360 likes | 731 Views
Anjiografi Cihazında Görüntü Nasıl Oluşuyor ?. Dr. Fatih GÜLŞEN İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Girişimsel Radyoloji Bilim Dalı. Anlatım Amaçları. Anjiografi Cihaz Bileşenleri X-ışını tüpü X-ışını oluşumu Dedektör Sistemi (Image Intensifier / Flat Panel)
E N D
AnjiografiCihazındaGörüntüNasılOluşuyor? Dr. Fatih GÜLŞEN İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi GirişimselRadyolojiBilim Dalı
AnlatımAmaçları • Anjiografi Cihaz Bileşenleri • X-ışını tüpü • X-ışını oluşumu • Dedektör Sistemi (Image Intensifier / Flat Panel) • Görüntü oluşumu
RöntgenCihazları • RadyografiCihazları: Statikgörüntülemesağlar. • Direktgraficihazları • Portablröntgen • Mamografi • KonvansiyonelTomografi • RadyoskopiCihazları: Dinamikvestatikgörüntüsağlar. • Floroskopi • C-kollusabitveyamobilskopisistemleri • Anjiografi
AnjiografiCihazı AnjiografiCihazBileşenleri • Hasta masası • Kontrolpaneli • X-ışınıtüpü • GüçKaynakları • DedektörSistemi (Image Intensifier / Flat panel) • Kontrastpompaenjektörü • Monitörler • Kumandakonsolu / Görüntüişlemeünitesi • PACS sistemi • SoğutmaÜnitesi
AnjiografiCihazı AnjiografiCihazBileşenleri
AnjiografiCihazı X-ışınıtüpü
AnjiografiCihazı X-ışınıtüpü
AnjiografiCihazı X-ışınıtüpü • Katot (-) • DönerAnot (+)
AnjiografiCihazı X-ışınıtüpü- Katot
AnjiografiCihazı X-ışınıtüpü- Katot Filament Odaklayıcıbaşlık (Focusing cup)
AnjiografiCihazı X-ışınıtüpü- Katot
AnjiografiCihazı X-ışınıtüpü- Anot
AnjiografiCihazı X-ışınıtüpü- Anot
AnjiografiCihazı KatotAnot • Filaman akım verilerek ısıtılır (2200 oC) • Filamandan ayrılan elektronlar elektron bulutu oluştururlar. • Elektron bulutu potansiyel farkı ile hızlandırılır. • Ddaklamabaşlığı ile anota (hedefe) odaklanır.
AnjiografiCihazı AtomunYapısı • Maddenin en küçük birimi ATOM • Atom: Çekirdek + Elektronlar • Çekirdek: Nötron + Proton
AnjiografiCihazı X ışını • Elektronların anota (hedefe) çarpması sonucu: • Isı (%99,8) • X-Işınları (%0,2) • Karakteristik radyasyon • Frenleme radyasyonu
AnjiografiCihazı KarakteristikRadyasyon • Hedefe çarpan e-lar, hedefteki tungsten atomunun yörüngesinden bir elektron koparır. • Dış yörüngede bulunan e-lar, kopan iç yörüngedeki e-ların yerine geçer. • İç ve dış yörüngelerdeki e-ların arasındaki bağlanma enerjilerinin farkı bir ışımaya neden olur... X ışını • X ışını bir enerji demetidir.
