ARITMA AMURLARI BERTARAF Y NTEMLERI VE ISLETME MALIYETLERI Remondis Su ve Atik Su Teknolojileri San. ve Tic. A.S. Den

1. 1

2. ARITMA �AMURLARI ve T�RKIYE�DEKI GENEL DURUM 2

3. Aritma �amurlari - T�rkiye 2008 yili verilerine g�re T�rkiye�de, Evsel ve Kentsel AAT�lerde : 500.000 ton/yil Sanayi Tesislerinde : 575.000 ton/yil Toplam : 1.075.000 ton/yil aritma �amuru olusmaktadir. �amur yogunlastirma/islah islemi uygulayan OSB sayisi: 23 adet (T�IK 2008, Anket uygulanan OSB sayisi 97�dir.) Istanbul, Ankara, Mersin, Adana, Kayseri, Tokat, Eskisehir, Gaziantep ve Diyarbakir kentsel AAT�lerde �amur ��r�tme sistemi bulunmaktadir. Izmir�de ihale s�reci devam ediyor. 2009 yilinda 43.755 ton aritma �amuru (16.548 ton end�striyel, 27.207 ton evsel) �imento fabrikalarinda ek yakit olarak degerlendirildi. (�rn.: Bursa �imento atik aliminda ton basina 175 TL talep etmektedir. Nakliye masrafi �reticiye aittir.) IZAYDAS tarafindan tehlikeli aritma �amurunun bertarafi i�in istenen �cretler: Yakma islemi: 650 TL/ton ; D�zenli depolama: 240 TL/ton 3

4. Istanbul�da �amur Y�netimi (Kaynak: ISKI Genel M�d�rl�g�) ISKI tarafindan isletilmekte olan evsel atik su aritma tesislerinde 2010 yilinda olusan g�nl�k �amur miktari 300 ton civarinda olup, bu rakamin gelecekte 1.000 ton/g�ne ulasacagi varsayilmaktadir. Tuzla Ileri Biyolojik AAT: G�nde 80.000 kg aritma �amuru olusmaktadir. 300 ton/g�n kapasiteli kurutucularda %25 lik yas �amur %90 oranina kadar kurutularak �ikan �r�n �imento fabrikalarina g�nderilmektedir. Pasak�y Ileri Biyolojik AAT: G�nde 35.000 kg aritma �amuru olusmaktadir. 200 ton/g�n kapasiteli kurutucularda %25 lik �amur %90 oranina kurutularak �ikan �r�n �imento fabrikalarina g�nderilmektedir. Kojenerasyon �nitesinde �retilen 4,2 MW enerji ile tesis ihtiyaci karsilanmakta, elde edilen atik buhar kurutma �nitesinde kullanilmaktadir. 4

5. Istanbul�da �amur Y�netimi (Kaynak: ISKI Genel M�d�rl�g�) Atak�y Ileri Biyolojik AAT: ��r�t�c�lerden alinan �amur santrif�j dekant�rlerle %25 oraninda susuzlastirildiktan sonra �amur kurutma �nitesine iletilmektedir. Stabilize �amur, %25�lik �amur keki halinde kurutma �nitesine iletilmektedir. �amur kurutma �nitesindeki 6 adet �amur kurutucu ile de %90�a kadar kurutulmaktadir. Atak�y Tesisinde Biyolojik aritma sonucu olusan 15.083 m�/g�n hacimli �amur, kurutma islemine tabi tutularak 140 m�/g�n hacme d�s�r�lmektedir. 5

6. YASAL �ER�EVE ARITMA �AMURU BERTARAFI HAKKINDA ILGILI Y�NETMELIK MADDELERI 6

7. GENEL ESASLAR Kentsel Atiksu Aritimi Y�netmeligi (08/01/2006 tarih ve 26047 sayili Resmi Gazete) Aritma �amuru: Kentsel atiksu aritma tesislerinden �ikan ham veya stabilize olmus �amuru, Kentsel atiksu: Evsel atiksu ya da evsel atiksuyun end�striyel atiksu ve/veya yagmur suyu ile karisimini ifade eder. IKINCI B�L�M - Esaslar Madde 5: f) Her t�rl� kati atik, aritma �amurlari ve fosseptik �amurlarinin alici su ortamlarina bosaltilmalari yasaktir. g) Uygun sartlarda kentsel atiksu aritma tesislerinden �ikan aritma �amuru yeniden kullanilabilir. 7

8. �NCELIKLER (05.07.2007 tarihli Aritma �amurlarinin Bertarafi konulu Valiliklere g�nderilen Bakanlik yazisindan) 1) Aritma �amurunun miktarinin azaltilmasi: Atiksu aritma tesislerinin projelendirilmesi sirasinda aritma �amurunun nihai bertarafi dikkate alinarak uygun prosesin tercih edilmesi gerekmektedir. Atiksu aritma tesislerinde ve isletmelerin �retim proseslerinde mevcut en iyi teknikler ( BAT ) kullanilarak olusacak aritma �amuru minimize edilebilir. 2) Aritma �amurunun niteliginin belirlenmesi: �ncelikli olarak aritma �amurlarinin tehlikeli olup olmadiginin Tehlikeli Atiklarin Kontrol� Y�netmeligi (14.03.2005 tarih 25755 sayili R.G.) Ek-6�ya g�re tespit edilmesi gerekmektedir. 8

