Sosna - królowa naszych lasów

1. Sosna - królowa naszych lasów Projekt zrealizowany przez grupę uczniów klas I i II w Gimnazjum w Zespole Szkół w Bolewicach

2. Rodzimych lasów moich ozdobo, O sosno, palmo północy. Postać korynckiej wzniosłaś kolumny, I czołem wsparłaś niebiosy. Hymny ci nuci chór ptasząt tłumny, A wiatry czeszą twe włosy. ( W. Wysocki)

3. Co o sośnie rzec możemy? Zapewne każdy z nas widział kiedyś sosnę. Może nawet niektórzy posiadają o niej pewne informacje. Ale ile tak naprawdę wiemy o tym drzewie? Czy jesteśmy w stanie odpowiedzieć na parę pytań takich jak na przykład: Czy to prawda, że sosna jest ziołem? Czy nasiona sosny są jadalne? Jakie jest lecznicze zastosowanie sosny?

4. Co o sośnie rzec możemy? W większości przypadków, prawdą jest, że wiemy niewiele o naszej Królowej Lasu. Tak, sosna jest nazywana Królową, a Polska Królestwem Sosny. Warto więc, żebyśmy się dowiedzieli co nieco, o tak licznie występującym w naszym kraju i naszych okolicach drzewie.

5. W Polsce Sosna zwyczajna jest głównym gatunkiem lasotwórczym w naszym kraju, szczególnie na terenach nizinnych. Jak podaje Mały Rocznik Statystyczny Polski na terenach leśnych sosna wraz z modrzewiem zajmuje 62% powierzchni lasów państwowych, a w lasach prywatnych ok. 58%.

6. Główne gatunki sosny w Polsce: Sosna zwyczajna Pinus sylvestris

7. Główne gatunki sosny w Polsce Pinus cembra Pinus mugo Kosodrzewina (sosna górska) w dolinie Gąsienicowej Tatrry.info.pl Sosna limba

8. Nasza mała ojczyzna Jak okiem sięgnąć wzdłuż i wszerz wokół naszej miejscowości i na terenie gminy rozciągają się lasy, które w 90% porasta sosna zwyczajna. Nie na darmo w herbie naszej gminy umieszczono sosnę.

9. O sośnie zwyczajnej... Sosna zwyczajna stała się obiektem naszych obserwacji. Jest zwyczajna - ale tylko w nazwie, ma bowiem nadzwyczajne zalety. Przyglądaliśmy się jej podczas realizacji projektu i spojrzeliśmy na nią z różnych stron.

10. Odsłona I Spojrzenie na sosnę zwyczajną okiem biologa Opracowanie: Marcelina Stachowiak, Małgorzata Starzak Agata Stawińska, Oliwia Flieger

11. SOSNA POSPOLITA okiem biologa... Rodzina: sosnowate Grupa: iglaste Nagozalążkowe Drzewo iglaste, długowieczne, zimozielone, światłolubne. Rośnie w lasach zwartych lub mieszanych. Jest jedną z najmniej wymagających sosen, pełni rolę gatunku pionierskiego.

12. SOSNA POSPOLITA okiem biologa... Drzewo o niewielkich wymaganiach glebowych, dobrze znosi małą ilość opadów, jest stosunkowo odporne na mrozy. Sosna rośnie stosunkowo szybko, co do szybkości wzrostu ustępuje jedynie modrzewiowi.

13. SOSNA POSPOLITA okiem biologa... Kształt korony i pnia to sylwetka drzewa czyli pokrój. Mała sosenka kształtem przypomina choinkę.

14. SOSNA POSPOLITA okiem biologa... Z czasem, w miarę wzrostu pokrój staje się mniej regularny. W zależności od miejsca w którym rośnie drzewo pokrój może być różny.

15. W miejscach otwartej przestrzeni i nasłonecznionych Drzewo rosnąc jest mocno rozgałęzione, szerokie i gęste. U dorosłych sosen pień stosunkowo krótki, a korona nisko osadzona i gęsta, bardzo malownicza i dekoracyjna.

16. Sosna rosnąca w okolicach Bolewic

17. Korona sosny zwyczajnej na starość przyjmuje nieregularny kształt, nie posiada wyraźnie zaznaczonego wierzchołka.

18. W miejscach zacienionych np. w lesie pokrój sosny jest nieco delikatniejszy, bardziej przerzedzony (ze względu na mniejszą ilość światła). Drzewa rosnące w zwarciu są dużo wyższe i bardziej strzeliste niż te z otwartych przestrzeni. Ich pokrój jest też zwykle nieco bardziej regularny, jednak nawet one posiadają niesymetryczne i nieregularnie powyginane, często zwieszające się konary.

