Y U RAK MITRAL ILLATLARI

1. Davolash fakultetining fakultet va gospital terapiya, tibbiy profilaktika fakultetining ichki kasalliklar kafedrasi YURAK MITRAL ILLATLARI

2. EPIDEMIOLOGIYA • Alohida mitral klapan yetishmovchiligi yurakning orttirilgan illatlari ichida 10% ni tashkil etadi.

3. MITRAL KLAPAN YeTIShMOVChILIGI • Mitral klapanning sistola vaqtida qonning ChQdan ChBga patologik qaytishiga olib keluvchi yopilmasligi • (yoki noto`liq yopilishi).

4. ETIOLOGIYA • Revmatik isitma • Ateroskleroz, YuIK • Biriktiruvchi to`qimaning sistemli kasalligi • Infeksion endokardit

5. YuRAK KAMERALARINING SXEMATIKTASVIRI • 1 — Yurak chapqorinchasi; • 2 — mitral klapan; • 3 — chap bo`lmacha; • 4 — aorta; • 5 — o`pka stvoli; • 6 — o`ng bo`lmacha; • 7 — trikuspidal klapan; • 8 — o`ng qorincha; • 9 — katta qon aylanish doirasi kapillyarlari; • 10 — kichik qon aylanish doirasi kapillyarlari; • pushti rangda bo`lmachalar va qorinchalar miokardi ajratilgan; • normal bosimda tizimning qon bilan to`lishi qizil rang bilan (arterial qon) va ko`k rang bilan • (venoz qon) tasvirlangan.

6. MITRAL YeTIShMOVChILIKDA ASOSIY YuRAK VA GEMODINAMIK O`ZGARIShLARNING SXEMASI Mitral klapan yetishmovchiligida yurak kameralarining qon aylanish tizimi bilan bog`liligini sxematik tasviri; chap qorincha va bo`lmachaning dilatasiya va gipertrofiyasi (jigarrang), chap bo`lmacha va kichik qon aylanish doirasida qon bosimining oshishi (havorang); tizimga qon regurgitasiyasi yo`nalishi strelka bilan belgilangan.

7. PATOMORFOLOGIYA • Klapan tavaqalarining tortilishi (burishishi), buzilishi • Bir yoki ikkala tavaqaning ham prolapsi va xordalar uzilishi • So`rg`ich mushaklarning uzilishi va/yoki o`tkinchi ishemiyasi • Tavaqalarning qalinlashishi va yopilmasligi

8. KLINIKA • Klapanning kuchsiz yetishmovchiligida shikoyatlar bo`lmasligi mumkin • Klapanning biroz va yaqqol darajali yetishmovchiligida – tez charchash, hansirash, quvvatsizlik

9. OBÚEKTIV • Klapanning kuchsiz yetishmovchiligida illatning tashqi belgilar bo`lmaydi • Chuqurlashgan bosqichda – SYuEga xos belgilar • Paypaslash – cho`qqi turtkisi chapga siljigan • Tukkilatish – yurakning nisbiy bo`g`iqlik chegaralari yuqori va chapga siljigan • Auskultasiya – I cho`qqida susaygan, II ton yaqqol o`pka gipertenziyasi bo`lmasa o`zgarmaydi, cho`qqida • sistolik shovqin bo`lib u chap ?o`ltiqosti sohasigacha tarqaladi

10. DIAGNOSTIKA FK G belgilari: Yurak cho`qqisida I tondan keyin boshlanuvchi pansistolik yoki susayib boruvchi tasmasimon shovqin; Yurak cho`qqisida I ton amplitudasining pasayishi; Yurak cho`qqisida III ton. EKG belgilar: ChQ gipertrofiyasi; ChB gipertrofiyasi .

11. MITRAL KLAPAN YeTIShMOVChILIGI BILAN OG`RIGAN BEMOR FONOKARDIOGRAMMASI (YuRAK ChO`QQISIDAN ) • I ton amplitudasi pasaygan, yo`qolib boruvchi sistolik shovqin, III ton (strelka bilan ko`rsatilgan).