9. GERI KAZANIM VE BERTARAF A) �amurun Geri Kazanilmasi: Atiklarin �ncelikle geri kazanilmasi esastir. Bu nedenle aritma �amurlarinin geri kazanim y�ntemleri arastirilmalidir. Aritma �amurlarinin geri kazanimina y�nelik hususlar asagida verilmektedir: Evsel ve evsel nitelikli end�striyel (kentsel) atik sularin aritilmasi sonucu olusan aritma �amurlari stabilize edildikten sonra toprak d�zenleyici olarak kullanilabilir. Aritma �amurlarinin tehlikesiz oldugunun tespit edilmesi durumunda, bu t�r atiklar enerji geri kazanimi amaci ile lisans almis �imento Fabrikalarinda ek yakit veya alternatif hammadde olarak kullanilabilir. Aritma �amurlarinin tehlikeli oldugunun tespit edilmesi durumunda, bu t�r atiklar enerji geri kazanimi amaci ile lisans almis �imento fabrikalarinda ilave hammadde veya ek yakit olarak kullanilabilir. 9

10. GERI KAZANIM VE BERTARAF 2 ve 3. maddelerde verilen �imento tesislerinde enerji geri kazanimi ama�li olarak aritma �amurunun ek yakit seklinde kullanilmasi i�in, �ncelikle bu tesislerin isletme kosullarinin etkilenmemesi i�in �amurun �n isleme tabi tutularak belirli bir oranda susuzlastirilmasi gerekmektedir. Evsel ve Kentsel Aritma �amurlarinin Toprakta Kullanilmasina Dair Y�netmelik (03.08.2010 tarih 27661 sayili Resmi Gazete) Tanimlar: Ham �amur: 1) Evsel ya da kentsel atiksulari isleyen aritma tesislerinden, evsel ve kentsel atiksulara benzeyen bilesimdeki atik sulari aritan diger aritma tesislerinden gelen aritma �amurlarini, 2) Fosseptik tanklarindan ve diger benzer aritma tesislerden gelen aritma �amurlarini, 3) (1) ve (2) numarali alt bentlerde sayilanlar disindaki diger aritma tesislerinden gelen aritma �amurlarini, 10

11. GERI KAZANIM VE BERTARAF Evsel ve Kentsel Aritma �amurlarinin Toprakta Kullanilmasina Dair Y�netmelik (03.08.2010 tarih 27661 sayili Resmi Gazete) Tanimlar: Kentsel Atiksu: Evsel atiksu ya da evsel atiksuyun end�striyel atiksu ve/veya yagmur suyu ile karisimini, Stabilize Aritma �amuru: Biyolojik ayrisabilirliginin ve kullanimindan kaynaklanan saglik tehlikelerini �nemli �l��de azaltilmak �zere, biyolojik, kimyasal ya da isil islemden, uzun s�reli depolama ya da diger uygun islemlerden ge�irilen evsel ve kentsel aritma �amurlarini, Firin kuru toprak: Kurutma firininda 105 �C de sabit agirliga gelmis toprak k�tlesini, Kuru madde: Aritma �amurunun organik madde kaybini �nlemek amaciyla kurutma firininda 70 �C de sabit agirliga gelinceye kadar kurutulmasi sonucunda geride kalan kati madde miktarini ifade eder. 11

12. GERI KAZANIM VE BERTARAF Evsel ve Kentsel Aritma �amurlarinin Toprakta Kullanilmasina Dair Y�netmelik Ham �amurun Kullanma Yasaklari Madde 5 � Ham �amurun toprakta kullanilmasi yasaktir. Stabilize Aritma �amurunun Kullanma Sinirlamalari ve Yasaklari Madde 6 � Stabilize aritma �amurunun kullanilmasinda asagida belirtilen sinirlama ve yasaklara uyulmasi zorunludur. a) Stabilize aritma �amurunun toprakta kullanilabilmesi i�in EK I-B, EK I-C ve EK I-D de verilen degerlerin hi�birinin asilmamasi sarttir. b) Stabilize aritma �amurunun uygulanacagi toprakta agir metal i�erigi EK I-A da verilen degerleri asamaz. Topraktaki agir metal konsantrasyonlarindan birinin dahi EK I-A da verilen sinir degerleri asmasi durumunda, stabilize aritma �amurunun toprakta kullanilmasi yasaktir. j) Organik madde i�erigi 40%�dan az olan stabilize aritma �amurlari topraga uygulanmaz. 12

13.  Evsel ve Kentsel Aritma �amurlarinin Toprakta Kullanilmasina Dair Y�netmelik EK I � A Topraktaki Agir Metal Sinir Degerleri 13

