BAĞIMLILIK ALKOL VE ZARARLARI Dr. Hasalettin DELİGÖZ

1. BAĞIMLILIKALKOL VE ZARARLARIDr. Hasalettin DELİGÖZ hdeligoz@pau.edu.tr

2. BAĞIMLILIK NEDİR? Kontrolünü (öz güvenini) yitirip BİR MADDE’ ye bağlanma durumudur

3. BAĞIMLI KİMDİR? * Maddeyi artırma (Tolerans) * Miktar ve Sürenin Aşılması * Yoksunluk Belirtisi (depresyon-kramp) * Madde Alınması ile Rahatlama * Zaman Kaybına Yol Açması * Ruhsal Bedensel Sosyal Zarar * Sorumluluklarının İhmali

4. Neden başlanır ? • Stresli durumlarda geçici rahatlama • Geçici zevk • Utangaçlığı kaldırmak • Cesaret almak • Bir gruba ait olmak • Farklı ve değişik gözükmek • Merak

5. NEDEN TEHİKELİDİRLER? Alışkanlıkla başlar bağımlılıkla devam eder ve tutsaklıkla sona eren insan sağlığını psikolojik, sosyal ve fiziksel olarak olumsuz etkileyen maddeler

6. ALKOL NEDİR? Alkol dünyadaki en eski ve en geniş şekilde kullanılan uyuşturucu türüdür. Kanunların yaş sınırlaması olmasına rağmen, alkol gençler tarafından çok kolay elde edilebilir.

8. YAYGIN ALKOLLER METANOL ETANOL VE İZOPROPİL ALKOL • 1920’lere kadar metanol,odundan odun kümürüüretimi sırasında yan ürün olarak elde ediliyordu;bu nedenle yaygın adı odun alkolüdür.Günümüzde,ABD’de bir yılda üretilen 5 milyon ton metanolün büyük kısmı,sentetik olarak,karbon monoksit ve hidrojenden elde edilmektedir. • Bu metanolün yaklaşık yarısı,çeşitli reçine ve plastiklerin üretimi için formaldehide dönüştürülmektedir.Metanol ayrıca çözücü,antifriz ve sıvı yakıt olarak da kullanılmaktadır.Metanol,65’C da kaynayan renksiz bir sıvıdır;su ile her oranda karışır.Zehirlidir, 30 mLkadar içildiğinde ölüme yol açar,ölümcül dozun altındaki miktarlarda yutulması ise körlüğe neden olur.

9. Bitkisel maddeler fermantasyonu uğratıldıklarında,bunların karbonhidratları,maya enzimleri etkisiyle etanol ve karbon diokside dönüşür;karbonhidrat olarak glikoz kullanıldığında,reaksyon aşağıdaki gibi yazılabilir:  • Arpa,fermantasyona uğratıldığında bira,üzüm ise şarap oluşturur.Maksimum etanol içeriği yaklaşık %15’dir;çünkü daha yüksek derişimler enzimlerin etkinliğini yok eder ve fermantasyon durur.Etanol 78’C da, su ise 100’C da kaynadığından,fermantasyon sıvısının destillenmesi ile etanol derişimi yüksek olan ‘damıtılmış ispirto’ elde edilir.Viski,fermantasyona uğratılmış hububatın yaşlandırılmış destilatıdır ve %50den bir miktar düşük yüzde etanol içerir.’Brandi’ ve ‘cognac’,fermantosyana uğratılmış üzümden elde edilen destilatın yaşlandırılmasıyla elde edilirler ve yaklaşık %70 etanol içerirler.Çeşitli alkollü içkilerin lezzet,koku ve renkleri, bunların elde edildiği hammaddeye ve yaşlandırma şekline bağlıdır.

10. Sentetik etanol,bir petrol ürünü olan,etilenden,CH2==CH2,elde edilir(Kısım 5.7’de,çerçeve içerisine alınmış konuya bakınız).ABD’de bir yılda 5,4.10üzeri 8 ton etanol üretilmektedir.Bu alkol nispeten daha ucuz ve endüstriyel uygulamalar için uygundur.İçilmez duruma getirmek için etanole,metanol de dahil olmak üzere,zararlı maddeler ilave edilir.Bu etanol,içki üretiminde kullanılandan farklı olarak,vergiden muaf tutulmuştur. • Bünynemiz etanolü metabolizmada değişikliğe uğratmaya uygun olduğundan,etanol,metanol kadar tehlikeli değildir.Alkol bağımlılığı ve alkolizm,insanlığın süregelen bir problemidir.