12. : ExoKG belgilari • klapan strukturasi buzilishi (tavaqalar qalinlashishi, xordalar uzilishi, kalsinoz, vegetasiyalar, • mitral klapan prolapsi) • tavaqalarning sistolik ajralishi • tavaqalarning ortiqcha diastolik harakati • yurak chap bo`limlari dilatasiyasi • qorinchalararo to`siqning ortiqcha ekskursiyasi • doppler tekshiruvida chap bo`lmacha bo`shlig`iga regurgitasiya oqimi aniqlanishiri

13. SURUNKALI MITRAL YeTIShMOVChILIK BILAN OG`RIGAN BEMOR KO`KRAK QAFASI RENTGENOGRAMMASI(oldingi proeksiya) • yurak soyasi ko`ndalangida ikki tomonga kattalashgan, o`ngdan chap bo`lmacha ravog`i bo`rtib turibdi, • o`pka stvoli deyarli bo`rtmagan.

14. SURUNKALI MITRAL YeTIShMOVChILIK BILAN OG`RIGAN BEMOR KO`KRAK QAFASI RENTGENOGRAMMASI (o`ng qiyshiq holat) • yurak soyasi kattalashgan kontrastlangan qizilo`ngach katta radius ravog`i bo`ylab orqaga egilgan, o`ng • qorincha o`pka konusi biroz bo`rtgan.

15. DIFFERENSIAL DIAGNOZ • Mitral prolapsi • Mitral klapan stenozi • tiretoksikoz

16. DAVOLASh • YuQSni me'yorlash uchun – yurak glikozidlari, betta adrenoblokatorlar, amiodaron, diltiazem, • verapamil • Tromboembolik asoratlar profilaktikasi – antikoagulyantlar • YuE –glikozidlari, APF-ingibitorlari, diuretiklar • Xirurgik davo – MK rekonstruksiyasi va uni protezlash

17. OQIBATI • operativ davosiz 5 yil umr kurish 25-40% tashkil kiladi, MKni protezlangandan keyin - 60-80%ni • tashkil kiladi

18. MITRAL TEShIK STENOZI • Chap bo`lmacha-qorincha teshigining chap bo`lmacha va qorincha orasidagi diastolik bosim gradienti • oshishiga olib keluvchi torayishi

19. EPIDEMIOLOGIYA • Yurakning barcha revmatik illatlari ichida aloxida mitral stenoz 40%ni tashkil qiladi. Ko`pincha • ayollarda aniqlanadi (4:1)

20. ETIOLOGIYA • Revmatik isitma • Infeksion endokardit • Ateroskleroz • TKB, RA

21. PATOGENEZ.MITRAL STENOZDA ASOSIY YuRAKDAGI VA GEMODINAMIK o`ZGARIShLARNING SXEMASI • mitral stenozda asosiy yurakdagi va gemodinamik o`zgarishlarning sxemasi: chap bo`lmacha va kichik qon • aylanish doirasida bosimning oshishi, chap bo`lmacha va qorincha dilatasiya i gipertrofiyasi; strelka • bilan diastolada qon harakatiga ?arshiligi (stenoz) ko`rsatilgan.

22. РЕВМАТИК ИЛЛАТДА МИТРАЛ КЛАПАНМАКРОПРЕПАРАТ • revmatik illatda mitral klapan makropreparati : yirik kalsinatlar bilan keskin deformasiyasi; • voronka tipida stenozning shakllanishi.

23. KLINIKA • Asosan torayish darajasiga va o`pka gipertenziyasi borligi bilan bog`liq • Shikoyati – hansirash, bo`g`ilish xurujlari, qonli balg`am ajratish, kuchli quvvatsizlik, ovoz xirillashi, • yurak tez urib ketishi, xolsizlik • Ko`rikda – mitral yuz, bunda yanoqlar qizil va lablar ko`kligi xarakterli

24. Palpasiyada – yurak cho`qqisida diastolik dirrilash (“mushuk xirrilashi” simptomi); “bolg`achaning ikkizarbi” simptomi – kaft qo`yildganda kaft asosida yurak cho`qqisida 1 ton, barmoqlar uchida to`shdan • o`ng tomonda 2 qovurg`a oralig`ida 2 ton kuchayishiperkussiya – yurak chegaralari yuqoriga va o`ngga siljigan