14.  EK I � B Toprakta Kullanilabilecek Stabilize Aritma �amurunda M�saade Edilecek Maksimum Agir Metal Muhtevalari 14

15.  EK I � C Toprakta Kullanilacak Stabilize Aritma �amurundaki Organik Bilesiklerin Konsantrasyonlarinin ve Dioksinlerin Sinir Degerleri 15

16. EK I � D Mikrobiyolojik Analiz Aritma �amuruna uygulanan stabilizasyon y�ntemi sonucunda E. Coli�nin en az 2 Log10 (%99) indirgenmesi saglanmalidir. 16  Evsel ve Kentsel Aritma �amurlarinin Toprakta Kullanilmasina Dair Y�netmelik

17. GERI KAZANIM VE BERTARAF m) 8/1/2006 tarihli ve 26047 sayili Resm� Gazete�de yayimlanan Kentsel Atiksu Aritimi Y�netmeliginde yer almayan end�strilerin atiksularindan elde edilen stabilize aritma �amurlari topraga uygulanmaz. EK- III - End�striyel sekt�rler (Kentsel Atiksu Aritimi Y�netmeligi�nin ekidir.) a) S�t ve S�t �r�nleri , b) Meyve, sebze �r�nleri ile diger gida bitkilerinin islenmesi c) Alkols�z i�eceklerin imalati ve siselenmesi, d) Patates isleme e) Et end�strisi, f) Bira fabrikalari g) Alkol ve alkoll� i�eceklerin �retimi h) Bitkisel �r�nlerden hayvan yemi imalati i) Hayvan postu, derisi ve kemiklerinden jelatin ve tutkal imalati j) Malt imalathaneleri k) Balik isleme end�strisi l) Benzer Diger Sekt�rler ?? 17

18. GERI KAZANIM VE BERTARAF n) Topraga uygulanacak stabilize aritma �amurunun pH degeri 6 � 8,5 arasinda olmalidir. o) Kapasitesi bir milyon esdeger n�fusun �zerinde olan tesislerde olusan aritma �amurlarinin en az %90 kuru madde degerine kadar kurutulmasi esastir. Ancak aritma �amuru �reticileri %90 kuru madde degerine ulasmadan kullaniminin teknik ve ekonomik a�idan uygun oldugunu belgelemesi durumunda Bakanlik�a %90 kuru madde degerine ulasmasi sarti aranmaz. ?? 18

19. GERI KAZANIM VE BERTARAF B) Depolama Tesislerinde Bertaraf ATIKLARIN D�ZENLI DEPOLANMASINA DAIR Y�NETMELIK - 26.03.2010 tarih 27533 sayili resmi gazete IKINCI B�L�M - D�zenli Depolama Tesisleriyle Ilgili Genel H�k�mler D�zenli depolama tesislerinin siniflandirilmasi: MADDE 5 � (1) D�zenli depolama tesisleri asagidaki sekilde siniflandirilir: a) I. sinif d�zenli depolama tesisi: Tehlikeli atiklarin depolanmasi i�in gereken altyapiya sahip tesis. b) II. sinif d�zenli depolama tesisi: Belediye atiklari ile tehlikesiz atiklarin depolanmasi i�in gereken altyapiya sahip tesis. c) III. sinif d�zenli depolama tesisi: Inert atiklarin depolanmasi i�in gereken altyapiya sahip tesis. 19

20. GERI KAZANIM VE BERTARAF Inert atik: Fiziksel, kimyasal veya biyolojik olarak �nemli derecede herhangi bir degisime ugramayan, ��z�nmeyen, yanmayan, fiziksel veya kimyasal olarak reaksiyona girmeyen, biyolojik bozunmaya ugramayan veya temas ettigi maddeleri �evreye veya insan hayatina zarar verecek sekilde etkilemeyen ve toplam sizinti kabiliyeti ve ekotoksisitesi �nemsiz miktarda olan, �zellikle y�zeysel su ve yeralti suyu kirliligi tehlikesi yaratmayan atiklar. Aritma �amurunun d�zenli depolanmasi GE�ICI MADDE 4 � (1) Atik Y�netimi Genel Esaslarina Iliskin Y�netmeligin EK-IV��nde tehlikesiz olarak siniflandirilan aritma �amurlarinin, Ek-2�de verilen diger t�m parametreleri saglamasi, agirlik�a en az %50 kuru madde ihtiva etmesi, �n isleme tabi tutularak k�t� kokunun giderilmesi ve atigin kararli hale getirilmesi kaydiyla II. Sinif d�zenli depolama alanina kabul�nde 1/1/2015 tarihine kadar ��z�nm�s Organik Karbon (�OK) limit degerine uygunluk aranmaz. 20

21. II. SINIF DEPOLAMA TESISLERI I�IN SINIR DEGERLER (EK 2 � B) 21

22. GERI KAZANIM VE BERTARAF 22

23. �amur Bertaraf Y�ntemleri Stabilizasyon Sartlandirma Yogunlastirma Susuzlastirma Kurutma Nihai Bertaraf 23