11. İzopropil alkol,((CH3)2CHOH),ticari olarak bir petrol ürünü olan propenden, CH3CH==CH2,elde edilir.Kaynama noktası 82’C olduğundan,ciltten hızla buharlaşır ve bir serinleme etkisi oluşturur.Çözünmüş durumda yağları ve kokuveren maddeleri içeren izopropil alkol, vücut(masaj,ovma)alkolünün ana bileşenidir.İzopropil alkol,zayıf bir antibakteriyel bir özelliğe sahip olduğundan tıbbi cihazları steril koşullara tutmak ve basit ameliyatlar öncesi cildi temizlemek amacıyla da kullanılır. • Doğal kaynaklardan izole edilerek yada sentetik olarak elde edilen alkoller,en kolay sağlanabilen organik birleşikler arasındadırlar.Kolay temin edilebildiklerinden başka,başka sınıf bileşiklerinin elde edilmesinde başlangıç maddesi olarak büyük önem taşırlar.

12. Etil Alkol içeriği • Metanol içerisinde metil alkol bulunan, odun, kömür gibi fosil yakıtların ısı altında damıtılmaları yolu ile, doğalgaza birtakım distilasyon işlemleri uygulanarak veya CO ve H2’nin katalitik ortamda sentezleri sonucunda elde edilir. Fakat doğal kaynakların yenilenebilir olamamasından dolayı metanolün alternatif bir yakıt olarak kullanılması geçici bir süre için söz konusu olacaktır. Ayrıca günümüzdeki metanol üretimindeki enerji dengesi negatiftir. Yani metanolün üretimi için, yanması sonunda vereceği enerjiden fazla enerjiye gereksinim vardır.  

13. Metanolün Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri

14. Metil alkol (metanol, karbinol) CH3OH. • Özellikler • Saf metanol 1 atm'de 64,6 derecede kaynayan akışkan bir sıvı olup, parlak olmayan mavimsi bir alevle yanar. Bütün organik çözücülerde her oranda çözünür. Çok az miktardaki metanol dahi canlı organizma için zehirdir. Kalıcı yaralar, bozukluklar meydana getirir. 25 gram metanol içilirse insanlarda körlüğe neden olur. • Kullanıldığı yerler • Endüstride çözücü ve motor yakıtlarının bir bileşeni olarak geniş çapta kullanılır. Formaldehit ve anilin boyalarının elde edilişinde kullanılır. Ayrıca metillendirme vasıtası olarak organik sentezlerde ve alkolün içilmezliğini sağlamada yaygın olarak kullanılır., • Elde edilişi • Metanol ilk defa 1661’de odunun kuru kuruya damıtılmasıyla elde edildi. Damıtma ürününde % 1,5-3 metanol, % 10 asetik asit, % 0,5 aseton ve başkaları bulunmaktadır. • Endüstride, karbonmonoksit ile hidrojenin reaksiyonundan elde edilir. Bu metodla saf metanol elde edilirse de sıcaklığın 30-40 derece yükselmesi halinde n-propanol ve izobutanol teşekkül edebilir. • Fraksiyonlu destilasyonla sulu çözeltisinden % 99’luk bir saflıkta elde edilir. Susuz (mutlak) metanol elde etmek için Mg kullanılır:

15. ALKOL BAĞIMLILIĞI Alkolik kişi ‘‘içkinin işine değil ,işinin içki içmesine engel olduğunu düşünen kişidir,, Alkol bağımlılarının kendi kendine alkolü bırakması güçtür. Mutlaka tıbbi yardım almalıdır. ALKOLİK KİŞİ GEÇİCİ VE YALANCI BİR ZEVK DUYAR. SONU İSE HÜSRANDIR

16. Dayanıklılık ve Bağımlılık • Sürekli içki içen kişiler bir süre sonra, alkolün kötü etkilerine karşı daha dayanaklı bir hale gelirler. Bu etkiler başlamadan önce daha fazla alkol alabilmeye başlarlar. Gittikçe artan miktarlarda alkol tüketimi bazı alkoliklerde görünürde sarhoşluk yapmaz. Bu kişiler, hayatlarına, çalışmaya devam ederler, fiziksel durumlarında, çok ciddi hasarlar oluşmadıkça, dışarıdan fark edilen bir değişiklik olmaz. Çoğunlukla bu kişiler bir başka sebepten hastaneye kaldırılırlar ve orada alkolün vücutlarında yaptığı tahribat ortaya çıkar. • Alkole psikolojik bağımlılık, içkinin sürekli içilmesiyle oluşur. Ayrıca, bazı şartlarda mutlaka içen insanlarda da oluşabilir. Bunlar bazı sosyal etkinlikler olabilir. Bu şekildeki bağımlılık daha çok alkolün psikolojik etkileriyle ilintilidir. Psikolojik olarak alkole bağımlı kişiler içki içmedikleri zaman, endişeli ve panik içinde olurlar. • Fiziksel bağımlılık aşırı içenlerde oluşur. Vücutları, alkolün varlığına alıştığı için, içmeyi durdurdukları anda fiziksel rahatsızlık duymaya başlarlar. Bu rahatsızlıklar, gerginlik, uyku hali, terleme, titreme, çarpıntı, iştahsızlık, aşırı durumlarda halüsinasyon olabilir.