25. Auskultativ ma'lumotlar: «bedana» ritmi»: • O`pka arteriyasida II ton ikkilanganligi • O`pka arteriyasida II ton aksenti • mitral klapan ochilish toni birgalikda «bedana» ritmi»ni hosil qiladi. • episentri yurak cho`qqisida bo`lgan presistolik kuchayishga ega bo`lgan diastolik shovqin

26. DIAGNOSTIKA • FKG belgilari: • yurak cho`qqisida I ton amplitudasining kuchayishi • Q- I ton intervalining 0,08-0,12 sek gacha uzayishi • O`pka arteriyasida II ton amplitudasining kuchayishi • O`pka arteriyasida II ton ajralishi • mitral klapan ochilishi ovozi • episentri yurak ch¢??isida b¢lgan II tondan s¢ng kichik intervaldan keyin ¢rta-past nizkochastotali • diastolik shovqin

27. MITRAL STENOZ BILAN Og`RIGAN BEMOR ELEKTROKARDIOGRAMMA VA FONOKARDIOGRAMMASI • Mitral stenoz bilan og`rigan bemor yurak cho`qqisidan elektro kardiogramma I standart ulanishda • (yuqorida) va fonokardiogramma (pastda) : • EKGda kengaygan ikki o`rkachli R tishi (P-mitrale), • FKGda yu?ori amplitudali I ton, mitral klapan ochilish toni (strelka bilan ko`rsatilgan), diastolik • shovqin

28. Rentgen belgilari: • yurak mitral konfigurasiyasi • chap bo`lmacha kattalashishi • O`ng qorincha kattalashishi • O`pka gipertenziya (venoz va arterial) • chap qorincha o`lchamlari me'yorida yoki kichraygan

29. DEKOMPENSIRLANGAN MITRAL STENOZ BILAN OG`RIGAN BEMOR KO`KRAK QAFASI RENTGENOGRAMMASI • Dekompensirlangan mitral stenoz bilan og`rigan bemor ko`krak qafasi rentgenogrammasi: • operasiyadan 1 oydan keyin (o`pkada deyarli butunlay dimlanish yo`qolgan).

30. ExoKG belgilari: • mitral klapan tabaqalari ?alinlashishi, kalsinozi,xordalar kaltalashishi •  mitral klapan oldingi tabaqasi erta yopilishi tezligining kamayishi (N–60 mm/sek) • diastola va?tida tabaqalarning bir tomonga qarab ?arakatlanishi •  mitral klapan oldingi tabaqasi diastolik ochilishi amplitudasining pasayishi (N-18,4 mm) • diastolada mitral klapan tabaqalari ajralishi kattaligining kamayishi(N-26,9 mm)

31. chap bo`lmacha bo`shlig`ining kattalashishi • o`ng qorincha gipertrofiyasi • mitral klapanning qorinchalararo to`siqqa qarab siljishi • mitral klapan maydonining kichrayishi (N-4-6 sm2 ) i fibroz xalqasi diametrining(N >3,5) • doppler tekshiruvida diastolik oqim tezligining (N – 60-130 sm/sek) va mitral klapanda bosim • gradientining oshishi (N ne bolee 5 mm rt.st.)

32. TASNIFI • Kam ifodalangan stenoz – 4-3sm? • O`rtacha ifodalangan stenoz 2,9-2 sm? • Yaqqol ifodalangan stenoz – 1,9-1,1sm? • Kritik stenoz - 1sm?dan kam

33. QIYOSIY TAShXIS • YuTN • Aortal illatlar

34. DAVOLASH • Fizik zo`riqishni cheklash • kichkina dozada betta adrenoblokatorlar, kalisiy antogonistlari yoki amiodaron • YuE –diuretiklar, APF ingibitorlari; yurak glikozidlarni qo`llash mumkin emas • Antikoagulyantlar • Xirurgik davo – yaqqol ifodalangan mitral stenoz, opka gipertenziyasi, o`pka shishi.

35. OQIBATI • O`rta ifodalangan mitral teshik torayishida operasiyasiz 5 yillik yashash 60%ni tashkil qiladi • Yaqqol ifodalangan mitral torayishda – 10% • Komissurotomiyadan keyin – 80%.