24. T�RKIYE�DEKI G�NCEL PROJELERIN DURUMU 24

25. T�rkiye�deki Projeler Izmir � �amur ��r�tme ve Susuzlastirma Tesisi Insaati ve Isletilmesi Projesi B�lge : �igli AAT, Izmir Isveren : IZSU Proje Degeri : 60 milyon TL (tahmini) Finansman : �zkaynak Ihale bilgileri : 26 Agustos 2010�da yapilan ihale KIK tarafindan iptal edilmistir. (Verilen teklifler, 53 milyon ile 127 milyon TL arasinda degismektedir.) Proje s�resi : 3 yil �amur miktari : 2.500 m3/g�n (6% KM) ��r�tme i�in, 800 m3/g�n (25% KM) kurutma i�in Nihai �r�n : KM 90% ��r�t�c� : 40.000 m3/g�n biyogaz �retimi Nihai �r�n�n kullanim alani: Toprak iyilestirici ve g�bre olarak kullanilacaktir.  25

26. T�rkiye�deki Projeler Gaziantep � Aritma �amuru Termal Kurutma ve Yakma Tesisi Yapimi B�lge : Gaziantep Isveren : GASKI Proje Degeri : 8,88 milyon TL Finansman : �zkaynak Ihale tarihi : 25.08.2010 Y�klenici : Polyspin Makine �amur miktari: 120 m3/g�n (%16-%18 KM) Hedef : 40% KM (yakma i�in), 90% KM (yakma �nitesinin �alismadigi durumlar i�in) Proje s�resi : 1 yil (yapim) + 2 yil (isletme ve bakim) 26

27. T�rkiye�deki Projeler Bursa �amur Projesi � 1. Kademe Dogu ve Bati Termal �amur Kurutma Tesisleri Yapimi ve Isletilmesi Isveren : BUSKI Finansman : Fransiz Kalkinma Bankasi Ihale tarihi : 2011�de yapilmasi bekleniyor. Kapsam : 2 adet termal �amur kurutma tesisinin yapimi ve 1 yil s�re ile isletilmesi. Teklif (iptal edilen ihalede): 20.989.050 Euro  27

28. T�rkiye�deki Projeler Bursa Dogu: Kapasite: 350 ton/g�n Kurutma �niteleri: 2 veya 3 �nite Kuru madde: %20 KM (15% olabilir.) Hedef: %90 KM min. Kojenerasyon sistemi: Kurutma �nitesinin tam kapasite �alisirken ihtiyaci olan isiyi 100% saglayacak gaz motoru. Bursa Bati: Kapasite: 125 ton/g�n Kurutma �niteleri: 1 �nite Kuru madde: %20 KM (15% olabilir.) Hedef: %90 KM min. Kojenerasyon sistemi: 2 MWe Gaz Motoru 28

29. T�rkiye�deki Projeler Ineg�l Belediyesi ve Ineg�l OSB �amur Kurutma ve Kojenerasyon �nitesi Isveren : Ineg�l OSB Genel M�d�rl�g�� Y�klenici : Siemens ve Alke Insaat Is Ortakligi �amur projesinin degeri : 7 milyon USD �amur kurutma �nitesi : 75 ton/g�n Kojenerasyon �niteleri : 2 x�2 MW 29

30. T�rkiye�deki Projeler Antalya � Aritma �amuru Termal Kurutma ve Kojenerasyon Tesisi Isveren : ASAT Finansman : �zkaynak Y�klenici : Andritz 3SYS AG - Borusan G�� Sistemleri San ve Tic. A.S. Is Ortakligi Proje degeri: 6,5 milyon Euro Devreye alma : Eyl�l 2008 �amur miktari : 6.250 kg/saat (tasarim) Ger�eklesen �amur miktari: 110 ton/g�n (KM 18%) - Hurma ve Lara Tesislerinden gelen �amur. Nihai �r�n : 1.359 kg/saat (KM > 90%) Kurutucu tipi : Bant kurutucu Enerji ihtiyaci: 64 kW / 1000 kg buharlasan su Nihai �r�n�n kullanimi: Toprak iyilestirici, G�bre, Yakit 30

31. T�rkiye�deki Projeler GOSB (Gaziantep Organize Sanayi B�lgesi) � Atiksu Aritma �amuru Kurutma ve Yakma Tesisi Projesi Isveren : GOSB Insaat isleri (tahmini) : 8 milyon TL Proje �mr� : 25 � 30 yil Aritma tesisinin tasarim kapasitesi : 60.000 m3/g�n (2 kademe) Ihale tarihi : 2011�de yapilmasi bekleniyor. 31

32. T�rkiye�deki Projeler �demis AAT - �amur ��r�tme ve Biyogaz Tesisi Insaati Isveren : �demis (Izmir) Belediyesi Kapsam : 290 m3/g�n (1,5% KM) �n ��kt�rmeden gelen �amurun ��r�t�lmesi ve biyogaz �retimi, 40 m3/g�n (5,67% KM) peynir alti suyu ve 20 m3/g�n (20% KM) g�brenin birlikte ��r�t�lmesi ve biyogaz �retimi. �n yeterlilik : 13.10.2010 Teknik teklif : 30.11.2010 Mali teklifler : 17.01.2011 32

