC hastalığı için spesifik değil • T1/2 14-21 gün • Akut KC hastalığının uygun göstergesi değil • Azalma: kötü beslenme, protein katabolizması ile seyreden şiddetli hastalık, nefroz, malabsorpsiyon, protein kaybettiren enteropati(PLE), yanıklar, ağır alkol alımı
Globulin • Uyarılmış B lenfositlerinde üretilir • Kronik KC hastalığı • Kronik inflamasyon ve malign hastalıklarda artar
Albumin & protein elektroforezi Akut faz reaktanları Haptoglobulin Albumin t ½ 20 g 7 g (ateş, sepsis, travma) 1 AT Serüloplazmin Orosomukoid Transferrin lipoprotein Ig’ler Poliklonal Otoimmun hepatit Siroz Akut viral hepatit Monokolonal RES hast Primer HCC
Olgu 1 40 yaşında ishal olan kadın hasta Fizik Muayene: Ateş 37ºC, belirgin soluk, sarılık yok, kaşık tırnak, glossit, kronikKC hastalığı belirtileri yok, KC ve dalak palpe edilmiyor. KCFT:TB 1 mg/dl [0.3-1 mg/dl] DB 0.2 mg/dl [0.1-0.3 mg/dl] AST 35 U/L [0-35 U/L] ALT 35 U/L [0-35 U/L] ALP 100 U/L [30-120 U/L] Alb 1.8 g/dl [3.5-5.5 g/dl] Glob 2 g/dl [1.5-3.5 g/dL] Kol 80 mg/dl [<200mg/dl ]
Olgu 2 Karnında şişlik olan 40 yaşındaki kadın hasta. Fizik Muayene: Ateş 37ºC, soluk değil, sarılık yok, kronikKC hastalığı belirtileri yok, KC ve dalak palpe edilmiyor KCFT:TB 1 mg/dl [0.3-1 mg/dl] DB 0.2 mg/dl [0.1-0.3 mg/dl] AST 35 U/L [0-35 U/L] ALT 35 U/L [0-35 U/L] ALP 100 U/L [30-120 U/L] Alb 1.8 g/dl [3.5-5.5 g/dl] Glob 2 g/dl [1.5-3.5 g/dL] Kol 250 mg/dl [<200]
Olgu 3 40 yaşındaki kadın hasta. Fizik Muayene: Ateş 37.8ºC, hafif soluk, sarılık yok, kronikKC hastalığı belirtileri yok, KC ve dalak palpe edilmiyor, KCFT:TB 1 mg/dl [0.3-1 mg/dl] DB 0.2 mg/dl [0.1-0.3 mg/dl] AST 35 U/L [0-35 U/L] ALT 35 U/L [0-35 U/L] ALP 100 U/L [30-120 U/L] Alb 1.8 g/dl [3.5-5.5 g/dl] Glob 4.5 g/dl [1.5-3.5 g/dL] Kol 100 mg/dl [<200]
Olgu 4 40 yaşındaki kadın hasta. PE : Ateş 37ºC, hafif soluk, spider nevi, palmar eritem, KC ve dalak palpe edilmiyor KCFT:TB 1 mg/dl [0.3-1 mg/dl] DB 0.2 mg/dl [0.1-0.3 mg/dl] AST 35 U/L [0-35 U/L] ALT 35 U/L [0-35 U/L] ALP 100 U/L [30-120 U/L] Alb 1.8 g/dl [3.5-5.5 g/dl] Glob 4.5 g/dl [1.5-3.5 g/dL] Kol 100 mg/dl [<200]
Protrombin Zamanı (PT) • KC FVIII dışındaki koagülasyon faktörleri sentezler • KC’in sentez yeteneğinde yetersizlik olduğunda anormal pıhtılaşma olur • PT: FI, II, V, VII, IX ve X • FVIIT1/2 en kısa 4-6 saat. • Faktör VII düşük olduğunda, protrombin zamanı uzar
Protrombin Zamanı (PT) Uzamış: • vitamin K eksikliği (malnutrisyon, malabsorpsiyon, antibiyotikler) • massifkan transfüzyon • kongenital hastalık • KC hastalığı • warfarin • Salisilat intoksikasyonu • Dissemine intravasküler koagülasyon (DIC) • Herediter faktör eksikliği
Protrombin Zamanı (PT) • Vit K eksikliğinde, • Vit K 10 mg SC uzamış PT’yi 24 saat içinde >%30 azaltır.
