400 likes | 1.38k Views
Koagülasyon testleri. Dr. Gülçin Eskandari. Amaç. Biyokimyasal koagülasyon testleri hakkında bilgi sahibi olmak. Öğrenim hedefleri. Hemostaz ve koagülasyon sisteminin intrinsik ve ekstrinsik bileşenlerini hatırlayabilecekler,
E N D
Koagülasyon testleri Dr. Gülçin Eskandari
Amaç Biyokimyasal koagülasyon testleri hakkında bilgi sahibi olmak.
Öğrenim hedefleri • Hemostaz ve koagülasyon sisteminin intrinsik ve ekstrinsik bileşenlerini hatırlayabilecekler, • Koagülan, antikoagülan ve fibrinolitik sistemin değerlendirilmesinde kullanılan testleri sayabilecekler, • PTZ, aPTT ve faktör düzeylerinin nasıl belirlendiğini tanımlayabilecekler. • Koagülasyon test sonuçlarını yorumlayabilecekler.
Hemostaz • Hasarlanmış damardan kan kaybının spontan önlenmesi • Primer hemostaz; hasardan dolayı kan damarı kontraksiyonu, subendotelyuma plateletlerin adezyonu Hemostatik plak oluşumu • Sekonder hemostaz; trombin oluşturmak üzere 20’ye yakın plazma proteininden oluşan koagulasyon sistemi aktivasyonu fibrinojen fibrin
Hemostatik sistem • Hasarlanmaya ani yanıt oluşumu • Hasarın lokalize edilmesi • Rüptüre olmuş kan damarının tıkanmaması • Kan akımına karşı mekanik olarak dirençli olması • Kalıcı yapının oluşturulması
Kolagülasyon sistemi • Prokoagülan sistem; hasara hızlı, lokalize yanıtın oluşumu • Antikoagülan sistem; prokoagülan sistemin anahtar reaksiyonlarındaki aktivatör proteinleri inaktive ederek olayın lokalize kalması • Fibrinolitik sistem; fibrinin proteolitik sindirimini gerçekleştirerek, kalıcı hemostatik plak oluşumu
Hemoraji • Travma • Vasküler defektler • Platelet eks.i ya da disfonksiyonu • Koagülasyon faktörlerinin eks.i
Tromboz • Sağlam bir kan damarında ya da kalpte platelet agregasyonu ve/veya fibrin pıhtısı oluşumu • İskemik nekroz • Venöz dönüş engellenmesi • Pulmoner emboli
Kanama zamanı • Belirli bir kesi oluşturulduktan sonra kanamanın durması ne kadar zaman alıyor değerlendirilir • Koagülasyon sistemi ile ilgili izole bozukluklarda KZ normaldir • Uzamış KZ (1-4 dk.) • Platelet boz.unu • Küçük damar yapısal boz. (skorbüt)
In vitro koagülasyon • Kan alınıp, bir cam tüpe konduğunda oldukça çabuk pıhtılaşır • Bu işlemde Ca iyonları gerekir • EDTA ya da sitrat eklenmesi Ca bağlayarak, pıhtılaşmayı önler • In vitro Ca eklenmesi pıhtılaşmayı tekrar başlatır
aPTT • Yeniden Ca eklenen plazma 2-4 dk. pıhtılaşır • Bu süre (-) yüklü PL eklenmesiyle kısaltılabilir • Plazmanın kaolin ile preinkübasyonu pıhtılaşma süresini 21-32 sn’ye kısaltır (insoluble aluminum silicate) • Kaolin, PL ve Ca ile başlatılan bu rxn. aktive parsiyel tromboplastin zamanı (aPTT)
PTZ • Yeniden Ca eklenmiş plazma pıhtılaşma zamanı “tromboplastin” (TF) eklenerek 11-14 sn’ye kısaltılır • Tromboplastin ve Ca ile başlatılan bu rxn. protrombin zamanı (PTZ) • INR (Int. Normalized Ratio) Hasta PTZ INR = Normal Ortalama PTZ ISI ISI = International Sensitivity Index of tromboplastin)
Pıhtılaşma faktörleri • Koagülasyon yolağında defekt olan iki hastanın plazmaları karıştırıldığında pıhtılaşma zamanı normale dönebilir • İki hastanın farklı koagülasyon defektleri olduğunu düşündürür
Faktör düzeyleri • Ölçülmek istenen faktörden yoksun olan plazma hastadan alınan plazma ile karıştırılarak pıhtılaşma zamanı ölçülür Örnek: FIX ölçülecekse + FIX içermeyen plazma Hastanın plazması Pıhıtlaşma olmuyorsa hastada FIX eksikliği var
Fibrinojen • Sitratlı plazmaya fazla miktarda trombin eklenerek pıhtılaşma sağlanır • Buradaki pıhtılaşma süresi büyük ölçüde örnekte bulunan fibrinojen kons.una bağlı • Daha önceden çizilen pıhtılaşma süresi/fibrinojen kons.u eğrisinden kons. hesaplanır • N 180-350 mg/L mg/L Fibrinojen PZ/sn
Warfarin (coumadin) • Vit K bağımlı faktörler? • Vit K fonk.u? • Takipte hangi koagülasyon testi kullanılır? • PTZ ve INR ile takip • INR’nin 2-3 arasında olması
Rutin lab.da • PTZ • aPTT • Fibrinojen • Faktör düzeyleri • Protein C ve S • Genetik • FVL • Protrombin Sitratlı plazma 1 ölçek 0.11 mol/L Na-sitrat 9 ölçek venöz kan Karıştır 1500 g’de 10 dk. santrifüj Üstteki plazmayı kullan K2-EDTA’lı hemogram tüpü
Özet • Hasarlanmış damardan kan kaybının spontan önenmesine ---------------- denir. • Koagülasyon sisteminin üç bileşeni; • ---------- sistem • ---------- sistem • ---------- sistemdir. • -------- -------- koagülasyon sistemi ile ilgili bilgi vermez. • İntrinsik yolu -------, ekstrinsik yolu -------- ile değerlendirebiliriz. • Heparin verilen bir hastada aPTT ---- saniyenin üzerine çıkar. • Coumadin verilen bir hastada PT ---- saniyenin üzerine çıkar.
45 yaşında derin ven trombozu öyküsü olan bir hastanın yapılan laboratuvar test sonuçlarına göre PTZ’si 19 saniye, INR’si 1.5, aPTT’si 30 saniye olduğuna göre aşağıdakilerden hangisi doğrudur? • Hastanın PTZ ve aPTT değerleri normaldir. • Hasta heparinize edildiği için aPTT’si uzamıştır. • Hastada ekstrinsik yoldaki pıhtılaşma faktörlerinden biri eksik olduğu için PTZ uzamıştır. • Hasta oral antikoagülan alıyor ve ancak INR’si istenen sınırlar içerisinde değildir. • Hastada derin ven trombozuna bağlı aPTT ve PTZ uzamıştır.