33. YURTDISINDAKI UYGULAMALAR 33

34. Aritma �amurunun Bertarafi ve Geri D�n�s�m� ABD'de aritma �amurlarinin y�zde 33'�n�n arazide kullanildigi, arazide kullanilan bu �amurlarin y�zde 67'sinin tarim alanlarinda, y�zde 3'�n�n orman alanlarinda, y�zde 9'unun arazi rehabilitasyonunda, y�zde 9�unun yesil alanlarda ve y�zde 12'sinin torbalanarak satilma yoluyla bertaraf edildigi belirtilmektedir. AB �lkelerinde aritma �amurlarinin tarimda kullanim orani y�zde 36 d�zeyinde olup, bu oran Danimarka, Fransa, Ingiltere, Norve�, Isve� ve Ispanya'da y�zde 50 civarindadir. Japonya'da ise �lkedeki n�fus yogunlugu ve alanlarin azligi nedeniyle, aritma �amurlarinin y�zde 60'lik bir b�l�m� yakilarak bertaraf edilmektedir. (Isgen� ve Kinay, 2005) 34

35. �amur Bertaraf ve Koku Kontrol Ekipmanlari Pazarindaki Gelisme 35

36. REMONDIS PROJELERI (Almanya ve Diger Avrupa �lkeleri) 36

37. 37 REMONDIS Aqua GmbH & Co. KG

38. 38 Aritma �amuru Yakma Kapasitesi

39. 39 Aritma �amurunun Toprak Iyilestirici Olarak Kullanimi

40. 40 Referanslar - AlmanyaFlensburg A�R Debi: 10.045.000 m3 / yil Esdeger N�fus: 225.000 kisi Aritma �amuru bertarafi: 9.300 t /yil toprak iyilestirici olarak kullaniliyor.

41. 41 Delmenhorst GmbH (Belediye sirketi) Debi: 7.000.000 m3 / yil E.N.: 170.000 kisi Aritma �amuru bertarafi: 7.800 t /yil toprak iyilestirici olarak kullaniliyor.

42. 42 EURAWASSER Nord GmbH, Rostock Debi: 15.000.000 m� / yil E.N.: 400.000 kisi Aritma �amuru bertarafi: 22.000 t /yil toprak iyilestirici olarak kullaniliyor.

43. 43 Lausitzer Wasser GmbH & Co. KG, Cottbus Debi: 5.000.000 m3 /yil E.N.: 300.000 kisi Aritma �amuru bertarafi: - 7.500 t /yil toprak iyilestirici olarak kullaniliyor.

44. 44 Coesfeld AAT Debi: 6.278.000 m3 / yil E.N.: 120.000 kisi Aritma �amuru bertarafi: 7.500 t /yil toprak iyilestirici olarak kullaniliyor.

45. 45 Hameln Sehri Debi: 8. � 10.000.000 m� / yil E.N.: 200.000 kisi Aritma �amuru bertarafi: 9.000 t /yil toprak iyilestirici olarak kullaniliyor.

46. 46 M�nster Debi: 17.500.000 m� / yil E.N.: 345.000 kisi Aritma �amuru bertarafi - 28.000 t / yil toprak iyilestirici olarak kullaniliyor. Atik bertarafi - 2.500 t / yil kum tutucu atigi

47. 47 Mainz A�R E.N.: 400.000 kisi Aritma �amuru bertarafi: - 7.500 t / yil kuru �amur - 3.000 t / yil susuzlastirilmis �amur Atik bertarafi: - 1.100 t / yil kum tutucu atigi - 500 t / yil izgara atigi

48. 48 ESN � Eigenbetrieb Stadtentsorgung Neustadt a.d.W. E.N.: 85.000 kisi Aritma �amuru bertarafi: - 5.000 t / yil toprak iyilestirici olarak kullaniliyor.

49. 49 Ludwigsburg E.N.: 185.000 kisi Aritma �amuru bertarafi: - 9.500 t / yil toprak iyilestirici olarak kullanim, kompost ve yakma

50. 50 Esslingen E.N.: 190.000 kisi Aritma �amuru bertarafi: - 9.000 t / yil termal kurutma

51. 51 Wolfratshausen E.N.: 120.000 kisi Aritma �amuru bertarafi: - 6.000 t / yil termal kurutma

52. 52 Referanslar � UluslararasiDanimarka Klintholm Nyborg Faborg Svendborg Vestforbraending Aritma �amuru bertarafi: - 26.000 t / yil termal kurutma

53. 53 Bel�ika Aquafin Br�ssel INASEP Aritma �amuru bertarafi: - 55.000 t / yil termal kurutma

54. 54 Hollanda Den Haag Doordrecht Capelle a/d Ijssel Amsterdam Vallei en EEM Aritma �amuru bertarafi: - 60.000 t / yil termal kurutma