17. ALKOLÜN ZARARLARI Alkolizm genetik bir hastalık olmakla beraber pek çok vakada sürekli ve çok fazla alkol tüketimi sonucunda da ortaya çıkmaktadır. Psikolojik ya da toplumsal baskılar hastalığın ortaya çıkışında önemli bir etkendir. Alkolizmin en önemli özelliği hastanın sürekli ve giderek artan miktarlarda alkol tüketmesidir. Alkolizm, kişiye hem psikolojik hem de fiziksel zarar vermektedir. Alkolün fiziksel etkileri en çok kardiovaskular sistemde, sinir sisteminde ve böbreklerde görülmektedir ve alkolizm tedavi edilmediği zaman bu rahatsızlıklar ölümcül olabilmektedir • KARDİOVASKULAR SİSTEME ZARARLARI • SİNİR SİSTEME ETKİLERİ • ALKOLİZMİN SONUÇLARI • SATIŞ RAKAMLARI

18. KARDİOVASKULARSİSTEMEZARARLARI Alkolik olarak yaşamak çok zordur, vücut ıstırap içindedir. Alkolün kalbe çok zararlı olduğu bilinmektedir, bir alkolik sadece kalp hastalığına yakalanma riski altında değildir, alkol kalbe direk zarar da verebilir. Çoğunlukla, alkolizm, lipid seviyesinin aşırı yükselmesiyle oluşacak damar tıkanıklığı, kalp krizi ve erken ölümle sonuçlanır. Eğer alkolizm tedavi edilmezse, hasta kalp hastalıkları yüzünden büyük bir ihtimalle hayatını kaybedecektir.

19. SİNİR SİSTEMİNE ETKİLERİ Aşırı alkol kullananlarda, vücut vitaminsiz kalacak ve özellikle B vitaminin eksikliğinden kaynaklanan hastalıklar başlayacaktır. Alkol tüm zihin fonksiyonlarına zarar verecektir. Yapılan tüm beyin hücreleri araştırmaları, alkoliklerin beyin hücrelerinin, normale oranla çok daha hızlı bir şekilde yok olduğunu, hatta "hücre deposunun" zamanla tamamen boşaldığını ortaya koymuştur. Bu durumda ne yazık ki, hastanın hemen hemen tüm zihinsel faaliyetleri durmaktadır

21. Etkileri • Ağızdaki sürekli bir alkol kokusu, • Konuşmada kayma, • Denge ve hareket kontrolünün kaybı, • Zayıf yargılama, • Saldırganlık • Şiddet gösterme • İleri düzeyde • KOMA VE ÖLÜM

22. ALKOLİZMİN SONUÇLARI • TIBBİ SONUÇLARI • SOSYAL SONUÇLARI

23. TIBBİ SONUÇLARI • Karaciğerin harap olması, • Kardiyomiyopati (kalp büyümesi), • Anemi (kansızlık), • Yüksek tansiyon, • Trombositopeni (pıhtılaşma sağlayan hücrelerde azalma), • Miyopati (kas yıkımı), • Kanser, • Teratojenite (anne karnındaki bebekte anormallikler), • Pankreatit (pankreas iltihabı), • Pnömoni (zatürree), • Merkezi sinir sistemi bozuklukları (retrobulbar nörit, Wernike-Korskof Sendromu ve bunaması, serebeller atrofi)

24. SOSYAL SONUÇLARI Alkolizm ilerleyen bir hastalıktır. İlk başta alkoliğin çevresindeki kişiler onun içmesinden çok fazla etkilenmezler. Ancak, kişi giderek artan miktarlarda ve sıklıkta alkol kullanmaya devam edeceği ve çoğunlukla kontrol kaybı yaşayacağı için tüm ilişkileri ve sosyal hayatı kötü bir şekilde etkilenecektir. Hastalığın ileri dönemlerinde sızıncaya kadar içen ya da sabah kalkar kalmaz içmeye başlayan kişi, işine gidemeyecek ve sonunda işini kaybedecektir. Alkol hayatının en önemli amacı haline geleceği için eskiden yaptığı hiçbir şeyi yapmayarak kişi sadece içki içecek ve tüm sorumluluklarını bir kenara itecek ve yakınlarından gelen yardım tekliflerini de geri çevirecektir. Buna bağlı olarak, ailesiyle ve yakın çevresiyle ilişkileri bozulacaktır. Ne yazık ki, alkoliklerin evlilikleri genellikle boşanmayla sonuçlanır. Kontrol kaybına bağlı olarak, alkolikler çok fazla kaza yaparlar. Başlarına ev, iş ya da trafik kazası gelme ihtimali çok yüksektir.  Gene, kontrol kaybına bağlı olarak, alkolikler suç işleme eğilimi gösterirler ve karıştıkları kavga ya da benzer durumlar yüzünden adli problemlerle karşılaşabilirler.