Karaciğer Hücre Zedelenmesi Testleri • Karaciğer enzimleri • Alanin aminotransferaz (ALT) • Aspartat aminotransferase (AST) • Karaciğer enzim düzeyleri fonksiyonal testler değildirler • Enzimler normalde hepatosit içindedirler • Hasar enzimlerin kana sızmasına neden olur • Karaciğer hücre hasarının belirteci olarak serum düzeylerine bakılır
AST ve ALT • Hepatosellüler nekrozun en sık kullanılan belirteci fakat akibetle korele değil • Azalma: iyileşme veyakötü prognoz • Kötü prognoz : bilirubin ve PT artışıyla hızlı düşüş • Normalde pike ulaştıktan sonra AST/ALT günlük %10.5-11.7 azalır
Hastalıklardaki aminotransferaz değerleri • Toksik veya iskemik hasar • Akut viral hepatit • Alkolik hepatiti • Kronik hepatit • Siroz • Normal 10 30 100 300 1000 3000 10000
Akut -KronikKC Hastalığı Akut Kronik Düz çizgi = KC Enzimleri Noktalı çizgi = Protrombin Zamanı Kesikli çizgi = Bilirubin
AST/ALT oranı De Ritis Oranı Akut karaciğer hastalıkları Nonalkolik steatohepatit Hepatit C Kolestatik sarılık < 1 Siroz (nonbilyer) İnfiltratif nedenler Alkolik hepatit (> 2) > 1 Fulminan Wilson hastalığı > 4
Artış hızı hızlı • iskemik • Kısa yarı ömürlü ilaçlar • akut bilier obstrüksiyon • fulminan hepatit yavaş • akut viral hepatit • Uzun yarı ömürlü ilaçlar • Otoimmün hepatit • metabolikhastalık
ALT ve AST < 5 kat ALT belirgin • Kronik hepatit B, C • Akut hepatit (A-E, EBV, CMV) • Steatohepatit • Hemokromatosis • İlaçlar/toksinler • Otoimmün hepatit • Alfa1-antitripsin eksikliği • Wilson hastalığı • Celiac hastalığı AST belirgin • Alkolle-ilişkili KC zedelenmesi • Steatohepatit • Siroz • İlaçlar • Nonhepatik • Hemoliz • Miyopati • Tiroid hastalığı • Güçlü egzersiz • Makro AST
Olgu 5 40 yaşında kadın hasta. Normal fizik muayene. KCFT:TB 1 mg/dl [0.3-1 mg/dl] DB 0.2 mg/dl [0.1-0.3 mg/dl] AST 75 U/L [0-35 U/L] ALT 90 U/L [0-35 U/L] ALP 100 U/L [30-120 U/L] Alb 4 g/dl [3.5-5.5 g/dl] Glob 3 g/dl [1.5-3.5 g/dL]
Olgu 5.1 40 yaşında Kadın hasta, yıllık sağlık kontrolünde. Alkol, ilaç, uyuşturucu kullanmıyor.Normal fizik muayene. Kilo 90 kg, Boy 160 cm, trunkal obesite KCFT:TB 1 mg/dl [0.3-1 mg/dl] DB 0.2 mg/dl [0.1-0.3 mg/dl] AST 75 U/L [0-35 U/L] ALT 90 U/L [0-35 U/L] ALP 100 U/L [30-120 U/L] Alb 4 g/dl [3.5-5.5 g/dl] Glob 3 g/dl [1.5-3.5 g/dL]
Olgu 5.1 40 yaşında Kadın hasta, yıllık sağlık kontrolünde. Alkol, ilaç, uyuşturucu kullanmıyor.Normal fizik muayene. Kilo 90 kg, Boy160 cm, trunkal obesite KCFT:TB 1 mg/dl [0.3-1 mg/dl] DB 0.2 mg/dl [0.1-0.3 mg/dl] AST 75 U/L [0-35 U/L] ALT 90 U/L [0-35 U/L] ALP 100 U/L [30-120 U/L] Alb 4 g/dl [3.5-5.5 g/dl] Glob 3 g/dl [1.5-3.5 g/dL] viral profil-negatif
NAFLD/NASH • NAFLD = inflamasyon yok/hafif, fibrozis yok, makroveziküler steatozis • Nonalkoliksteatohepatitis (NASH) = NAFLD + inflammation/fibrozis • Alkol <70 g/günkadın, <140 g/günerkek • 2 hipotez • hiperinsulinemi KC’de artmış FFA steatozis • hepatosit nekroz ve inflamasyonu
NAFLD/NASH • asemptomatik, müphemsağ alt kadranağrısı, yorgunluk, halsizlik • hepatomegali, splenomegali, spider angiom, palmar eritem, asit • AST, ALT 2-4x, AST/ALT<1 1/3 ALP hafifçe artmış
NAFLD/NASH • Kilo verme, egzersiz, DM ve dislipidemi kontrolü • Toksinlerden kaçınma: ilaçlar, alkol • insulin duyarlılığını artıran ilaçlar • thiazolidinedione • metformin
Olgu 5.2 40 yaşında Kadın hasta, IVDU kullanıyor, yıllık sağlık kontrolünde.Normal fizik muayene. KCFT :TB 1 mg/dl [0.3-1 mg/dl] DB 0.2 mg/dl [0.1-0.3 mg/dl] AST 75 U/L [0-35 U/L] ALT 90 U/L [0-35 U/L] ALP 100 U/L [30-120 U/L] alb 4 g/dl [3.5-5.5 g/dl] glob 3 g/dl [1.5-3.5 g/dL]
ALT ve AST <5 katve AST baskın • Alkol alım öyküsü • Hemoliz • Aldolaz • CK • macro-AST
Olgu 6 Kadın hasta 40 yıl, yıllık sağlık kontrolünden yaşlı.Düzenli fiziksel muayene. KCFT :TB 1 mg/dl [0.3-1 mg/dl] DB 0.2 mg/dl [0.1-0.3 mg/dl] AST 280 U/L [0-35 U/L] ALT 250 U/L [0-35 U/L] ALP 100 U/L [30-120 U/L] Alb 4 g/dl [3.5-5.5 g/dl] Glob 3 g/dl [1.5-3.5 g/dL]
Alkolik hepatit • Alkol tüketim öyküsü, diğer karaciğer hastalıkları serolojik olarak ekarte edilmiş • ♂ 40-80 g/gün, ♀ 20-40 g/gün 10-12 yıl. • Karakteristik pattern • AST nadiren 300 IU/dl’yi aşar • AST/ALT >1 %92, >2 %70 • piridoksineksikliği • alkol mitochondrial AST salınımını indükler • GGT/ALP >2.5