55. 55 Fransa Lille Courcelles Cernay Valff Aritma �amuru bertarafi: - 25.000 t / yil termal kurutma

56. 56 Avusturya Innsbruck Schwaz Kufstein Going Strass Aritma �amuru bertarafi: - 20.000 t / yil termal kurutma

57. 57 Referanslar - End�striyel Currenta Leverkusen HIM Ciba VW H�G Hamburg SOLVAY Infraserv Knappsack Aritma �amuru bertarafi: - Yakma

58. REMONDIS PROJELERI (T�rkiye) 58

59. Mersin Karaduvar AAT � Solar Kurutma (Pilot Tesis) Isletmeci: Remondis Su ve Atik Su Teknolojileri San. ve Tic. A.S. Aritma �amuru miktari: 60-70 ton/g�n (30% KM) �amur Kurutma Y�ntemi: Solar Kurutma Karistirici Tipi : Rayli Tambur Karistirici (Y�kseklik otomatik ayarlanabilir) Nihai �r�n: ~80% KM G�nde 10 ton �amur Pilot solar kurutma �nitesinde islem g�rmektedir. Nihai �r�n ve islem g�rmemis �amur belediyenin ��p depolama sahasina g�nderilmektedir. Belediyeye herhangi bir �deme yapilmamaktadir. Solar kurutma �nitesi: uzunlugu 80 m, aktif kullanim alani 76 m, eni ise 12 m�dir. 59

60. Mersin Karaduvar AAT � Solar Kurutma 60

61. Mersin Karaduvar AAT � Solar Kurutma Pilot Tesiste Yapilan �alismalar: Mersin atiksu aritma tesisinde �n ��keltim �amuru ve biyolojik �amur, anaerobik ��r�t�c�lerden sonra dekant�rlerde susuzlastirilarak %30 KM muhtevasina getirilmektedir. G�nl�k 60-70 ton civarindaki �amur kekinin 10 tonluk bir b�l�m� ise Pilot Solar kurutma �nitesine beslenmektedir. Yapilan denemeler neticesinde en verimli �amur keki serme y�ksekliginin 20-30 cm. civarinda oldugu tespit edildi. 61

62. Mersin Karaduvar AAT � Solar Kurutma Pilot Tesiste Yapilan �alismalar: Eyl�l ayinda yapilan denemeler boyunca 15 g�nl�k ortalama sicaklik 28 �C olarak ger�eklesti. �amur besleme miktari g�nl�k 10 ton olarak ger�eklesti. �amur kekinin serilme y�ksekligi ise 30cm olarak denendi. Sonu� olarak 14. g�n sonunda �amurun kuruluk degerleri %82 KM muhtevasina kadar ulasti. 62

63. Mersin Karaduvar AAT � Solar Kurutma Pilot Tesiste Yapilan �alismalar: Eyl�l ayinda yapilan denemeler boyunca 15 g�nl�k ortalama sicaklik 23 �C olarak ger�eklesti. �amur besleme miktari g�nl�k 10 ton olarak ger�eklesti. �amur kekinin serilme y�ksekligi ise 20cm olarak denendi. Sonu� olarak 14. g�n neticesinde �amurun kuruluk degerleri %81 KM muhtevasina kadar ulasti. 63

64. Mersin Karaduvar AAT � Solar Kurutma Pilot Tesiste Yapilan �alismalar: - Solar kurutma tesisinin isletilmesi i�in 2 personel g�nde ortalama 2 saat �alismaktadir. - Bir adet loader ile besleme ve bosaltma islemleri y�r�t�lmektedir. Bu islemler i�in loader g�nde ortalama 2 saat kullanilmaktadir. - Solar kurutma �nitesinde kullanilan elektrikli ekipmanlarin (karistirici, fanlar vs.) toplam �ektigi g�� g�nl�k 209 kWh civarindadir. Sonu� : �nitenin aylik isletim masrafi 3.031 TL/ay�dir. G�nl�k 10 ton besleme yapildigi g�z �n�ne alindiginda ton basina isletme maliyeti 10,10 TL/ton olarak ger�eklesmistir. 64

65. Diger Tesislerimizdeki Aritma �amuru Miktarlari Bursa Dogu AAT : 61.083 ton/yil Bursa Bati AAT : 26.879 ton/yil Hamitler AAT : 1.308 ton/yil Erbaa AAT : 2.569 ton/yil Balikesir AAT : 5.659 ton/yil Fethiye AAT : 7.242 ton/yil Siirt AAT : 2.226 ton/yil Antalya OSB : 9.000 ton/yil Yesil �evre AAT : 1.899 ton (4 aylik aritma �amuru miktaridir.) Bursa�da aritma tesisi sahasinda bulunan eski lag�nler �amur kurutma amaci ile kullanilmakta olup, sadece Siirt tesisimizde �amur kurutma yatagi mevcuttur. Diger tesislerden �ikan �amurlar belediyenin g�stermis oldugu alanlara veya deponilere g�nderilmektedir. (Ayrica bertaraf �creti talep edilmiyor.) 65