25. TÜRKİYE’DE Nüfusun %7.2 si alkolikYANİ YAKLAŞIK 5 MİLYON ALKOLİĞİMİZ VAR

26. ÜLKEMİZDE KİŞİ BAŞINA ALKOL TÜKETİMİYILDA 15 LİTREYE YAKLAŞIYOR

27. 20 MİLYONA YAKINİNSANIMIZ ALKOL KULLANIYOR VE BU RAKAMLAR GİTTİKÇE ARTIYOR

28. SATIŞ RAKAMLARI Tekelin Alkollü mamülleri İçki Üretim ve Satış Raka

29. ALKOL ZEHİRLENMESİ • ERKEN DÖNEMDE BULANTI-KUSMA • VÜCUDUN ALINANI REDDİ • İLERİ DÖNEMDE:ŞUUR KAYBI • KOMA • VE ÖLÜM

30. ALKOLÜN SOSYAL HAYATA ETKİLERİ • SUÇLARIN %66 SI • CİNAYETLERİN %85 İ • BOŞANMALARIN %80 Nİ • TRAFİK KAZALARININ %71 İ • ŞİDDET OLAYLARININ %50-70 İ

31. ALKOLİK SİROZ • İÇENLERDE SİROZ 8 MİSLİ DAHA FAZLA • BATI TOPLUMUNDA SİROZLARIN 2/3 Ü TÜRKİYE’DE 1/3 ALKOLE BAĞLIDIR • TÜRKİYE’DE ALKOLİK SİROZUN DÜŞÜK GÖRÜNMESİ HEPATİTİN SIK OLMASINDANDIR • ALKOLİK SİROZ GİTTİKÇE ARTIYOR

32. MÜZMİN ALKOLİKLERİN • %30 UNDA KARACİĞERYAĞLANMASI • %25 İNDE ALKOLİK HEPATİT • %20 SİNDE SİROZ GELİŞİR • SİROZ ZEMİNİNDE KANSER GELİŞİR

33. ALKOLİK PANKREATİT • MÜZMİN PANKREATİTİN EN SIK SEBEBİ ALKOL • AKUT PANKREATİT ÖLDÜRÜCÜ • MÜZMİN PANKREATİT SAKATLAYICI

34. TRAFİK KAZALARI VE ALKOL Kazaların %15 ine ALKOLLÜLER sebep olmaktadırTrafik kazalarında ölenlerin %21'i yüksek derecede alkollüdürAlkollü araba kullanmaktan kaynaklanan kazalarda ölüm oranı 15-24 yaş arası gençlerde son derece yüksektir.

35. Ailelerin parçalanması ve ekonomik yıkımında, ahlakın bozulmasında trafik kazalarındaki artışta en büyük sorumlu ALKOLDÜR

36. EN İYİ YOL HİÇ KULLANMAMAK !..... İÇİLEN ORTAMLARDA BULUNMAMAK İÇKİLİ KİŞİNİN ARABASINA BİNMEMEK

37. MADDE BAĞIMLILIĞINA GİDEN YOLDA İKİ TEMEL ALIŞKANLIK ALKOL SİGARA

38. Madde bağımlılığı ile ilgili yanlış kanılar • Ben bağımlı olmam • Bir kere kullanmaktan bir şey olmaz • Ara sıra kullanmakla bir şey olmaz • Ben kontrol edebilirim • Benim iradem güçlüdür • Her kez kullanıyor bir şey olmuyor

39. ZARARLI ALIŞKANLIKLARDAN KORUNMA YOLU • Sevgi, ilgiye ve şefkate • Eğitim • Çevre (Aile, okul, arkadaş ve iş çevreleri) • Medya, • Genel ahlak sahibi olmak Çocuğa çevre şartlarını o şekilde hazırlamalıdır ki, onun davranışı karşısında ona söyleyeceğimiz söz; “Sakın yapma” yerine, “Aferin!” olmalıdır.

40. TEŞEKKÜRLER