19. Różnice w pokroju drzewa, w zależności od miejsca wzrostu

20. Okiem biologa... Korona Regularne okółki gałęzi sosny są rozmieszczone w dużej odległości od siebie, dzięki czemu korona jest stosunkowo rzadka i prześwitująca. Korona spełnia istotną rolę w życiu drzewa, gdyż w niej odbywają się procesy asymilacyjne i respiracyjne.

21. Okiem biologa... Pień i kora W zwartym drzewostanie pień wyrasta z szyi korzeniowej i przybiera formę strzały (długi i strzelisty) -przebiega w linii prostej do wierzchołka, a gałęzie korony ułożone są wokół niego mniej lub bardziej estetycznie.

22. Okiem biologa... Pień i kora Pień dorosłej sosny, choć wysoki i ogólnie dość prosty, na pewnej wysokości przeważnie dzieli się na grube i powyginane konary. Pień do dużej wysokości jest oczyszczony z gałęzi.

23. Okiem biologa... Pień i kora Pień drzewa jest otoczony korą. Wytwarza ją fellogen. Korek pełni funkcję ochronną przed mrozami, szkodnikami i innymi uszkodzeniami. Korek zbudowany jest z martwych komórek wypełnionych powietrzem.

24. Okiem biologa... Pień i kora Dolna część pnia ma korę grubą, wielobocznie popękaną na duże, podłużne tafle, szaro-brązową. Gruba warstwa kory, chroni drzewo przed działaniem niskich temperatur. Średnica pnia 0,5m - 1,2m.

25. Korowina (martwica korkowa) jest zewnętrzną warstwą kory. W miarę starzenia się drzewa w części odziomkowej tkanka korkowa zwiększa swą grubość i pęka. Korowina stopniowo łuszczy się i odpada od pnia. Grubość korowiny wzrasta z wiekiem i jest większa u dołu drzewa, np. u sosny w części odziomkowej dochodzi do kilku centymetrów. Korowina jest jeszcze lepszym zabezpieczeniem drzewa przed czynnikami zewnętrznymi niż sam korek.

26. Korek Korek jest wytwarzany przez tkankę korkotwórczą i stanowi warstwę kory złożoną z komórek wypełnionych powietrzem i przesączonych substancjami woskowymi. Korek przyrasta co roku na grubość. Warstwa korka jest nieprzepuszczalna dla wody. Zabezpiecza drzewo przed wysokimi wahaniami temperatury i chroni przed atakiem grzybów i owadów.

27. Cienka i gładka korowina występuje u drzew młodych lub w górnych partiach starszych drzew. Gałązki i górna część pnia sosny zwyczajnej pokryta jest ceglasto-czerwoną korą, łuszczącą się warstwami.

28. Okiem biologa... Jak rośnie sosna? Sosna jak każda roślina rośnie dzięki odpowiednim tkankom. Sa to tkanki twórcze ( merystemy). Wyróżniamy merystemy wierzchołkowe i boczne.

29. Okiem biologa... Jak rośnie sosna? www Merystemy wierzchołkowe tworzą stożki wzrostu łodygi i korzenia. Dzięki nim pień, gałązki i korzeń przyrastają na długość. http://users.v-lo.krakow.pl

30. Okiem biologa... Jak rośnie sosna? Merystemy boczne biorą udział we wtórnym przyroście łodygi i korzenia na grubość. MERYSTEMY BOCZNE Kambium Fellogen miazga twórcza miazga korkotwórcza tworzy się w postaci powstaje pod skórką łodygi i walca wzdłuż łodygi i produkuje nowe warstwy korzenia korka

31. Okiem biologa... Jak rośnie sosna Wnętrze łodygi ( pnia) zajmuje walec osiowy. Jego centralna część zwana rdzeniem wypełniona jest miękiszem. Na obwodzie walca są wiązki tkanki przewodzącej. Każda z nich zawiera od strony wewnętrznej drewno a od zewnętrznej łyko. Pomiędzy tymi elementami znajduje się miazga, która umożliwia przyrost rośliny na grubość.

32. Okiem biologa... Jak rośnie sosna? Drewno - transportuje wodę i rozpuszczone w niej sole mineralne z korzeni do pozostałych części rośliny; zbudowane z wydłużonych walcowatych komórek - martwe i w środku puste, ułożone regularnie jadne nad drugimi, tworzą naczynia; Łyko - przewodzi związki organiczne powstałe w procesie fotosyntezy z liści do wszystkich organów; składa się z żywych komórek, leżą jedne nad drugimi, tworzą rurki sitowe.

33. Okiem biologa... Jak rośnie sosna? Rośliny o łodygach zdrewniałych dzięki miazdze mogą przyrastać na grubość. W klimacie umiarkowanym komórki miazgi dzielą się jedynie wiosną i latem. Wiosną drzewo rośnie najszybciej, późnym latem wzrost słabnie. Komórki drewna powstające latem mają grubsze ściany komórkowe i są mniejsze niż komórki drewna powstające wiosną. Razem tworzą słoje przyrostu rocznego. Na podstawie ich liczby można określić wiek drzewa.