66. �RNEK �ALISMA:ANTALYA OSB �AMUR KEKININ SOLAR KURUTMA Y�NTEMLERIYLE BERTARAF EDILMESI 66

67. 67 AOSB � MEVCUT �AMUR BERTARAF SORUNLARI MEVCUT DURUM : �amur Susuzlastirma Y�ntemi: Belt Press (2+1 adet) 15 m3/saat.adet Tesisten �ikan g�nl�k �amur miktari: 20-25 t/g�n. �amur kekinin kurulugu: % 25 KM

68. 68 AOSB � MEVCUT �AMUR BERTARAF SORUNLARI NIHAI BERTARAF ALANLARINDAKI SORUNLAR: Antalya ili ve �evresi, �zellikle turistik ve tatil y�resi olmasi sebebiyle, depolama ve bertaraf alanlari a�isindan hassas bir b�lgedir. B�lgedeki depolama ve bertaraf alanlari ile �zel bertaraf tesisleri de dahil olmak �zere, t�m bertaraf tesisleri d�s�k teknolojili ve �ogunlukla vahsi depolama tarzinda olup, uzun vadede s�rd�r�lebilirligi olmayan tesislerdir. D�zenli depolama sahalarina %50�nin �zerindeki kuruluklarda tehlikesiz atiklar kabul edilirken, Antalya B�y�ksehir Belediyesi kendi y�netimindeki d�zenli depolama tesisine yine kendi aritma tesislerinden �ikan %90 kuruluktaki aritma �amurlarini dahi d�k�lmesini kabul etmemektedir.

69. 69 AOSB � �AMUR BERTARAF Y�NTEMLERI Termal Kurutma Teknolojileri : Disaridan bir isi kaynaginin kullanilmasi ile �amurun kurutulmasi prensibine dayanan y�ntemlerdir. Isi kaynagi olarak petrol ve t�revleri kullanilir. AVANTAJLARI : * Daha k���k alanlar kaplamasi nedeniyle sikisik �niteler arasina yerlestirilebilme. * Y�ksek kuruluklara dis ortamdan bagimsiz olarak �ikma imkani. DEZAVANTAJLARI : * Isi kaynagi olarak petrol ve t�revlerinin kullanilmasi nedeniyle y�ksek maliyetler. * Isi kaynagina bagimlilik. Bu nedenle s�rekli artan enerji dolayisiyla isletme maliyetleri. * Ileri teknoloji gerektirmesi nedeniyle y�ksek kurulum ve isletme maliyetleri. * Daha komplike olmasi nedeniyle isletme ve bakim i�in uzman kadro gereksinimi.

70. 70 AOSB � �AMUR BERTARAF Y�NTEMLERI Solar Kurutma Teknolojileri : Tamamen temiz bir enerji kaynagi olan g�nes enerjisi ile isinin elde edilmesi ve �amurun kurutulmasi prensibine dayanan y�ntemlerdir. AVANTAJLARI : * Isitma i�in herhangi bir enerji t�ketimine gerek duyulmamasi. * D�s�k ve sabit isletme maliyetleri (Isi elde edilmesi i�in herhangi bir bagimli kaynak kullanilmamasi nedeniyle s�rekli artan enerji maliyetlerinden etkilenmeme) * Kolay ve basitlestirilmis isletme. * Tamamen �evreci ve s�rd�r�lebilir bir ��z�m. DEZAVANTAJLARI : * Kurulum alani olarak daha b�y�k bir alana ihtiya� duymasi. * Dis ortam sicakliklari ve solar radyasyon g�c�ne bagli olarak etkilesim.

71. 71 AOSB � �AMUR BERTARAF Y�NTEMLERININ INCELENMESI �amur bertaraf y�ntemlerinin degerlendirilmesinde en �nemli unsur; ihtiya� ve ��z�m�n en ideal kosullarda �rt�s�p �rt�smediginin belirlenmesidir. Bu a�idan bakildiginda; 1. Tesisin, Antalya gibi, yilin �ok b�y�k bir b�l�m�nde g�nes alan bir b�lgede yer almasi, 2. Tesisin kurulu oldugu arazi i�inde yeterli derecede bos alanlarin bulunmasi ve bu alanlarin �amur susuzlastirma binasinin hemen yaninda yer almasi, 3. Uzun vadede isletme maliyetleri d�s�n�ld�g�nde, minimum enerji giderinin �zellikle ticari ama�larla kurulmus OSB�lerdeki �nemi, 4. S�rd�r�lebilir ve �evreci bir yaklasimin �neminin hem T�rkiye�de hem D�nyada �ok daha fazla �nem kazanmasi,

72. 72 AOSB � �AMUR BERTARAF Y�NTEMLERININ INCELENMESI 5. Antalya b�lgesinde seraciligin �ok yaygin olmasi,bu sayede ileride yapilacak bakim, genisleme vs. gibi konularin sikinti yasanmadan ��z�lebilmesi, Antalya OSB aritma tesisi �amurlarinin kurutulmasi i�in en ideal ��z�m�n Solar Kurutma y�ntemi oldugu kuskusuz �ne �ikmaktadir.

