Cilt ve Saç Bakımı Uygulamaları I

1. Cilt ve Saç Bakımı Uygulamaları I Öğr. Gör. Gizem DOĞANEL Bu ders taslak bir şekilde oluşturulmuş olup öğrenciler için sunulmuştur. Fikri mülkiyet hakları ve atıf konusunda müracaat aşamasındadır.

2. Saç ve Saçlı Deri

3. Saç; saçlar beynimizi saklayan kafatasımızın derisinden uzanan, keratin moleküllerinin sıkı bağlarla birbirine bağlanarak oluşturduğu, çok katmanlı, oldukça karmaşık bir biyolojik yapıdır.

5. Saçın İnsan Vücudundaki Önemi Saçlar kafatasımızın bir travmayla karşılaşması halinde, bu travmanın şiddetini en aza indirebilecek esnekliği sağlayan uzantılardır. Saçlarımız başımızı yazın güneşten, kışın soğuktan korurlar.  Saç kafatasımızın derisini korur ve vücut ısımızı dengeler. Saç, oluşumundaki keratin, tırnakta da bulunan oldukça dayanıklı bir maddedir.

7. Saçlı Deri Beslenmesi Saç teli saç kökünden çıkar. Saç kökü kafa derisinin yağ tabakasına gömülmüştür ve en uçta kalan kısmına “saç soğanı” denir. Saç soğanında ayrıca saça rengini veren melanin pigmentini oluşturan melanosit hücreleri de bulunur. Saç soğanının en alt kısmında dermalpapilla denen damar yumağı bulunur. Bu yapı saçların büyümesi ve beslenmesi için çok önemlidir. Saç beslenmesi bu damarlar yoluyla gerçekleşir.

8. Beslenmenin Saç Üzerindeki Etkisi • Saç teli dermal papillada bulunan kılcal damarlar ile beslenir. Saç teli dışarıdan kullanılan doğru bakım ürünleriyle beslenirken saç kökü kanda bulunan oksijen ve besin maddeleri ile beslenir. Bu nedenle meyve, sebze ve yağsız et yenmesi, ayrıca şeker tüketiminin azaltılması gerekmektedir.

9. Saç sağlığında rol oynayan hücrelerin üretiminin azalması dengesiz beslenme ile doğru orantılıdır. Dengesiz beslenme sonucu saç telinin oluşmasını sağlayan hücrelerin üretimi düşmektedir. Vitaminlerden ; çinko, demir, selenyum, bakır, kalsiyum gibi oligo element ve aminoasit eksikliği saç dökülmelerine neden olur. Özellikle diyet yapılmaya başladığında bu gibi vitamin eksiklikleri kişilerde gözlenmektedir.

10. VİTAMİNLER • A vitamini Saç tellerinin gelişiminde yardımcı bir vitamindir, ayrıca saçlı deri üzerinde de faydalı etkisi vardır. Karaciğer, süt ürünleri, yağlı balık, yumurta, ıspanak, marul, kırmızı renkli meyve ve sebzelerde bolca bulunan bir vitamindir.

11. B4 vitamini • Saç folikülü için çok gerekli bir vitamindir. Patates, lahana, yumurta sarısında, meyvelerde, domates ve ette bulunur.

12.  B5 vitamini • Saçların sağlıklı uzaması ve saç tellerinin güçlenmesi için önemli bir vitamindir. Karaciğerde, yer fıstığı, brokoli, hububatlar, karnıbahar ve avokadoda bulunan bir vitamindir.

13. B6 vitamini • Saçların canlı ve parlak görünümü için gereklidir. Kırmızı ette, balıkta, yumurta sarısında, patateste, kuruyemişte, muzda, lahanada ve ıspanakta bulunan önemli bir vitamindir.

14. H vitamini • Saçların dökülmesini önlemek için gerekli vitaminlerdendir. Yapısında saç teli için önemli bir madde olan kükürt taşır. Sakatatlardan karaciğerde ve böbrekte, yumurta sarısında, kuruyemişlerde, süt ve süt ürünlerinde bulunur.

15. Folik asit (B9) • Saçlara canlılık ve parlaklık kazandırır. Karaciğerde, lahanada,  ıspanak, brokoli ve kuruyemişte bulunur.

16. E vitamini • Kan dolaşımında yararlı bir vitamindir. Foliküllerin canlanmasını sağlar. Bitkiler,yağlar,yağlı tohumlar,mısır,fındık,soya,tüm buğday kaynaklı ürünler, bazı et ve sütlü ürünlerde bulunur.

17. F Vitamini • Saç teli ve saçlı deri sağlığı için gerekli bir vitamindir. Bitkisel yağlarda, kuruyemişlerde ve avokadoda yoğunlukla bulunan bir vitamindir.

18. MİNERALLER • SelenyumBrezilya fındığı, böbrek, kabuklu deniz hayvanları ve Kuzey Amerika buğdayında bulunan bir eser elementtir. Kepek önleyici şampuanların yapısına sıklıkla eklenir. Antioksidandır.

19. Demir • Saç köklerini besleyici bir mineraldir. Eksiliğinde saçlarda zayıflama ve dökülme gözlenir. Karaciğerde, cevizde, ette ve yumurta sarısında bulunmaktadır.