34. Okiem biologa... Jak rośnie sosna? Sosna, gdy zaczyna rosnąć wypuszcza pąki, z których rosną pędy. PĄKI

35. Okiem biologa... Jak rośnie sosna? Zaczyna się wzrost

36. Okiem biologa... Jak rośnie sosna? Wzrost po I tygodniu Młode pędy są początkowo jasnozielone, połyskujące, wyprostowane pionowo w górę

37. Okiem biologa... Jak rośnie sosna? Wzrost po II tygodniach

38. Wzrost po kilku tygodniach Pędy to roczny przyrost gałęzi

39. Okiem biologa... System korzeniowy System korzeniowy wiąże drzewo z podłożem oraz pobiera z gleby wodne roztwory soli mineralnych i przekazuje je do pozostałych części drzewa. Wodę korzeń pobiera z gleby dzięki osmozie. Włośniki wrastają między cząstki gleby i przekazują pobraną wodę do komórek kory pierwotnej. Stamtąd dociera ona do drewna, a ono transportuje wodę do wyżej położonych organów.

40. Okiem biologa... System korzeniowy System korzeniowy sosny zwyczajnej jest niezwykle silny i głęboki.Utwierdza on pewnie drzewo nawet w bardzo trudnym, np. piaszczystym podłożu.

41. Okiem biologa... System korzeniowy System korzeniowy palowy. Odgałęzienia boczne odpowiadają za utrzymanie rośliny w podłożu. Sosna zwyczajna słynie z wyjątkowo dużej stabilności. Korzeń główny sosny może sięgać nawet do 3m głębokości!

42. Okiem biologa... Igły Igły sosny sprawiają że jej gałęzie wydają się optycznie grubsze i ładniejsze. Budowa igły czyni ją niepodatną na parowanie czyli utratę wody. Igły nie opadają na zimę.

43. Okiem biologa...Igły sosny pospolitej Szpiczaste, nieco spłaszczone, często skręcone wokół osi, szaro-zielone, z dwoma podłużnymi, bardzo delikatnymi, jaśniejszymi paskami, pokryte włoskowatym nalotem.

44. Okiem biologa... Igły sosny pospolitej Na krótkopędach igły zebrane w pary. Każda taka para jest u podstawy otoczona błonkowatą osnówką. Na długopędach - pojedyncze. Pary igieł są rozmieszczone na gałązkach promieniście i prostopadle do ich osi; powoduje to charakterystyczny dla sosen efekt “grubych gałązek”.

45. Okiem biologa... Igły sosny pospolitej Okres występowania: cały rok (roślina zimozielona). Trwałość igieł od 3 do 6 lat.

46. Przekrój poprzeczny igły sosny http://83.14.99.179/materialy/1d/nasienne/nasienne'budowa/nasienne'budowa'slajdy/igla'sosny.html

47. Przekrój poprzeczny igły sosny Komórki skórki zwykle nie mają chloroplastów. Są przeźroczyste, dzięki temu światło przenika przez nie i dociera do miękiszu palisadowego. Jego komórki są ustawione prostopadle do powierzchni igły. http://www.forum.linum.pl

48. Przekrój poprzeczny igły sosny Miękisz gąbczasty składa się z komórek o nieregularnych kształtach. Między nimi są duże przestrzenie międzykomórkowe, które łączą się z elementami szparkowymi. Miękisz gąbczasty zapewnia roślinie sytuację gazów niezbędnych do fotosyntezy i oddychania. Odgrywa też rolę w procesie transpiracji.

49. Przekrój poprzeczny igły sosny Kolenchyma to tkanka roślinna wzmacniająca złożona z komórek żywych, elastycznych i wydłużonych, zawierających chloroplasty, (a także protoplast) otoczonych niezdrewniałą celulozowo-pektynową ścianą mającą charakterystyczne zgrubienia (zwykle są one nierównomierne). http://83.14.99.179/materialy/1d/nasienne/nasienne'budowa/nasienne'budowa'slajdy/igla'sosny.html

50. Przekrój poprzeczny igły sosny Miękisz asymilacyjny ( miękisz zieleniowy, chlorenchyma) -tkanka roślinna, wyspecjalizowany miękisz, złożony z komórek zawierających liczne soczewkowate chloroplasty. Jest tkanką żywą. Zachodzi w nim proces fotosyntezy, a przez to odżywianie rośliny. http://83.14.99.179/materialy/1d/nasienne/nasienne'budowa/nasienne'budowa'slajdy/igla'sosny.html