AnjiografiCihazı FrenlemeRadyasyonu • Hedefe gelen e-lar (-) yüklü, çekirdek komşuluğundan geçerken (+) yüklü çekim kuvveti nedeniyle hızlarını (kinetik enerjilerini kaybeder. • Örneğin 100 keV enerji ile yaklaşan çekirdek yanından geçerken zıt yüklerin çekim etkisi nedeniyle yavaşlar ve enerjisi 40 keV’a düşer. • Sonuç olarak aradaki fark bir enerji ortaya çıkması demektir... X ışını
AnjiografiCihazı FrenlemeRadyasyonu
AnjiografiCihazı FrenlemeRadyasyonu
AnjiografiCihazı X ışınıözellikleri • Elektromanyetik radyasyondur • Hızları 300.000 km/sn (ışık hızı) • Dalga boyları 0.001-10 Å olup gözle görülmezler • Enerjileri 1.2 KeV-12.4 MeV • Çeşitli maddelerle kimyasal etkileşime girerler • Biyolojik etkilere sahiptirler • Enerjileri mesafenin karesi ile ters orantılıdır • Dokuları geçer (Penetrasyon), geçerken intensiteleri azalır (Absorpsiyon)* • Ağırlıkları yoktur • Yüksüz olup manyetik alanda sapmazlar • Elde edilişlerinden dolayı heterojen yapıdadırlar • İyonizan etkiye sahiptirler • Luminesans (Fosforesans) özellik taşır* • X ışını • Dedektör
AnjiografiCihazı X ışınıobjeileetkileşimi • Atenüasyon (Absorpsiyon) Soğurulma • Transmisyon (Geçme) • Saçılma
AnjiografiCihazı Atenüasyon (Zayıflama) • X-ışınlarının (Primer radyasyon) objeden geçerken şiddetinin azalmasıdır. • A = h. Z (Atom mumarası)3. λ (Dalga boyu)3. tk (Kalınlık). D (Yoğunluk) • Görüntü oluşumu için dokular arasında atenüasyon farklılıkları olmalıdır. (FE olay) X ışınının enerjisi Atenüasyon
AnjiografiCihazı Fotoelektrik Olay – X ışınınınkaybolması • X-ışını fotonu hedef atomun (obje/hasta) iç yörünge elektronunu yörüngesinden fırlatır, kendisi de kaybolur. (enerjisi kaybolur) • İyonlaştırıcı etki (e-larserbestlenir) • X ışını iyonizan radyasyon
AnjiografiCihazı Transmisyon (Geçme) • Yarı değer seviyesi*yüksek x-ışını demeti daha penetrandır. • Radyografik incelemelerde objeye ulaşan X-ışınlarının %5’inden daha azı filme veya dedektöreulaşmaktadır. • Bunların da yarısından azı filmle/dedektörleetkileşime girerek görüntü oluşumuna katkıda bulunmaktadır • Tüpten çıkan X-ışınlarının %1 kadarı görüntü oluşumunu sağlamaktadır.
AnjiografiCihazı Transmisyon (Geçme) • Çok Radyolüsent Hava-Gaz • Radyolüsent Yağ • Ara Yoğunluk Su-Yumuşak dokular • Radyoopak Kalsifikasyon-Kemik-Taş • Çok Radyoopak Metal-Kontrast maddeler
AnjiografiCihazı (Kompton) Saçılma • Saçılan radyasyon hasta hakkında yararlı bilgi taşımayan, filmde bulanıklığa yol açan ve hasta/personel ekibinde alınan dozu arttıranistenmeyen bir unsurdur.
AnjiografiCihazı GörüntüKaydedici – İmajReseptörü • Röntgen filmi (Kaset-Film-Ranforsatör) • Görüntü plağı (CR) • Dijital Detektörler (DR) • Floroskopi • Image Intensifier • Flat panel dedektör
AnjiografiCihazı İmajReseptörü – Image Intensifier
AnjiografiCihazı İmajReseptörü – Flat Panel Dedektör
AnjiografiCihazı Flat Panel Dedektör – Pixel sistemi • Dedektördepikselsayısı • 512x512 • 1024x1024 • Her birpikseleulaşan X ışınımiktarınagörebupiksellerdekielektrikselaktivitematematikseldeğereçevrilir. • Bu matematikseldeğerlerisebüyüklüğünegörebeyaz-siyaharasıgritonlaraçevrilirvemonitöreaktarılır. • Her birpikselde, beyaz-siyaharasıçoksayıdagri ton özelliğimevcuttur. 212: 65536griton • …. görüntüeldeedilmişolur…
(DSA) Digital SubtraksiyonAnjiografi • Kontrastmaddeverilmedenönceeldeedilentemelekrangörüntüsüeldeedilir. (piksellerdematematikseldeğerler –gritonlar– hafızayaalınır) • Kontrastmaddeverildiktensonrasürekliolarakalınan her birgörüntükaresi (piksellerdekimatematikseldeğerler-gritonlar) ilk baştaalınantemelgörüntüdençıkarılır. (dijital subtraction: çıkarmaişlemiuygulanır.) • 2. görüntü – 1. görüntü, 3. görüntü – 1. görüntü, 4. görüntü – 1. görüntü…. X görüntü-1. görüntü • (Kontrastmadde+kemik-yumuşakdoku) – (kemik-yumuşakdoku)