73. 73 AOSB � �AMUR BERTARAF Y�NTEMLERININ INCELENMESI ANTALYA OSB ARITMA �AMURLARI BERTARAFI I�IN FIZIBILITE �ALISMASI (25 t/g�n)

74. 74 AOSB � SOLAR KURUTMA TESISI �ALISMA PRENSIPLERI Kurulacak Solar Kurutma tesisinin �alisma y�ntemi; Genel olarak bilindigi �zere Sera etkisi diye adlandirilan ve dis ortam etkilerini minimuma indirip solar radyasyondan en �ok faydalanilmasini saglayan y�ntemdir. Bu sayede sera i�erisindeki �amurun ihtiva ettigi su ve nemin buharlastirilmasi saglanir. Temel sera mantiginin yaninda gelistirilen karistirma ve havalandirma sistemleriyle de �amur kurulugunun %90 mertebelerine kadar ulasmasi saglanir.

75. 75 AOSB � SOLAR KURUTMA TESISI �ALISMA PRENSIPLERI Kurulacak olan Meteoroloji Istasyonu sayesinde sera i�i ve sera disi bagil nem ve iklim kontrol� yapilir ve elde edilen bilgiler PLC sistemine aktarilir. Bu sayede flaplar, vantilasyon, havalandirma gibi sistemler optimum sartlarda otomasyona bagli olarak isletilir. Her ne kadar d�zg�n isletilen bir sistemde koku problemi olmasa da �nlem olarak dogal malzeme i�erikli biyofiltre uygulanir.

76. 76 AOSB � KURULACAK SOLAR KURUTMA I�IN �ALISMALAR Bilindigi �zere Solar kurutma tesislerinde; sezona, g�nesli g�n sayisina ve nem oranlarina bagli olarak buharlasma oranlarinda farkliliklar ortaya �ikacaktir. Yapilan hesaplarda, kisin hem bagil nemden hem de d�s�k solar radyasyondan dolayi buharlasmanin yaz sezonuna g�re daha d�s�k olacagi g�z �n�ne alinmalidir.

77. 77 AOSB � KURULACAK SOLAR KURUTMA I�IN �ALISMALAR Antalya OSB tesisinde �retilen %25 kuru madde i�eren g�nl�k 25 tonluk �amurun %90 kuru madde i�erigine kadar kurutulmasi i�in toplam 4 adet sera gerekmektedir. Antalya OSB tesisinden �ikan %25 kuru maddeye sahip �amur keki kamyonlara y�klenecek ve kurutma tesisine d�k�lmeden �nce kantar tartimi yapilacaktir. Idareden, kantar tartimi yapilan �amur i�in birim ton basina �deme alinacaktir. Kurutma tesisine giren %25 lik �amur kekinin kuruluk orani %90 a y�kseltilecektir. Kurutma tesisindeki havalandirma ve biyofiltreler sayesinde kurutma s�reci boyunca herhangi bir koku problemi ile karsilasilmayacaktir. %90 kuruluk oranina sahip �amur kekleri is makinesi ile kamyona y�klenecek ve kantar tartimi yapilarak nihai bertaraf (yakma) i�in lisansli �imento fabrikalarina g�t�r�lecektir.

78. 78 AOSB � KURULACAK SOLAR KURUTMA I�IN �ALISMALAR �imento fabrikalarinin kabul ettigi her ton �amur keki i�in bertaraf bedeli verilecektir. Bu bedel Remondis firmasi tarafindan �denecektir. Bu sayede aritma tesisinden �ikan �amurun bertaraf edilmesine kadarki s�re�te her islem y�netmeliklere uygun olarak yapilacak, ge�miste bertaraf tesislerinde meydana gelen sikintilar yasanmayacak ve sistem geri d�n�s�ml� oldugu i�in �ok uzun vadede ��z�m saglayacaktir.

79. 79 AOSB � KURULACAK SOLAR KURUTMA I�IN �ALISMALAR Seralarda karistirma ekipmaninin yani sira besleme bunkeri, �amurun bunkerden sera i�ine aktarilmasini saglayan hidrolik sistem, kurutulmus �amurun siloya aktarilmasini saglayan asans�r sistemi ve konvey�r ekipmanlari, sistemin tam otomatik �alismasini saglayacaktir.

80. 80 AOSB � KURULACAK SOLAR KURUTMA I�IN �ALISMALAR Ayrica seralarda bulunan sens�rler ve vericiler ile sistemin SCADA�dan takibi m�mk�n olacak ve otomasyonu saglanacaktir. Seralarda koku olusumunu �nlemek amaciyla havalandirma �ikislarina biyofiltreler kurulacaktir.

81. 81 AOSB � KURULACAK SOLAR KURUTMA I�IN �ALISMALAR

82. TESEKK�RLER�Deniz KURTTelefon: 0216 577 64 44Faks: 0216 577 64 40e-mail: deniz.kurt@remondis.com.trweb : www.remondis.com.tr 82