20. Çinko • Yağ üretimini dengeleyici bir mineraldir. Deniz ürünlerinde (Balık, karides vb), karaciğerde, kırmızı ette, tavuk etinde, bademde, süt ve süt ürünlerinde bulunmaktadır.

21. ÇİNKO VE SAÇ DÖKÜLMESİ • İnsanlarda akut çinko eksikliği gelişmesi durumunda ilerleyici saç dökülmesi meydana gelebilmektedir. Kronik çinko eksikliğinde ise saç büyümesi yavaşlamakta ve yaygın saç dökülmesi ile sonlanabilmektedir. Saç hastalıklarında çinko eksikliği temel neden olarak kabul edilmemekte ancak esaslı bir rolü olabileceği üzerinde durulmaktadır.

22. İstatistiklere göre saçların dökülmesi erkeklerin yüzde 57’sini kapsayan bir sorundur. 25 yaş civarındaki  erkeklerin yüzde 25’inin saçı azda olsa dökülmeye yüz tutmaktadır. Bu 50'li   yaşlardaki erkekler arasında yüzde 50 seviyelerine çıkmaktadır.

23. Saçlardan her gün 50 ila 100 saç teli dökülmektedir. • Her insanda ortalama 120 bin adet civarında saç teli vardır. • Erkeklerin yaklaşık yüzde 60'ı saç dökülmelerinden  şikayetçidir. • Saç telinin uzaması ayda ortalama 1,5 cm’dir.

24. Sağlıklı bir saç telinin taşıyabileceği ağırlık yaklaşık 100 gramdır. Sağlıklı bir saç teli 0,1 milimetre çapındadır. Gün geçtikçe saç foliküllerinde daralma saç tellerinde incelme olmaktadır. 20li yaşlardaki  genç bir kişide saç foliküllerinin yüzde 90'ı üretken seviyededir. Yaşlanma arttıkça üretkenlik azalır.

25. SAÇ SAĞLIĞINI DOĞRUDAN ETKİLEYEN BESİNLER • Saç sağlığını korumanın yolu düzenli ve dengeli beslenmekten geçmektedir. Tüm sağlığı etkileyen dengesiz ve düzensiz beslenme, saç sağlığı üzerinde de olumsuz etkisini göstermektedir. Sağlıklı ve dökülmeyen saçlara sahip olabilmek için beslenmede protein, çinko,B 12 vitamini, folik asit ve bakır eksikliği olmamasına özen gösterilmesi gerekmektedir. Bu besinlerin eksikliği saç sağlığını olumsuz yönde etkileyebilmektedir.

26. SAÇ SAĞLIĞINI BOZAN EN ÖNEMLİ BESLENME HATASI Beslenme hataları içinde yapılan en önemli yanlışlardan biri, hızlı kilo kaybını sağlayacak düşük mineral ve vitamin içeren diyetlere yönelmektir. Bireyler kilo vermek için düşük kalorili diyetlere yönelerek, bazal metabolizmanın altında beslenmektedir. Bu yöntem kısa sürede zayıflama sağlamakta fakat sağlık üzerinde olumsuz birçok rahatsızlığın da baş göstermesine neden olmaktadır. Hızla dökülen, cansız, çabuk kırılan saç telleri de bu düzensiz beslenmenin bir sonucu olarak kendini göstermektedir.

27. SİGARA VE ALKOL KULLANIMININ SAÇ SAĞLIĞI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ • Rutin alkol ve sigara alımı kişinin sağlıksız bir yaşam tarzını seçtiğinin de göstergesidir. Sigara ve alkol tüm sağlığı etkilediği gibi, saç sağlığını da olumsuz yönde etkiler. Düzenli ve sağlıklı beslenmek, alkol ve sigara kullanmamak, saç sağlığını da olumlu yönde etkileyecektir. Özellikle sigara kullananlarda saçların erken beyazladığı görülmüştür. Ayrıca, sigara saçlarda yağlanmaya kırılmaya ve özellikle beyaz saçlarda renk değişikliğine de neden olmaktadır.

29. Saçın Bölümleri ve Morfolojisi Saç İki Bölümdür:1)Saç kökü: Saç teli saç kökünden çıkar. Saç kökü kafa derisinin yağ tabakasına gömülmüştür ve en uçta kalan kısmına “saç soğanı” denir. Saç soğanında ayrıca saça rengini veren melanin pigmentini oluşturan melanosit hücreleri de bulunur. Saç soğanının en alt kısmında dermalpapilla denen damar yumağı bulunur. Bu yapı saçların büyümesi ve beslenmesi için çok önemlidir. Her bir saç kökü, iç ve dış olmak üzere iki kılıf tarafından çevrelenmiştir. Saç kökünün çevresinde ayrıca saçı kayganlaştıran sebum salgılayan sebase bezleri de bulunur. 2)Saç gövdesi: Saçın derinin dışında kalan kısmına “saç gövdesi” denir. Saç gövdesi keratine dönüşmüş ölü hücreler, bunları bir arada tutan maddeler ve sudan oluşmuştur. 

30. Bir saç teli yapısı 3 tabakadan oluşur: • Pul tabakası(Kutikula)dış kabuk, • Lif tabakası (Korteks) Orta kısım, • İlik hücreleri (Medülla) iç kısım.

31. Saçın Yapısı

33. Saçlar ve Özellikleri

34. Saç Tipleri Saç ve saçlı derideki yağ bezlerinden salgılanan sebum (yağ) miktarına göre saçlar; - normal, - kuru - ince telli - kepekli - yağlı saç tipi olarak sınıflandırılırlar. Genetik özellikler de saç tipini belirler. 

36. Normal Saçlar :Normal Saç, saçın yapısını teşkil eden tüm maddelerin (nem, sebum, protein) dengede olduğu parlak, canlı ve sağlıklı bir saç türüdür. Normal Saç’ın güzelliğini ve sağlığını korumak için düzenli bir bakım yeterlidir.

37. Normal Saç • Özellikleri: • Saç kalın ve yoğun hissedilir. Bu tip saç yeni yıkandığın da ve şekillendirildiğinde güzel bir parlaklığa sahiptir. Normal saç, uç bölgesinde ekstra kremleme gerektirebilir.

39. Kuru Saçlar :Saçta kuruluk derideki yağ bezleri ve dış etkilere bağlıdır. Çok sık fön kullanmak, rüzgar ve ısı değişimleri, perma veya boya, saç ve saç derisine olumsuz etkiler yaparak kuru saçlara neden olur. Kuru saçlar parlamaz, bakımsız ve mat bir görünüme sahip olurlar. 

40. Kuru Saç • Özellikleri: • Kafa derisinde ki yağ bezeleri, saç gövdesini kaplayacak kadar yeterli yağ üretmezse ve suyun buhurlaşmasını önleyemezse, bu kuru saça neden olur. Saç boyama, perma yapma veya ısıyla saçları şekillendirme uygulamaları da normal saçın kurumasına yol açabilir. Çünkü bu işlemlerle saç yapısı zarar görür ve nemi etkin bir şekilde tutmakta başarılı olamaz. Hasar görmüş saç zayıftır, kolayca kırılır, sertleşir ve çatal uçlar oluşur. • Kuru saç, orta yaşlarda saçlar aklaşmaya başlarken de oluşabilir. Çünkü vücut doğal olarak daha az yağ üretir.Güneşte kalma ve klorlu su da saçı kurutabilir.

42. İnce telli saç • Özellikleri: • İnce saç çoğu zaman gevşek görünür hacimsizdir. Her zaman yağlı olmaya bilir, daha az saç teli vardır ya da saçın hacmi azdır. Saç her zaman dolgun değildir ve parmaklarınız arasında belirgin şekilde hissedilmez. İnce saç, kimyasal veya mekanik işlemlerle çok fazla zorlanmamalıdır. Bu durumda daha kolay kırılabilir.

44. Kepekli Saç • Özellikleri: • Kepek hiperkeratinleşme yani aşırı keratin oluşumu adı verilen bir durumdur. Bunun anlamı kafa derisi hücrelerinin çok hızlı yaşlanması ve keratinleşmenin çok hızlı gerçekleşmesidir. Genellikle cilt hücreleri düzenli olarak yaşlanır ve düşer ya da fırça ile temizlenir fakat aynı anda çok fazla hücre yaşlanırsa, bunlar birbirlerine yapışmış pullar ya da parçacıklar oluştururlar. Fırçalamakla veya şampuanla yıkanarak temizlenemezler.

46. Yağlı SaçlarGenetik özellikler dışında hormon düzensizlikleri, dış faktörler ve stres gibi durumlar yağ bezlerinin fazla çalışmasına ve dolayısıyla yağlı saçlara neden olabilir. Saçlarınız yağlıysa, onları ılık suyla ve yağlı saçlara uygun bir şampuan kullanarak yıkayın. 

47. Yağlı Saç • Özellikleri: • Saçın dolgun görünüşü ve gövdesi harap olmuştur, çünkü ağır saç gövdesi kafa derisine yapışıp kalmıştır, kökler saçı kaldırmamaktadır. Hormon faaliyetlerinin yükseldiği (ergenlik, gebelik gibi de) dönemlerde ağır egzersiz yapıldığında güneş de fazla kalındığın da veya çeşitli bakım ürünleri saçınızda kalarak saçlara ağırlık verdiği zamanlarda harekete geçen aşırı yağ üretimi nedeni ile sorunlar ortaya çıkabilir. Çok yağlı, saçın her gün yıkanması gerekir.

49. Saç Sağlığını Olumsuz Etkileyen Faktörler • Beslenme • Stres • Hava şartları (Rüzgar,soğuk hava, vs) • Saçları Çok Fırçalamak • Saçları Sıkı Tokalarla Bağlamak • Saçlara Çok Fazla Sıcaklık Vermek • Saçların Güneş Işınlarına Maruz Kalması • Saçların Klorlu veya Tuzlu Suya Maruz Kalması • Saçlara Kimyasal İşlem Yaptırmak • Saçları Çok Yıkamak